Ədəbiyyat muzeyində Mütəfəkkir yazıçı və ictimai xadim

Azərbaycan ədəbiyyatının təşəkkülündə və ikişafında xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun xidmətləri misilsizdir. O, yaradıcılığa 30-cu illərin əvvəllərindən başlamış, öz istedadı və əməyi sayəsində görkəmli Azərbaycan yazıçısı, ədəbiyyatşünas alim və fəal ictimai xadim dərəcəsinə qədər yüksəlmişdir. Onun əsərlərində müasir xalq həyatının canlı lövhələri, insanların əməyi, mənəvi-əxlaqi sifətləri, arzu və düşüncələri ilə yanaşı cəmiyyətdə baş verən mühüm hadisələr də öz parlaq əksini tapmışdır.

Xalq yazıçısı Mir Cəlal Paşayev Mirzə İbrahimovun yaradıcılığına yüksək qiymət verərək demişdir: "Onun qələmi həmişə cilalı, parlaq, kəsərli, heç vaxt qınına salınmayan silahdır. Kənd olsun, şəhər olsun, müharibə, sülh olsun, ailə ya ictimaiyyət olsun, kütləvi səhnə ya qəlb aləmi olsun, həyatımızın elə sahəsi yoxdur ki, oraya Mirzənin qələmi nüfuz etməsin, ədibin səsi, sözü eşidilməsin. O, təbiətən fəal, özünə tələbkar şəxsiyyətdir".

Yazıçının həyatında dövlətçilik fəaliyyəti xüsusi yer tutmuşdur. Dövlətçilik fəaliyyətində keçdiyi yol yazıçı, publisist və dramaturq kimi Mirzə İbrahimovun ədəbi yaradıcılığına böyük təsir göstərmiş, ona geniş həyat materialı vermişdir. Bir çox mühüm vəzifələrdə çalışmasına baxmayaraq, daim ədəbiyyatla bağlı olmuş, tarixi və müasir mövzularda hekayə, povest və romanlar yazmışdır. Belə ki, yazıçı-dramaturq Mirzə İbrahimov Naxçıvan Muxtar Respublikasında da bir müddət işləmiş, elə ilk böyük ədəbi uğurunu da burada qazanmışdır. O, Naxçıvanda gördüyü hadisələr əsasında "Həyat" pyesini yazmış və bu pyes müəllifə, böyük şöhrət gətirmiş, mükafata layiq görülmüşdür. Özünün dediyi kimi: "Deməliyəm ki, konkret həyat hadisəsi məni "Həyat"ı yazmaq fikrinə salmışdır. O zaman Naxçıvanda Qoşadizə kolxozu rayon təşkilatlarını və xüsusən mənim də işlədiyim siyasi şöbəni narahat edən kolxozlardan idi. Nəhayət, ora ordudan təzəcə qayıtmış Abbas adlı bir gənc göndərilmişdi…

Bir günəşli qış günü Abbas yanıma gəldi, iki saat redaksiyada oturdu, kolxozu kəsirdən çıxarmaq üçün başladığı işlərdən, kənddə mədəniyyət evi, yeni məktəb binası, su kəməri, elektrik işığı yaratmaq haqqındakı xəyallarından danışdı: məndə kəndin yeni adamları barədə xoş xəyallar, uca fikirlər oyadıb getdi… Sabahısı isə səhər açılmamış onun öldürüldüyünü eşitdik. Bu "Həyat" üçün əsas oldu. Abbasın xatirəsinə hörmət olaraq, yeni Abbasları ruhlandırmaq üçün mən "Həyat"ı yazmağa başladım. Abbasın adını da saxladım, hətta tərcümeyi-halının da müəyyən hissələrindən istifadə etdim".

"Həyat" pyesi müqəddəs teatr mehrabına Mirzə İbrahimovun vəsiqəsi olmuşdur. Bu pyes dəfələrlə Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında da tamaşaya qoyulmuşdur.

Mirzə İbrahimov həm də görkəmli ədəbiyyatşünas alim idi. Onun ədəbiyyatımızın bir sıra ciddi yaradıcılıq problemlərinə, o cümlədən Azərbaycanın intibahına dair, eləcə də ayrı-ayrı sənətkarlar, əsərlər, xalq ədəbiyyatı haqqında məqalələri vardı. Mirzə İbrahimov görkəmli yazıçımız Cəlil Məmmədquluzadə haqqında da daha geniş və xüsusi elmi tədqiqat işi apararaq "Böyük demokrat" adlı monoqrafiyasında ədibin povest və hekayələrində yaratdığı surətləri araşdırmışdır. O, Mirzə Cəlil bədii irsinin tədqiqi və təbliği üzərində gərgin, səmərəli yaradıcılıq işini davam etdirərək "Böyük satira ustası", "Cəlil Məmmədquluzadə" adlı kitablarını yazmışdır. Onun ədibin yaradıcılığının müxtəlif sahələrindən bəhs edən bir çox məqalələri də vardır.

Öz mənalı ömrünü ədəbiyyatımızın, mədəniyyətimizin zənginləşməsinə sərf edən yazıçı-publisist Mirzə İbrahimovun bu il 100 yaşı tamam olur. Yazıçının 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, cənab İlham Əliyev 19 iyul 2011-ci il tarixli sərəncam imzalamışdır. Sərəncama əsasən Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan MR Ədəbiyyat Muzeyində "Mirzə İbrahimov - 100" başlıqlı sərgi hazırlanmışdır. Sərgidə yazıçının portreti, həyat və yaradıcılığının müxtəlif anlarını əks etdirən - xalq yazıçıları Mirzə İbrahimov Naxçıvan şəhərində 1981; Mirzə İbrahimov ədəbiyyat və incəsənət xadimləri ilə birlikdə Şamaxıda Seyid Əzim Şirvaninin məzarı yanında; Mirzə İbrahimov və Rəsul Rza; Mirzə Ələkbər Sabirin 100 illik yubileyinin Moskvada keçirildiyi ədəbi gecədə Mirzə İbrahimov çıxış edərkən; İlyas Əfəndiyev, Süleyman Rüstəm, Mirzə İbrahimov yazıçılar arasında və sair, fotoları nümayiş olunan maraqlı materiallardandır. Həmçinin sərgidə tamaşaçıların diqqətini cəlb edən yazıçının avtoqrafla muzeyə hədiyyə olunmuş, "Seçilmiş əsərləri", "Məhəbbət dastanı", "Pərvanə", "Gələcək gün", "Həyat", "Böyük dayaq", "Sarı sim", "Tufanlara kömək edən", "Aşıq poeziyasında realizm", uşaqlara vətənpərvərlik, təhlisə, əməyə məhəbbət, dostluğa sədaqət kimi nəcib hisslər aşılayan, məktəblilərin həyatından bəhs olunmuş "Anama deyərəm ha!", "Pərvizin həyatı" və başqa kitabları, müxtəlif sənədlər, məktublar nümayiş olunur.

Həmçinin muzeydə "Görkəmli yazıçı və ictimai xadim" mövzusunda tədbir keçirilməsi də nəzərdə tutulubdur. Eyni zamanda muzeyimizdə Mirzə İbrahimov irsi bu ünvana üz tutan hər bir tamaşaçıya tam dolğunluğu ilə çatdırılır və onun keçdiyi həyat yolu haqqında məlumat verilir.

Günel Novruzova,

Cəlil Məmmədquluzadə adına

Naxçıvan MR Ədəbiyyat

Muzeyinin böyük elmi işçisi

Ədəbiyyat qəzeti.- 2011.- 25 noyabr.- S.2.