ƏDƏBİYYAT ÜZRƏ 1996-CI İLİN NOBEL MÜKAFATÇISI:

Vislava ŞİMBORSKAYA

(Polşa)

Polyak şairəsi, tərcüməçi. 2 iyul 1923-cü ildə Poznan yaxınlığında, Bnin şəhərciyində anadan olub. 1931-ci ildən etibarən Krakovda yaşayıb. 1945-1948-ci illərdə Yaqellon Universitetində polyak ədəbiyyatı və sosiologiya ixtisası üzrə təhsil alıb. 1953-cü ildən 1981-ci ilə qədər Krakovda nəşr olunan "Zycie Literackie" ("Ədəbi həyat") qəzeti redaksiyasında işləyib.

"Söz axtarıram" adlı ilk şeiri 1945-ci ilin martında "Dziennik Polski" ("Polşa gündəliyi") qəzetində çap olunub. "Yaşamaq səbəbi" adlı ilk şeirlər toplusu isə 1952-ci ildə işıq üzü görüb. Fəlsəfə və əxlaqi-mənəvi problemlər Şimborskaya yaradıcılığı üçün xarakterik mövzulardır. Şeirlərində qroteskə yaxın ironiya, lakonik metafora, poetik rasionallıq diqqət çəkir. Məhz yaradıcılığındakı bu xüsusiyyətlərinə görə Vislava Şimborskaya 1996-cı ildə ədəbiyyat üzrə növbəti Nobel mükafatına layiq görülüb. Mükafat şairəyə "poeziyasında insanın mahiyyətini onun bioloji və tarixi reallığı kontekstində mütləq dəqiqliklə əks etdirə bildiyinə görə" təqdim edilib. Nobelli şairə 2012-ci ilin 1 fevral tarixində Krakovdakı evində vəfat edib.

Zəncirlər

Gün qızıb, it damı - zəncirdə bir it,

Önündə suqabı ləbələb dolu.

Di gəl ki,

bu zəncir gödəkdir yaman.

Ağzı suya çatmır, yanıb qovrulur.

Gəl bu mənzərəni biz tamamlayaq:

bizim zəncirimiz uzundur axı,

bu uzun zəncirlə sərbəstcə, azad

yanından ötürük, it bizı baxır...

Hava limanında

Açıb qollarını yana, qaçırlar üz-üzə

çığırtı, gülüş qarışıb bir-birinə:

- Axır ki! Axır ki, gəldin!

Hər ikisi ağır qış paltosu geyib,

isti papaq,

şərf,

çəkmə,

əlcək...

bu, sadəcə, gözümüzə görünən gerçək.

Öz aləmlərində sarılıblar bir-birinə...

İstər-istəməz

Yaşamaq üçün özgə həyatını yeyirik.

Mərhum üçün ehsan -

duza qoyulmuş kələm.

Menyu - nekroloq.

Hətta ən yaxşı adamın da

ehsanını yeyib həzm etmək lazımdır,

yemək lazımdır ki, həssas ürəklər

döyünməkdən qalmasın.

Hətta ən ilhamlı şairlər də,

hətta ən çılğın asketlər də

nəsə çeynəyib udmalıdır ki,

yaşaya bilsin.

Lakin bütün bunlar

xeyirxah,

etibarlı və

sadəlövh Tanrıların

iradəsindən uzaqdır.

Çünki Tanrıların bütün qüdrəti

təbiətdə əks olunur.

Və bizi cənnətdən qovan olmasaydı

günahlarımızla baş-başa qalar,

aclıq nədir bilməzdik...

Aclıq varsa - hisslər acizdir:

dad,

qoxu,

toxunuş,

görmək...

Ac adam nə yediyinin fərqinə varmaz,

boşqabda nə var - baxmaz.

Aclıq - qulaqları da kar edər,

bütün ziyafətlər

bir qarın yeməkdən ötrüdür -

bu qədər...

Əlin qüdrəti

İyirmi yeddi sümük,

otuz beş əzələ,

təxminən

iki minə qədər neyron var

beş barmağımızın hər birinin ucunda.

Bu,

"Mayn Kampf"ı, ya da

"Vinni Pux"u yazmağa

bəs edir sonunda.

Polyak dilindən tərcümə edəni:

Əyyub QİYAS

Ədəbiyyat qəzeti.- 2019.- 17 avqust.- S.32.