Bir göz yaşı borcun var
2018-ci ilin oktyabr
ayında Türkiyənin
Akçaabat şəhərində
"Uluslararası dündən
bugünə Akçaabat"
adlı möhtəşəm
bir elmi simpozium keçirilirdi. Mən də
bir məqalə ilə çıxış
etmək üçün
konfransın iştirakçısı
idim. Şəhərə
ekskursiya zamanı bir xanım mənə şeir kitabını verdi,
"Bir göz yaşı borcun var". Gülsüm Gülməz imzası
ilə yazılmış
maraqlı ifadə ilə adlandırılan şeirlər diqqətimi çəkdi və şeirləri təkrar-təkrar
oxumağa başladım.
Bunlar sevgi çələngindən
hörülmüş poeziya
inciləri idi. Sevginin bütün çalarları
bu çələngin
yarpağında, gülündə,
çiçəyində idi.
Ağlıma gələn
ilk söz bir mahnıda olan "Fərmanı yox, dərmanı yox, çarəsi yox eşqin" kəlmələri
oldu. Sonradan öyrəndim ki,
şairə xanımın
şeirləri bir çox bəstəkarın
diqqətini cəlb etmiş, onun sözlərinə mahnılar
yazılmışdı. Elə bu yaxınlarda Gülsüm xanımın
"Dəniz könlüm
qədər ucsuz və əngin" şeirini bəstəkar Şahin Çancal Mahur makamında bəstələmiş və
TRT repertuarında Suat
Yıldırımın ifasında
səslənmişdir.
2010-cu ildə İzmirdə nəşr olunan "Bir göz yaşı
borcun var" adlı şeir kitabına "Ön söz"ü elə Gülsüm Gülməzin
özü yazmışdı.
O, özünü şeirə
vurğun şeir yolçusu adlandıraraq şeiri belə poetikləşdirir:
Şeir...
Bir sevda
Bəzən sığınılacaq bir liman...
Yuxusuz gecələrdə
Ulduzlarla
dost olub
Bir işıq yakmaqdır qaranlığa
Çox
zaman...
Xəyalların hərflərlə divarını
hörmək
Divarların hərflərlə rəsmini
yapmaqdır
Bəzən də...
Bəzən də, bir çiçəyi dilləndirməkdir
Heca-heca,
sətir-sətir
Və...
Kağızlarla qələmin rəqsidir
Şeir...
Gülsüm Gülməz şeirlərinin mövzuları
da anlamlıdır. Onun "Kirpiyimdə sən varsan", "Sevdim",
"Bir son baharda",
"Gözlərim gözlərinə
dəydi bir kərə", "Şarkımızda
özlədim səni",
"İlk və son aşkımsan", "Gəlinliyim
nə rəngdi" kimi şeirlərində məhəbbətin insan könlündə qopardığı
həyəcan və fırtına öz çalarları ilə ifadə edilir:
Silmə
göz yaşımı,
səssiz-səssiz axışında,
Damla-damla
kirpiyimdə sən varsan...
- deyir Gülsüm
xanım.
Şairə görə bütün
baharlar, yazlar sevgilisi yanında olmadan gəlsə də, onun gözlərindən yox olan bütün
yuxularında, gizli-gizli
ağladığı gecələrdə,
bitməyən ümidində,
heca-heca qələmində,
sətirlərində, silmək
istədiyi, silə bilmədiyi həsrət yuxularında yenə sən varsan, sən varsan...
Azərbaycanın böyük şairi Bəxtiyar
Vahabzadə deyir ki:
Sevgiyə həd qoymaq düzü, günahdı,
Cahilin hər işi, sözü günahdı.
Eşqi
günah saymaq özü günahdı
Kim deyir eşqimdə
günahkaram mən?
Gülsüm Gülməzin şeirlərində
də sevginin həddi yoxdur. Sevgi bütün
çalarları ilə
gözəldir, yaşamağın
özüdür, günahsız
müqəssirdir.
Sevmək...
Hiss etmək, yaşamaq
Ürəyini paylaşmaq,
Konuşmadan anlaşılabilmək.
Sevmək...
Bəzən bir çocuq saflığında,
Mutlu olmaq
Bəzən də
Ürəyinin gözlərindən
Damla, damla axması demək.
Sevmək...
Özləmək
Vaz keçə bilməmək
Və sevmək
Səbir deməkdir.
Göründüyü kimi, Gülsüm Gülməzin şeirlərində
məhəbbət yaşanılan
sevgini romantik ülviyyətinə qovuşduran
poetik qanaddır. Bu məhəbbət insanın
daxili aləmindəki
paklıqdan, kamillikdən,
müqəddəs sevgi
duyğularından yarandığı
üçün Gülsüm
xanım onu özünəxas bir ifadə tərzi ilə poetikləşdirir.
İttiham da, inciklik də, şikayət də, hicranın əzablı yolları da oxucunu qaneedəcək
bir dillə ifadə edilir.
Gülsüm Gülməzin dərin və anlamlı misralarının yükü
düşündürücü və sanballıdır. Burada bir
ürək və o ürəyin çarpan və həssas döyüntüsü vardır.
Bu döyüntü insan oğluna nə qədər təlatüm, əzab-əziyyət
versə də, Gülsüm xanım minnət qoymadan haqqını halal edir, ancaq bunun
üçün səbəbkarın
bircə göz yaşı borcu olduğunu da xatırladaraq göz yaşını poetikləşdirir.
Yorğun,
üzgün bəklərkən
bu anı, bu günləri,
Bıkmadan, usanmadan
həm bahara, həm yaza,
Həp adını sordum, yar,
Sevgi dolu ürəyimdə sitəmim qədərədir,
Bütün haqqım halaldır
da,
Bir göz yaşı borcun var.
Vəfa, sədaqət sevənlərin
alnına yazılmış
bir möhürdür. Bu yazı sevənlərin unudulmayan, pozulmayan andıdır. Vəfasıza vəfasızlıq etməyi
hər aşiq bacarmır. Bu düşüncə
də Gülsümün
misralarında poetikləşir:
Unut deyirlər, unut, buraxıb da gedəni,
Unut belə
üzüb də, səni Leyla edəni.
Elə yanmış ki, canım,
haradan bilsin aləm,
Mən belə bilməyirəm, məndə dağıtdığını,
Yazmayım deyirəm də,
dinləməyir ki, qələm.
Dostluq, təbiəti,
insanları sevmək,
gözəlliyə, gülə,
çiçəyə vurğunluq
Gülsüm Gülməz
şeirlərində ayrıcalıq
təşkil edir. Gülsüm
xanıma görə,
dost və dostluq insana Allah tərəfindən
verilən ən böyük sevgidir. Onun qiyməti var olmağındadır.
Könül bağında gəzinib,
qarşılıqsız sevəcək,
Zor günündə qucaq açıb,
ulduz kimi parlayacaq,
Yar olacaq, sirr olacaq,
birlik yoldan dönməyəcək,
Yoxluğunda sızlayacaq
yaralar dost dediyin.
Gülsüm Gülməzin "Qırmızı
qərənfil" şeirində
qərənfil bir çox yönlərdən
şərh edilir. Qərənfil kiminə görə ticarət üçündür,
satılır, satana qazanc gətirir. Kiminə görə bir kərə qoxlanıb atılan çiçəkdir, amma
kiminə görə də sevgi dolu
bir ürəyin coşqu ilə uzatdığı xariqə
bir çiçəkdir
qərənfil:
...Amma mənim üçün
Buram-buram.
Sevgi qoxan,
Bir qırmızı
Qərənfildi
Coşqu
ilə uzadılan...
Gülsüm Gülməzin hər bir şeiri incələndikcə geniş
və sanballı mövzu verir. İnsanlığa
sevgi dolu bir poeziya bəxş
edən, bu duyğunu yaşayaraq qələmə alan həssas, dərin və nəcib düşüncəli şairə
xanıma qələminə,
ürəyinə, düşüncələrinə
sağlıq deyirik, yaradıcılıq uğurları
təmənna edirik.
Maarifə Hacıyeva
Ədəbiyyat qəzeti.- 2019.- 12 yanvar.-
S.27.