Ərənlər mühitində

Böyük tarixi şəxsiyyətlərin yurdunda qalıb, nəsil ocağına ağsaqqallıq etmək nə qədər şərəflidirsə; o qayğıların çəki-düzəni, o abidəvi insanların soyun yaddaşındakı mənəvi dəyərlərin üzüsulu qalması yönündə yurddaşların məsuliyyətli davranışlarını ərənlər vadisinə yönəltmək də o dərəcədə gərəkli və çətindir. Bu, uzun illər boyu bir vəzifə gərəyincə göstərilən məmur fəaliyyətindən çox-çox götür-qoylu və üzücü işdir. Nəslin ağsaqqalı təkcə yaşanılan günün qayğıkeşi deyil, nəslinin ötüb keçmiş hörmətinin, qazanılmış işıqlı xatiratının bir növ sayıq-sanballı keşikçisidir. Yoxsa yaşamağa, baş hərləməyə nə var ki?!

Məqamıdır, deyim ki, Qənbər Qurbanov atası, türk dünyası aşıqlıq sənətinin hələ ki sonuncu nəhəngi olan Dədə Şəmşir dünyasını dəyişəndən (fevral,1980) sonra Qənbər Şəmşiroğlu oldu. Həm də istər-istəməz ulu dədəsi, XVI əsrin böyük sufi şairi, geniş şöhrət qazanmış övliya Miskin Abdal ocağının, o mənəvi ocağın davamı olan Dədə Şəmşir ocağının ərənlər qaydasınca varisi və beləliklə, Miskinli Ocağının ağsaqqalı oldu.

Bu, çox böyük şərəf və ağırdan ağır məsuliyyət yükü idi.Yaşın irəliləyən bir çağında di gəl bu ağırlığı çiyinlərində daşı!..

İnsafla deyim ki, Qənbər müəllim bu mənəvi ağırlığın barkeşi olduğunu yuxarıda göstərdiyim tarixdən xeyli əvvəl hiss eləsə də, bəri başdan o zəhmətə qatlaşdığını könüldən gərəkli fəaliyyətləri ilə soyuna çatdıra bilmişdi. Bu nöqtəyə bir az təfərrüatlı təmas etmək istəyirəm. Həqiqət naminə, bu ocağın tarixi naminə.

1951-ci ildə Qənbər Qurbanov ikiillik Ağdam Dövlət Müəllimlər İnstitutuna daxil olmuşdu. Bir yaz tətilində tələbə Qənbər doğma Ağdaban kəndinə ailələri ilə, kənd-kəsəklə görüşməyə gələndə evdə hər kəsi qayğılı, daha doğrusu, çox pərt görür. Öyrənir ki, aran rayonlarından bir dəstə özünü şair sayan kimsələr guya qıfılbəndlər quraşdırıb Aşıq Şəmşirin ünvanına göndəriblər. Sonra da həmin yazılarının təkrarını bir də, bir də yollayaraq israrla cavab gözləyirlər.

Aşıq Şəmşir, həmişə olduğu kimi, hansı rayonlardasa toylar keçirməkdə. Arvad-uşaq da ünvanlarına axışan bağlamaların xofundan həyəcan keçirməkdə...

Bu çağacan Qənbər nəsə şeirdə özünü sınamamışdı. Amma bu dar macalda qələmə sarılır, qıfılbəndlərin əksəriyyətini uğurla açır və bədii cəhətdən usta qələm sahibi olduğunu əməllicə göstərə bilir. Üstəlik də bir bağlama yazıb, bədgüman dəstənin hər birisinin açmasını istəyir. Tək bununla qalmır: bağlamasının axır bəndində onların saymazyanalıq edib, üz tutduqları nəslin kimliyini fəxarətlə bildirir.Şəxsən öz imzasını da ustalıqla bəyan eləyir:

Pədərim Şəmşirdi, madərim Güllü;

Babam Şair Qurban, bir adı bəlli!

Tələbə Qənbərəm, Ağdaban elli!

Qoy tanısın - hər kəs bizi bilmədi!..

Aranlı aşıqların qıfılbəndlərinə yazdığı cavablar və göstərdiyim möhürbənd az vaxt ərzində tələbə Qənbəri Kəlbəcər aşıqlarına sevdirdi. Sənətkarlar bu qabaqlaşmanı bir az da özləri bəzək-düzək vurmaqla toy-mağarda gözəl əhval-ruhiyyə ilə oxuyardılar. Bu üsullu və sərt cavab gələcək Qənbər Şəmşiroğlunun sanki bir şairlik təsdiqnaməsi idi.

“Qoy tanısın - hər kəs bizi bimədi!” - bəyanında gənc tələbənin öz ocağını təqdim etmədə gözgörəti təntənəli iddiası vardı: “Necə ola bilər ki, şairlik sevdasına düşəsən, amma mənim ata-babamın qüdrətli ilhamından hələ indiyəcən xəbərdar olmayasan?!.”

Amma, doğrusu bu ki, gənc tələbə gözləmədiyi halda qəlbinin dərinliklərindən özünü büruzə verən bu ümidli ilham harayının arxasınca düşə bilmədi o zamanlar.

Bütün böyük sənətkarlar kimi, Aşıq Şəmşir də Qənbərinin pərvazlanıb ortaya çıxmasına qədər, siz deyən elə gün-güzəran görməmişdi. Qənbər bundan sonrakı ömrünü sənətkar atanın üzünü güldürməyə sərf edəcəkdi. Fikri qəti idi.

Ağdam Dövlət Müəllimlər İnstitutunu bitirəndən sonra (1953) bu arzusunu çiçəkləndirməyə girişdi. Əvvəlcə Ağdabandakı yeddillik məktəbin direktoru, az sonra Kəlbəcər rayon Partiya Komitəsində təbliğat-təşviqat şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır. Daha sonralar... Kəlbəcərdə, Bakıda, Gədəbəydə məsul vəzifələrdə işlədiyi illərin tarixi Qənbər müəllimin bioqrafiyasının məhsuldar fəaliyyətindən xəbər verir. Xüsusilə Kəlbəcər və Gədəbəydə yüksək mövqedəki rəhbərlik fəaliyyəti dövründə geniş xalq kütləsinin dərin rəğbətini qazanmağa müvəffəq oldu. Yeri gəlmişkən, Qənbər Şəmşiroğlu olduğu yerin insanları ilə çox tez zamanda ünsiyyət bağlamağı bacaran müdriklərdəndir. Bu mənada, məmləkətimizdə onun qədər könüldən dostluqlar qurmuş rəhbər işçiyə az-az təsadüf olunar.

Həyat fəaliyyətinə atıldığı bir zamanda daxilində çoxdan bəri mürgüləyən yaradıcılıq qabiliyyəti təzədən baş qaldırdı. Uzun zaman ərzində xalqı, xalqın mənəvi dəyərlərini, onun istək-arzularının həryönlü çırpınışlarını kağıza köçürməyə fürsət tapdı Qənbər Şəmşiroğlu. Əvvəllər poeziyadan yan keçməyə qərarlıydı; indi həm də nəsr əsərləri yazmağa girişdi. “Gədəbəy xatirələri”, “Axtarıb Şəmşiri görmək istəsən”, “Tale oxşarlığı”, “Kəlbəcər: ömrüm, həyatım” kimi hekayə, povest və xatirələri; “Caninin etirafı” romanı, “Oğul gərək oğul olsun”, “Bir də görüşərik” şeirlər kitabları onun hərtərəfli qələm sahibi olduğunu göstərdi.

Təbiətindəki şuxluq, mizahlı duyğuları Qənbər Şəmşiroğlunun qələmindən maraqlı satirik əsərlər kimi ortaya gəldi. Bir ömürdə nə qədər təmsil, lətifə, ümumiyyətlə, məzhəkəli əhvalat bilmək olarmış! Qələm məhsulu bir yana dursun, heç kəs bunları Qənbər müəllim kimi baməzəliklə qarşıdakına çatdıra bilməz.

“525-ci qəzet”, “Dünya” və “Yenilik” qəzetlərində vaxtaşırı dərc olunmaqdadır. İxtiyar yaşında belə Qənbər Şəmşiroğlu qələm məhsuldarlığı ilə diqqəti cəlb edir. Deyəsən cavanlığında ədəbiyyatdan kənara çəkildiyinin də əvəzini çıxmaq istəyir. Başqa sözlə, özü özündən intiqam almağa qərarlıdır. Qələminə qüvvət!

Aşıq Şəmşirlə Qənbər Şəmşiroğlunun şipşirin bir ata-oğulluq münasibətləri vardır.Qəmxar olan iki dost kimi. Ətraflarında yad olan kənar adamlar onların söhbətlərindən ata, oğul olduqlarını anlaya bilməzdilər.

Aşıq, harda olduqlarından asılı olmayaraq, oğlunu həmişə “Qənbər müəllim” deyə çağırardı. Bir dəfə niyəsini soruşdum. “Mən belə çağırdım ki, bütün kənd ona “Qənbər müəllim” deyə müraciət elədi” - deyə cavab verdi.

Qənbər müəllim idarə etdiyi kütləni atasının mərhəm davranışlarından öyrənmişdi.Onun xalq kütləsi ilə rəftarı ayrıca bir dərslik idi.

Şəmşir Ocağının mükəmməl ağsaqqalı olan Qənbər müəllim ömür boyunca həm mənsub olduğu nəslin, həm bütünlüklə soydaşlarımızın rəğbətincə dövlətçiliyimizə yararlı işləri ilə fərqlənmiş ictimai xadimimizdir.

Gədəbəy rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı işlədiyi zaman ilk milli alay yaradılmasının (1992-ci ilin martında) təşəbbüşçüsü və yaradıcısı olmuşdur. İki oğlu Qarabağ uğrunda gedən qanlı döyüşlərdə iştirak etmişdir. Onlardan Vüqar mayor rütbəsilə istefaya çıxmışdır. Digər oğlu - Qarabağ müharibəsi veteranı Şəhriyar polis polkovnikidir.

Qeyd etməyə dəyər ki, Qənbər müəllim bu yöndə yeganə icra başçısı olub.

Şəmşir Ocağından iki nəfər - Şahlar Şükürov və Sərdar Səfərov Azərbaycan respublikasının Milli Qəhrəmanıdır.

Bu gün də Qənbər müəllimin geniş kütlə ilə birliyi-bərabərliyi dədəli günlərindən fərqsiz davam eləyir. Bakıda verimli fəaliyyəti ilə zəvvarların üzünə açılan “Aşıq Şəmşir” Mədəniyyət Ocağı İctimai Birliyinin sədri kimi hər səhər iş yerinə gəldikcə yenə kövrəlir: sanki ata ocağına gəlibmiş kimi, körpəliyində girib-çıxdığı o ata evinin qapısını açıb-örtür. Əlbəttə ki!.. Bu mənəvi ev də Dədə Şəmşirin halalca ilhamının ona qazandırdığı ana südü kimi halal-haqqına öz evidir! Yaradıcı insanların özlərindən sonra dünyada qalan mənəvi işıqları da tikib-qurmaq, rəhmani işlərdə fəaliyyət göstərmək gücünə malikdir.

...Qənbər Şəmşiroğlu atasının işığında canlılığını getdikcə artırmaqda olan “Aşıq Şəmşir” Mədəniyyət Ocağı İctimai Birliyi çərçivəsində, üzvü olduğu Ağsaqqallar Şurası fəaliyyətləri yönündə əzmlə çalışmağındadır. Nəsil-nəcabətinin və ümumiyyətlə, Kəlbəcər qaçqınlarının məskunlaşdıqları yaşayış bölgələrində hər kəsin dərdinə şərik olan, çətinlikləri aradan götürməyə çiynini yük altına verən; xeyir-şərdə kütlə ilə birlikdə nəfəs alan, eldə deyildiyi kimi, karlı köhnə kişilərdəndir; bir “hohası” ilə dağa qaldıran, başqa bir “hohası” ilə dağdan endirən ağsaqqallardandır...

İlk gəncliyindən ictimai-siyasi fəaliyyətdəki uğurlu çalışmaları həmişə diqqət mərkəzində olmuşdur. Müxtəlif zamanlarda layiq görüldüyü “Şərəf nişanı” ordeni, “Əmək igidliyinə görə”, “Tərəqqi” və “Əmək veteranı” medalları Qənbər Şəmşiroğlunun fiziki və mənəvi dəyərinə işıq tutmaqdadır.

Kəlbəcərin vəhşət və dəhşətli qətliamından xeyli əvvəl faşist ermənilər Aşıq Şəmşirin doğma kəndi Ağdabanı da görünməmiş vəhşiliklərlə yerlə-yeksan etmişlər.

Qətlə yetirilənlərdən on dörd nəfəri Aşıq Şəmşir ocağının sıra nəfərləridir...

Qənbər Şəmşiroğlunun bir qızı, dörd oğlu, bir çinar çətirinin altını dolduracaq sayda nəvəsi, nəticəsi, kötükçəsi babalarının xalq arasındakı hörməti ilə fəxr edirlər.

Möhtərəm oxucular, Qənbər Şəmşiroğlunun səksən illik ömür bayramı haqqında olduqca qısa yazdığım bu yazımı onun o cənnət torpağımızın hər qarışı üçün tez-tez təkrarlanan kövrəlmələrinin birisi zamanı qələmə aldığım (1 yanvar 2008) bir qoşma ilə bitirmək istədim.

Ədəbiyyat qəzeti.- 2013.- 15 noyabr.- S.6.