Çağdaş Moldova şeirindən seçmələr
Səlim Babullaoğlunun
tərcüməsində
İon Hadırka (1949) - görkəmli
moldav-rumın ədibi, şair, yazıçı, fikir adamı, ictimai-siyasi
xadimidir. Eyni zamanda, tərcüməçi kimi də
tanınır. Onun tərcüməsində Nizami Gəncəvinin
aforizmləri Moldovada nəşr edilib.
"Artera Zen" kitabından "Azərbaycan damarı"
bölümündən seçmələr
***
İstanbuldan
uçuruq?
Türklərlə
doludur İstanbul.
Onda
biz ruslarla dolu
Moskvadan
uçaq.
Moskva
üzərindəki buludlar
Elə
gömrükçülərə oxşayırlar.
Qaraşın
Vüqar bəy
bizə
şübhə dolu nəzərlərlə baxan
saçı
saman sarısı
paqonlu xanıma yaxınlaşır:
-Deyin,
zəhmət olmasa,
göz
yaşlarına yenəmi inanmır Moskva?
-Əlbəttə,
inanmır, əlbəttə.
Çıxardın
ayaqqabı…və kəmərlər…
-Təəssüf,
axı
o nəyəsə
inanmalıyıdı əvvəl-axır.
Bakı göydələnləri
"Yastı dam Bakı"
Vladimir Mayakovski
Limanın
qaldırıcı kranları səmanı cırmaqlayır
Çılpaq buruqlar çırmaqlayır
səmanı.
Minarədəki müəzzinin səsi
səmanı cırmaqlayır.
Şişuclu damların səmimiyyəti
cırmaqlayır səmanı.
Mayakovski büsbütün yanılırdı-
yastıyapalaq söz qırıntılarından
səmaya pilləkən
çəkmək olmaz.
Yelkənlər cırmaqlayır səmanı
və ayın buynuzları.
Qırılmış simləri sazın
cırmaqlayır səmanı.
Dəliqanlılar cırmaqlayır səmanı.
Günəşi cırmaqlayır gözəllər
- zərif əllər.
Şəhərin yarasından doğulur
bir cızıq-cırmaq
yeri olmayan
yeni-yeni səhərlər.
Beləcə doğulur, dirçəlir
öz ilkinliyi ilə şəhər.
Toxunulmaz Nizami
Onun
evazkar
Xəmsəsini
və müdrik rübailərini
oxusam da,
“İsgəndərnamə”nin
səhifələrinə
bürünsəm də,
Leyli-Məcnunun göz yaşları
ilə
yuyunsam da,
bu il də Nizami ilə
görüşə bilmədim.
Nikolae Spetaru (1961) - yeni moldov ədəbiyyatının
tanınmış nümayəndəsi, nasir, şair, tərcüməçi
və publisistdir. Rumıniya və
Moldova Yazıçılar birliklərinin, Pen
klublarının üzvüdür, Moldova Milli Kitab Salonunun(1993) , Rumıniya Mədəniyyət
Fondunun mükafatlarını alıb; Moldova
Yazıçılar İttifaqının katibidir.
Necə zəng etməli...
Yağış
haqqında bütün şeirlərdə olduğu kimi,
yağış
yağır
və neçə gündür darıxmağın
bir özgə açmasını tapmaq
istəyirsən
təəccüblənirsən ki, saitlər samitlərlə
mübahisə etmirlər
(hətta sözlərdə
belə nifrət və
düşmənçilik yoxdu indi)
səni saatın səssiz işləməsi hövsələdən
çıxardır
bir də payızın qarşısında
ləyaqətini itirən çiçəklər
bu vəziyyət
dərin bir sıxıntı gətirir
dəstəyi götürüb
fərqində olmadan nömrə yığırsan
alo deməzsiz
necə zəng etmək olar in-inqilaba?
Təklikdəki poema
Şeirləri çap maşınında
döyəcləyirəm,
sözlərin qəlpələri
ətrafa sıçrayır
masaya, divarlara, kitab rəflərinə,
sanki quyu ətrafında qaçışan
kəsilmiş xoruzun qanıdır.
Şeirləri çap maşınında
döyəcləyirəm,
saitlər və samitlər qalın təbəqəylə
çöküntü verir
üst-üstə qalaqlanır
(yaxşı ki
durğu işarələrindən
vaxtında vaz keçmişəm)
hər dəfə daha qalın
divarlar və tavan güclə
seçilir,
pəncərə görünmür,
qapını ayırd
edə bilməzsən
otaq
getdikcə kiçilir.
Şeirləri çap maşınında
döyəcləyirəm,
o vaxta qədər ki, birləşirlər
- bütünə çevirlirlər
ətrafımdakı əşyalar:
divarlar sözlər pəncərə sözlər
qapı
tavan sözlər yazı maşını
masa
sözlər kitablar sözlər sözlər.
İndi
yəqin ki, kimsə
mənimlə otaqdakı
əşyaların fərqini
tapmaq üçün
boşuna cəhd
edəcək.
Uduzulmuş xəritənin şəhəri
Bu şəhərin
sənə təklif edəcək
heç
nəyi yoxdu
damarlarında zəhər
kimi axır
Ad və Səmud.
Bu şəhərdə yaxşı
olmaq günbəgün
mümkünsüz
olur
öz-özünlə qalmaq,
xəyal
etmək də həmçinin
(hökmən kimlərsə qəmiş
olur sənə)
və anlayırsan ki, dəli
olmaqçün belə
sənə heç
bir yol saxlamayıblar.
Əgər dalğınsansa,
küçələr səni
mütləq
azdırar
gecələr
adlarının qəribə
təzadlı
mənaları var,
ya da lap pisi
mənasızdır
onlar
hər an
bu şəhəri
uda bilərlər
ya da uduza bilərlər kartda
çünki səmadakı
tərpənməz
ulduzlarla
hər hansı əlaqədən
məhrumdur
həm də
və təklikdə itmiş unudulmuş
qala rolunu məşq edir.
bu
şəhər (öz
kiçik
və böyük dərdləri ilə)
inandığın taleyindir
sənin.
Mariya Pilkin (1982) - yeni nəslə aid
tanınmış moldav şairəsi və ədəbi tənqidçidir.
"İvan Qoq, sənin üçün şeirlər" poeziya
kitabının, "Tənqid dəhlizləri" ədəbiyyatşünaslıq
kitabları məşhurdur.
Moldova və Rumıniyanın bir çox ədəbi
mükafatlarını alıb, hər iki ölkənin
yazıçı təşkiltaının
üzvüdür. Kişinyov Dillər
Universitetində dərs deyir. Öz ölkəsinin
bir çox ədəbiyyat mükafatlarının sahibidir.
Made in China
Əziz
Çin,
sağ ol ki
Hər yerdə varsan,
hər yerdə mənimləsən
içimdəsən,
çölümdəsən,
yanımdasan.
Elə bil anamsan,
mən də
sənə oxşamışam,
sənə çevrilmişəm
made in
China
Saşa Puşkin üçün
e-mail
Əziz
Saşa Puşkin,
belə anlaşılır
ki, bəzi bessarablar
ürəyincə olmadılar
hərçənd Odessada Saşa Sturdza
və onun ağıl dağarcığı
bacısıyla görüşdün
bilirsən burda şayiə gəzir ki
sən guya çarın kaqebisti olmusan
ya da ona bənzər bir şey
indi bizdə bu cürə qeybətlər
dəbdədir,
amma məni başqa şey
maraqlandırır
tez-tez unutmayım deyə düşünürəm
etiraf edim ki, sənin
Qaratoxmaq
qadınla Oneginin
xoşuma gəlir
hər necə olsa da
hə tez-tez düşünürəm ki,
səninlə bir zamanda yaşamaq istərdim,
baxmaq istərdim ağ ərəbin
gözlərinə.
axı pislik hardasa yaxınlıqda ola
bilərdi
bir neçə ağıllı
söz deyərdim sənə,
istərdim dəyişəsən
fikrini
bizim quberniyanın camaatı haqqında
hərçənd mən də
bəzən sənin
fikrini bölüşürəm
güc gələ bilməyəndə dərdə
(pardon gözəlçələrə
şirin romantik şeirlər
yazılan dövrlərin
vərdişilə
deyəsən qafiyə
də tuturam hərdən).
Bacarırsan İudanı sev
x deyir ki,
y xəbərçi olub
y deyir ki, x hələ də
xəbərçilik edir,
sanki atam qışqırır ki,
anam ləçər
anam qışqırır
ki, atam əyyaşdır,
belə çıxır
ki, hamımız bir
az İudayıq,
hə İsanı sevmək necə
asandır
bacarırsan İudanı
sev
bəlkə həqiqi
eşq elə budur
axı İudasız xilas olmazdıq
heç birimiz.
İvan Pilkin (1983) - tanınmış şair,
esseist, rumın və rus ədəbiyyatı tərcüməçisidir.
Moldova Dövlət Universitetində
çalışır.
Moldova və Rumıniya Yazıçılar
İttifaqının üzvüdür. "Lector
in libris: Bessarabiya yazarları mütaliə, kitab və
kitabxana haqqında" adlı ikidilli antologiya ilə ədəbi
debüt edib.
Sənin işığın...
Özünə
inanmaq
deyirsən ki,
Allaha inanmaqdan
çətindi.
İnan,
sənin sözlərin
həyatdır
işıqdır,
sənin sözlərin
Allahdandır.
Eləcə
qoy açılsın
pəncərə
sənin əllərinlə
de,
qoy hər yan
işığa boylansın
görəcəksən ki
boyandı
görəcəksən ki,
yaxşıdır
sənin işığın...
Adi şeylər
Adi
şeylər barədə
adi sözlərlə
danışmaq
tayabatay açılı
işığa bələnmiş
pəncərə önündə
dayanmaq,
məsələn, buludların
görünüşü barədə
mübahisə eləmək
astadan
diz-dizə toxunmaq
təbəssümləri gözümüzə
təpmək,
ətrimizi içimizə
çəkmək dəli
kimi.
Budur mənim bu bazar
günü arzum,
budur mənim bu səhərki
yuxum,
budur mənim gecədən keçmiş
xəyal etdiyim.
Portret
Budur büllur stəkan,
ancaq bayramlarda
içilər bundan,
ehtiyatlı olun
zəhmət deyilsə.
Budur qarışqa
yolunuzun ağzında
bir şirin qırıntı ilə
tapdamayın
zəhmət olmasa.
Budur
astadan ləngər vuran
ilbizin gözləri
işıq axtarışında
zəhmət olmasa toxunmayın.
Odissey
Axı
sonucda
hamını Odisseyin
yolu gözləyir-aqibəti
dostları bir-bir itirmək
" mən heç kiməm " söyləyərək
xilas olmaq
qürubda Yasəmənin
nəğməsini eşitmək,
məlakələrin qoynunda azadlıq axtarmaq,
dibsizliyin duzlu suyunu dadmaq
unudulmağın ot-ələfinə
bürünmək
öz səyahətin barədə olmazın
şeylər danışmaq
sevilmək
və evinə tələsmək.
Ədəbiyyat qəzeti.- 2017.- 8
iyul.- S.28-29.