Bəkir Nəbiyev yeni araşdırma müstəvisində

Tanınmış ədəbiyyatşünas alim Esmira Fuada açıq məktub

Hörmətli Esmira xanım!

Altmış ilə yaxın ədəbi prosesin gedişatında söz sahibi olan, klassik ədəbi irsə, ədəbi tənqidə, ədəbi əlaqələrə, poeziyada sənətkarlıq xüsusiyyətlərinə ömür həsr edən, ictimaiyyət arasında nümunəvi ziyalı kimi tanınan, görkəmli alimimiz, akademik Bəkir Nəbiyev haqqında əsər yazmaq şərəfli, sərəfli olduğu qədər də məsuliyyətli işdir. Axı Bəkir müəllim sıradan alim, sıradan ziyalı deyildir. Odur ki, yeni ilin istirahət günlərini "Bəkirnamə" əsərinizi oxumağa həsr etdim. Əsərin dili rəvan, fikirlər düşündürücüdür.

Akademik İsa Həbibbəylinin kitabınıza yazdığı "Ədəbi tənqid ağırlıqlı ədəbiyyatşünaslıq irsi" adlı sanballı "Ön söz"ü əsərinizin dəyərini daha da artırır, kitabınıza işıq tutur.

Əsərinizdə məni ən çox sevindirən Bəkir müəllimə bir şəxsiyyət və ziyalı kimi məhəbbətiniz, böyük alimin yaradıcılığına vurğunluğunuz oldu. Əsərin belə maraqlı çıxmasında Bəkir müəllimlə çoxsaylı görüşləriniz, açıq və səmimi söhbətləriniz də az rol oynamayıb.

Kitabınızı maraqlı edən amillərdən biri də yeri gəldikcə görkəmli yazıçı və alimlərimizin Bəkir Nəbiyev haqqında fikirlərini oxuculara təqdim etməyinizdir. Xalq şairi və yazıçılarından Bəxtiyar Vahabzadə, Hüseyn Abbaszadə, Nəbi Xəzri, Anar, akademik Akif Əlizadə, İsa Həbibbəyli, Nizami Cəfərov, Kamal Abdulla, Teymur Kərimli və başqalarının fikirləri kitabınızın sanbalını daha da artırır.

Kitabınızda ibrət götürüləcək məsələlər çoxdur. Bu isə kitabınızı daha da oxunaqlı edir. Böyük bir elm ocağının görə biləcəyi işləri təkbaşına görən Bəkir müəllimin yerinə başqa birisi olsaydı, bəlkə də ədası yerə-göyə sığmazdı. Lakin o, həsəd aparılacaq sadə bir insan idi.

Hamı bilir ki, Bəkir müəllim xalq şairi Qabillə dostluq edirdi. Qabilin ikicə sətri çox mətləblərdən xəbər verir:

Kim özünü dartır, çəkir-

Qoy yadına düşsün Bəkir.

Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə də Bəkir müəllimin sadəliyindən, təvazökarlığından söhbət açır və alimin bu baxımdan bir nümunə məktəbinə çevrildiyinə əsas verən, dərin mənası olan bir misalla təsdiqləyir.

Sokratdan soruşdular: - Səncə, ən böyük adam kimdir?

Dedi: - Özü haqda kiçik fikirdə olan adam.

Dedilər: - Bəs ən kiçik adam kimdir?

Dedi: - Özü haqda böyük fikirdə olan adam.

Bəxtiyar müəllimin böyük məmnunluqla fikirlərinə istinad etdiyi Sokrat Yeni eradan əvvəl yaşasa da, təlimləri, mülahizələri bu gün də yaşayır. Yaradıcı adam dünyasını dəyişir, əsərləri, ideyaları qalır. Necə ki, Bəkir müəllimin böyük məhəbbətlə söz açdığı müəllimlərinin əsərlərindən bəhrələnirik, eləcə də gələcək nəsillər bu böyük alimin ədəbi irsindən bəhrələnəcəklər.

Esmira xanım, Bəkir müəllimin acılı-şirinli, keşməkeşli uşaqlıq və gənclik illərini yaxşı qələmə alıbsınız. Lakin onun doğulduğu ailə din xadimləri ailəsi olduğuna görə çox zülmlər çəkib - fikrinizlə (səh.233) heç cür razılaşmaq olmaz. Məgər başqalarını, heç bir günahı olmayan yazıçı, şair, alim, incəsənət adamlarını tutub sürgünə göndərmirdilərmi, güllələmirdilərmi?

Şübhəm yoxdur ki, "Yuxu" filmini görübsünüz. Nənəsinin himayəsində böyüyən yetim oğlan - Əlabbas yuxusunda görür ki, polis rəisinin qızını götürüb qaçıb. Yuxuya görə Əlabbasın başına nələr gəlmir. Bu, filmdir, özü də çox sevimli aktyorlarımız Nəsibə Zeynalova, Səyavuş Aslan və Yaşar Nurinin baş rollarda oynadığı çox maraqlı film. Bu, real həyatda da baş verib.

Professor Yavuz Axundlu "Ədəbi estafetlərdə yaşanan ömür" adlı memuar əsərində kəndlərində yaşayan qoca bir kişidən söhbət açır. Qoca yuxuda görür ki, Arazı üzüb Güney Azərbaycana keçib. Allah xeyir eləsin deyərək, yuxusunu arvadına danışır. O isə ehtiyatsızlıq edərək qonşuya danışır, qonşu da kimlərəsə. Qocanı tutub doqquz il iş verirlər. Vaxt elə idi.

Xalq yazıçısı Anarın Rəfael Hüseynovun "Vaxtda uca" əsərindən danışırsınız. Anar yazır: "Vaxtla baxt arasında bir asılılıq var. Adamın baxtı bir də onda gətirir ki, bu dünyaya münasib bir vaxtda gəlir".

Esmira xanım, bir çox hallarda baxt vaxtı üstələyir. Doğrudur, Bəkir müəllim ağır vaxtda dünyaya gəlmişdi. Bir yandan qan içməkdən doymayan sovet sistemi, bir yandan da Böyük Vətən müharibəsi. Bununla belə, Bəkir müəllim bəxtli adam idi. Burada demək yerinə düşür: "Bir yandan bağlayan fələk, bir yandan açar".

Yaradan Bəkir müəllimə elə bir istedad vermişdi ki, o qabiliyyətlə o, bütün maneələri yarıb keçə bilərdi, keçdi də. Hələ 2-ci kursda oxuyanda mərkəzi qəzetlərdə məqalələri çap olunmağa başlamışdı. O vaxt hər adamın yazısı "Ədəbiyyat qəzeti"ndə dərc oluna bilməzdi. İkinci kurs tələbəsi Bəkir Nəbiyevin məqaləsinin bu qəzetdə çıxması ədəbiyyatımıza istedadlı bir gəncin gəlişindən xəbər verirdi.

Bəkir müəllimin bəxti bir də onda gətirmişdi ki, tələbəlik illərində "hörmət və məhəbbət obyekti, ümid istinadgahı olan" (Ağamusa Axundov) Məmməd Arif, Feyzulla Qasımzadə, Mir Cəlal, Cəfər Xəndan, Əli Sultanlı, Muxtar Hüseynzadə kimi müəllimləri olmuşdur. Onlar Bəkir müəllimi nəinki ümidsizliyə qapılmaqdan qoruyur, həm də arxa olurdular. 1954-cü ildə "Xalq düşməninin oğlu" - Bəkir Nəbiyev fitri istedadı və müəllimlərinin səyi ilə ADU-nun filologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib.

Esmira xanım, akademik Bəkir Nəbiyevin həyat və çoxşaxəli elmi-ictimai fəaliyyətini tam əhatə edən kitabınızda verdiyiniz: "Ehtiyac həyatın müəllimidir", "Bir alim ömrünün səhifələri", "Elmə aparan çətin yollar", "O bir bağbandır ki, yetirmələri...", "Əsl dost Tanrı ərməğanıdır", "Təbrizin küçələri dolanbadolan", "Kəbə ziyarətində", "İki cahan şairi Nəsiminin ziyarətində", "Okeanın o tayında: yaxın-uzaq Amerika", "Bu gün də o bizim üçün bir mayakdır" və s. başlıqlar kitab haqqında tam təsəvvür yaratsa da, əsərinizi oxuyanda dərin mətləblərdən hali oluruq. Məsələn, indinin özündə belə aktuallığını itirməyən erməni riyakarlığından söz açırsınız. Söhbət bir çox dillərə tərcümə edilən məşhur "Qabusnamə"nin Azərbaycan tərcüməsinin keçmiş ümumittifaq miqyasda oyatdığı ajiotajdan gedir. Ermənilər bəyan edirdilər ki, guya "Qabusnamə"nin Azərbaycan tərcüməsinə "erməni" sözü əlavə olunub.

Məlumdur ki, "Qabusnamə" Gilan hökmdarı Keykavusun gələcəkdə taxt-tac sahibi kimi görmək istədiyi oğluna nəsihət və məsləhətlərdən ibarət bir əsərdir.

Kitabın 23-cü fəslində Keykavus oğluna müxtəlif xalqların nümayəndələri ilə münasibətdə hansı mövqedə durmağı, yaxşını pisdən ayırmağı tövsiyə edir. Eyni zamanda türk, yunan, çinli, hindli və s. millətlərlə yanaşı, ermənilər haqqında da öz qənaətlərini bildirir. Ermənilərdən söz açarkən ata deyir: "Onların eybi... bəd fel, kündədaban, oğru, başqalarını gözü götürməyən, əmrə baxmayan, yersiz hay-küy salan, vəfasız, riyakar, söyüş xoşlayan, ürəyi xıltlı, ağasına düşmən olmalarıdır. Ümumiyyətlə, onlar - ermənilər başdan-ayağa müsbətdən çox mənfiyə yaxındırlar".

Hər hansı bir problem çıxanda yuxarılar ilkin olaraq Mirzə müəllimə müraciət edir, ondan cavab gözləyirdilər. Odur ki, Mirzə müəllim Bəkir müəllimdən xahiş edir ki, Mərkəzə arayış hazırlamaq üçün bu işlə ciddi məşğul olsun.

Bəkir müəllim professorlar Rəhim Sultanov və Mirəli Seyidovun köməyi ilə "Qabusnamə" ilə bağlı materialları toplayır. Məlum olur ki, tərcümə orijinalla üst-üstə düşür.

Erməni dilini mükəmməl bilən Mirəli Seyidov göstərir ki, "Qobusnamə"nin erməni tərcümələrində onların eybəcərlikləri haqqında deyilənlər yerli-dibli ixtisar edilmişdir.

Bəkir müəllim görkəmli sovet şərqşünası Y.E.Bertelsin rus dilinə çevirərək 1953-cü ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının nəşriyyatında və 1958-ci ildə "Şərq" nəşriyyatında çap olunan "Qabusnamə"nin Bertelsin istedadlı tələbəsi professor Azadə Rüstəmova ilə birgə araşdırır. Məlum olur ki, "Qabusnamə"nin 1953-cü il nəşrində ermənilərin ciddi təzyiqi altında həmin hissə əsas mətndən çıxarılsa da, Bertels mətni izahlar və şərhlər bölümündə kiçik şriftlərlə verə bilmişdir. Lakin Bertelsin ölümündən (1957-ci il) bircə il sonra - 1958-ci ildə əsəri tez-tələsik "Şərq" mətbəəsində çap edərək ermənilərlə bağlı hissəni oradan da çıxararaq müdrik Keykavusu aşağılayan belə bir qeyd vermişdilər: "Keykavusun müxtəlif xalqlara məxsus qullar (fikir verin, xalqlar yox, qullar - Q.P.) haqqında sadaladığı qüsurlar (mənfiliklər) son dərəcə kobuddur və buna görə də onlar hazırkı nəşrə salınmamışdır".

Onu da demək lazımdır ki, xalq yazıçısı, akademik Mirzə İbrahimov və EA müxbir üzvü Bəkir Nəbiyevin hazırladığı arayış Mərkəzə - Moskvaya müvafiq ünvana göndəriləndə, necə deyərlər, bomba kimi partlamış və ermənilər növbəti dəfə ifşa olunmuşdular.

Burada Bertelslə bağlı bir nisgilimi oxucularla paylaşmaq istərdim. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasında (II cild, s.122) alim haqqında gözəl məlumat var: "Bertels SSRİ-də nizamişünaslığın banilərindəndir. "Böyük Azərbaycan şairi Nizami" (Bakı, 1958), "Nizami və Füzuli" (Bakı, 1962) kitablarının müəllifidir. Bertelsin şəxsi kitabxanası Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Əsaslı kitabxanasına verilmişdir. Ensiklopediyada, eləcə də oxuyuruq: "Y.E.Bertels - sovet şərqşünası, SSRİ EA müxbir üzvü (1939), Türkmənistan SSR EA (1951), Özbəkistan SSR EA (1956) fəxri üzvü, Özbəkistan SSR (1944) və Tacikistan SSR (1946) əməkdar elm xadimi, İran EA (1944) və Ərəb EA (Dəməşq) müxbir üzvü (1955) seçilib.

Göründüyü kimi, ədəbiyyatımıza müstəsna xidmətlər göstərən bu görkəmli alimə Azərbaycanda qədirşünaslıq payı düşməmişdir. Nə yaxşı ki, Moskvada yaşayıb-yaradan azərbaycanlı alim Abuzər Bağırov "Y.E.Bertels və Azərbaycan ədəbiyyatı" monoqrafiyası (Bakı, "Elm", 2007) ilə alimin ruhunu şad etmişdir".

Esmira xanım, əsərinizdə Bəkir müəllimin ensiklopedik bilik sahibi, dünya şöhrətli azərbaycanlı alim Nəsirəddin Tusinin yaradıcılığından, "Əxlaqi-Nasiri" kitabından şeir dünyasından bəhs edən tədqiqatlarından bəhs edirsiniz. Bəkir müəllimin Tusinin poetik irsinin tam halda toplanması və tədqiqi məsələsini şərqşünas alimlər qarşısında bir vəzifə olaraq qoyduğunu xüsusi vurğulayırsınız. Ona görə ki, Bəkir müəllim Tusinin poeziyasının qüdrətini və ibrətamizliyini dərindən dərk edirdi:

Çoxları dünyada çox şey etdilər,

"Kəşf etdim" deyərək səs yüksəltdilər.

Dolaşıq bir düyün rast gələn kimi,

Ona bir düyün də vurub getdilər.

Esmira xanım, son illərə qədər Tusinin məqbərə və türbəsinin yeri biz azərbaycanlılara məlum deyildi. Ərəblərin Nəsirəddin Tusiyə laqeyd münasibəti Tusinin məqbərəsinin yerinin açıqlanmaması onunla bağlı olmuşdur ki, 1258-ci ildə Hülakü xan Bağdadı tutaraq Abbasilər xilafətinə son qoyanda, Nəsirəddin Tusi onun məsləhətçisi olub. Professor Ağababa Rzayevin tarixi faktlara söykənən kitabında göstərdiyi kimi, Bağdada hücum etməyi Hülakü xana o, məsləhət görübmüş. Alimin məqbərəsi Bağdadda imam Museyi Kazımın məqbərəsi ilə yanaşıdır. Onun sağ tərəfində əsrlər boyu qadınların ibadət etdiyi cinahdadır. 2001-ci ilin may ayında Bəkir müəllim, İsrafil İsrafilov, Ağalar Mirzə, Sirus Abbasbəyli və oğlum Muradla müqəddəs yerləri ziyarətə gedəndə, böyük çətinliklə də olsa (maddi maraq köməyimizə çatdı) Bəkir müəllimlə mənə alimin məqbərəsini ziyarət etmək və önündə şəkil çəkdirmək qismət oldu. Sevincimizin həddi-hüdudu yox idi. Bu barədə "Ədəbiyyat qəzeti"ndə (18.05.2001) şəklimizlə birgə yazım da çıxdı.

Esmira xanım, kitabınızda Bəkir müəllimin yetirmələrini yada salmağınız təqdirəlayiqdir. İndi onların çoxu elmlər doktoru, professordur. Gülər Abdullabəyova, (rəhmətlik Vaqif Arzumanlı), Cavanşir Əliyev, Salidə Şərifova, Elmira Rəhimova, Sara Osmanlı və başqaları Bəkir müəllimin yolunu layiqincə davam etdirir, ədəbiyyatımıza usanmadan xidmət göstərirlər. Alimin şəxsiyyəti və elmi fəaliyyəti barədə yetirmələrindən Teymur Kərimli "Gözəllərin axıra qalmışı", Vaqif Arzumanlı "Ustad" və Məhəmmədəli Mustafayev "Ədəbiyyatşünaslığımızın xan çinarı" adlı maraqlı əsərlər yazmışlar.

Teymur Kərimlinin əsərinin adı oxucular üçün qəribə görünə bilər. Bu simvolik ad Şəhriyarın atasına həsr etdiyi şeirindən iqtibasdır:

Mənim atam süfrəli bir kişiydi.

El əlindən tutmaq onun işiydi.

Gözəllərin axıra qalmışıydı,

Ondan sonra dönərgələr döndülər,

Məhəbbətin çıraqları söndülər.

Onu da deyim ki, Teymur Kərimli həm alim, həm də şairdir. Bəkir müəllimin 80 illik yubileyində onun Ağdaşda bədahətən dediyi bir bəndi qeyd dəftərinə köçürmüşdüm:

Könül arzulara çatmış kimidir,

Dünyanın fitnəsi yatmış kimidir.

Bir az səksənərdim "səksən" sözündən

Şükür ki, səksən də altmış kimidir.

Esmira xanım, Bəkir müəllimin qürbət ellərə səyahətlərinin, gəzib-gördüklərinin, qələmə aldıqlarının hər biri ayrıca əsərin mövzusudur: "Kəbə ziyarəti", "Təbrizin küçələri dolanbadolan", "Sokrat və Əflatunun vətəni qədim Yunanıstanda", "Şərqin möcüzəsi: Çin Xalq Respublikasında", "Okeanın o tayında: Yaxın-uzaq Amerika" və "İki cahan şairi Nəsiminin ziyarətində" belələrindəndir.

Bu zəngin səyahətlər barədə Bəkir müəllimin yazıları da çıxıb, siz də ətraflı söz açmısınız. Lakin təəssüf edirəm ki, alimin "Nəsimi kəlamının işığında" kitabına (Bakı, "Qarabağ" nəşriyyatı, 2009, 176 səh.) az diqqət yetirmisiniz.

Əgər Bəkir müəllimin kitabına və mənim ön sözümə diqqət yetirsəydiniz, görərdiniz ki, Suriya Milli Ensiklopediyasında göstərilib ki, ermənilər Azərbaycana İran və Türkiyədən köçüb gəliblər. Biz bilirdik ki, suriyalı alimlər Nəsimi ilə bağlı müəyyən tədqiqatlar aparıb, məqalələr yazmışlar. lakin Suriyada akademik Bəkir Nəbiyevə bağışlanan Əbdülfəttah Rəvvas Qələçinin "Hələb yaqutu İmadəddin Nəsimi: həyatı (771-820 h.), poeziyası və fəlsəfi fikirləri" kitabı elm aləmimiz üçün yenilikdir (Yeri gəlmişkən deyim ki, Bəkir müəllim həmin kitabı tədqiq etmək üçün ərəbşünas alimimiz, professor İmamverdi Həmidova verdi). Mənim ön sözümdə onu da oxuya bilərdiniz ki, Suriya Milli Ensiklopediyası prezidentinin müavini, professor Nəbil əl-Həffarın məlumatına görə 2006-cı ildə Əbdülfəttah Qələçinin həmin əsəri "Şərafətli hökmdar" adı ilə səhnələşdirilərək Hələbdə tamaşaya qoyulub. Bunlar Suriyada dahi şairimizə məhəbbətdən söz açan, tarixə keçəcək əhəmiyyətli məsələlərdir ki, akademikin elmi-publisistik əsərinin dəyərini daha da artırır.

Esmira xanım, əsərinizdə indi ədəbi prosesdə gündəmdə olan çox incə bir mətləbə də toxunursunuz. Yazırsınız ki, Bəkir müəllimin modernizm və postmodernizm məsələsində öz mövqeyi vardı. Həqiqətən də Bəkir müəllim modernizm və postmodernizm ədəbiyyatının mübahisəli olduğunu, bu istilahların məqbul sayılmadığını gündəmə gətirirdi: "Deyirlər ki, postmodernizm ədəbiyyatdır, bizim yaratdığımız ədəbiyyat. Yəni modernimzdən sonrakı ən yeni ədəbiyyat".

Yeni ədəbiyyat, yenilikçi ədəbiyyat, yəni novator ədəbiyyat var. Hər bir ədəbiyyatçının borcudur ki, təhlilini apardığı əsərin, ədibin yeniliyinin nədə olduğunu aşkar edib qiymətləndirsin. Bundan ötrü uydurma terminləri ağına-bozuna baxmadan işlətmək yersiz görünür" - deyirdi.

Yeri gəlmişkən ərəb aləmində novator poeziya "neoklassik poeziya" adlanır. Bununla da yeni ədəbiyyatın göydəndüşmə olmadığını, klassik ənənələr üzərində bərqərar olduğunu göstərirlər.

Son 50 ildə ədəbi prosesin qaynar nöqtəsində qələm çalan, onun gedişatına cavabdeh olan şəxslərdən biri kimi, Bəkir müəllim qeyd edirdi ki, hətta sərbəst şeir məktəbinin banisi Rəsul Rzanın yaradıcılığı da klassik ənənədən qaynaqlanır.

Kim bilmir ki, əsərləri ilə Azərbaycanda postmodernizmin yaradıcılarından biri Kamal Abdullanın postmodernizmi şifahi və yazılı ədəbiyyatımızın başlanğıcı, tükənməz enerji mənbəyi "Kitabi-Dədə Qorqud"dan qaynaqlanıb.

Esmira xanım, mənə görə kitabınızın ən uğurlu fəsillərindən biri də Bəkir müəllimin ömür-gün yoldaşı Ədalət xanımla, oğlu Sadıqla, qızı Leyla xanımla, kürəkəni professor Nazim İmanovla üzbəüz söhbətlərinizi əhatə edən hissəsidir. Bəkir müəllimin bir şəxsiyyət və görkəmli alim kimi portretini o söhbətlərdən də əxz etmək olur. Burada həyat həqiqətləri qabarıq şəkildə özünü göstərir.

Ədalət xanımın dediklərindən: Bəkir halal adam idi. Hələ orta məktəbdə oxuyanda həm də işləyirdi. Bir gün vacib bir işi yoluna qoymaq üçün atasının zərgər dostunun yanına gedib borc istəyir. Zərgər üstündə oturduğu döşəkçəni qaldırır, orada olan pulu göstərib "nə qədər lazımdır, götür" - deyir. Vaxt keçir, gənc Bəkir borcunu qaytarmağa gəlir. Zərgər döşəkçəni qaldırıb "Qoy ora!" - deyir. "Bəs saymırsınız?", - soruşanda "Verəndə saymışdım ki, alanda da sayım? Sən elə bir halal kişinin oğlusan ki..." deyir.

Bəkir müəllim halallığın nə olduğunu və dəyərini o vaxtdan dərk edib.

Alimin kürəkəni Nazim İmanov təsadüfi demirdi:

"Bəkir müəllim halal adam idi. Mənim anlamımda müsəlmanlıq Həcc ziyarətinə neçə dəfə getməklə, gün ərzində neçə rükət namaz qılmaqla ölçülməz. Gerçək müsəlmanlığın birinci şərti halallıqdır".

Səliqə-sahmanda Bəkir müəllimin özünə oxşayan oğlu Sadıq atası haqda həqiqətləri açıqlayıb:

"Atamdan söhbət düşəndə onu görkəmli alim, prinsipial və vicdanlı tənqidçi, qayğıkeş və tələbkar müəllim, ədalətli və bacarıqlı rəhbər və s. kimi səciyyələndirirlər. Bizə görə atam "Azərbaycanlı ailə başçısının klassik nümunəsi idi".

Bəkir müəllimin qızı Leyla xanımın dedikləri isə həm atasının, həm də anası Ədalət xanımın portret cizgilərini tamamlayır: "Atam zəhmətkeş, təvazökar və istedadlı adamlara kömək edər, əlindən tutardı, istedadsız özünə yol tapacaq deyərdi..." Anam qoruyucu mələk kimi atamın zövqlə geyinməsinə, vaxtlı-vaxtında keyfiyyətli qidalanmasına, normal yuxu rejiminə diqqət yetirir və qayğısına qalırdı.

Esmira xanım, yerli yerində Nəsirəddin Tusi, Füzuli, Almas İldırım, Şəhriyar, Səməd Vurğun, Süleyman Rüstəm, Bəxtiyar Vahabzadə, Qabil, Hüseyn Kürdoğlu, Tofiq Bayram, Xuraman İsmayılova və başqalarından verdiyiniz şeir parçalarından görünür ki, təbiətinizdə bir şairanəlik vardır. Bunu o taylı, bu taylı bütöv Azərbaycanın qürur mənbəyi Şəhriyarın poeziyasına həsr etdiyiniz kitabınızdan da görmək olur. "Bəkirnamə"niz istisna təşkil etmir.

Belə gözəl əsərə görə sizə Bəkirsevərlər adından dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Eyni zamanda kitabınızda yeri gəldikcə Bəkir müəllimə həsr etdiyim əsərlərimə bol-bol müraciət etdiyinizə görə təşəkkür edirəm.

Üzümü təkcə ədəbiyyatşünaslara deyil, həyatı daha yaxşı dərk etmək arzusunda olanlara, nəticə çıxararaq bəhrələnmək istəyənlərə tutaraq "Bəkirnamə"ni oxumağı tövsiyə edirəm.

Qəzənfər PAŞAYEV

filologiya elmləri doktoru, professor

Ədəbiyyat qəzeti.- 2018.- 3 fevral.- S.18-19.