"Qarabağ torpağının zənguləsi
Şuşadır"
Rafiq Yusifoğlunun uşaq şeirlərində
Vətən anlayışı
günümüzün rakursundan
Son illər yalnız ölkəmizdə deyil,
bütün dünyada böyüklərin dilə gətirdiyi
bir məsələ var ki, gənc nəsil kifayət qədər
vətənpərvər deyil. Lakin ölkədə gedən siyasi
proseslərə münasibətdə hər kəsin vətənpərvərlik
duyğusu özünü daha aydın büruzə verir:
torpaqlarında bir aydır ki, müharibə gedən ölkə
kimi uşaq və gənclərimizin heç də vətənpərvərlik
duyğusundan məhrum olmadığına, əksinə, Vətənimizə
gözlənildiyindən də artıq
bağlılığına şahid oluruq. Çünki
xarakterlər daha çox kritik situasiyalarda üzə
çıxır və Vətənin bu ağır
günündə ön cəbhədə
torpaqlarımızı işğaldan azad etmək uğrunda
can qoyan, qan tökən, "Vətən uğrunda" deyə,
qələbə əzmi ilə döyüşdən-döyüşə
adlayanlar əsasən məhz gənclərimizdir.
Vətənpərvərlik insanın mənəvi təcrübə
ilə çatdığı bir ruh halıdır. Bununla belə,
uşaqların vətənpərvərlik tərbiyəsində
ailənin, məktəbin, bütövlükdə cəmiyyətin
rolunun əhəmiyyəti gözardı edilməməlidir.
Vətənpərvərlik tərbiyəsinin
önəmli məqsədlərindən biri də uşaq və
gənclərin iradəsini millətin iradəsi ilə birləşdirməkdir.
Bu xüsusda məktəbin, xüsusilə, tarix
və ədəbiyyat fənlərinin tədrisi müstəsna
əhəmiyyətə malikdir. Çünki
vətənpərvərlik həm də öz ölkənin və
millətinin tarixinə bələd olmaq, onun keçmişi
ilə qürur duyaraq, gələcək nəsillərin də
fəxr edəcəyi bir gələcəyi yaratmaq, qurmaq
üçün zəhmət çəkməkdir. Millətin tarixən keçdiyi yolun, xalqın qəhrəmanlarının
böyük zəfərlər naminə etdiyi fədakarlıqların
fərqində olan, onları dərk edib sayğı duyan,
özünə örnək götürən fərd,
uşaq içində vətən sevgisini
formalaşdırır. Vətənpərvərlik
- öz yurdunun təbiətinə vurğunluq, mədəniyyətinə
bağlılıq, bütün sahələrdə öz
ölkənə aidlik duyğusudur. Vətənpərvərlik
- Dövlət Himni səslənəndə gözlərin
dolması, Bayrağımız dalğalananda
köksümüzün qürurla qabarması, həmvətənlərinin
hər uğuruna sevinə bilmək
böyüklüyüdür. Vətəni
sevmək inanmaqdır - yaxşılığa, gözəlliyə,
xeyirxahlığa, dürüstlüyə, vicdana, bir sözlə,
bütün mənəvi dəyərlərə. Vətən sevgisi dəyərlərin məcmusuna
sevgidir.
Alman filosofu Qotlib Fixte (1762-1814) yazırdı ki,
yalnız mükəmməl bir insanı yetişdirmək vəzifəsini
həyata keçirə bilən millət mükəmməl
bir dövlət yarada bilər. Bədii ədəbiyyat
insanın yetişməsində, uşağın tərbiyəsində
mütləq rola malikdir. Məsələ
mətnlərdə deklamasiya xarakterli öyüd-nəsihətdən
getmir. Həmçinin uşağa "vətəni
sev" deməklə vətənpərvər olunmur. Bədii ədəbiyyat vətənə sevgini
danışmır, onu göstərir. Yalnız belə
olduğu halda oxucu (uşaq) üçün hər hansı təsir
qüvvəsinə malik ola bilir. Təbii ki, eyni əsərləri oxumuş, ədəbi-bədii
tərbiyəsi eyni mətnlər əsasında
formalaşmış uşaqlar tamamilə müxtəlif
düşüncəyə malik insanlar olaraq da böyüyə
bilirlər. Burada hər şey
uşağın (oxucunun) mətnə daxili münasibətindən,
nə cür qavramasından xeyli dərəcədə
asılıdır.
İllərdir
ki, bizim ədəbiyyatımızda vətənpərvərlik
təbliğatının az olduğu, bu
mövzuda yazılanların kifayət qədər sirayətedici
və qənaətbəxş olmadığı deyilir. Mən azların böyüyüb azman
olacağına, suyun dama-dama göl olduğuna inananlardanam.
İnanmaq əməlin yarısıdır.
Hər şeydə, elə ədəbiyyatın
içində də inkarçılıq mövqeyi tutmaq,
bizim olan hər işi pisləmək əziklik kompleksidir,
gözünü başqasından çəkə bilməyən
acizlərin peşəsidir.
"Uşaq ədəbiyyatı - uşaqların
böyük olmaq üçün keçdiyi ədəbiyyat
məşqidir. Bu məşq prosesini, yəni uşaq yaşlarında ədəbiyyatla
mənəvi cəhətdən zənginləşmək dərslərini
normal keçmədən uşaqlıqdan gəncliyə doğru gedən yolda baş
verə biləcək büdrəmələr onları
bütün ömrü boyu narahat edə bilər."
(İsa Həbibbəyli) Uşaq ədəbiyyatı
bu və ya digər dərəcədə öyrədicidir,
çünki hələ dünyayla tanışlıq mərhələsini
yaşayan uşaq oxuduğu, izlədiyi hər şeydən
mütləq nə isə əxz edir.
Ölkəmizdə
Abbas Səhhətin və Əhməd Cəmilin "Vətən", Səməd
Vurğunun "Azərbaycan" şeirlərindən
heç olmasa, bir bəndi belə, bilməyən azərbaycanlı
tapmaq, çətin ki, mümkün ola. Bu
şeirlərin ruhumuza, qanımıza işlədiyini desəm,
pafos olmaz, yəqin. Müasir dövrdə yazılan vətənpərvərlik
şeirləri nədənsə nə bu şöhrətə
malik ola bilir, nə də bu dərəcədə
təsir edir. Fəqət yeni poetik nümunələr
yaranmaqdadır və onlardan da bəhs etmək gərəkdir.
Rafiq Yusifoğlunun uşaq şeirlərinin
mövzu dairəsi rəngarəng olsa da, vətənpərvərlik
mövzusu, demək olar ki, aparıcı mövqeyə malikdir.
Azadlığı
verməyəcək sənə kimsə pay,
Ayağa dur, öz oduna, közünə güvən.
Mənim
xalqım, bir kimsədən gözləmə haray,
Ağır sınaq günlərində özünə
güvən.
R.Yusifoğlunun bu şeirləri uşaqlar
üçün nəzərdə tutulmuş kitablarda toplansa da,
onların bəziləri qapsadığı məna tutumuna,
ötürdüyü mesajına görə yalnız yeniyetmələr
və daha böyük yaş qrupları üçün
uyğundur. "Mənim xalqım" (1990) şeiri sətiraltı
olaraq uşaqlara əslində heç də uşaqca olmayan
böyük mətləblərdən söz açır.
Uşaqlar bu şeirdəki dost görünüşlü,
dili "qardaş" desə də, düşmən
olanın kimliyini anlaya bilirlərmi, maraqlıdır. Xalqımızın ucalığını, əzəmətini,
"sıxılsa da, "uf" demədiyini" bəyan edən
şeirin son bəndi tamamilə günümüzlə,
bugünkü müharibə vəziyyətindəki əhvali-ruhiyyəmizlə
səsləşir. Həqiqətən,
bugünkü Vətən müharibəmizin də göstərdiyi
kimi, işğal olunmuş torpaqlarımız uğrundakı
döyüşlərdə silahların keyfiyyəti, əsgərlərimizin
fiziki hazırlığı qədər vacib olan bir qüvvə
var - döyüşçülərin və
bütünlüklə xalqın ruh yüksəkliyi.
Rafiq Yusifoğlunun 2016-cı ildə çap olunmuş
"Sabahın sorağında" kitabında 1978-ci ildə
yazdığı "Vətən" adlı kiçik bir
şeiri var. Mənə elə gəlir, uşaqlara vətən
anlayışını məhz elə bu cür şeirlərlə
anlatmaq daha çox mümkündür.
Fırtına
quşuna bax
Qanad çalar, yorulmaz.
Dənizlərin
üstüylə
Uçar, uçar, yorulmaz.
Öz
gücünə inanar,
Biləndə
aşağıda
Fırtınalı dəniz var.
Qartala
bax, qartala,
Qanad açar, yorulmaz.
Zirvələrin
üstüylə
Uçar, uçar, yorulmaz.
Öz
gücünə inanar
Biləndə
aşağıda
Neçə
qarşı zirvə var!
Fikrimcə, bu, şairin günümüzlə ən
çox səsləşən şeirlərindən biridir. Bu gün hər
bir Azərbaycan vətəndaşı istər ön, istər
arxa cəbhədə əsgərdir - yorulmaz, əqidəsindən
dönməz əsgər. Torpaqlarında
müharibə gedən, düşmənin işğalına
məruz qalsa da, bu gün "qəfəsi
sındırıb, tazə gülüstan tələb eylə"yən
bu Vətən dalğalı, fırtınalı dənizdir.
Bu Vətən bizə inanır, bizə güvənir.
Vətən mənəm, sənsən, odur... Hazırda hər
bir Azərbaycan vətəndaşına elə bir ruh halı
hakimdir ki, hiss etdiklərimizi dilə gətirərkən pafos
sayılmır; çünki vaxtilə adına
pafos dediyimiz hər şeyi yaşamağın nəsib
olduğu bir tarixi dönəmdəyik.
Vətən həm də xalqdır, onun dilidir. Şair
2014-cü ildə yazdığı "El və dil"
şeirində uşaqlara vətəni sevmək dərsini
öyrədir. Həmişə deyilir ki, vətən
öz evimizdən başlanır. R.Yusifoğlu
da bu bircə bəndlik şeiri ilə uşaqlara öyrədir
ki, öz kandarını, evini, evin içindəki ananı
sevməyi bacarmırsansa, nə ölkəni, vətənini,
nə elini sevə bilməzsən. Ananı
sev ki, onun dilini sevəsən. Ana dili sevgisiylə el, vətən
sevgisi də ruhuna hopacaq:
Əvvəlcə
evini sev,
Sonra yurdu, elini.
Əvvəlcə
ananı sev,
Sonra ana
dilni!
El yoxdusa,
dil yoxdu,
Dil
yoxdusa, el yoxdu...
Rafiq Yusifoğlu Vətən sevgisini uşaqlara təlqin
etmək istərkən onu öz nümunəsində
nümayiş etdirir. Onun bir çox şeirlərində vətənə
vurğunluğunu izləmək mümkündür:
Mənə
dayaq, mənə həyan olanım,
Pərvanətək
qoy başına dolanım!
İşıq
olub gözlərimə dolanım,
Çiçək
olub ürəyimdə bitənim! -
Vətənim!
Bu kəlmələrdə şairin Vətəni ən
doğması, ən yaxını, sevimlisi kimi əzizlədiyini,
oxşadığını izləyirik.
Məşhur bir aforizmdə deyilir ki, ən böyük
vətənpərvər vəzifəsini peşəkarlıqla
icra edəndir.
Bu gün ölkəmizdə hərbi vəziyyətdir,
lakin bu, bütün əhalinin bir nəfər kimi cəbhədə
döyüşməsinin vacibliyi mənasına gəlmir.
Bu o deməkdir ki, biz arxa cəbhəni də
ön cəbhəyə çevirməyi, hər birimiz öz
sahəmizdə bacardığımızın ən
yaxşısını, ən mükəmməlini etməliyik.
Belədə əsgərlərimiz də bu
ölkənin gələcəyinə daha böyük ümid
və əminliklə döyüşər. Rafiq
Yusifoğlunun şeiri uşaqlara vətənpərvərliyin məhz
peşəkarlıq yönünü təbliğ edir:
Sən
öz sənətini bilmirsən hələ,
Ancaq danışırsan hey dürək-dürək.
Kəsməkdən
savayı hər şeyi bilən
Küt balta vətənin nəyinə gərək?!
Dadsan da həyatın
yüz nəşəsini,
Sevgi qazanmazsan fəğanla, ahla.
Vətənin
düşməni öz peşəsini
Yarımçıq biləndir, yadında saxla.
Fikrimcə, bu, uşaqlara ölkəmizdə hərbi vəziyyətə
baxmayaraq, düşmən qarşısında yalnız hərbi
və fiziki olaraq deyil, həm də intellektual olaraq
güclü olmağımız üçün gözəl
bir ismarıcdır. Heç nəyə baxmayaraq,
övladlarımız yaxşı oxumalı, gələcəyin
savadlı, peşəkar və vicdanlı mütəxəssisləri
olmalıdır. Odur ki, zənnimcə, bu
günlərdə bu şeir digərlərindən daha
çox aktualdır.
Mövzu vətəndirsə, bayraq da
unudulmamalıdır. Rafiq Yusifoğlunun "Bərəkət
bayrağı" şeiri erməni işğalından azad
olunub Lələtəpə yüksəkliyinə
sancılmış şanlı bayrağımıza həsr
olunub. Şair göyqurşağına bənzəyən
bayrağı fərəh, qürur mənbəyi
adlandırır, sevincimizə səbəb olduğunu,
üzümüzə təbəssüm qondurduğunu bildirir:
Yel əsdikcə
arabir
Qəlbdə arzu dillənir.
Bayrağıma
qoşulub
Zəmilər
də yellənir...
Gördüyüm
bu mənzərə
Kədərimi dağıdır.
Dalğalanan
zəmilər
Bərəkət bayrağıdır.
Burada zəmiləri yel vurması nəticəsində
onların bayraq kimi, bayrağın isə zəmilər kimi
yellənməsini təsvir etməklə müəllif gözəl
bir mənzərə canlandırır. Lələtəpə
yüksəkliyində ucalan üçrəngli
bayrağımız göyqurşağına, dalğalanan zəmiyə
bənzədilir, təbiətlə həmahəngləşir.
Və bu keçid təsadüfi olmur: illər boyu mənfur
düşmənin işğalı altında olan
torpaqlarımızın minalardan təmizlənib, yerinə
taxıl zəmiləri əkilməsi torpağın sevinci
kimi ifadə olunur. Uzun zamandır ki,
işğal altında dustaq olan, minalanmış, abidələri
darmadağın edilmiş, düşmənin "düşmən
malı" kimi yanaşdığı doğma
torpaqlarımız yalnız əsl sahibinə çatanda cənnətə
dönər, əkilib-biçilər, canlanar.
Rafiq
Yusifoğlunun uşaq şeirləri içərisində
dağlara, çaylara, qalalara, qayalara, bir sözlə,
torpağımızın ayrı-ayrı mənəvi sərvətlərinə
həsr olunmuş onlarla şeiri var. Onlarda mövzu birbaşa
vətən olmasa da, hamısı vətənin bir
parçasıdır: "Örənqala", "Gəmiqaya",
"Bərgüşad", "Suqovuşan",
"Nabran", "Xocamsaxlı qalası",
"Qubadlı", "Xocamsaxlı şəlaləsi",
"Şuşa nəğmələri" silsiləsi və
s. bu cür şeirlərdəndir.
"Vurulmuşam Şuşaya" şeirində şəhərin
gözəllikləri elə topoqrafik dəqiqliklə təsvir
olunur ki, sanki özün o küçələrdə gəzirsən. Prezidentimizin "Müqəddəs
Şuşa" adlandırdığı şəhər,
Qarabağın gözü, ürəyi, azərbaycanlıların
göz-bəbəyi olan qədim yurd yeri... Rafiq
Yusifoğlu Şuşaya həsr etdiyi silsilə şeirləri
əbəs yerə "nəğmələr"
adlandırmır. "Zəngulə" şeiri sanki
Şuşanın gözəlliklərinin bir nəğmə
olduğunu vurğulamaq üçün yazılıb:
Təki
duymağı bacar
Dinir ot da, yarpaq da.
Dilə gəlib
oxuyur
Burda daş da, torpaq da.
Təbiət
yaddaşında
Neçə şux səs yaşadır.
Qarabağ
torpağının
Zənguləsi Şuşadır.
Bu şeirlərdə pafos yoxdur, pıçıldanan vətən
sevgisi var. "Vətənin gözəlliklərini sevin"
deyə təbliğat yoxdur, o vətəni görməyən
övladlara işğal altındakı yurd yerlərini
tanıtmaq çabası var.
Xarı bülbül daha çox Şuşada bitən
nadir çiçəklərdəndir və şəhərin
simvoluna çevrilib. O çiçək Şuşa
işğalda ikən də həmin torpaqda bitirdimi, yoxsa
küsüb əl-ayağını o yerlərdən çəkib,
bilmirəm. Bu sətirləri yazdığım
zaman, hələ ki Şuşanın işğaldan azad olunma
xəbərini ümid və inamla gözləməkdəyik.
O gün isə lap yaxındadır: bu qış Şuşaya
bahar gələcək. Əminəm ki, yurdumuz
yağı tapdağından azad olunanda, torpaq nəfəs
alanda Xarıbülbül mütləq çəmənləri
bəzəyəcək. Heç vaxt Şuşada olmayan,
bu çiçəyi görməyən balacalar
üçünsə Rafiq Yusifoğlu onu elə dəqiq təsvir
edir ki:
Ay
çiçəyə sığınan quş,
Çıxart
ləçək donu barı!
Gülə
qonub bal yığmağa,
Səni görüb, donub arı.
Belə
çiçək görməmişdim,
Ləçəyində arı, bülbül.
Üç
canlının heyrətinə
Heykəl
olub Xarı bülbül...
Rafiq Yusifoğlunun bu şeirlərində həm də
yurd həsrəti ilə qüssələnən, ürəyi
qubarlanan insanın ağrı-acısı əks olunur. Şairin bu
mövzuda ən nisgilli şeirlərindən biri
"Boşalmış kənddə tək qalan köpəyin
nəğməsi"dir. Şeirdə bir didərginin dilindən
verilən epiqraf ("Başımız elə
qarışdı ki, tələsik köçəndə itin
zəncirini açmağı da unutdum.") ürək
parçalayır. Fikrimcə, müharibə
əsərləri daha çox müharibənin törətdiyi
faciələri, insanların yaddaşına, psixologiyasına
vurduğu zərbələri əks etdirməlidir. Rafiq Yusifoğlu nəinki insanın, müharibədən
elə insan qədər əziyyət çəkmiş digər
canlıların da faciəsini bu şeirlə ümumiləşdirir.
Buludam,
yağa bilmirəm,
Eyvana baxa bilmirəm.
Zəncirimi
dartıb qırdım,
Həyətdən çıxa bilmirəm.
Ev soyuyub,
ocaq sönüb,
Durmuşam bir küncə sinib.
Bu həyətə
sədaqətim
Boynumda zəncirə dönüb.
Müharibə dəhşətli faciədir. Zərrəcə
humanizmi olmayan, müharibə qanunlarını heçə
sayan düşmən isə ikiqat böyük faciədir.
Və bu şeirin simasında həmin faciənin
ağrısını duyuruq, acısını hiss edirk.
Gözümüzün önündə sakinlərin məcburən
tərk etdiyi bomboş kənd, dağıdılmış evlər
canlanır və bu viran qalmış yurdda kimsəsiz, zəncirinə
bağlı qalan, üşüyən köpək - ac, yalnız və
kədərli...
Lakin bu
gün işğalda olan torpaqlarımız rəşadətli
ordumuzun hünəriylə hissə-hissə geri
qaytarıldıqca "Mən daha qaçqın deyiləm!"
sevinc və nidasını səsləndirənlərin
sayı artır, illərlə doğma torpağına, elinə
həsrət qalan insanın ürəyində kök
salmış nisgili inanmağa çətinlik çəkdiyi
dünya boyda sevinc əvəzləyir. Və yəqin
ki, bu gün bu şeirlərin öz aktuallığını
itriməsini izləmək də böyük bir xoşbəxtlikdir.
Amma əlbəttə, bu şeirlər,
ümumiyyətlə yurd nisgili ilə yazılmış
bütün bu əsərlər tarixdə
yaşamalıdır ki, biz heç nəyi unutmayaq. Qalib ölkənin vətəndaşları olaq,
sevincimizi, xoşbəxtliyimizi, əsgərlərimizin qəhrəmanlıqlarını
əks etdirən əsərlərimiz də yaransın -
uşaqlar üçün də, böyüklər
üçün də, amma biz bu yaşantıları
heç zaman unutmayaq, övladlarımız da unutmasın və
gələcək nəsillər də dostunu-düşmənini
yaxşı tanısın.
Vətənpərvərlik boş sözə çevriləndə,
arxası əməllərlə doldurulmayanda pisliyin pərdəsindən
başqa heç nəyi ifadə etmir.
Kənarda
gəzirsən hey pislikləri,
Uzaq düşmənləri hədələyirsən.
Sən
öz işindəki naqislikləri
Vətən kəlməsiylə pərdələyirsən.
Müəllifin yarıtmaz boşboğazlara
ünvanladığı bu sözlər uşaqlara praktik təsir
edir, hər kəsi özünə baxmağa, öz fəaliyyətini
sorğulamağa sövq edir. "Mən Vətənçün
nə etmişəm?" sualı insanın yalnız
özünə verilməli, hər kəsin özünə
hesabatı olmalıdır. Başqalarına
vətən üçün edilənlərin sadalanması,
danışılması söz qələbəliyinə
çevrilir, edilənləri hörmətdən salır.
"Əli daş üstünə bir daş qoymayıb, dili
vətən sözündən qabar tutanlara" öyüd-nəsihət
kimi yazılan bu şeir elə uşaqlıqdan insanların
beyninə qazılsa, hər bir vətəndaş vətənpərvərliyi
peşəkarlığa tay tutsa, bu Vətən
yenilməz.
Azərbyacan xalqı həmişə qonşularla
sülh istəyib, qardaşlıq münasibətləri
qurmağa çalışıb. Amma sülh istəyi
insanın evinin, yurdunun ortasına yanğın salınanda
bitir. Sülhpərvərlik də,
bağışlayıcı olmaq da, ümumiyyətlə
yaxşılıqlar da qədərində olanda gözəldir.
Ölkəmiz illərlə atəşkəs
şəraitində olsa da, bu atəşkəs yalnız bizim
tərəf üçün mövcud olub. İmzalanan sənədləri heçə sayan mənfur
qonşularla cəngdəyik. Atəşkəs
dövründə belə, neçə-neçə Azərbaycan
vətəndaşı düşmən gülləsinin hədəfi
oldu. Qanımıza yeridilmiş dostluq,
mehribanlıq hissi torpağımızda at oynadan, mənəvi,
maddi dəyərlərimizə sahib çıxan mənfur ermənilərə
qarşı qəzəblə əvəzləndi və bu qəzəb
hissi bu gün Milli Ordumuzun əsgər və zabitlərinin
ürəyində təpərə çevrilir. Biz daha
bir üzünə zərbə endiriləndə o biri
yanağını çevirən, "təki sülh
olsun" düşüncəsi ilə yaşayanlardan olmaq da
istəmirik, ola da bilmərik. Yağını torpaqlarımızdan qovub
çıxarmağın vaxtı çoxdan gəlib də
keçirdi. Bu düşüncələri Rafiq
Yusifoğlu şeirdə belə ifadə edir:
Ağlımız
kəsəndən ulu babalar
Öyrədib dostluğa, ülfətə bizi.
Yağı
at oynadır meydanımızda,
Kökləyir qəzəbə, nifrətə bizi.
Bu çağırışlar bu gün
üçün qanunauyğunluqdur. Bununla belə,
uşaqlara vətən və millət sevgisi aşılanarkən
onlara müstəsnalıq hissi təlqin edilməməli, bəşəri
dəyərlər və humanizmlə paralel
aşılanmalıdır. Əks halda, vətənpərvərlik,
millətçilik hissi zərərli bir həddə
çatıb şovizinizmə çevrilər. Uşaq
və yeniyetmələrdə özünü oxuduğu mətndəki
qəhrəmanların yerinə qoymaq xüsusiyyəti var. Belədə
uşaq özünə ruhən yaxın gördüyü,
yaxud yerində olmaq
istədiyi obrazı öz şəxsində
canlandırır. Buna görə hələ bədii
zövqü formalaşmamış uşağın mütaliəsinə
məktəb və valideyn nəzarəti də
olmalıdır.
Rafiq Yusifoğlunun bu şeirləri vətənpərvərlik
mövzusuna damğa vuran şeirlərdirmi?! Bu artıq
daha çox mətnin ədəbi taleyinə bağlı məsələdir.
Heç bir müəllif qarşısına
mövzu tələbi qoyulmur, həmçinin uşaq şairlərinin
vətənpərvərlik mövzusunda yazmaq kimi bir məcburiyyəti
yoxdur. Lakin yuxarıda da qeyd etdiyim kimi,
R.Yusifoğlunun uşaq şeirlərində vətənpərvərlik
motivləri üstünlük təşkil edir və o bu
mövzuda balalarımız üçün yazmağa davam
edir. Mənsə əminəm ki, bundan
sonra şairin vətən mövzulu şeirlərinə daha
çox qələbə əhvali-ruhiyyəsi hakim kəsiləcək.
Mətanət VAHİD
Ədəbiyyat qəzeti.- 2020.- 7
noyabr.- S.6-7.