Musa Yaqub

Səs və ya kiçik müdriklər

Hörmətli Azər Turan. Salam. Sənə yarı yuxu, yarı həqiqət olan bir yazı göndərirəm. Mən bunu ağrılar içində yazıram. Daha doğrusu, mən deyirəm, oğlum yazır. Belə tipli yazılarda sən həm ustasan, həm də onu ərsəyə gətirən. Bu yazı oxucu üçün çox çətin olacaq, amma siz aydın fikirlə aydınlaşdıra bilərsiniz. Göndərirəm. Özün bax.

Mən elə bilirəm ki, dediyim binanın ətrafı açılsa, yan-yörəsi təmizlənsə, onun bütün gözəllikləri üzə çıxar. Köhnə naxışları görünər, oxunar, bilinər. Bilirsinizmi, hansı binanı deyirəm? 1934-cü ildən bəri Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının binasını deyirəm. Bəlkə də bütün ziyalılar, şair və yazıçılar, bir sözlə, burdan keçib-gediblər. Milli klassik ədəbiyyatımızın həm bünövrə daşı, indisi, gələcəyi burda formalaşıb, arı pətəyi kimi qaynayıb-daşıb. Yenə deyirəm, dünəni, bugünü, gələcəyi olub və olacaq.

O vaxtlar yazdığım belə bir sətirlərim var:

Şaxta vurub, yanaqları allanıb,

Burda gəlib sallanandan, sallanıb.

Harda isə tapışanlar tapışıb

Gecikənlər quyruğundan yapışıb

Yaman uzun quyruğu var dünyanın.

Belə olur ki, bütün gecikənlər dünyanın quyruğunda yer tuta bilir, bütün yolların, cığırların, sellərin üzərindən keçə bilir, yəni ki, şah sarayının kandarından keçib, elçi daşından çıxa bilir. Amma di gəl ki, illərin həngaməsini geridə qoyub vaxtın, zamanın üstündən keçən şairin gözünə gələn ağ su vətən oldu.

Qürbətdə deyirdin Müniri vətənim var,

Ensin gözünə qara su, Ağsu vətən oldu.

Gör dünyanın harasıdır ki, şairin lotuyanə dediyi bu iki misra dünyanın uzun quyruğunda yer tapıb yaşayır...

Bu diyarı, bu Qafqazı Allah bizə bəxş edib. O vaxtlar "Qafqaz" şeirimdə demişəm:

Qafqaz özü bir Allahdır, enib bu yer üzünə,

Biz bəndələr bacarmırıq hələ onu sevməyə.

Yuxudumu, nədi bu birdən məni səslədi: Bu özbək şairi Rəmz Babacan sırf Azərbaycan dilində "ayə, Musa Yaqub, sənin də burda müdrik sözlərin var, sən də indinin müdrikisən. Mirzə müəllimin də sözü var burda. O da bir müdrikdir, - dedi.

İllər uzunu dövrünün çətinliyini, o illərin ruhunu özündə ehtiva edə bilibsə, nə üçün müdrik sayılmasın? Bu misraları əvvəl də, indi də oxuyanda ağızda mət kimi dadlı olan poetik hikmət müdrikliyi ifadə edib və dünyanın uzun quyruğunda özünə yer tapıb.

Məsələn, qızıləhmədidən hazırlanan insal, öz məhsullarımızdan hazırlanan digər şərbətlər Qafqaza aid olduğu üçün bizə doğma və yaxındır.

Vay, dünyanın uzun quyruğu, hərə özü üçün özünə yer tapıb, yaşayır. Aləmin aurasını özündə cəmləşdirə bilib. Nə isə... Xəqaninin:

Başdan-başa xəstə və yorğun hünərim yox,

Yonqar kimi yonmış məni dövran, xəbərim yox.

və ya:

Şeirdən ucalıq umma dünyada,

Çünki Nizami ilə qurtardı o da.

Bu hikmətli sözlər də Qafqazda yaşayan müdriklərin kəlamlarıdır.

Əsrlər boyu sözü müdriklər yaradıb, müdrikləri də söz yaşadıb.

11 iyun 2018-ci il

Buynuz

Ədəbiyyat qəzeti.- 2018.- 23 iyun.- S.4.