Özünə sadiq qal...

Arıq, qarabuğdayı oğlan mənə şeirlərini verdi.

-Vaxtınız olanda bu yazılara baxın. Fikrinizi bilmək istəyirəm.

-Harda oxuyursan?

-İncəsənət Universitetini bitirmişəm.

-İşləyirsən?

-Bəli. İctimai televiziyada çalışıram.

-Dərnəklərə getmisən?

-Xeyr.

Yazıçılar Birliyində Gənclər günü fəaliyyət göstərir, ayda bir dəfə gənclər öz yazılarını oxuyur, müzakirə edir. Yazıçılar Birliyinin gənclər üzrə katibi Rəşad Məcid müzakirələrə rəhbərlik edir. Orda olmusan?

-Xeyr, olmamışam, baxın yazılara məsləhətinizi deyin...

İstədim deyəm, gedin Rəşad Məcidin qəbuluna, başımı qaldırıb ona baxdım, üz-gözü həyəcandan, maraqdan alışıb-yanırdı. Niyə get-gələ salıb üzünə soyuq su çiləyim. Yazılarına baxım, bəlkə oğlanın belə şeylərlə vaxt itirməyinə dəyməz. Qarşımdakı yarımçıq işi kənara qoyub onun narahatlığının havasını almaq üçün gülümsündüm:

-Yaxşı, bir neçə şerini ver oxuyum, görək...

-Haçan gəlim cavab üçün, hansı gün?

-Get bir on-on beş dəqiqə havada gəzin, gəl!

Oğlan şeirlərini qoyub otaqdan çıxdı. Mən də getdim 1955-56-cı illərə. Bakı Dəmir Yolu Texnikumunun yol tikintisi şöbəsində oxuyurdum, şeirlər də yazırdım. O zaman hər bir mədəniyyət klubunun nəzdində ədəbiyyat-incəsənət sahələri üzrə dərnəklər fəaliyyət göstərirdi. Hər bir universitetin, məşhur kitabxanaların, böyük müəssisələrin dərnəkləri yaradıcı gəncləri cəlb etmək, yönəltmək üçün ciddi iş görürdü. Gəncləri dərnəyə cəlb etmək rəqabəti vardı. Burada keyfiyyət unudulurdu, kəmiyyət birinci plana çıxırdı. Çox vaxt dərnəyə gələn uşaqların sayı əsas göstərici sayılırdı. Bu mövzuda hələ də ekranlardan düşməyən, sevilə-sevilə baxılan Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, SSRİ xalq artisti Rəşid Behbudovun baş rolda oynadığı “Bəxtiyar” filmi yaxşı yadınızdadır. Əlbət ki, istedadlı gənclərlə yanaşı, bir dəstə yeniyetmə beş-altı dərnəyə yazılırdı, yazdığı bir şeri on dərnəkdə oxuyurdu. Dərnəkdən-dərnəyə sürtülür, şerinin yaxşılığı ilə yox, özünün görünməyi ilə tanınmasını məşhurluq sayırdı. Ədəbiyyat sahəsində olan dərnəkdən hər bir gəncin bir mərtəbə qalxıb Yazıçılar İttifaqındakı Gənclər günündə çıxış etmək, tanınmaq arzusu vardı. Bu da acı həqiqətdir ki, yeniyetmələrdən Yazıçılar İttifaqının pillələrini birinci qalxanlardan çoxu dərnək kastralenlərindan olurdu. Əsl istedad utanıb, dahi yazarların, klassiklərin qalxdığı pillələrə yaxınlaşmağa həya edirdilər. O illərdə mən də Sabir kitabxanasındakı dərnəkdə iştirak etmişəm. Daha sonralar bir müddət tibb universitetində dərnək aparmışam. İndi illər keçib, sovet imperiyası dağılıb. Azadlığa qovuşan ölkələrdən biri biz olduq. Bayrağımız dalğalanır, gerbimiz sinəmizdə, himnimiz dodaqlarımızda səslənir. Ölkəmiz azaddır. Lakin daxilən, şüurən azad doğulan insanı azadlıqdan məhrum eləmək olmur. İnsanı zindana sala bilərsən, lakin onun xəyalı, düşüncəsi, arzuları azad olacaq! Nəsimi kimi dərisini soya bilərsən. O:

Məndə sığar iki cahan,

Mən bu cahana sığmazam

- deyəcək. İçindəki azadlığı dərk edən insan bilir ki, azadlıq ölənə kimidir, ölüm isə mütləq azadlıqdır. Sonra səni heç kəs bu azadlıqdan məhrum edə bilməz. Azadlığı insan tam dərk edəndən sonra qorxu hiss etmir. Bu o andır ki, sahildə qum üstündə uzanıb özünü günə verən qocaya Makedoniyalı İskəndər yanaşıb:

-Sənə nə kimi yaxşılıq edə bilərəm? - deyəndə,

- Edərsən, edə bilərsən, bir az kənara çəkil, üstümə gün düşsün! - deyir filosof.

Ölkəmiz müstəqildir. Amma insanlar hamısı ayrı-ayrılıqda öz müstəqilliyini dərk edə bilirmi? Yox! Bəlkə heç Allah özü də insanların hamısını öz içindəki köləlikdən azad eləmək istəmir. Bəlkə onların bəzisi bu azadlığı düzgün başa düşməyib Allahlıq iddiasına düşə bilər. Elə ona görə illər keçsə də, ədəbiyyat, mədəniyyət və mənəviyyat aləmində biz - yəni hər birimiz öz azadlığımızı tam dərk edə bilməmişik. Mənzərə çox dəyişməyib. İndi də dərnəklər var. Bəzilərinin adı dəyişib. Bəziləri kitabxanalarda yox, çayxanalarda yığışır. Bəziləri özlərinə Yazıçılar Birlikləri də düzəldiblər. Yeni adlar altında yığışıb köhnə qiybətləri qılırlar. Bütün bu qabarmaların, enmələrin, dalğaların arasında Yazıçılar Birliyi yenə də öz əzəmətini qoruyub saxlayıb. Daha da güclü bir təşkilata çevrilib. Ölkədə on iki, xarici ölkələrdə dörd filialımız var. Gələn il mart ayında Birliyin səksən illiyini qeyd edəcəyik. Müstəqilliyimizin ilk illərində SSRİ-nin bütün ölkələrində Yazıçılar İttifaqları dağılarkən, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin salamat qalması, həmlələrə dözə bilməsində Anarın xidmətini qeyd etməmək Allahsızlıq olar. Sonra isə ümummilli liderimiz Birliyin qolundan yapışdı. Bu gün də İlham Əliyevin bu qədim ocağa qayğısını hər an hiss edirik. Ən dəyərlisi də odur ki, bu qayğı minnətsiz göstərilir. Müqabilində şərtlər, tələblər qoyulmur. Yuxarıda dediyim kimi, indi də o dərnəklərdən, yeni formada olan dərnək kimilərdən süzülüb, seçilib Yazıçılar Birliyinin Gənclər gününə gələnlər daha çoxdur. Yazıçılar Birliyinin tarixində ötən qurultaya kimi ayrıca gənclər üzrə katib yox idi. Keçən qurultayda təsis olundu və bu yerə o zaman özü də gənc olan Rəşad Məcid Anarın təklifi ilə səsə qoyuldu, seçildi. Bu illər ərzində nə Gənclər günündən, nə də ümumiyyətlə, gənclər üzrə katibin işindən şikayət oxumamışam, eşitməmişəm. Amma tərbiyəsində və təbiətində ödü, şəri, böhtanı çox olan bəzi gənclər yeri gəldi-gəlmədi içindəki xıltı Anarın üstünə yağdırırlar. Deyəcəksiniz, Fikrət Anarı müdafiə edir. Yaxşı, kimsə sizdən soruşmalıdır, Anardan nə istəyirsiniz? Birliyin yükü olmadan Anar özünü daha rahat, daha sərbəst hiss edərdi, daha çox yazardı. Biz sədri hər birimizin məişət məsələlərimizlə məşğul olmaq üçün seçmirik, baxmayaraq ki, onunla da məşğul olur. Yazıçıların beynəlxalq görüşlərində, forumlarda, ədəbiyyatın bu gününün müzakirəsində, sabahının yönəldilməsində, bizi, xalqımızı, qədim kökləri olan ədəbiyyatımızı layiqincə təmsil etməsi üçün sədr seçirik. Beynəlxalq aləmdə nümayəndələrimizə baxıb, ölkəmizə, mədəniyyətimizə, ədəbiyyatımıza qiymət verəcəklər. İndi əlinizi ürəyimizin üstünə qoyub deyin, Anar qədər tanınan, savadlı, məlumatlı, xidmətləri olan, çoxcəhətli yaradıcılığa malik, əsil-nəcabətli (bu da vacibdir) Yazıçılar Birliyinin hansı üzvünü onunla yanaşı qoyar, onun yerinə təqdim edə bilərsiniz. Adını deyin, müzakirə edək.

Belə-belə işlər, mənim gənc dostum. Sənin şeirlərini oxuyarkən gör nələri düşündüm. Sən bizə doğru xoş gəlirsən. Yəni, yazıların xoşuma gəldi, bunlarda şairliyin mayasını gördüm. Şairlik öz-özünlə döyüşdü. Bu döyüşdə sənin köməkçin yalnız öz ağlın, ürəyin və iradən olacaq. Oxu, öyrən, olanları təkrar etməmək üçün, görmək üçün gözlərini geniş aç, dünya gözlərinə sığsın. Özünə sadiq qal. Uğur olsun!

Fikrət QOCA

Ədəbiyyat qəzeti.- 2013.- 22 noyabr.- S.7.