Dahi
Şaxtalı qış axşamlarından
birində dahi Vensel tül kimi nazik, nazikdən
də nazik paltarda, küçənin
ortasında dayanıb,
yoldan keçənlərdən
yardım istəyirdi. Yoldan
keçən kişilər, qadınlar fikirləşirdi ki, ilahi, o
axı dahidir, amma bunu özünə rəva görür.
Dahilər başqa ölümlülər
kimi hələm-hələm xəstələnmir.
Vensel gecəni kral
sarayının qabağında keçirdi
və gördüyünüz kimi, donmadı. Dahilər asanlıqla donmur, lap daha
çox soyuq olsa da. Səhər elə
əynindəki köhnə-kürüşlə gənc və
gözəl kral qızının hüzuruna getdi. Onun yazıq görkəmi vardı, qulluqçular yoldan
çəkilib bir-birinə pıçıldadı: dahidi, uşaqlar, bu, dahidi. Venselin
gəldiyini şahzadəyə xəbər verdilər və əyləncə
xatirinə onu içəri buraxdılar. Vensel
şahzadəyə təzim etmədi, bilirsiniz,
o bunu özünə
yaraşdırmadı. Şahzadə isə sırf alicənablığını
göstərmək üçün dahiyə,
bizim gənc Venselə yüngülcə
təzim etdi və qar
kimi bəmbəyaz əlini uzatdı ki, dahi onu
öpsün, sonra onun nə istədiyini soruşdu.
"Yemək!" - kobud dahi cavab verdi,
amma bəxti gətirdi, şahzadə
işarə verən kimi qızıl sinidə
səhər yeməyi gətirdilər, yeməklər gümüş qablara
çəkilmişdi, büllur qrafində
isə portveyn vardı. Dahi
gülümsədi, görürsünüz,
hətta dahilər də gülümsəyə bilir. Şahzadə inanılmaz dərəcədə
mehriban idi, Venselin heç əməlli-başlı
qalstukunun da
olmadığına fikir vermədi, onunla bir yerdə səhər
yeməyi yedi, onun
ixtiraları haqda söhbət
açdı və sağlığına içdi.
Dahinin ömrü çox kələ-kötür keçmişdi və o, birinci dəfə idi ki, özünü tamamilə
xoşbəxt hiss edirdi,
bilirsiniz, hətta dahilər də arada incə, ümumiyyətlə, insani hisslər keçirə bilir.
Yeməkdən sonra söhbət edəndə
Vensel dedi ki, ya sabah,
ya da birisigün
dünyanı tərsinə çevirməyə
hazırlaşır. Məlum məsələdir, şahzadə
bunu eşidən kimi qorxdu, bülbül kimi incə çığırtı ilə
atasının yanına qaçıb eşitdiklərini ona dedi. Gözlənilən
kimi, kral Venselə
sarayı tez və sürətlə tərk
etməyi təklif etdi, əmr o saat yerinə yetirildi. Budur, bizim dahi yenə tində
dayanıb, ona hər şeyi
bağışlayırlar, o elə əsəbi
dahidir ki. Heç bilmir bəlalı
başını hara soxsun.
Birdən ağlına dahiyanə fikir gəldi
(bütün dahiyanə fikirlər anidən
gəlir). O, qar uçqunu yaratdı, güclü
və uzun sürən uçqun
nəticəsində bütün dünya qarın altında qaldı. O - dahi buz bağlamış qar təbəqəsinin üstündə
uzandı, bütün dünyanın
altında basdırıldığını fikirləşəndə
həzz içində xoşhallanmağa başladı. Öz-özünə dedi ki, bu
dünya darıxdırıcı xatirələr
dünyasıdır. O, xeyli
uzandı, nəhayət, acdığını və dadlı
yemək istədiyini (misalçün,
"Kontinental" mehmanxanasında verilən
yemək kimi) hiss etdi, həm də adamların onunla
pis rəftar etməsi üçün
darıxmışdı. Göy
üzündəki günəş artıq onun
zövqünü oxşamırdı və
qar təpəsində tək-tənha
oturmaq... - dayan-dayan! -
o ki tamamilə donub. Qısası, o, bütün qarı əritdi. Onun
sayəsində dünyada bəzi şeylər
yaxşılaşmışdı, amma demək
olar ki, heç nə dəyişməmişdi. Hər cür üstinsani
keyfiyyət qarşısında baş əyən
adamlar ortaya
çıxmışdı. Bu bir müddət Venselin xoşuna gəldi, amma
tezliklə bu da onun ürəyini vurdu.
Şikayətlənməyə başladı, sinəsindən
qopan ah-nalə hamını mütəəssir
etdi. Ona kömək
etmək istədilər, onun
insanlığın dahisi olduğunu
dedilər, buna inandırmaq istədilər.
Amma heç nə
kömək etmədi, çünki dahiyə
heç cür
kömək etmək olmaz.
Robert Valzer
Tərcümə
edəni: Həmid PİRİYEV
Ədəbiyyat qəzeti.- 2019.- 22
iyun.- S.26.