Otuz il əvvəl…

Şuşa qədimdən şairlər, musiqiçilər, rəssamlar məskəni kimi məşhur olmuşdur. Buranın havasında poeziya və musiqi duyulur, təbiət özü yaradıcılığa ruhlandırır.

Heydər Əliyev,

Şuşada Vaqifin məqbərəsinin

açılışı günündə çıxışından.

12 yanvar 1982-ci il

Molla Pənah Vaqifin şərəfinə bizim belə təntənə ilə ucaltdığımız əzəmətli məqbərə onun unudulmaz xatirəsinə ehtiram ifadəsi olmaqla bərabər, həm də əsl ümumxalq məhəbbətinin təcəssümüdür.

Mirzə İbrahimov

Mərasimdəki çıxışından

"Ədəbiyyat qəzeti" otuz il əvvəl - 22 yanvar 1982-ci il tarixli sayında "Xalq sənətkarlarının xatirəsi əbədidir" ümumi başlığı altında Şuşada Vaqifin məqbərəsinin açılışı ilə əlaqədar geniş material dərc etmişdir.

Bu böyük ədəbi hadisəyə dair verilən rəsmi material aşağıdakı sətirlərlə başlayır:

Uçan ulduzlar da çağırır "gəlin!"

Qalxacaq, şairim, bir gün heykəlin

Bizim Qarabağın Cıdır düzündə,

Vaqif canlanacaq onun üzündə…

Azərbaycan xalqının böyük oğlu və nəğməkarı Molla Pənah Vaqifə həsr olunan bu misraları… onun sənət varisi olan Səməd Vurğun qoşmuşdur. Budur, uzaqgörənliklə deyilən həmin sözlər indi özünün gözəl təcəssümünü tapmışdır. Qədim Şuşada, Vaqifin ömrünün çox hissəsinin keçdiyi bu şəhərdə ona əzəmətli məqbərə ucaldılmışdır.

Qarabağ torpağı Vaqifin adı ilə əbədi bağlıdır. Həqiqətin və gözəlliyin, ədalətin və xalqlar dostluğunun nəğməkarı olan şair ömrünün qırx ildən çoxunu burada yaşayıb-yaratmışdır. O burada məktəb açmış və müəllimlik etmiş, qarabağlı uşaqlara bilik öyrətmişdir. Vaqif görkəmli dövlət xadimi kimi də burada məşhurlaşmışdır. Qarabağ xanlığının vəziri olarkən o, Rusiya ilə ittifaqın möhkəmləndirilməsi, Azərbaycanın bütün vilayətlərinin qardaşcasına birləşməsi siyasətini yetirmişdir. Böyük şairin cənazəsi də Şuşa torpağına tapşırılmışdır.

Vaqif sözünün mənası hər şeyə bələd olan, hər şeyi bilən deməkdir. Böyük şair ömrü boyu öz adının bu mənasını doğrultmuşdur. O, doğrudan da çox şeyə vaqif idi, lakin onun hər şeydən artıq bildiyi nəcib, müqəddəs hiss olan məhəbbət idi, insana və doğma torpağa məhəbbət idi, torpağın və insanın gözəlliyi idi. Buna görədir ki, əsrlər keçsə də, Vaqifin adı xalqın hafizəsindən silinməmiş və silinməyəcəkdir, onun istedadı isə poeziya kəhkəşanında daim işıq saçan parlaq ulduz olmuş və parlaq ulduz olaraq qalacaqdır. Şuşada məqbərənin ucaldılmasına həsr olunan şənliklər şairin ölməzliyinin və şöhrətinin parlaq ifadəsi olmuşdur.

Bir gün əvvəl Şuşada gün çıxmışdı. Təntənə günü isə səhərdən göyün üzünü buludlar almışdı, yağan qar yolları və cığırları örtmüş, ətrafda hər yer ağappaq libasa bürünmüşdü. Maşınlar qalın qara batıb dayanırdı, şaxta adamı kəsir, məqbərəyə qalxan yollarda adamların hərəkətini çətinləşdirirdi. Lakin xalqın öz şairinə və yerlisinə olan məhəbbəti hər şeyə güc gəlirdi. Ona görə də çox keçmədən Cıdır düzü adamla doldu. Vaxtilə Vaqif Murovdağı və qədim Kirs dağının qarlı zirvələrini buradan seyr etmiş, öz sehrkar şeirlərini burada qoşmuşdur. İndi adamların ucaltdıqları əzəmətli məqbərə Qarabağ dağlarının daha bir zirvəsinə - poeziya və şöhrət zirvəsinə zinət verir. Məqbərənin üstünə çox hadisələri xatırladan və hamıya əziz olan bir ad həkk edilmişdir: "Vaqif".

Mitinq bağlı elan edilib. Onun iştirakçılarının gurultulu alqışları altında Sov.İKPMK Siyasi Bürosu üzvlüyünə namizəd, Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi H.Ə.Əliyev, Azərbaycanın xalq şairi Süleyman Rüstəm və Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı İdarə heyətinin sədri, respublikanın xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov lenti kəsiblər. Vaqif öz şeirlərindən birində Şuşanın sıldırım dağlarına vurulduğunu söyləyir. Onun cənazəsi qayalı təpənin üstündə dəfn edilmişdir. Abidənin müəllifləri arxitektorlar - Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Ə.Salamzadə və E.Kanukov, heykəltəraş A.Mustafayevdir. Məqbərə dördtilli qüllə şəklindədir. Divarlara bayır tərəfdən çəhrayı və içəri tərəfdən ağ Qarabağ mərmərindən üz çəkilmişdir. Məqbərənin içərisinə işıq pəncərələrin şəbəkə şəklində barmaqlıqları arasından süzülür. Məqbərənin mərkəzində qara mərmərdən yonulmuş sarkofaq vardır. İçəri tərəfdə giriş qapısı ilə üzbəüz səmtdə Vaqifin ağ mərmərdən yonulan büstü qoyulmuşdur. Bundan sonra məqbərə qədim və cavan Şuşanın simasının ayrılmaz hissəsinə çevriləcəkdir.

Həmin gün Vaqifin şeirləri və böyük şairin xatirəsinə həsr olunmuş misralar yeni Poeziya evində də səslənib. Poeziya evinin təntənəli açılışında Sov.İKP MK Siyasi Bürosu üzvlüyünə namizəd, Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi H.Ə.Əliyev, Şuşaya şənliklərə gəlmiş başqa qonaqlar iştirak ediblər.

P.S. Nəhayət, 30 il bundan əvvəlin həqiqətinə dair məlumatı sabahın şəksiz həqiqəti - doğma Qarabağımızın düşmən əsarətindən hökmən (ilk növbədə, əlbəttə, sülh yolu - beynəlxalq hüquq normaları - beynəlxalq ədalət gücüylə) azad olunacağı inamı ilə bitirmək istərdik. Heç şübhə etmirik ki:

Yenə Qarabağın elçilərini

Özü qarşılayar Şuşada, Vaqif!..

Ədəbiyyat qəzeti.- 2012.- 27 yanvar.- S.1-2.