Təsəvvürəgəlməz ağrı xatirəsi

Azərbaycanlı şair Məmməd İsmayıl alban ədəbiyyatına Boqdani nəşriyyatının "Unutma, keşikçi" adlı kitabında nəşr olunan şeirləri ilə gəlir. Kitaba, daxil olunan şeirlər alban dilinə türk və Azərbaycan dilindəki orijinalından tərcümə olunmuşdur.

Kitabı nəşrə hazırlayanlar Məmməd İsmayılın elə əsərlərini seçmişlər ki, bu əsərlər şairi alban oxucularına sevdirmək gücünə malikdir. Bundan başqa, kitabda ünli şair və professor olan Məmməd İsmayılın geniş həyat hekayəsinə də yer verilmişdir ki, bu da oxuculara bənzərsiz şeirlər müəllifinin keçdiyi ömür yolunu izləmək baxımından vacibdir.

Məmməd İsmayıl elə bir şairdir ki, hətta alban dilinə tərcümədə belə, dünya standartları ilə yarışır, çünki şair ədəbiyyata fərdi kültürəl-mədəni kimliyi və yazı keyfiyyətilə gəlir, o, yalnız teorik bir yaxlaşımın peşində deyil, eyni zamanda ədəbiyyata uzun və yazılı bir motivasiyaya sahib olan yaddaşlara həkk olunacaq bir yazı tipologiyasını da gətirir. Bu isə yaddaşı reallığın olduğu yerdən qorunmasıdır.

Şairin ölkəsi - vətəni dünya kontekstində hardasa onun bütün şeirlərinin başlıca leytmotividir Bu, bəlkə də, şair üçün fərdi və kollektivi hərəkətə gətirmək üçün bir vasitədir. Hardasa bütün şeirlərində bu motivlərlə qarşılaşa bilərsiniz. Hətta metaforalardan istifadə və sevgidən bəhs edərkən də eyni mənzərəni görmək mümkündür.

Coğrafi təsvirlər, vətən gözəlliyinə xeyir-dua, şair bu personajların, elementlərin köməyi ilə əsərlərini qurur, müqayisə nömrələrinə işarə edir, onları yad, ya da səmavi simvollarla qarşılaşdırıb müqayisələr aparır, düyünlər düyür. O, insan istəklərinin yerinə yetirilməsi üçün Yaradandan ruhsal təmənnada bulunur və bəzi əlaqələri gözdən çıxarmaqla fədakarlıqla birliyin davamlılığının qorunub saxlanmasını istəyir. Bu mənəvi hesabat şairin bütün yaradıcılığı boyu izlənməkdədir.

Əsrimizin ən böyük bəlası olan miqrasiya şairin ən böyük acısıdır, iddialara qarşı münaqişələr və sistemlərin gərginliyi, tez-tez yaradıcılıq zəncirlərindən çıxan bir eqo gücünü yaradır. Bu poetik durum onun şeirlərində sıx-sıx qarşımıza çıxır. Bu şeirlərdə ağrı, acı var və bu əzici tonu gizlətmək və ya idarə etmək elə də asan deyil. İtirilmiş şəhərdə qrotesk bir adamın bayğınlığı var. İtirdiyini zənn etdiyi küçələrdə tərkedilmişliyin qoruyucusu kimi istəsən də səsini qaldıra bilməzsən.

Sevginin - ümumi xarakteri ətraf mühitlə vətən, valideyn sevgi modelinin üz-üzə gəlməsindən asılıdır. Şeirlərində gündəmə gətirdiyi motivlərdən də göründüyü kimi, həyat iksiri kimi, şair sevgiyə xüsusi dəyər verir, insanlığı sevgiyə çağırır və onun ürəyində sevgi xüsusi yer tutur. Yaradıcılığının böyük bir hissəsi uzlaşmaqdan uzaq olsa da, ətrafı çevrələyən gözəlliyi də unutmuş deyil.

Onun bütün şeirlərində gözəgörünməz gizli daxili bir əlaqə, bir mesaj, sosial protest də var. Sosial kodların qaranlıq tərəfi çəkilməsi gərəkməyən sevgi ölçüləridir. Yazdığı əsərlərdə şairin düşündüyü yalnız sevginin bir ölçüsüdür və vətənindən uzaqlarda yaşayan həddindən artıq qürurlu insanlar elə bilirlər ki, onların gizli sənəti onların üzlərini də gizləyə biləcəkdir.

Angel İ.Berişa şair, Kosova Milli Kitabxanasının

direktoru - Gyakovo

Ədəbiyyat qəzeti.- 2019.- 20 iyul.- S.13.