Şüşə heykəl

Hekayə

O, üzərində ilk baxışdan insanda qəribə kədər ovqatı yaradan qəhvəyi pərdəli pəncərənin yanında dayanıb, kitablarla dolu rəfə baxa-baxa bu evə gəlməyi ilə düz edib-etmədiyini aydınlaşdırmağa çalışırdı.

Otaq balaca deyildi: yazı masası, kreslo, stul ən əsası kitab rəfinin uzunluğu və içinin dolu olması məkanı darısqal göstərirdi. O, yavaş-yavaş kitab rəfinə doğru getdi. Səliqəylə rəfə düzülmüş kitablara yaxından baxmağa başladı: kitabların üstündə bir-iki tanıdığı yazıçıların, şairlərin adları olsa da, çoxunu tanımırdı. Özünü sanki, birdən-birə tanımadığı adamların içində tənha hiss elədi. Bu tənhalıq ona daxili narahatlıq gətirdi. Öz-özünə bir də sual verdi: "Mənim bu evdə nə işim var?!"

Özünə söz vermişdi ki, yaşadığı binadan heç kimlə görüşməyəcəkdi. Bəs indi bu tünd qəhvəyi, kitab və kədər qoxuyan otaqda neyləyir?!

Mətbəxdə nəsə yerə düşüb cingildədi. Bu kitabların, bu otağın, bir sözlə, bu evin sahibi ona çay süzmək üçün mətbəxə getmişdi.

Qadın bir anlıq düşündü ki, indiyə qədər onunla "münasibət" quran kişilərin arasında bu gənc yazıçı qədər yaxşısı, ürəyinə yatanı olmayıb.

Qadın ondan bir mərtəbə aşağıda yaşayan gənc oğlanın gözlərində başqa kişilərlə müqayisədə heyvani ehtirasa rast gəlməmişdi. Hər dəfə üz-üzə gələndə - dükanda, yolda, liftdə oğlanın gözlərində ona qarşı olan maraq hissi, üzündəki təbəssüm onu digərlərindən fərqləndirirdi.

Yağış güclü əsən küləyin müşayiətilə rəqs edə-edə göydən tökülür, çətirinə qısılan qadını islada bilmirdi, lakin o da bütün qadınlar kimi yağışda, çətirin altında sahibsiz pişik balasına oxşayırdı. Taksi sifariş vermək istəyən vaxt qarşısında maşın dayandı. O, dayanan maşına qətiyyən fikir vermədi. Maşının pəncərəsi aşağı endi, qonşusu əlində çətir dayanan qadına baxdı:

-Salam, qonşu, evə gedirsinizsə, gəlin sizi də aparım.

Qadın onunla tez-tez blokda, dükanda rastlaşdığı qonşusunu tanıdı. Əvvəl etiraz etmək istəsə də, nə isə qeyri-iradi bir qüvvə ona mane oldu.

Getdikcə güclənən yağış maşının şüşəsini görünməz edir, şüşəsilən isə damcıları silib təmizləyirdi.

-Şüşətəmizləyən hər dəfə damcıları siləndə mənə elə gəlir ki, ağlayan bir qadın dayanmadan əlləri ilə göz yaşlarını silir-oğlan bunu deyib, ani şəkildə qadına baxaraq yenidən üzünü qabağa çevirdi.

Qadın bu təşbehdən karıxdı: yolboyu gözlərini maşının şüşəsilənindən çəkmədi. Nə illah elədisə, sürətlə şüşədə sağa-sola hərəkət edən qara dəmirləri qadın əllərinə, nə də ki, yağış suyunu göz yaşına bənzədə bilməsə də, bu cümlə onun ruhuna indiyədək tanış olmayan kəmşirin bir hiss gətirdi. Elə bu hissin diktəsiylə də, qadın qonşusuyla hər dəfə tez-tez rastlaşmaq üçün bəhanə axtarırdı...

Pəncərədən boylanıb tez-tez qonşusunun maşın saxladığı yerə baxır, gəlmədiyini görəndə üzərində bir neçə pişik şəkli olan fincanına çay süzüb mətbəxdə - həyətin göründüyü yerdə oturub çayını içərdi. Qonşusunun maşını məhlədə görünən kimi ona qəribə həyəcan gələr, tez mavi gödəkçəsini geyinər evdən çıxıb liftə minərdi...

Nə idi bu maraq hissi?! Hardan yaranmışdı?! Nəyə görə bu gənc, tək yaşayan oğlan onun ruhuna qəribə bir sakitlik gətirirdi?!

Bir neçə təsadüfi və planlaşdırılmış qarşılaşmalardan sonra artıq görüşməyə də başlamışdılar. Onun yazıçı olmağını kafedəki görüşlərinin birində biləcəkdi. Yazıçıya da onunla görüşmək xoş idi. Niyə də yox? Gözəl, tək, yazıçı üçün muza ola biləcək sevimli qadın...

Qadın kitab rəfinin önündə dayanıb, nəzərlərini qalın kitablara yönəltsə də, beynində hələ də onun evinə gəlməyin fikrini çəkirdi..

Yazıçı çayları gətirib üstündə naxışlı süfrə olan masanın üzərinə qoydu.

-Kitablara baxırsan? Xoşuna gələn varsa, götürə bilərsən-Oğlan bunu deyib qadına yaxınlaşdı. Qadın gözünü kitablardan ayırıb oğlana baxdı.

-Çox sağ ol.

Oğlan qadının üzündəki tərəddüdü, gözlərindəki həyəcanı yazıçı fəhmi ilə hiss edirdi.

-Yaxşısan? Nə isə olub?

-Hə. Yaxşıyam.

-Tək yaşayan adamlar çayı o qədər də yaxşı dəmləyə bilmir - oğlan qadına baxıb gülümsündü - xoşuna gəlməsə gərək bağışlayasan...

Qadın soyuq baxışlarla oğlanın gözlərinə baxdı.

-Mən də tək yaşayıram...

Yazıçı qadının üzündəki xırda təbəssümdən, səsindəki bozumtul kədərdən təkliyin soyuq nəfəsini hiss elədi...

Qapı döyüləndə onlar çaylarını yarılamışdılar. Oğlan üzündə təəccüblü ifadəylə dəhlizə keçib bir neçə dəqiqədən sonra geri qayıtdı.

-Maşını pis yerdə saxlamışam, qonşunun maşını keçə bilmir. Bir azdan qayıdıram.

-Yaxşı - qadın sakit səslə dedi.

O, çaydan bir qurtum da içib, fincanı nəlbəkiyə qoydu. Nəlbəkidən çıxan zəif cingilti sükut dolu otaqda parıldayıb söndü.

O, əvvəlcə pəncərəyə yaxınlaşdı, həyətə boylanıb yazıçının maşını arxaya verdiyini gördü. Otağa diqqətlə göz gəzdirdi, yenidən kitab rəfinə yaxınlaşıb onlara tamaşa elədi.

Kitabların bəziləri təmiz olsa da, xeyli hissəsi tozlu idi. Görünür, yazıçı tez-tez oxuduğu kitabların tozunu alsa da, digərlərini silməyə ya ərinmişdi, ya da heç yadına düşməmişdi. Bir anlıq yazığı gəldi. Ancaq bilmədi ki, kimə yazığı gəlir: Kitabları silməyə ərinən tənha yazıçıya, yoxsa üstünü toz basmış, özünü gərəksiz hiss edən kitablara?..

Qadın kitablara baxa-baxa rəfin sol küncünə tərəf gəldi. Burda - kitabların arasında balaca bir boşluq var idi. Bura bir neçə əşya qoyulmuşdu. Köhnə içiboş güldan, iki-üç oyuncaq maşın və... şüşədən heykəl... Balaca, adamdan çox gəlinciyə bənzəyən heykəl.

Qadın heykəli görən kimi özünü itirdi. Bir anlıq elə bildi ki, nəfəsi çatmır... Bir neçə dəqiqə səssizcə gözlərini heykəl gəlinciyə zilləyib dayandı. Udqunmaq istədi, ancaq içində alınmadı. Elə bil boğazına yığılan qəhər daşa çevrilib ömürlük onun boğazında ilişib qalacaqdı...

Qadın böyük güc bahasına gözlərini heykəldən kənara çəkdi, ətrafa baxdı. Ona bir anlıq elə gəldi ki, kitablarla dolu balaca otağa, daha dəqiq desək, kitab rəfinin bir gözünə onun bütün uşaqlığını qoymuşdular...

Hə. Uşaqlığını... keçmişini... bütün gözəl və ləkəsiz günlərini...

O, yenə də gözlərini şüşə heykələ zillədi. Heykəl öz məsum baxışları ilə qadına baxırdı. Qadın bu baxışlardan sanki ovsunlanmışdı. Qəfildən hiss elədi ki, yanaqları istilənir, göz yaşı yanaqlarında nazik bir cığır açıb çənəsinə süzülürdü. Bu göz yaşı sanki onun gözlərindən yox, keçmişindən gəlirdi. Qarşısında dayandığı, suvenirə baxa-baxa elə bil, özü də getdikcə o şüşədən düzəlmiş heykəlciyə çevrilirdi: boyu balacalaşır, saçları yuxarıdan yığılır, gözlərindəki yorğun ifadə öz yerini məsum baxışlara verirdi...

Uşaq vaxtı ən çox sevdiyi, əzizlədiyi oyuncağı məhz bu şüşə heykəl idi. O vaxt atası gətirmişdi bu heykəli. Şüşə sexində işləyən atasının üzünə kölgə kimi düşən pərt ifadə ilə dodaqlarındakı təbəssüm onun uşaq yaddaşına həkk olunmuşdu. Atası qarışıq doxsanıncı illərdə pul qazanmaq ümidiylə yeni bir işə başlamışdı. Şüşədən balaca suvenirlər düzəldib satacaqdı. Ancaq böyük zəhmət hesabına düzələn bu heykəllər demək olar ki, satılmamışdı. Atası cəmi beş heykəl düzəldib, bir neçə dükanlara vermişdi. Beş suvenirdən cəmi biri neçə aydan sonra satılmışdı. Günlərini bu heykəlləri düzəltməyə sərf edən kişi qalan dörd suveniri üzündə məğlubluq qarışmış əsəbiliklə dükanlardan götürmüşdü. Üçünü öz qohumlarına verib, birini də evinə gətirmişdi.

Evlərində bir neçə gəlincik olmağına baxmayaraq, o, bu məhz şüşə heykəli o birilərdən daha çox sevirdi. Əsl gəlinciklər onda bir neçə gün, uzağı bir neçə həftə maraq oyadırdı. Bir az oynadandan sonra öz marağını itirirdi. Şüşə heykəlin donuq siması, onun saçlarını daraya bilməmək, onunla başqa gəlinciklər kimi rəftar edə bilməmək uşaqda şüşə gəlinciyə qarşı marağı həmişə diri saxlayırdı. O, heykəli göz-bəbəyi kimi qoruyur, onun yerə düşüb sınmasından ehtiyat edirdi.

Arada öz-özünə düşünürdü ki, əgər gəlincik uşaqların oynatması üçündürsə, nəyə görə atası bu gəlinciyi şüşədən düzəldib?! Ancaq bu sualın cavabı onu o qədər də maraqlandırmırdı. Çünki onun elə özəlliyi şüşədən olması idi. Bəzən ona yazığı gəlirdi... Fikirləşirdi ki, şüşədən olduğu üçün, başqa gəlinciklərə oxşamadığı üçün, yarı heykəl, yarı gəlincik olduğu üçün utanır. Bəzən də düşünürdü ki, elə ən yaxşısı şüşədən olmaqdır. Nə üst-başı bulaşır, nə də ki o biri gəlinciklər kimi qolu-qıçı sınmır... Bircə ehtiyatlı olmaq lazımdır ki, əlindən düşməsin, sınmasın, vəssalam!

Ancaq bir gün o heykəl sındı... Düzdür, heykəl sınan gün o artıq balaca qız deyildi, hətta qadın idi... Sevdiyi oğlana bəkarətini qurban vermiş qadın... Oğlanın "səni sevirəm" sözlərinə aldanan, xəyallar dənizinə yelkən açan, həyatın ancaq gözəl tərəflərini görən qadın...

Oğlan bir neçə sevgi və şəhvət dolu gizli görüşlərdən sonra yoxa çıxdı. O, oğlanı çox axtardı, tapmadı... tapa bilməyəcəyəni başa düşdü...

O heykəl sınan gün onun həyatının ən dəhşətli günü idi. Atası olanlardan xəbər tutmuşdu... Anası, bacısı onu atasının əlindən güclə ala bilmişdilər... Kişi hirsindən nə edəcəyəni bilməmişdi. Şkafın üstündəki heykəli götürüb var gücüylə qızına tərəf tullamışdı. Xoşbəxtlikdən suvenir ona dəyməyib, divara çırpılaraq parça-parça olmuş, heykəlin qırıntıları küləkli havada yağan yağış damcıları kimi döşəməyə tökülmüşdü.

Onu evdən qovdular... Əvvəlcə uzaq qohumlarının evində qaldı, daha sonra iş tapıb kirayə evə köçdü. Tənha, kimsəsiz, aldadılmış qadın üçün bu küləkli şəhər çox qəddar görünürdü. Əvvəl-əvvəl anasıyla, bacısıyla danışırdı, ancaq getdikcə münasibətlər kəsilməyə başladı. Ailə quran bacısı ərinin göstərişiylə onunla münasibəti kəsməli olmuşdu.

Bir neçə il ərzində xeyli iş yeri dəyişmişdi. Tənha, gözəl, ərsiz qadın iş yerlərində bir çox kişinin maraq dairəsindəydi. Qadın bundan sonra heç kimə inanmayacağına söz versə də, vədinə xilaf çıxdığı zamanlar olurdu.

Evdən gedəndən sonra iki sevgilisi olmuşdu... İnanmışdı onlara. Sonra başa düşmüşdü ki, onlara sevgi yox, tək yaşayan qadının soyuq yatağından başqa bir şey lazım deyil. Daha sonra onu sevən başqa biri çıxır, qadın ümid edir, ona da bağlanır, lakin tərk edilir, ya da sevgili yox, məşuqə kimi münasibət görürdü.

Tənha qadın yavaş-yavaş, özü də hiss etmədən qucaqdan-qucağa, yataqdan-yatağa keçən fahişəyə çevrilməyə başlayırdı... Elə də oldu...

Qadın gözlərini suvenirdən ayıra bilmirdi. Məsum günlərinin yadigarı olan heykəlin bura necə gəlib düşdüyünü ani olaraq düşündü. Yəqin ki, o vaxt satılan həmin heykəl idi. Gözündən axan yaşı əliylə siləndə birdən dayandı. Diqqətlə əllərinə baxdı, o biri əliylə saçını sığalladı. Ona elə gəldi ki, özü də həmin şüşə gəlincikdir. Uzun illər şüşənin içində qalandan sonra şüşə sınıb şüşənin içində həbs olan ruhu da azadlığa çıxıb. Ancaq bu azadlıq uzun çəkməyib. Bu azadlıq onu məhv eləməyə başlayıb. İndi düşünürdü ki, bütün bədbəxtliklər şüşənin qırılmasından sonra baş verib. O şüşə gərək qırılmayaydı, hər şey başqa cür ola bilərdi... amma o şüşə qırıldı... özü də birdən-birə yox, əvvəlcə balaca bir çat düşdü, sonra bir çat digərini gətirdi, daha sonra başqa-başqa çatlar düşüb dərinləşdi. Beləcə, onun ruhunu qoruyan şüşə çilik-çilik oldu...

O, əldən-ələ keçməyə başladı. Əvvəlcə saçlarını daradılar, oxşadılar, daha sonra üstünə ləkə saldılar, getdikcə köhnəldi, kirləndi, şüşə olduğu vaxtlardakı şuxluğunu, paklığını itirdi. Gəlinciyi oynadanlar ondan yoruldular. Oynada-oynada qollarını çıxardılar, ayaqlarını hissələrə ayırdılar, başını qopardılar. Ortada başsız, əlsiz, ayaqsız, bir bədən qaldı... Onu da aparıb tulladılar zibil yeşiyinə...

Qadının nəfəsi getdikcə daha da sürətlənirdi... Gözlərini heykəlin gözlərinə dikib pıçıldadı:

-Mənə elə baxma!

Şüşə heykəl isə donuq baxışlarıyla qadının gözlərinin içinə zillənmişdi... Qadın qəfildən əl atıb heykəli götürərək var gücüylə divara çırpdı, şüşə çilik-çilik olub yerə töküldü.

Qadın döşəmədəki şüşə qırıntılarını toplamağa, bir yerə yığmağa cəhd edirdi. Sanki qadın o qırıntıları bir yerə yığmaqla öz dağılmış, parçalanmış həyatını geri qaytarmağa, yenidən düzəltməyə çalışırdı...

Otağa daxil olan yazıçı yerdəki şüşə qırıntılarına, oturub şüşələrlə oynayan qadına çaşqınlıqla baxsa da, sanki nəyinsə baş verdiyini anlayıb soyuqqanlılığını itirmədi.

-Atam almışdı o vaxt. Xoşu gəlirdi belə əl işi olan suvenirlərdən. O vaxtdan qalıb evdə, mən də atmadım.

Qadın çevrilib oğlana baxdı.

-Məndə də belə heykəl vardı. Bunları mənim atam düzəldib - qadının gözləri doldu, -bağışla, qırdım...

Yazıçı oğlan xatirələrin gülləbaran elədiyi qadını anlamışdı. Qadına yaxınlaşıb onu ayağa qaldırdı.

-Düz elədin... Yəqin özü də şüşə bədənin içində bezmişdi. Azadlığa çıxardın onu...

Qadın sanki bu sözdən karıxdı. Həyəcanlanmış halda oğlana baxdı:

-Yox. O elə şüşə olanda yaxşıydı. Onun azadlığı həmin şüşənin içindəydi. Şüşələr gərək qırılmasın... Xoşbəxtlik elə şüşənin qırılmamağındadır. Qadın bunu deyib oğlanın boynuna sarılaraq hönkürdü.

Oğlan onun saçlarını sığallayır, ona elə gəlirdi ki, hal-hazırda onun qucağında ağlayan bu neçə gündə ürəkdən bağlandığı qadın yox, illərdir kitab rəfində dayanan şüşə heykəldir... O, bir şeyi də çox aydın şəkildə başa düşmüşdü - bu qadının şüşəyə ehtiyacı vardı. O şüşə balaca, tünd qəhvə ətirli kitablarla dolu bir otaq da ola bilərdi... Qadın ağlayır, yazıçı onun saçlarını balaca qız uşağı daraqla gəlinciyin saçlarını darayırmış kimi, sığallayır, sığallayır, sığallayırdı...

Pərviz Seyidli

Ədəbiyyat qəzeti.- 2018.- 13 yanvar.- S.4-5.