Səhərlər sevgi nəğmələriylə açılarsa...

Malik Atilayın "Yalnızlığı adıyla çağır" kitabı haqqında

Gənc şair Malik Atilayın ilk şeirlər kitabı işıq üzü gördü. "Yalnızlığı adıyla çağır" adlı kitabda şairin seçilmiş şeirləri toplanıb.

Ona tənhalıq da deyilir, yalqızlıq da, təklik də. Amma kitabın adıyla bağlı ən doğru məsləhət Malik Atilaya aiddir. Yalnızlıq yalnız, yəni tək olmaqdır...

Malik Atilay hələ gəncdir. Onun ilk şeirlər kitabını nəşr etdirməyi həm uğurlu, həm də məsuliyyətli addımdır. Uğurludur ona görə ki, o, bu yolda israrlıdır, ədəbiyyata, poeziyaya böyük marağı və sevgisi var. Və bu yoldan geri durmaq, çəkilmək fikri yoxdur. Məsuliyyətlidir ona görə ki, bu yola çıxdınsa, dayanmaq, geriyə dönmək mümkün deyil. Əlbəttə, ilk kitabını oxucuların ixtiyarına verən Malik Atilay özünün poetik potensialına bələddir, özünə arxayındır, bilir ki, bu yola çıxdısa, heç bir maneə onun qarşısını kəsə bilməz.

Heç bir sözlə izahı mümkün olmayan hisslər var ki, yaranması insanla eyni vaxta təsadüf edir. Bəşəri hissləri sözlə ifadə etməyi bacarandır əsl şair... Sevgi dedikdə ilk ağlımıza gələn "Leyli və Məcnun" olur. Hisslərin sözlə uğurla ifadə edilməsidir bu... Malik Atilay da poetik ovqatını uğurla ifadə edən şairdir:

Bir gün sevgi nəğmələriylə

açılacaq səhərlər

Bir gün Ayla günəş birlikdə işıqlandıracaq

Havasız meyxana küncləri kimi

Ümidsizlikdən nəm çəkib

Acı tütünə qarışmış həyatımızı

Təbiət poeziyanın yaranmasına stimul verən şərtlərdəndir. Şeirimizin ənənələrindən gələn bir məqam - fikrin rəng, söz, təbiət gözəllikləri ilə ifadə edilməsi Malik Atilayın da şeirlərində qabarıqdır. "Ağappaq dalğalar" şeirindəki kimi:

Bahar təbəssümlə gəlir Bakıya

Uşaqlar qorxmasın deyə

Üzündə

əlindəki iynədən dəfələrlə böyük

təbəssümlə gələn tibb bacısı kimi...

"Heç nə dəyişməyəcək" şeirində şairin təbiətə sevgisinin yeni təsvirini görürük:

...Günəş çıxacaq

Külək əsəcək

Yağış yağacaq

Çiçəklər gözlərin kimi açılacaq səhərə...

Daha sonra şair Ayla günəşin postda bir-birini əvəz edən əsgərlər kimi yer dəyişəcəyini deyir:

Ulduzlar da hər gecə gördüyün yerdə olacaq

Bəzən bulud da

İşığı tutmaq istəyən uşağın əli kimi

Keçəcək ulduzların qarşısına...

Və hamı kimi mən də gedəcəm

İnan ki, heç nə dəyişməyəcək.

"Yarımçıq bəstə" şeirində də onun təbiətə poetik sevgisini görə bilirik:

Qar yağır

Çılpaq budaqlara dəyib

Hansısa yarımçıq bəstəni pıçıldayır külək

Bu gün yaşamağa da

Ölməyə də gözəl səbəblərim var...

Ölməz şair Mikayıl Müşfiq də küləkləri bəstəkara bənzətmişdi...

Mikayıl Müşfiq də bakılı idi, Malik Atilay da bakılı balasıdır. Gilavarı, xəzrini "Küləklər şəhərində" dünyaya göz açanlardan yaxşı kim anlada bilər ki?

Kulis.az saytına müsahibəsində kitabın adını əvvəlcə!Diqqət! Diqqət! Darıxır Bakı..." qoymaq istədiyini deyən Malik Atilayın həmin şeirindən bir parçaya diqqət yetirək:

Mavi səmanın üzünə qırmızı

ləkə kimi yayılır günəş

Bu gecə də yaşadı dustaq

Süpürgəçi yenə hər kəsdən əvvəl

oyadır küçələri,

Gecənin səsi kəsilib

Şəhərin sinəsinə rəngarəng

pişiktək oturan işıqlar

Oyadır məktəbləri,

Oyadır metroları,

Oyadır adamları

Zülmətin çürük və qara

dişlərindən səhərə çıxır

Amma yenə də

Bakı darıxır...

Malik Atilayın Bakı sevgisi onun şeirlərində qabarıq hiss olunur. "Səfər çantası" şeirinə diqqət yetirək:

Getdiyiniz yerlərə

Bir az həsrət aparın ürəyinizdə

Sinənizdə Xəzər qoxulu bir nəğmə çırpınsın

Ruhunuzu əmanət edin İçərişəhərə.

Şeirin məğzi son misralarda məlum olur:

Qara gözləriylə ürəklərə yanğın salan qızın

Xəyalını da qoyun səfər çantanıza

Qürbətdə gecələr

Ağır olur deyirlər

Onun Bakı sevgisini göstərən misralarda Xəzər xüsusu yer tutur:

Bahar güllü qollarını dolayır

şəhərin boynuna

Xəzər ağappaq dalğalarıyla

salam göndərir bahara...

Eyni sözləri "Uşaq şəhər" şeiri haqda da deyə bilərik:

Bakının başı üstündə

Mavi Xəzərə inad

Dolaşır qara buludlar

Qapıları döyür xəzri

Xəzərin mavi rənginə əks olan qara buludların dolaşdığı şəhərin hündür binaların əlindən inildədiyini deyir şair...

Malik Atilay yeniliyi sevən şairdir. Bunu onun "Son akkordlar" şeirində daha aydın görmək olur:

Ölümə bərabər bir günün

Son akkordlarını vurarkən

Payızın yağışlı bir gecəsində

Səni xatırlayıram

Pazltək yığıram səni

Aha, əllərin

Gözlərin də burdadı

Bu ayaqların

Bu çiyinlərin

Dodaqların burda

Saçların burda

əllərin əl yelləyir uzaq dünənlərdən...

Min illər, milyon-milyon insanın ürəyindən keçib getmiş, hərəyə bir cür təsir edib bir cür duyğulandırmış əbədi hisslər, insan yaşantılarının solmaz rəngləri, fəsillər, xatirələri Malik Atilayın da diqqətini çəkir, onu düşündürür:

Çıxar xəyallarının ayağından,

İlk dəfə ayaq açan uşaq qorxusu ilə yeri

Arzularından nərdivan düzəlt

Qalx göylərə

Dərin müşahidə qabiliyyəti olan şair, gördüklərini şeirə çevirməyi bacarır. "Ümidin nəğməsi" şeirinə nəzər yetirək:

Gecə növbəsindən çıxıb evinə gələn adam

Oturub bir küncdə dizlərini ovuşdurur

Qurumuş barmaqlarıyla silərək

yaşlı gözlərini

Dizinin üstündə

Uyutmaq istəyir canındakı ağrıları...

Malik Atilay şeirə münasibəti, diqqəti ilə seçilir. "Abort edilmiş güllələr" şeirinə diqqət yetirək:

Günlərin birində

Ölüm qusan silahlar susacaq,

Küçələrdən barıt iyi gəlməyəcək daha

Silahların bətnindən abort ediləcək

bütün güllələr.

Şairlərin diqqətini çəkən və daim misralar vasitəsilə əleyhinə olduqlarını bildirdikləri müharibə mövzusu onun da şeirlərində əks olunur. Bu şeirində o, günlərin birində uşaqlar rahat oynasın deyə, dəbilqələrdə çiçək, səngərlərdə ağac əkməyə gedəcəklərini deyir. Və şeirin sonunda minaların tikanlar kimi təmizlənəcəyini bildirir şair.

Kitabı ilə bağlı müsahibəsində ona şeiri sevdirən dayısı şair Rövşən Naziroğlu olduğunu deyir M.Atilay...

Onun şeirlərinin əsas mövzularına həm də tənhalar, kimsəsizlər və qadınlar daxildir:

Qocalar evi

Əzilmiş vərəqə bənzəyən üzlərdəki

Ümidsiz, çarəsiz təbəssüm

Altını bulayan qadın buğlanan gözləriylə

görür ölümü.

Şeir aləmində ölçü-biçinin itdiyi, yaxşının pislə qarışdığı, tərəzinin əyildiyi bir vaxtda Malik Atilayın öz şeirini yazıb, öz poetik aləmini tapa bilməsi böyük uğurdur. Malik Atilayın ilk kitabında poetik səviyyədə, obrazlı, bədiiliklə deyilən şeirlərin həmişə belə üstünlük təşkil edəcəyi sonrakı şeirlərindən, sözə nə qədər ciddi yanaşmasından və daxili potensialından asılı olacaq. Şeirlərin lirik ovqatı, səmimi havası sübut edir ki, Malikin sözə, şeirə bağlılığı, elə-belə, ötəri, sadəcə şeir yazmaq həvəsi deyil. "Üzündə gülüş yaradacaqsa, qorxularının üzərinə get, sulara danış bütün dərdlərini" misrasının ovqatını davam etdirsək, şeirlərində öz söz dünyasında üzləşdiyi çətinlikləri sulara danışdığını hiss etmək mümkün olacaq.

Malik Atilay hissləri, yaşantılarını poetik dillə anlada bilir: "Ehtimallar" şeirində olduğu kimi:

...Ola bilər ki, sənin gördüyün

yuxunun eynisini mən

də görmüşəm

Eyni qışqırıqla oyanmışıq yuxudan

Bilmək olmaz eyni yağışda islanıb

Eyni qızdırmayla gəzmişik bəlkə...

"Yol" şeiri əsl sevginin nə demək olduğunu anladır: Sevmək getməməkdir.

...Məndən və hər şeydən bezib getsən

Arxanca baxmaram

Özümə bələdəm

Bircə dəfə gözüm sürüşsə getdiyin yola

Durub gələrəm arxanca...

Şair ilk olaraq yaranacaq şeirin əhval-ruhiyyəsini yaradır, sonra poetik sözünü deyir. Sözün rəngi də qövsi-quzeh kimi rəngini həmin zaman tapır.

"Rəsm albomları" şeirində şair yay-qış bacası tüstülənən evlərin, o kiçik evlərdə ilk sevgilərin, ilk qorxuların qaldığını deyir rəsm albomlarında:

Biz qaldıq

Gülüşümüz qaldı rəsm albomlarında

Təbəssüm yeməyin yağı idi

Sildik dodaqlarımızdan böyüdükcə

Malik Atilayın ilk kitabına uğurlar arzulayır və ondan yeni, bugünkü ədəbiyyatımızın ruhunu daha dolğun əks etdirən şeirlər gözləyirəm...

Xuraman Hüseynzadə

Ədəbiyyat qəzeti.- 2019.- 22 iyun.- S.8.