Dörd
qısa hekayə
Sual
-
Dünyada nəsə mənası olan və nəinki
dünyada, həmçinin, başqa aləmlərdə də
hadisələrin gedişatını dəyişdirmək
gücünə malik nəsə var? - deyə
müəllimimdən soruşdum.
- Var, -
müəllimim cavab verdi.
- O nədir?
- deyə soruşdum.
- O... -
Müəllimim dedi və birdən susdu.
Dayanıb həsrətlə onun cavabını gözləməyə
başladım. O isə susurdu.
Və mən susub dayanmışdım.
Və o susurdu.
Və mən susub dayanmışdım.
Və o susurdu.
İkimiz də susub dayanmışdıq.
O-lya-lya!
İkimiz də susub dayanmışdıq.
He-le-le!
Hə, hə, ikimiz də susub dayanmışdıq.
16-17 iyul
1936
***
Gözündə daş olan balacaboylu cənab
tütün dükanının qapısına çatıb
dayandı. Onun qara, laklı tufliləri tütün
dükanının daş pilləkənlərində
parıldayırdı. Tuflilərinin burnu
düz tütün dükanına istiqamətlənmişdi.
Cənab iki addım da atsaydı, dükana girəcəkdi.
Amma o, nə üçünsə dayandı, elə
bil, bilə-bilə damdan düşən kərpicin
başına düşməsini gözlədi. Cənab, hətta şlyapasını da
çıxartdı, onun keçəl başı
açıqda qaldı və kərpic düz kəlləsinin
ortasına düşdü, kəllə
sümüyünü sındırıb beyninə girdi.
Cənab yıxılmadı. Yox, sadəcə,
güclü zərbədən səntirlədi, cibindən dəsmal
çıxarıb üzünə sıçrayan qanlı
beyin parçalarını sildi və bir an içində ətrafına
yığılan adamlara tərəf dönüb dedi:
- Narahat
olmayın, cənablar: mən peyvənd olunmuşam. Görürsünüz, sağ gözümə
daş girib. Bu yaxınlarda olub bu. Belə
şeylərə öyrəşmişəm. İndi
heç nə vecimə də deyil!
Cənab şlyapasını başına qoyub heyrətlə
onu süzən adamların yanından uzaqlaşdı.
1939-1940
***
Adam görəndə ənginə birini ilişdirmək
istəyirəm. Adamın ənginə ilişdirmək elə həzzverici
şeydir ki!
Otağımda oturmuşam və heç nə eləmirəm.
Kimsə qonaq gəlib qapımı döyür.
Deyirəm:
"Gəlin!". O, içəri girib
deyir: "Salam! Yaxşı ki, sizi evdə tapa bildim!". Mənsə ənginə
birini ilişdirirəm, sonra qarnına da bir təpik çəkirəm.
Qonağım ağrıdan ikiqat olur. Mənsə
çəkməmin dabanıyla gözlərinə vururam! Qoy
ağlı başına gəlsin, bir də
çağırılmadığı yerə
özünü soxmasın!
Ya da belə. Qonağa çay təklif edirəm.
O razılaşır, stolun arxasında oturur, çay içə-içə
nəsə danışır. Özümü
elə aparıram ki, guya maraqla ona qulaq asıram,
başımı tərpədirəm, pıqqıldayıram,
təəccüblənirəm, gülürəm. Qonağım daha da həvəsə gəlir, bir
ucdan üyüdüb-tökür.
Sakitcə fincanı qaynar suyla doldurub qonağın
üzünə çırpıram. Qonaq ayağa
sıçrayıb üzünü tutur. Mənsə
ona deyirəm: "Məndən bundan artıq mehribanlıq
gözləməyin! Basın bayıra!".
Və qonağı bayıra itələyirəm.
1939
Təmsil
Balacaboy adam dedi: "Hər şeyə razıyam, təki
boyum bir damcı uzansın". Bunu deyən kimi
qabağında sehrbaz peyda oldu. Balacaboy adam
isə qorxudan heç nə deyə bilmədi.
"De
görək," - sehrbaz dedi. Balacaboy adam
isə dayanıb susurdu. Sehrbaz yoxa
çıxdı. Balacaboy adam
ağlaya-ağlaya dırnaqlarını yeməyə
başladı. Əvvəlcə əl
barmaqlarının dırnaqlarını yedi, sonra ayaq
barmaqlarının dırnaqlarını.
Oxucu, bu təmsil haqda fikirləşsən, ağlın
başından çıxacaq.
Daniyil Xarms
Tərcümə edəni:
Həmid PİRİYEV
Ədəbiyyat qəzeti.-
2020.- 18 yanvar. S. 32.