Çətin sınaq

(Hekayə)

Aydın bir yay səhəri açılmışdı. Günəşin al şəfəqləri pəncərədən içəri süzülərək otağı nura qərq etmişdi.

Bayaqdan şirin yuxuda olan Nazim yavaş-yavaş gözlərini açıb ətrafa göz gəzdirdi. Birdən nəyi isə xatırlayıb cəld yatağından dikəldi. Mətbəxdən anasının addım səslərini eşidib ayağa qalxdı, tələsik geyinib mətbəxə getdi. Sara ana oğlunu görüb təəccüblə soruşdu:

-Oğlum, niyə belə tez oyandın?

Nazim yuxulu gözlərini ovuşduraraq:

-Anacan, -dedi, - axı bu gün küçəmizdə kino çəkəcəklər. Gedib baxmaq istəyirəm.

Sara ana gülümsəyib, oğlunun başını sığalladı:

-Elə isə əvvəlcə səhər yeməyini ye, sonra gedərsən.

-Yaxşı, anacan.

Nazim tələsik yuyunub geyindi, stolun arxasına keçdi. Sara ana süfrə açdı, çay- çörək gətirdi. Ana və oğul oturub birgə qəlyənaltı etdikdən sonra Nazim:

-Sag ol, anacan! Mən getdim,-deyə ayağa durub qapıya sarı addımladı. Sara ana mehriban nəzərlərlə oğlunun ardınca baxıb gülümsədi:

-Get, oğlum, amma günorta naharını unutma...

Səkkiz yaşlı Nazim kinonu çox sevirdi. Film çəkilişi prosesi isə onda xüsusi maraq oyadırdı. Kino çəkənləri, aktyorları dünyanın ən xoşbəxt adamları hesab edirdi. Onların işinə saatlarla tamaşa etsə də, doymaq bilmirdi. Bəzən istirahət etməyi də unudurdu. Sara ana tez-tez oğlunu danlayıb: "Ay oğul, nə görmüsən bu kinoda? Nə dincliyin var, nə istirahətin"... O, oğlunun kinoya belə vurğunluğunu adi bir uşaq marağı kimi qiymətləndirir, ötəri həvəs hesab edirdi, lakin əslində belə deyildi.

İllər keçirdi, amma Nazimin kinoya həvəsi az da olsa zəifləmir, əksinə, daha da güclənirdi.

Bir gün ədəbiyyat dərsində "Sevdiyim peşə" mövzusunda inşa veriləndə o, tərəddüd etmədən kino aktyoru olmaq arzusu barədə yazdı. Qəlbinin hərarəti romantika dolu hisslərlə qələmə aldığı bu yazıdan «əla» qiymət aldı.

Arzu, istək, sənətə məhəbbət Nazimi bir gün dram dərnəyinə, daha sonra isə xalq teatrına gətirdi. O, məşqlərdə müntəzəm iştirak edir və özünü sevdiyi işə hazırlayırdı.

Lakin tale elə gətirdi ki, Nazimin həyatı başqa məcrada davam etdi.

Bir gün məktəbdən qayıdarkən Nazim evlərinin yanında "təcili yardım" maşınının dayandığını görüb təşvişə düşdü.Addımlannı becidləşdirib hövlnak özünü darvaza qapısından içəri saldı. Evə girəndə gözlərinə inana bilmədi. Çarpayıda bihuş halda uzanmış anasını həkimlər əhatə etmişdilər.Nazim bu səhnədən yaman kövrəldi, gözləri doldu. Ev-eşik elə bil başına fırlandı.Sanki dizləri taqətdən düşərək bükülürdü. Güclə özünü avaq üstə saxladı, asta addımlarla irəli gəldi, Çarpayıya söykənib durdu.

Yaşarmış gözlərini anasına dikərək xəyala daldı. Ona elə gəldi ki, indi, bu dəqiqə anasını itirə bilər... əbədi olaraq... Və bundan sonra öz həyatını anasız heç cür təsəvvür edə bilməyərək dəhşətə gəldi.

Həkimlər isə xəstəyə yardım göstərir, dalbadal iynə vurur, nasatır iylədir, oksigen verirdilər.

Xeyli vaxtdan sonra Sara ana yavaş-yavaş gözlərini açıb ətrafına baxdı. Əvvəlcə başının üstündə dayanmış həkimləri, sonra isə yerində donub qalmış oğlunu gördü. Nazimi yanına çağırıb titrək barmaqlarını onun saçlarında gəzdirdi:

-Oğlum, ağlama, - deyib dərindən bir "ah" çəkdi.

Bir qədər keçdikdən sonra həkimlər xudahafizləşib getdilər.

Həmin gündən etibarən Nazimgilin qapısında "təcili yardım" maşınını tez-tez görürdülər. Anasının belə bir ağır vəziyyətə düşməsi Nazimi olduqca kədərləndirir, ona əzab verir, ruhdan salırdı. O, bir gün öz-özlüyündə qərara gəldi ki, gələcəkdə tibb institutuna daxil olub həkim olsun və anasını müalicə edib bu dərddən xilas etsin.

Quş qanadlı illər bir-birini əvəz edir, Nazim böyüyüb sinifdən-sinfə keçir, Sara ana isə yaşa dolurdu.

Məktəb illəri arxada qalmış, Nazim orta məktəbi bitirmişdi. Sənədlərini ali məktəbə verməyə hazırlaşırdı.

Lakin hansı ixtisası seçməli idi? O, çox düşünür, tərəddüdlər içində üzülürdü.

Bir axşam Sara ana yenə oğlunu fikirli görüb yanına çağırdı.

-Nazim, oğlum, hansı instituta daxil olmaq istəyirsən? - deyə soruşdu.

Nazim astadan:

-Tibb instituna, - dedi. Həkim olmaq istəyirəm, anacan.

Oğlunun bu cavabı Sara üçün gözlənilməz oldu. Odur ki, təəccübləndi, qəlbində kövrək duyğular baş qaldırdı. Nazimin arzusu anaya yaxşı bəlli idi. Lakin oğlunun fikrinin dəyişməsi, həkim olmaq istəməsi səbəbini başa düşürdü. "Aman Allah!" əziz oğlum məni gör necə sevir!.. Həkim olub anasını müalicə etmək niyyətindədir. Hətta ən boyük səadətini, arzusunu, ana yolunda qurban verməyə hazırdır... -deyə düşündü, sonra Nazimi qucaqlayıb üzündən öpdü.

-Əziz balam, mən buna yol verə bilmərəm! Sənin arzun, istəyin, tamam başqadır. Axı sən kino artisti olmaq istəyirdin... - Sonra gülümsəyib, başını tərpətdi: - Bilirəm anana rəhmin gəlir...Sağaltmaq istəyirsən məni...Əbəs yerə... Xeyri yoxdur, onsuz da yaşım keçib.

- Anacan, elə demə...

- Sözümü kəsmə, oğlum, - deyən Sara ananın sifəti ciddi bir ifadə aldı: - XəstəIiyim köhnədir, xronikidir... ölənəcən qardaşdır mənə.

Buna görə də öz səadətini qurban verməyə haqqın yoxdur. Yoxsa sonralar əzab çəkərsən. İşin fərəhsiz, həyatın cansıxıcı keçər. Sevimli peşəsiz həyatda yaşamaq çox çətindir! İnan ananın sözlərinə...

Nazim isə gülümsündü, anasını qucaqlayıb dedi:

- Yox, anacan, qəti fıkrimdir. Həkimliyə gedəcəm, vəssalam!..

Ananın gözləri yaşardı. Nazim başını onun sinəsinə qoyub, daha bir söz demədi.

Sara ana şəhərə müharibədən bir qədər sonra, hələ gənc ikən gəlmişdi. Kənddə doğulub boya-başa çatmış, burada isə ərə getmişdi. Lakin amansız müharibə onun səadətini çox erkən oğurladı. İyirmi beş yaşlı ərinin ölüm xəbəri gələndə onun cəmi iyirmi yaşı vardı. Ömrünün ən gözəl çağları, xoşbəxt anları, ailə həyatı ilə bağlı xatirələr Saraya rahatlıq vermirdi, doğma kəndlərinin hər bucağı onu kövrəldirdi. Ürəyinə dağ çəkirdi səadət soraqlı xatirələri. Nəhayət, o, həmişəlik şəhərə köçməyi qərara aldı. O zaman balaca Nazim hələ üç yaşında idi.

Sara şəhərdə neftayırma zavodunda işə düzəldi. Əvvəlcə kirayə ev tutdu. Bir müddətdən sonra isə işdən ona köhnə evlərdən birində boşalmış ikiotaqlı ev verdilər.

Doğma yerlərdən, yaxın adamlardan, dost-tanışdan ayrılmış, kiçik bir kənddən gur şəhər miihitinə düşmüş gənc qadın - Sara özünü çox tənha və qəribə hiss edirdi. Ağır anlarında təsəllisi balaca Nazim olurdu, bir də ki, divara vurduğu ərinin şəkli. Sara ömrünün sonunadək ərinə sadiq qalmağa söz vermişdi. Bir də düşünürdü ki, bəlkə əri sağdır, nə vaxtsa qayıdıb gələcək və öz səadətinə qovuşacaq...

Sara hələ uşaq ikən yel xəstəliyinə tutulmuşdu. Kəndlərində isə həkim yox idi. Xəstəlik bir müddət onu yorğan-döşəyə salmışdı. Sonralar məlum oldu ki, onun ürəyində də problemlər var.

Son vaxtlar Sara ananın xəstəliyi kəskinləşmiş, vəziyyəti ağırlamışdı. Bu isə Nazimi çox narahat edirdi. O təbabətin sirlərini öyrənməyə tələsiridi.

Qəbul imtahanları başlamışdı. Nazim imtahanqabağı çox həyəcan keçirirdi. Onu bir sual düşündürürdü: görəsən tibb institutuna daxil ola biləcəkmi? Qəlbi ümidlə cırpınan xəstə anasını sevindirə biləcəkmi?

Nazim çətin sınaqdan üzüağ çıxdı. Əlində qırmızı cildli tələbə bileti gəlib, özünü anasının qucağına atıb: «Anacan məni təbrik edə bilərsən» - deyəndə Sara ana elə bil xəstəliyini unutdu. .

Aylar ötdü, illər keçdi. Nazim dövlət imtahanlarını müvəffəqiyyətlə verib, həkimlik diplomunu əlinə aldı. Artıq o balaca, kövrək Nazimdən heç bir əsər-əlamət qalmamışdı. O, müstəqil həyata ali təhsilli həkim kimi qədəm qoyurdu.

Gənc həkim ümiddolu nəzərlərini ona dikmiş xəstə anasını müalicə etməyə hazır idi.

Ötən illər ərzində təbabət elmi inkişaf etmiş, yeni müalicə üsulları kəşf olunmuşdu. Nazim də öz çalışqanlığı, səyi nəticəsində təbabətin sirlərinə bələd olmuş, lazımi bilikləri qazanmışdı.

...Nəhayət, uzun sürən müalicədən sonra Sara ana yataqdan qalxdı. O, əl ağacını tullayanda Nazimə elə bil dünyanı bağışladılar.

Lakin Nazim qəlbən özünü xoşbəxt saymırdı. Qəlbini bir arzu, bir istək çırpındırır, həsrətlə döyündürürdü. Bütün varlığına, hakim kəsilmiş bir həsrət, bir nisgil ona əsl səadətə qovuşmağa mane olurdu.

Sara ana da bunu duymuşdu. Odur ki, tez-tez oğluna təsəlli verməyə çalışırdı. "Oğlum, həkimlik ən xeyirxah, ən lazımlı sahələrdən biridir. Xəstələrə şəfa verməkdən böyük və qiymətli bir iş varmı?”

...Xoş bir təsadüf Nazimin arzusunu ürəyində qoymadı.

Bir gün xalq teatrının növbəti məşğələsinə tanınmış kino rejissoru gəldi. Yeni çəkdiyi filmdə baş rolu ifa etmək üçün bir gənci axtarırdı. Nədənsə onun diqqətini Nazim cəlb etdi. Bir neçə sınaq kadrları çəkildi. Bu rola namizədlər çox idi. Lakin rolu Nazimə tapşırmağı qət etdilər.

Tezliklə film çəkilib qurtardı. Şəhərin mərkəzi kinoteatrnda film ilk dəfə nümayiş etdirilirdi. Böyük salon tamaşaçılarla doluydu. Birinci sırada əyləşənlər arasında ağsaçlı bir qadın da var idi. Bu, Sara ana idi.

Ekranda oğlunu görəndə Sara ana kövrəlib göz yaşlarını saxlaya bilmədi. Bu, sevinc, səadət yaşları idi. Ana özünü dünyanın ən xoşbəxt qadını, ən bəxtəvər anası hesab edirdi. Axı, əziz oğlu, yeganə övladı səadətini tapmışdı.

Tahir Möhlət

Ədəbiyyat qəzeti.- 2014.- 31 yanvar.- S.6.