Parlaq zəka sahibi - böyük vətəndaş

...Hüsn və cəlal sahibi böyük Rəbbimiz hər bir insanın taleyini doğuluşundan müəyyənləşdirir və qismət payını Öz kəraməti ilə bölüşdürür. Bu gün Vasim Məmmədəliyev kimi düha və zəka sahibinin həyat yoluna, elmi fəaliyyətinə və insani keyfiyyətlərinə nəzər saldıqda, tam əminliklə demək olar ki, Allah-Təala onu seçilmişlərindən etmiş və ilahi vergisi ilə şərəfləndirmişdir. Necə ki, müqəddəs kitabımız Qurani-şərifdə bu barədə buyurulur. "...Şübhəsiz ki, lütf Allahın əlindədir, onu istədiyinə bəxş edər. Allah çox böyük kərəm sahibidir!".

Allah-Təala Vasim müəllimə xoşbəxt valideynlər nəsib etmişdir. Onun ilk uğurları valideynlərinin və müəllimlərinin adı ilə bağlıdır. Vasim Məmmədəliyev mərhum ədibimiz, Quranın, klassik Azərbaycan ədəbiyyatının və əruzun gözəl bilicisi Əli Fəhmi Ələkbərovun və böyük ərəbşünas Ələsgər Məmmədovun xatirəsini daim əziz tutur, onları daim hörmətlə yad edir. Ustadlarını hörmətlə xatırlamaq, onların ruhunu Allah rəhməti ilə şad etmək Vasim müəllimə xas olan xüsusiyyətlərdəndir. Bu isə onun kamilliyinə, qədirbilənliyinə və yüksək mədəniyyətinə dəlalət edən cəhətlərdən sayılmalıdır.

Vasim Məmmədəliyevin elmi fəaliyyəti barədə müfəssəl danışmağa lüzum görmürəm. Təkcə onu demək kifayətdir ki, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, əməkdar elm xadimi, filologiya elmləri doktoru, professor Vasim Məmmədəliyev 500-dən çox əsərin, 30-dan çox kitabın müəllifidir. O, Bakı Dövlət Universitetinin dekanı, prorektoru vəzifələrində çalışıb, hal-hazırda ilahiyyat fakültəsinə rəhbərlik edir. İraq Elmlər Akademiyasının, Suriya Quran elmləri və ərəb filologiyası Akademiyasının üzvüdür. Professor V.Məmmədəliyevin elmi metodologiyasından ərəb dilçiliyi, ümumi dilçilik, islamşünaslıq, quranşünaslıq və ərəb-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələri sahəsində geniş istifadə olunur.

Mənim üçün Vasim Məmmədəliyevin üləmalıq tarixində çox vacib və önəmli olan bir cəhət vardır: Vasim müəllim XX əsr Azərbaycan şərqşünaslığında yeganə alimdir ki, elmin və dinin qarşılıqlı münasibətlərini, vəhdətini və təkamülünü yaratmağı bacarmışdır. Uzun illik sovet ateist təbliğatından, ilahiyyatşünaslığın tam atrofiyasından sonra qazanılmış bu nailiyyət ideoloji vaakuma ölümcül zərbə vurdu və yeni düşüncə tərzinə yol açdı.

"Allah kəlamı olan Quran elə bir ecazkar ilahi kitabdır ki, heç bir müfəssir onu tam dolğunluğu ilə təfsir və heç bir mütərcim mükəmməl tərcümə edə bilməz". Bu sətirlər Vasim Məmmədəliyevin Qurani-kərimin Azərbaycan dilinə tərcüməsinə yazdığı "Ön söz"dəndir. Təvazö, iman sahiblərinə məxsus keyfiyyətdir. Mərhum akademik Ziya Bünyadov ilə birlikdə Qurani-kərimin Azərbaycan dilinə tərcüməsinə başlarkən Vasim müəllim də, məsləhətçi-redaktor kimi mən də çox böyük həyəcan keçirirdik. Heç kim üçün sirr deyil ki, Quran yalnız zahirdə anlamlı görünür, əslində isə fani insan düşüncəsinin əhatə edə bilmədiyi möhtəşəm ümmana bənzəyir. Bu gün artıq on ikinci nəşri işıq üzü görən Qurani-kərim öz tərcümələrinə mütəvazilik müqabilində ədəbi şöhrət çələngi bağışlayır. Həqiqətən: "Elm verilmiş kimsələr Rəbbindən nazil edilənin haqq olduğunu və onun yenilməz qüvvət sahibi, (hər cür) şükrə layiq olan Allahın yolunu göstərdiyini görürlər".

Qurani-kərimin tərcüməçisi, təfsirçisi və tədqiqatçısı kimi Vasim Məmmədəliyevin adı dünya islamşünaslığının diqqət mərkəzində və şərəf səhifəsindədir.

Mən Vasim müəllimlə saysız-hesabsız xarici səfərlərdə olmuşam, beynəlxalq konfranslarda iştirak etmişəm. Onun sanballı elmi çıxışlarının necə böyük maraqla qarşılandığının, dünya şöhrətli şərqşünasların heyrət və rəğbətinin canlı şahidiyəm. Və bu məclislərdə ən çox fərəhlənən, qürur hissi keçirən mən olmuşam. Çünki Azərbaycan xalqının bu şərafətli nümayəndəsi, Vətənimin bu möhtəşəm alimi - mənim ən əziz dostum, ən dəyərli qardaşımdır.

Vasim Məmmədəliyev həqiqətən, adı böyük hərflərlə yazılmağa layiq olan Azərbaycan vətəndaşıdır. Onun bütün yüksək insani keyfiyyətləri və daxili mənliyi vətənpərvərlik hissi ilə yoğrulub. Doğma torpağa, milli soykökə, əsrlərdən keçib gələn tarixi yaddaşa bağlılıq onun özəl cəhətlərindəndir. Vasim Məmmədəliyevi xarakterizə edən ən mühüm amil isə onun milli dövlətçilik ideyalarına sadiqliyi və mütərəqqi mənəvi intibah uğrunda mübarizliyidir.

Mən onun daxili zənginliyini uzun illər boyu müşahidə etmişəm. Tale elə gətirib ki, bizim ümumi amallar naminə qarşılıqlı əməkdaşlığımız sonradan sarsılmaz dostluğa və qardaşlığa çevrilib. Biz islamın inkişafında din ilə elmin vəhdətinə nail olmaq üçün ümummilli lider Heydər Əliyevin xeyir-duası ilə Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi nəzdində akademik Vasim Məmmədəliyevin rəhbərliyi altında Elmi-Dini Şura yaradılmasına qərar verdik və şükür Allaha ki, niyyətimiz uğurla nəticələndi. Şura bu günə qədər səmərəli fəaliyyətini davam etdirir, dini-mənəvi dəyərlərin təbliğində aparıcı rol oynayır.

Vasim Məmmədəliyev fenomeninin bir cəhəti də var: o öz tədqiqat sahəsinin istedadlı mütəxəssisi olmaqla yanaşı, həm də universal biliklərin toplusunu özündə birləşdirməyi bacaran şəxsiyyətdir. Mən onu Şərq poeziyasının ən incə sərrafı kimi dinləməkdən doymuram. O, məni muğam, onun şöbələri, təsnifləri barədə mükəmməl söhbətləri ilə əsl mənada heyran edir. Ümumiyyətlə, bir elmi dərindən, mənbəyindən öyrənmək, daim öz üzərində çalışmaq, öyrəndiklərini hər zaman təkmilləşdirmək və dinləyicisi qarşısında çox mükəmməl savad nümayiş etdirmək Vasim müəllimin məxsusi özəl keyfiyyətidir. Doğrusu, bu keyfiyyətlər hər alimə nəsib olmur.

Mən Vasim Məmmədəliyev haqqında saatlarla danışsam belə, yenə də deyilməmiş sözlərim, bitməmiş fikirlərim qalmış olar. Bu da ondan irəlı gəlir ki, onun haqqında yalnız bir fərd kimi fikir söyləmək mümkün deyil. Vasim Məmmədəliyev məktəbi haqqında danışmaq böyük bir xəzinəni araşdırmağa bənzər. Məncə, bu dilemmanın ən dürüst cavabı - Vasim Məmmədəliyev məktəbinin mövcudluğu, inkişafda olması və daimiliyidir. Bu isə bizim fərəhimiz və qürurumuz üçün tükənməyən bir mənbə olacaqdır.

Şeyxülislam Allahşükür PAŞAZADƏ,

Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri,

tarix elmləri doktoru, professor

Ədəbiyyat qəzeti.- 2012.- 28 dekabr.- S.3.