Səidə Quliyeva: "Həqiqətin yanında
olmağa üstünlük vermişəm"
Onun üzünü görmək,
onunla rastlaşmaq bizim üçün səadət idi...
Biz onu ilk dəfə "Yollar qovuşanda" tamaşasından Çiça kimi görüb, sevdik. Daha sonra "Bala - başa bəla" teletamaşasında, "Fransız", "Hər şey yaxşılığa doğru", "Yoxlama" kimi ekran əsərlərindəki ifası Səidə Quliyevaya olan sevgimizi daha da möhkəmlətdi. Bu gün "Dördüncü divar" layihəsinin qonağı xalq artisti, Akademik Milli Dram Teatrının aktrisası mehriban və səmimi insan Səidə Quliyevadır.
- Səidə xanım, sizinlə ötən söhbətimizin
üzərindən dörd ilə yaxın vaxt keçir. Bu
dörd il ərzində istər sənət həyatınızda,
istərsə də şəxsi həyatınızda nələr
baş verdi?
- Şükürlər olsun ki, bu dörd il ərzində mənim həyatımda yaxşılığa doğru dəyişikliklər oldu. Mən ümumiyyətlə pozitiv insan olduğumdan hansısa qanqaraçılığın sonunu belə xoş əhval-ruhiyyəylə bitirmək istəyirəm. Sənət həyatımla bağlı onu qeyd edim ki, artıq on dörd ildir radioda "Bulaq" verilişinin aparıcısıyam. Əvvəllər bu verilişə iş prosesi kimi yanaşırdım. Amma son illər artıq bu veriliş mənim yaradıcılığımın bir hissəsinə çevrilib. Teatrda da Şaqarelinin "Xanuma" tamaşasında maraqlı obrazla çıxış edirəm. Ordakı rolum balaca olsa da, yaddaqalandır. Tamaşaçılar məni tamamilə başqa səpkidə görürlər. Çəkilən yerli seriallara bir müddət idi ki, razılıq vermirdim. Amma bu yaxınlarda bir serialda iştirak etməliyəm. Yəqin ki, işlərimiz alınsa, tamaşaçılar məni ekrandan izləyə biləcəklər. Yəni bu dörd il ərzində mənim yaradıcılığımda elə böyük bir hadisə olmayıb.
Şəxsi həyatıma gəldikdə isə onu deyə bilərəm ki, ötən il möhtərəm Prezidentimiz bu il olacaq 60 illik yubileyim münasibətilə məni evlə təmin etdi. Bu ilin martında mənim altmış yaşım tamam oldu. Amma anamın səhhətindəki problemlərlə əlaqədar yubileyimi qeyd etmədim.
- Sizin kino yaradıcılığınızda
dönüş nöqtəsi yaradan rejissor Vaqif Mustafayev olub.
Bəs teatrda kimlərin
adını çəkə bilərsiniz?
- Demək olar ki, bütün rejissorlarla mən işləmişəm. Çünki bu ilin sentyabr ayında mənim səhnə həyatımın qırx ili tamam olur. Akademik Milli Dram Teatrında yeniləşmə baş verir, nəsil dəyişməsi gedir. Ətrafımda demək olar ki, cavanlar çoxluq təşkil edir. Bu da təbii haldır. Allah dünyasını dəyişənlərə rəhmət etsin, qalanlara isə cansağlığı arzulayıram.
Teatrda işlədiyim illər ərzində repertuardan çıxan tamaşalarım da oldu, qalanı da var. Misal üçün Elçinin "Qatil" tamaşasında mən artıq on dörd il idi ki, iştirak edirdim. Çox təəssüf olsun ki, baş rolun ifaçısı Hikmət Rəhimov teatrdan uzaqlaşdığına görə həmin tamaşa repertuardan çıxarıldı.
Yəni istər teatrımızın öz rejissorları, istərsə də dəvət olunan rejissorların hamısı ilə iş birliyim olub. Onu da deyim ki, rejissor müxtəlifliyini sevirəm. Onların iş təcrübəsi maraqlı olur. Yetər ki, rol mənim ürəyimə yatsın.
Düzdür, kinoda bir-iki filmimi çıxsaq, ancaq Vaqif Mustafayevlə işləmişəm. Çox təəssüflə qeyd etmək istəyirəm ki, bu gün Azərbaycanda kino yox olub. Çəkilən o komediya filmlərini mən kinoya aid etmirəm. Onlar hamısı əyləncə xarakteri daşıyır. Bu gün mənim ən yaralı yerim Azərbaycanda çox ciddi kinoların yaranmamasıdır. Əgər bizim kinomuz yenidən bərpa olunsa, çox sevinərəm.
- Sizcə, ciddi filmlərin yaranmaması faktı nədən
qaynaqlanır?
- Siz inanırsınız ki, bunun səbəbini mən özüm də düz-əməlli bilmirəm. Bircə onu deyə bilərəm ki, bu işlə çox ciddi məşğul olmaq lazımdır. Sizi inandırıram ki, son dövrlər çəkilən komediya janrlı filmlərə baxanda, xəcalət çəkirəm. Düzdür, istisna olaraq bir neçə yaxşı filmin adını çəkmək olar. Amma əksər filmləri kino işini, sənətini bilməyən adamlar çəkirlər. Əgər hər yetən əlinə kamera alıb sponsor gücünə necə gəldi film çəkirsə, mənə belə gəlir ki, bunun qarşısı alınmalıdır. Bu gün bizim kinomuz qeyri-professional insanların əlindədir. Mən təbii ki, əsl kinodan, rejissordan və aktyorlardan danışıram. Əgər komediya filmi deyiriksə və mən həmin filmlərə baxanda gülmürəmsə, ikrah hissi keçirirəmsə, onda nə komediya oldu? Nə vaxta qədər mən filmlərdə jarqon ifadələr eşidib, tanımadığım və eyni aktyorların simasını görəcəyəm? Sonra da həmin tanımadığımız aktyorlar sinələrinə döyüb özlərini peşəkar adlandırırlar.
Təbii kino praktikasında daima eyni aktyorlarla işləyən rejissorlar olub. Amma bu peşəkar səviyyədə həyata keçirilib. Elə Vaqif Mustafayevin filmlərində də davamlı olaraq eyni aktyor ansamblı olub. Amma baxıb görsünlər, ordakı aktyorlar kimlər idi. Onlar hamısı bəyənilən, xalq tərəfindən qəbul edilən və ən əsası aktyorluq sənətini dərindən bilən peşəkar insanlar idilər. Ona görə də xalq onları sevirdi, qəbul edirdi.
Vaxtilə bizim kino bazarımız o qədər güclü idi ki, istər SSRİ məkanında, istərsə də Asiya ölkələrində bizim filmlərimizə tələbat vardı, sevilirdi. Amma indi çəkilən filmlər Biləcəridən o tərəfə keçmir.
- Vaqif müəllimin demək olar ki, bütün filmlərində
çəkilmisiniz. Onun filmlərindəki sarkazm, insanın
özünü tənqid anlayışı aktrisa kimi sizdə
hansısa tərəddüd yaratmayıb?
- Qətiyyən. Belə məsələləri düşünsək, onda gərək biz ümumiyyətlə heç bir filmə çəkilməyək, tamaşada iştirak etməyək. Vaqif müəllim çox böyük rejissordur. Çox təəssüf olsun ki, son dövrlər filmlər çəkmir. Bunun səbəbini deyə bilmərəm. Çünki bu barədə onunla söhbətim olmayıb. Amma çox istərdim ki, yenidən Vaqif müəllimin filmlərində çəkilim. Çünki mənəvi zövqlə yanaşı, həm də özümü aktrisa kimi dərindən hiss edirəm. Vaqif müəllimlə işləmək çətin proses olsa da, zövqlüdür. Çox peşəkar sənətkardı. Təəssüf ki, onun filmlərində tərəf-müqabilim olan aktyorlarımızın bir çoxu dünyasını dəyişdi. Və sanki bizim kinomuz yetim qaldı.
- Səidə xanım, özünüz
vurğuladığınız kimi, son illər xeyli aktyorumuz həyatdan
köçdülər. Bunların arasında sizin tərəf
müqabilləriniz olan sənətkarlar da var. Bu gün həmin
tərəf-müqabili yoxluğunun öhdəsindən necə
gəlirsiniz?
- Həmin sənətkarların öz yerləri vardı. Bu gün də gənc nəslin içərisində istedadlı insanlar var. Amma onlar püxtələşənə qədər xeyli vaxt lazım olur. Bu baxımdan bizim ətrafımız indi boşdur.
Tək mən yox, mənim nəslimdən olan digər həmkarlarım da deyə bilərlər ki, biz tərəf-müqabili seçərkən çox çətinlik çəkirik. Yenə deyirəm istedadlı aktyorlarımız var. Amma onları kəşf edib, cəlb etmək lazımdır. Misal üçün Rasim Balayev o vaxtı Gənc Tamaşaçılar Teatrında işləyirdi. Onu kəşf edib kinoya gətirən Həsən Seyidbəyli olmuşdu. Bəlkə də Həsən Seyidbəyli Rasim müəllimi kəşf edib "Nəsimi" filminə çəkməsəydi, Rasim Balayev o zirvəyə qalxa bilməzdi. Rejissorardan da çox şey asılıdır. Bu gün yaxşı rejissorlarımız yox dərəcəsindədir. Yaxşıları da vətəndən uzaqlaşıb xarici ölkələrdə gedib orada işləməyə üstünlük verirlər.
Bu sualla çox yaralı yerimə
toxundunuz... Çox
ağrılı sualdır. Sizinlə
danışıram, elə bil həm də öz-özümlə
söhbət edirəm. Və çox çətinliklə
bu cür suallara cavab tapıram...
- Sizin teatra gəldiyiniz
zamana nəzər salanda görürük ki, o dövr
yaxşı teatr məktəbi keçmiş aktyor nəsli
bir dalğa kimi teatrlara gəldi. Özünüz
də bir müddət pedaqoji fəaliyyətlə məşğul
olmusunuz. Bu gün nə baş verir ki, həmin
axının davamı təkrarlanmır?
- Bilirsiniz, o zaman dövr də bir az başqaydı.
İndi teatra gələn gənclər hər şeyə
çox tez nail olmaq istəyirlər. İstəyirlər
elə bir ilin içərisində fəxri ad, Prezident
mükafatı alsınlar. Onlar zəhmətə
qatlaşmaq, öz üzərlərində çox işləmək
istəmirlər. Teatr savadı, dünya
görüşü çox aşağı olan gənclər
çoxluq təşkil edir. Elə bil ki,
bizim İncəsənət Universiteti cərimə batalyonudur.
Bu gün bizim gənclərimizn incəsənətə
meyli elə türk serialları ilə kifayətlənir.
Bizim özümüz hələ sağ ikən
cavanlarımız bizi tanımır, yaradıcılığımızla
maraqlanmırlar.
Amma o vaxtkı dövrdə
biz tələbələr teatrın baniləri haqqında,
teatrda işləyən böyük sənətkarlar
haqqında əzbər bilirdik. Bu günün gənclərində
həmin maraq, həmin həvəs yoxdur. Universitet
hansısa istiqaməti tələbəyə verir. Tələbə, aktyor isə daim öz üzərində
çalışmalıdır.
- Cəsarətli
və millətçi, sözü birbaşa deyən insan kimi
tanınırsınız həmişə. İndi də
söhbət edirik, fikrimdə yanılmadğımı
görürəm. Xarakterininz həyatda sizə
maneçilik yaratmayıb?
- Mən həmişə Allaha inanan insan
olmuşam. Bu səbəbdən də həmişə
həqiqətin yanında olmağa üstünlük
vermişəm. Ona görə də
Allahdan nə arzu etmişəm hamısı həyata
keçib. Bircə arzum var ki, Allah möhlət versin,
övladıma toy edib bu dünyadan rahat köçüm...
Siz dediyiniz faktorlar bəlkə
də nə vaxtsa maneçilik yaradıb. Amma mən
heç vaxt doğru sözü deməkdən çəkinməmişəm.
Öz həyatımda olmasa da, yaxınlarımla
bağlı ağrılı məqamlarım olub. Amma mən bacardıqca insanlara köməklik etməyə
çalışmışam. Söhbət
təkcə maddi köməkdən getmir. Mənən
də olsa səmimi, mehriban olmağa çalşmışam.
Bəzən elə an olur ki, həmin səmimiyyətin
dəyəri milyonlarla ölçüyə
sığmır. Heç bir zaman heç
kimin qəlbini qırmamışam. Əgər
olubsa da, min dəfə üzr istəmişəm.
Həyatda çox çətinliklərim
olub. Qazandığım hər şeyi halal zəhmətimlə
qazanmışam və bununla da həmişə fəxr edirəm.
Mənə belə gəlir ki, həyat elə
budur. O, boşqabın içərisindəki kimi hər
çeyin hazır vəziyyətdə gəlməsi bir az usandırıcı və maraqsız
olardı. İnsan zəhmət çəkməli
və həmin zəhmətin bəhrəsini görməlidir.
Belə olanda yaşamaq daha da maraqlı olur.
- Səidə
xanım, xarici aktyorların bir çoxu öz həyat
yolları haqqında memuarlar yazıb çap etdirirlər. Bizdə niyə görəsə aktyorlarımız
bu məsələyə laqeyd yanaşırlar. Nə zamansa öz memuarınızı
yazmağı düşünmüsünüz?
- Bəli, düşünmüşəm.
Hətta bir ara bir az yazdım da. Sonra yarımçıq qaldı. Nəsə ardı gəlmədi. Maraqlıdır ki, mən ondan sonra şairlərin,
yazıçıların ilhamla işlədiklərinin həqiqiliyinə
inandım. İnsan istəməsə,
heç nə yaza bilməz. Yəqin ki, nə
vaxtsa yazıb bitirərəm. Bunu mənə çox adam deyib. Çünki bəzən söhbət
əsansında Hökümə Qurbanovadan, Məlik
Dadaşovdan, Nəcibə Məlikovadan, Məhluqə
Sadıqovadan nəsə maraqlı xatirələr
danışanda, mənə deyirlər ki, Səidə
xanım, bunları qələmə alın.
Amma mən sizə bir söz
deyim ki, bizi xarici aktyorlarla müqayisə etmək doğru
deyil. Açığına qalsa, mən özümü
Azərbaycanda aktrisa hesab etmirəm. Bunu o mənada
deyirəm ki, yəni mən aktrisa həyatı
yaşamıram. Çox sadə azərbaycanlı
qadın həyatı yaşayıram. Mağazaya
da, bazara da gedirəm. Öz işlərimin
hamısını özüm görürəm. Yəni xarici aktyorlar kimi gözəgörünməz
və məchul deyiləm. Belə olanda da
aktyor çox sadələşir. Məchul
olmaq lazımdır.
- Bayaq bir çox
korifey sənətkarlarımızın adını çəkdiniz.
Hökümə xanımdan söz
düşmüşkən o zaman teatra gələndə sizi
necə qarşılamışdılar?
- İndi bu məsələ bir az sadələşib. Biz hər
bir gənci çox yaxşı qarşılayırıq.
Bizi də normal qarşılamışdılar.
Sadəcə olaraq Hökümə Qurbanova ilə
ünsiyyət qurmaq, onunla danışmaq mərhələsinə
gəlib çıxmaq üçün bizə uzun illər və
çoxlu obrazlar lazım idi. Teatra təzə
gəlmiş gənc aktrisa kimi biz Hökümə
xanımın yanından əsə-əsə keçirdik.
Onun üzünü görmək, onunla
rastlaşmaq bizim üçün səadət idi. Hökümə xanımla tərəf-müqabili
olmaq, səhnəyə çıxmaq bizim üçün fəxr
idi. Mən şükürlər olsun ki,
Hökümə xanımla üç tamaşada tərəf-müqabili
olmuşam.
- Teatrdan
hal-hazırda gözləntiləriniz nələrdi?
Aktyorun peşəsi gözləməkdir. Mən də
rejissorlar tərəfindən yeni obrazlar gözləyirəm.
Amma bildiyiniz kimi, uzun müddət istər
teatrda, istər kinoda, televiziya tamaşalarında çoxlu və
fərqli rollar ifa etmişəm. Bu səbəbdən
də açığını deyim ki, baş rollarda ifa etmək
istəmərəm. Çünki buna qüvvəm bir az çatmır. Bəlkə də
kinoda razılaşaram. Amma teatr canlı sənət
növü olduğu üçün məşqlər və
axşam tamaşaları aktyordan gərginlik və yüksək
enerji tələb edir. Artıq mən həmin gərginlikdən
uzaq olmaq, bir az sərbəst olmaq istəyirəm.
Belə danışıram, bəlkə də
ifa edə bilərəm. Hər halda hər
şeyi zaman göstərər.
Söhbətləşdi:
Samirə ƏŞRƏF
Ədəbiyyat
qəzeti.- 2017.- 23 sentyabr.- S.9.