İsmin yeddinci halı

Romandan parça

Bakı rahat idi bu gün.

Adamların üzündən sakitlik yağırdı, küçələrdə maşınlar qıcıqlandırmırdı bir-birini, işıqlardan süd rəngi axırdı elə bil, ara-sıra künclərdən görünüb-itən pişiklər belə tox görünürdülər, ya da... ya da bu, sadəcə, ona belə gəlirdi...

Ərinin qoluna girib metrodan təzə köçdükləri evə qədər getdikcə, başının yüngülcə hərləndiyini hiss edirdi. Bu, bir az əvvəl şəhərin ən tanınmış yazıçıları ilə birlikdə kafedə şam etdiklərinə görə idi. Azad internet TV üçün müsahibə verib, sonra da elə redaksiyadaca rastlaşdığı dostlarının dəvətindən boyun qaçıra bilməmiş, Çiçəyə zəng edib qapıya çıxmasını istəmiş, onu da götürüb kafeyə yollanmışdı. Yemək süfrəsi içkisiz keçməmişdi və həmişə olduğu kimi, bu dəfə də Azad içdikcə, Çiçəyin başı hərlənməyə, gözləri dumanlanmağa, fikirləri qarışmağa başlamışdı. Azadın ona bu dərəcədə təsir gücünün olduğunu ən yaxın çevrələri də bilirdi və öz aralarında zarafatla deyirdilər ki, "Çiçək əsl həyat yoldaşıdır, ikinizə bir şüşə alırsız, sən içirsən, o isə yox, amma ikiniz də keflənirsiz, həm qənaət edirsiz, həm də darıxmırsız".

Evə çatan kimi Azad elə pal-paltarlı halda çarpayıya düşüb qaldı.

O isə eyvana çıxıb şəhərə, daha doğrusu, qarşıdakı balaca parka baxmağa başladı. Skamyaların birində oğlanla qız öpüşürdülər. Qızın əlində kağıza bükülü nəsə vardı, deyəsən, bulka idi. Qız bulka tutduğu əlini dizinin üstünə qoymuşdu, oğlan onun üzünü əlləri arasına alıb öpürdü, öpürdü, öpürdü...

- Çiçək! - əri onu çağırdı, otağa keçdi, ərinin bir qıçı, bir qolu çarpayıdan yerə düşmüşdü, üstünü açmış, yorğanı qucaqlamışdı, gözləri yumuluydu, - Çiçək, açasan saytı, baxasan müsahibəni qoyublarmı?! Mənə deyəsən sonra...

- Yaxşı, - mətbəxə keçib su içərək geri qayıtdı, yazı masasının üstündəki notbuku açıb, internetə qoşdu, "Öncə Söz" portalını tapdı, ana səhifədə "İndi yazdığım əsər" rubrikasını gördü, kursoru videonun üzərinə gətirib müsahibəni izləməyə başladı...

***

Öncə musiqi səsləndi, şəhərin bir-iki ağacını, bir-iki budağını göstərdilər, sonra əri göründü, iti addımlarla bir ağacın yanından keçdi, bir budağa saçlarını ilişdirdi, daha sonra isə arxasını kameraya çevirib səkinin asfalt ilə birləşdiyi xəttin üstüylə getməyə başladı, yalnız ayaqlarını göstərdilər...

Və musiqi kəsildi, əri artıq studiyada oturmuşdu, yanında ondan iki dəfə kök bir ortayaşlı qadın vardı, qadın Çiçəyin gözünün içinə ötəri baxaraq Azada sarı döndü və napnazik bir səslə cingildədi:

- Dəyərli izləyicilər, "İndi yazdığım əsər" verilişinin bugünkü qonağı tanınmış yazıçı Azad İlhamdır. Azad bəy, xoş gördük sizi!

- Xoş görüşdük! - əri yerində azacıq qurcalanıb dedi.

- Bilirik ki, "Böyük şəhərin çörəyi" adlı roman yazırsınız, necə gedir işlər? Bir az məlumat verərdiniz, zəhmət olmasa.

- Bilirsiz... böyük şəhərlər kənardan həmişə zəngin görünür, bu şəhərlərdən uzaqda yaşayan adamlara varlı bir qohum təsiri bağışlayır, hər kəs bu varlı qohumun mütləq ona da bir pay ayırmalı olduğuna dəhşətli dərəcədə inanır və buna görə də ona çatmağa, ona yaxınlaşmağa, onunla nəfəs-nəfəsə yaşamağa can atır.

- Yəni, çörək payı, eləmi?

- Bəli! Fikir versəniz, adamlar əyalətdən Bakıya, buralardan Moskvaya, daha çox imkanı olanlar isə Avropaya, Amerikaya köçürlər. Bu insanların hamısını çörək çəkir ardınca, böyük şəhərlərin verə biləcəyi çörək, başqa heç nə.

- Romanınızdan bir parçanı portalımızdan oxumuşduq. Deyəsən, konkret olaraq, Moskvada yaşamağa məcbur olan həmvətənlərimizin taleyindən bəhs edirdi...

- Yox, bircə parça ilə bütöv roman barəsində konkret söz demək olmaz təbii, düzdür, həmin parçada Moskvadakı sadə və kasıb zümrəyə aid yurddaşlarımızdan bəhs edilirdi, bazarda yükboşaldan işləyən gəncə bir yeniyetmə qızın porno videosunu göstərirlər, telefon nömrəsini verirlər, o da zənglər edir, mesajlar yollayır, vətənə qayıtdığı zaman mütləq görüşəcəyini və bahalı hədiyyələr verəcəyini vəd edir, axırda isə məlum olur ki, uşaq vaxtı kənddə anası ilə buraxıb getdiyi bacısı imiş, böyüyüb...

- Azad bəy, sizə elə gəlmirmi ki, çox ağır və bizim beynəlxalq aləmdə imicimizi sarsıtmağa xidmət edəcək bir əsər ola bilər bu?

- Qətiyyən! Bu, günümüzün reallığıdır və bunu da yazmalıyıq. Yazıçının ümdə borcu ölkəsinin həqiqi yaşamını yazıb dünyaya ötürməkdir.

- Romanın ana xətti budurmu? Bizi yalnız bu bacı-qardaşın taleyini izləməkmi gözləyir? Ümid edirəm ki, həmin qardaş sonda bacısının başını kəsməyə gəlməyəcək, - napnazik səs elə cingildədi ki, sahibinin qarnı titrəməyə başladı.

- Gələcək təbii, - əri də aparıcıya qoşulub güldü, amma, deyəsən, onun sözünə deyil, titrəyən qarnına, Çiçəyin də dodaqları qaçdı, - gələcək, Sevər xanım, amma o qız xilas olacaq, onu böyük bir şəhərə gətirəcəyəm mən, ali məktəbə qəbul elətdirəcəyəm, bir yəhudinin evində yaşadacam...

- Yaxşı, Azad bəy, mən artıq səbrsizlənirəm bu romanı oxumaq üçün, kitab hazır olan kimi ilk oxucularınızdan olmaq ümidi və bütün romanların xoşbəxt sonluqla bitməsi arzusuyla, sonda bir daha təşəkkür edirik gəldiyinizə görə, sağ olun ki, zaman tapa bildiniz.

- Siz də sağ olun. Təşəkkürlər!

Verilişin əvvəlindəki musiqi yenidən səsləndi və ekran qaraldı.

***

Əri yatıb.

Pəncərədən görünən şəhərə gecə çökür artıq.

Mətbəxə keçir, soyuducunu açıb sellofandakı pirojkilərdən birini götürür və mətbəxin eyvanına açılan qapıya sarı gedir. Bu qapının varlığını əri bilmirmi, yoxsa bu qapıya əhəmiyyət vermirmi, anlamır. Üç gündür bu evə köçdükləri, əri ondan da qabaq dəfələrlə olub burada, amma nə üçünsə mətbəxin eyvanına açılan qapıya bir dəfə də dəyməyib. Yəqin evin bu tərəfində elə də maraqlı bir şey yoxdur, hərçənd, səhərlər oradan kilsə zəngini xatırladan səslər gəlir.

Qapının cəftəsini çəkib açır.

Heç bir eyvan və məhəccər yoxdur. Sadəcə, həyətə, daha doğrusu, çınqıllı-kəsəkli bir kənd yoluna açılıb qapı.

Qapını arxasınca bağlamadan, eləcə yalın ayaqlarıyla addımlamağa başlayır. Bir tərəfi böyürtkən kolları, bir tərəfi ağaclıq olan çınqıllı-kəsəkli yolla irəliləyir. Qarşısına qoca bir rus qadın çıxır, əlindəki sellofan torbada iki şüşə kefir və başqa bir bağlama var. Qadın ona gülümsəyir:

- Salam, Çiça.

- Salam, - o da qadına gülümsəyir.

- O, evdədi? - qadın onun indicə çıxdığı qapını başıyla göstərir.

- Aha, - deyir və dönüb qapıya baxır, mətbəxin pəncərəsindən ağ maykalı, ağ saçlı kişi fiquru görünür, - evdədi, sizi gözləyir.

- Yaxşı, səni yoldan saxlamayım, hələlik.

- Hələlik.

Yoluna davam edir, qırağında balaca uşaqlar oynayan arxa yaxınlaşdıqca, elə paltarlı halda suya girib yuyunmaq istəyi bürüyür içini, uşaqların hər birinə gülümsəyib, yoldakı tək qaralmış qəbir daşına yaxınlaşır, hər iki əlinin içi ilə daşın üstünə bir anlıq sığınıb, ovuclarının içindən qollarına, boynuna, sinəsinə yayılan rahatlığı canına çəkir, elə üzündə oynayan təbəssümlə də arxın üstündəki dar taxta körpüdən keçir, burada qəbirlər var, bir-birindən köhnə, bir-birindən balaca. Üzərlərini kif, mamır basıb daşların. Hamısının üstündə kiril qrafikalıdır yazılar. Yaxınlıqda səs-küylə, əl-qol ata-ata danışan cavan kişilər var, üstündə armudu stəkanlara süzülmüş çayları saxlayan masanın ətrafında dayanıblar. Onlara yaxınlaşır:

- Buranın böyüyü kimdi? - soruşur.

- Buranın böyüyü yoxdu, - cavan kişilərdən biri dillənir, - nəsə lazımdı?

- İş istəyirəm, - deyir.

- Burda? - cavan kişilərin deyəsən hər birisi bu sualı verir və deyəsən hər birisi də ucadan gülür.

"Tərbiyəsizlər!", - düşünüb qaşlarını çataraq, arxın üstündəki dar taxta körpünü geri addımlayır, uşaqlar artıq yoxdurlar, yolun başındakı üstünə kiril hərfləri ilə "gündəlik tələbat malları" yazılmış mağazaya girir, bir cüt qara ayaqqabı alaraq geyinir, sonra sarı saçlı satıcı qızdan soruşur:

- Buranın böyüyü kimdi?

- İndi yoxdu, nəsə lazımdı? - satıcı qız onun üzünə baxır.

- İş istəyirəm, - deyir.

- Burda? - satıcı qız qəhqəhə çəkir.

Başını əllərinin arasına alıb mağazadan çıxır, yaxınlıqdakı məktəbə qaçır, sinif otaqlarının qapılarını bir-bir döyür, hamısında dərs gedir, heç birisini üzünə açmırlar, müəllimlər otağına gedir, içəridə kimsə yoxdur, üstünə kiril hərfləriylə "direktor" yazılmış qapını döymədən açır. Kəkili sol gözünün üstündə oynayan ortayaşlı, donqarbelli kişi başını qaldırıb ona baxır:

- Nəsə lazımdı?

- İş istəyirəm, - deyir.

- Burda? - kişi onu başdan-ayağadək süzüb gülür.

Qulaqlarını sıxıb gəldiyi yolla da geriyə qayıtmağa çalışır, amma qaranlıq düşüb, işıq fənərlərinin isə hər birisinin altında gödək ətəkli, dar cinc şalvarlı, yaxası, qolları açıq maykalar geyinmiş, üzlərində göy qurşağının bütün rəngləri parıldayan, dodaqlarında ağappaq saqqız kürələr partlayan qadınlar dayanıblar, yolla keçən maşınlara əl edir, saxlayana daraşır, saxlamayanı söyüb gülürlər.

Yanında qapqara bir maşın dayanır, içində bayaq qəbristanlıqda gördüyü cavan kişilərdir, başlarını ona uzadıb gülürlər:

- Bacımızsan, bir söz soruşmaq istəyirik, icazə verirsən?

- Nə lazımdı? - hiss edir ki, səsi titrəyir.

- İşimiz düşüb sənə, yola verməzsən?! - daha bərkdən gülürlər, - nolar, biz də sənin qardaşın, yardım etsənə.

- Mən sizin bacınız deyiləm, - səsi batır artıq.

- Yoox, bacımızsan, vallah, bacımızsan e bizim, Allah haqqı! - qəhqəhələri beynini partladır az qala, fənərlərin altındakı qadınlar cumub maşını əhatəyə alırlar, aralarından çıxıb üzüyuxarı, evə sarı götürülür...

***

Soyunub ərinin qucağına girdi.

Üzünü sinəsində gizlədib, kəsif alkoqol qoxusunu içinə çəkə-çəkə gözlərini yumdu.

Gecə öz axarıyla keçdi.

Səhər öz zamanında gəldi.

Gün başladı!

***

- Sən məni anlasaydın, sən mənim yazdıqlarımdan heç olmasa, bircə cümlə də olsa oxusaydın, dünya dağılardı görəsən? - əri yazı masasının bir tərəfini tutub divar boyu yüksələn kitab tayasını növbəti dəfə səliqəyə sala-sala dedi.

- Mən işləmək istəyirəm, Azad, - ərinin yarımçıq siqaretini külqabından götürüb sümürdü.

- Nə? - əri kitab tayasını birdəncə divara sıxışdırıb ona sarı döndü, - nə istəyirsən dedin?

- İşləmək, Azad, mən işləmək istəyirəm, - səsi heç vaxt belə qətiyyətli olmamışdı deyəsən.

- Burda? - əri qımışdı, başını bulayıb siqareti onun əlindən aldı, külqabına sıxıb söndürdü.

- Hə! Burda! Elə burda, Azad! Elə bu şəhərdə! Burdaaaa!!!

- Yaaxşıııı, qışqırmaaa, qışqırma dedim! - əri onun üzünü sinəsinə sıxıb səsini batırdı, qışqırığı hönkürtüyə, sonra kəsik-kəsik hıçqırıqlara çevrilənədək buraxmadı, - sakitləş...xahiş edirəm, yaxşı? Yaxşı, Çiçək? Sakitləş...

***

Yalan idi hər şey!

Ərinin yazdıqlarından tutub, özünün hər gün gördüyü, izlədiyi həyata qədər hər şey yalan idi. Əri necə də sarsaqcasına inanırdı onun heç bir ədəbiyyat oxumamasına, xəbərləri izləməməsinə, real həyatdan özünü təcrid edib içinə qapılmasına! O isə ərinin bircə kəlməsindən belə nə kitablarında, nə dövrü mətbuatda, nə internet səhifələrində xəbərsiz qalmırdı, oxumadığı, oxuya bilmədiyi, görmədiyi, xəbər tutmadığı tək yazısı - indi yazdığı əsər idi: "Böyük şəhərin çörəyi" adlı roman.

Əri bu romanı harada yazırdı, harada saxlayırdı, harada gizlədirdi, anlamırdı. Amma az qala yuxularına qədər girib fikirlərini öyrənmək üçün canından belə keçərdi bəlkə. Dünyanın işinə bax ki, onunla hər gün göz-gözə, hər gecə qucaq-qucağa yaşayan bir yazıçının hal-hazırda nə yazdığını bilmirdi o. Yazıçı isə gizlədirdi bunu ustalıqla. Halbuki, əvvəlki bütün kitablarını yazanda bir həftə az qala gecə-gündüz fasiləsiz olaraq evdə qalıb yazıya qapılır, yalnız yüngül qəlyanaltı və acı qəhvəyə ayrılır, sonra bir həftə az qala fasiləsiz yataqdan çıxmır, dur demədən sevişirdi. Beləcə, yazı və yataq, yataq və yazı bir-birini həftə-həftə növbələyir, kitab nəşriyyata təqdim edilən gündən isə yeyib-yatmaq, gəzib-dincəlmək dövrü başlayırdı - ta ki, yeni bir romana başlayanadək...

İndi isə, ərinin harada yazdığını bilmirdi və ona elə gəlirdi ki, ərinin yazıdan yatağa, yataqdan yazıya olan vərdişi ondan haradasa çox-çox uzaqlarda öz əvvəlki ritmi və tam qaydası ilə davam edir, sadəcə, bu prosesdə o özü oyundankənar bir vəziyyətdə saxlanılıb.

Axı niyə əri əmin idi ki, onun tərəfindən oxunmur, izlənmir, hətta anlanmır? Axı niyə əri inanırdı ki, o, mütaliəsiz, quru, içiboş bir kötükdür? Yalnız ona görə ki, oxuduqlarını müzakirə edib söhbətlər açmağı sevmirdi? Yalnız ona görə ki, ərinə yoldaş olub, sosial şəbəkələrdə, internet forumlarında yazılarını reklam etmir, oxucu fanklubları düzəltmir, ona lazımi qədər dəstək olmurdu? Yalnız buna görə? Axı onun təbiəti belədir sadəcə, bəs əri bunu niyə anlamamalıdır ki? Niyə əri anlamır ki, onun qadını ünsiyyətcil deyil, özünəqapanmış birisidir, hətta bir qədər də küskündür həyata, insanlara. Axı əri də ona dəstək olmur?! Axı əri də onu, ruhunun qapandığı qaranlıq boşluqdan çəkib çıxartmaq üçün heç nə eləmir, heç nə! Halbuki, bircə dəfə çağırmaq yetərdi...Bircə dəfə çağırmaq yetərdi onu öz dünyasına, bircə romanın, bircə məqalənin, bircə müsahibənin barəsində bircə kəlmə söz açmaq bəs edərdi ki, o da oxuduğu, izlədiyi, gözlədiyi yazılardan danışsın, danışsın, danışsın...

Amma bu yazıların hamısı onun gözlərindən keçib ürəyinə yığılır, orada üst-üstə qalanıb halsız-hərəkətsiz qalır, sonra sakitcə uyuyur, sonra isə xəbərsizcə ölürdülər...

Onun özü də əri üçün bu sözlərdən biri idi sadəcə - son vaxtlar beynini yalnız bu fikir almışdı əlinə, ərinin gözlərindən ürəyinə düşüb, orada halsız-hərəkətsiz qalmasını, sakitcə uyumasını, xəbərsizcə ölməsini hər gün daha bir az hiss etməkdəydi...

Bu ölüm prosesinin ritmini pozmaq, səfini qarışdırmaq, inkişafını dayandırmaq gərək idi. Tək çarə - qəfil və gözlənilməz bir addım atmaq üçün qərara gəlmək ola bilərdi. Variantlar yox deyildi. Məsələn:

1. Evdən qaçmaq.

2. Sevgili tapmaq.

3. Boşanmaq.

4. Uşağa qalmaq.

5. İşə düzəlmək.

Düşdüyü vəziyyətdən çıxış yolu kimi ən son variantı seçmişdi. Əgər əri buna razı olmasa, sondan ikinciyə əl atmalı olacaqdı, hərçənd, əri uşaq da istəmirdi, onda elə bu fikri səbəb göstərib, ərindən boşanmağa qərar verəcəkdi, yox, əgər buna da imkan verilməsə, özünə uydurma da olsa bir sevgili tapıb, əri ilə özü arasına canlı divar hörəcəkdi, buna da öz ürəyi hazır olmasa...evdən qaçacaqdı!

Yoxsa...artıq yaşanan hər bir növbəti dəqiqə onu tamamilə başqa bir yola çəkməkdə idi - intihara!

***

- Səni həkimə aparacam, Çiçək, psixiatrın yanına, əsəblərin qaydasında deyil neçə vaxtdır.

- Mən dəli deyiləm! Mən sadəcə işləmək istəyirəm! Mən öz çevrəmin, öz yolumun, öz qazancımın olmasını istəyirəm! Mən sənin ad günlərində sənə hədiyyə almaq istəyirəm, lənət şeytana!

- Mənə hədiyyə? - əri qəhqəhə çəkdi, - ay səni! Mən də deyirəm, nəyin dərdini çəkir bu. İstəyirsən, sənin adına bankda hesab açım, hər ay o hesaba az da olsa, pul qoyaram, olar sənin öz pulun, hə, Çiçək?

- Yoox! Sən anlamırsan, sən məni başa düşmürsən! Sən bilmirsən mən özümü sənin yol çantan kimi, notbukun kimi, qalstukun kimi, corabın kimi necə hiss edirəm!

- Pisdi bəyəm bu? - əri yenə gülürdü, - əsl həyat yoldaşı elə bu cür də hiss eləməlidir özünü...

- Amma mən sənin qadının kimi hiss eləmirəm özümü artıq, Azad, sən məni başa düşürsənmi???

- Anlamadım... - tutulsa da, rəngi boğulsa da, əlləri əsəbi halda ciblərini döyəcləyib siqaret axtarsa da, halının dəyişməsini arvadına qətiyyən bildirmək istəmirdi, - anlamadım, Çiçək, nə demək istəyirsən...doğrudan, başa düşmədim səni.

- Mən ölürəm, Azad, mən hər gün bir az ölürəm...yəni sən bunu hiss eləmirsən?

- Sən dəlisən, dedim də, psixiatr lazımdı sənə! - əri siqaret yandırıb eyvana çıxdı.

- Dəli özünsən! Özünsən dəli! Özünsənnnnn!!! - qışqırıb yenidən hönkürməyə başladı, - mən dəli deyiləm...dəli deyiləm axı, deyiləm mən dəli, deyiləm...

Divar boyunca sürüşüb döşəməyə çökdü, hönkürtüləri az sonra kəsik-qısa hıçqırıqlara çevrilməyə başladı...

***

- Mən romanı işləməyə gedirəm, Çiçək, sən bu valerianları iç, yat bir az, qayıdaram, şəhərə gəzməyə çıxarıq, yaxşı? - əri onu qucaqlayıb, saçlarını, alnını öpdü, - yat mən gələnədək, belə fikirləri də qov başından, yaxşı? Sənə yaraşmır, mənim qadınıma yaraşmır bu hal, belə olmaz, bilirsən ki, səni canımdan artıq istəyirəm, bunu qulağında sırğa elə, as və sakitləş...

- Tez gəl... - bir də hıçqırıb üzünü onun sinəsinə sıxdı, - tez gəl, mən qorxacam, bilirsən, yenə qorxacam...

- Yaxşı, - üzünü, gözlərini, barmaqlarını dönə-dönə öpdü, - yaxşı, quzum, yaxşı...

Cavi DAN

Ədəbiyyat qəzeti.- 2020.- 15 avqust.- S.14-15.