Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İctimai və Humanitar Elmlər
Bölməsinın Mətbuat xidmətinin məlumatı
Azərbaycan Milli
Elmlər Akademiyasının (AMEA) vitse-prezidenti,
akademik İsa
Həbibbəylinin dəvəti ilə görkəmli
Azərbaycan yazıçısı Cəlil
Məmmədquluzadənin nəslinin davamçıları olan, ədibin Polşada yaşayan nəticəsi Martin
Cavanşiri və onun
oğlu Pşemislav Cavanşiri 2019-cu il
noyabrın 17-dən 19-dək Azərbaycanda olublar. Akademik İsa Həbibbəyli 40 ilə
yaxındır ki, Cəlil Məmmədquluzadənin
həyatı və yaradıcılığının
tədqiqi ilə məşğuldur. Böyük demokrat
ədib Cəlil Məmmədquluzadəyə həsr edilmiş bir neçə
monoqrafik tədqiqatın müəllifi olan, yazıçının
əsərlərini dünya
dillərində çap etdirən İsa Həbibbəyli onun
nəslinin davamçılarının axtarışı
işinə 1989-cu ildə Vətən Cəmiyyətinin
orqanı olan “Odlar
yurdu” qəzetində çap
etdirdiyi “Ənvəri kim
tanıyır” adlı məqalə ilə başlayıb. Onun eyniadlı məqaləsi, həmçinin
İranda məşhur cərrah və ictimai xadim Cavad
Heyətin nəşr etdirdiyi “Varlıq”
jurnalında da oxuculara
çatdırılıb. Bu
axtarışlardan sonra Cəlil
Məmmədquluzadənin oğlu,
Azərbaycan Tibb Universitetini
bitirmiş Ənvər
Məmmədquluzadənin (1908-1979) sovet ordusunun tərkibində hərbi həkim kimi 1942-ci ildə İrana
getdiyi və geri qayıtmadığı
məlum olub. Tədqiqat və
axtarış nəticəsində aydın olub
ki, Ənvər Məmmədquluzadə İranda Bakıda ikən ailə
həyatı qurduğu Mehri
Pənahpurdan ayrılıb, polyak
mənşəli Zofya Bahrinovski
ilə evlənib. Bu nikahdan
Ənvər Məmmədquluzadənin iki oğlu: Midhət və Teymur
Cavanşirilər və iki qızı
Nizhət Şəcəri və İren Cavanşiri dünyaya
gəlib.
AMEA-dan
AZƏRTAC-a bildirilib ki,
ünvanlarını dəqiqləşdirdikdən sonra İsa
Həbibbəyli 1992-ci il yanvarın
25-də Tehran şəhərində Teymur Cavanşiri,
Midhət Cavanşiri, İren
xanım və onun həyat yoldaşı
Əmir Hüseyn Süleymani
ilə görüşüb. Bu barədə “Səhər” qəzetində
məqalə çap olunub,
şəkillər oxuculara
çatdırılıb. Səfərdə o
vaxt Naxçıvan Dövlət Universitetinin müəllimi
vəzifəsində çalışan kimya
elmləri namizədi Miryaqub Seyidov da iştirak
edib. Həmin vaxt
Məmmədquluzadə - Cavanşirilər ailəsinin
adları çəkilən nümayəndələri
rəsmi şəkildə Naxçıvana dəvət olunublar. Lakin bir müddət sonra Teymur Cavanşiri
dünyasını dəyişdiyi üçün
səfər alınmayıb. Bundan
sonrakı illərdə İsa
Həbibbəyli Tehranda Midhət Cavanşiri, Teymur Cavanşirinin oğlanları Şahir
və Bəzrinlə görüşüb.
İsa
Həbibbəyli Ənvər Məmmədquluzadənin və Teymur Cavanşirinin
Tehranın Behişti Zəhra
qəbiristanlığındakı məzarlarını
ziyarət edib.
Cəlil
Məmmədquluzadənin nəsil şəcərəsini
öyrənmək sahəsində axtarışlarını davam etdirən İsa
Həbibbəyli 1998-ci ildə Paris
şəhərində yaşayan
Ənvər Məmmədquluzadənin birinci
nigahdan olan
qızı Məhin Səqqətçiya ilə görüşüb.
Görüşdə tanınmış diplomat
Ramiz Abutalıbov da iştirak edib.
Akademik İsa Həbibbəyli əldə etdiyi materiallar
əsasında “Cəlil Məmmədquluzadənin nəsil
şəcərəsi” adlı elmi
əsər yazıb. Həmin tədqiqat onun
1997-ci ildə çapdan
çıxmış “Cəlil Məmmədquluzadə: mühiti və müasirləri” adlı
kitabında özünə yer alıb. Kitabda
Cəlil Məmmədquluzadənin Fransada
və İrandakı nəvə-nəticələri ilə
yanaşı, nəslin Polşada yaşayan davamçıları, hazırda
Azərbaycana gəlmiş Martin Cavanşiri və onun İrlandiyada məskunlaşmış
qardaşı Ramin Cavanşiri
haqqında da məlumat verilib.
Müəllif onlar
haqqında məlumatları İranda
dəfələrlə görüşdüyü
ataları Midhət Cavanşiri
vasitəsilə əldə edib. İsa müəllim 2009-cu ildə Cəlil
Məmmədquluzadənin anadan
olmasının 140 illiyi qeyd
edilərkən Martin Cavanşiri
və hazırda İrlandiyada yaşayan qardaşı Ramin
Cavanşirini Azərbaycana
dəvət etmək üçün
ölkəmizin Polşadakı səfiri Vilayət Quliyevə
müraciət edib. Azərbaycan
Respublikasının Polşadakı səfiri Vilayət Quliyev Martin Cavanşiri ilə əlaqə qurub
və onlarla danışıqlar
aparıb, zəruri olan digər
prosedurları həyata keçirib, lakin səfər baş
tutmayıb. Midhət Cavanşiri
2013-cü ildə Tehran
şəhərində vəfat etdikdən sonra
onun övladları ilə əlaqə
zəifləyib. “Hafiz Times” saytında 2019-cu ilin
yayında Polşadakı Cavanşirilər haqqında material verildikdən sonra İsa Həbibbəyli bu
saytın sahibi Hafiz
Əhmədovla əlaqə yaradıb, onun
vasitəsi ilə Lodz
şəhərində yaşayan, orta məktəbi yenicə bitirmiş
Pşemislav Cavanşirinin
facebook ünvanını əldə edib. O isə atasının
razılığı olmadan
göndərilən suallara cavab verməkdə çətinlik
çəkdiyini bildirib. Bundan sonra
İsa müəllim Pşemislav
Cavanşiri ilə yazışaraq, onun atası Martin Cavanşiri ilə əlaqə yaratmağa
nail olub, onun və oğlunun
Azərbaycana ulu babaları Cəlil
Məmmədquluzadənin 150 illik yubileyi ilə əlaqədar Milli
Elmlər Akademiyasında keçiriləcək
tədbirlərdə iştirak etmək üçün dəvət
olunmalarına razılıq alıb. Bundan sonra
Azərbaycan Respublikasının Polşadakı səfiri
Həsən Həsənova müraciət edən İsa Həbibbəyli Cəlil
Məmmədquluzadənin nəslinin
davamçılarının - Martin Cavanşirinin və oğlu
Pşemislav Cavanşirinin
ölkəmizə dəvət edilməsinə köməklik
göstərilməsini xahiş edib. Həsən müəllim və
Polşadakı səfirliyimizin digər
əməkdaşları Məmmədquluzadə –
Cavanşirilər ailəsi ilə dərhal əlaqə
yaradıb, onların ulu babalarının
vətəninə gəlmələri üçün
zəruri addımları atıblar.
Cəlil
Məmmədquluzadənin nəsil şəcərəsinin
davamçıları ölkəmizin
yazıçıları və alimləri ilə birlikdə
Fəxri xiyabanda Azərbaycan
xalqının ümummilli lideri
Heydər Əliyevin və ulu babası
Mirzə Cəlilin məzarlarını ziyarət edib, Nizami Gəncəvi adına
Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində olub,
ədibin 150 illiyinə həsr edilmiş
beynəlxalq elmi konfransda,
ədibin ev-muzeyinin
açılışında, Ədəbiyyat İnstitutda
təşkil edilən görüşdə iştirak
ediblər.
İsa Həbibbəyli 2019-cu il noyabrın
18-i saat 13.30-da “Hafiz Times” saytının rəhbəri Hafiz Əhmədova telefonla
zəng edərək Cəlil Məmmədquluzadənin
nəslinin davamçıları ilə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında noyabrın 19-da
keçiriləcək tədbirlərə dəvət edib, onun səfəri
ilə əlaqədar zəruri xərcləri də öz üzərinə götürdüyünü
bildirib. Hansı səbəbdənsə Hafiz Əhmədov Bakıya gəlməyib.
Akademik İsa Həbibbəyli Cəlil
Məmmədquluzadənin nəslinin
davamçılarının Polşadakı
ünvanlarının müəyyən edilməsində,
Azərbaycana dəvət olunmasında və səfərin
təşkilində xidmətləri olan
ölkəmizin Polşadakı səfiri Həsən
Həsənova, Mirzə Fətəli
Axundzadə adına Milli Kitabxananın direktoru Kərim Tahirova
və “Hafiz Times”
saytının sahibi Hafiz
Əhmədova dərin minnətdarlığını bildirir.
İsa Həbibbəyli Hafiz Əhmədovun
izləri itmiş tanınmış
azərbaycanlıları axtarıb tapmaq
istiqamətindəki fəaliyyətini yüksək
qiymətləndirir, bu faydalı
işə dəstək verir və
həmin istiqamətdə onunla
əməkdaşlıq etməyin ölkəmiz üçün faydalı olduğunu
bildirir.
Müxtəlif illərdə Cəlil
Məmmədquluzadənin nəvə-nəticələri
ilə Tehranda və Parisdə
çəkilmiş fotoşəkillər ictimaiyyətə
təqdim olunur.
Böyük demokrat ədib Cəlil
Məmmədquluzadənin nəslinin hazırda yaşayan
davamçılarının ünvanlarının kim tərəfindən tapılmasından,
onların ölkəmizə kim
tərəfindən dəvət edilməsindən
asılı olmayaraq Mirzə Cəlilin
şəcərəsini təmsil edənlərin
ulu babalarının vətənini
ziyarət etməsi mühüm
əhəmiyyətə malik ədəbi
hadisədir və bu işin
təşkili bizim hər birimizin
borcudur.
Ədəbiyyat
qəzeti.- 2019.- 23 noyabr. S. 6.