Mənim surətlərim var

Hekayə

Uzaqlardan zərif, oynaq, incə səntur səsi gəlir... Qulaqlarımda şirin, amma dərin bir təsir buraxır, daha doğrusu, başlayır. Bir yerdə dayanacaqmı, sona çatacaqmı, bilmirəm. Yuxudayam, amma yuxuda olduğumun şüuru o ana aid deyil. Oyanandan sonra yuxuda olduğumu biləcəyəm. Bu təsirin ağırlığından qurtarmaq üçün, sadəcə, gözlərimi açmağa çalışıram. Sonra "bir az da, bir az da", - deyə pıçıldayıram və bir göz qırpımında özümə bir az daha yatmağı təlqin edib təsirin şirinliyini uzatmağa çalışıram.

Cinləri mən çağırmadım.

***

Mənim surətlərim var deyərkən səntur bir cürəyə dönür, daha doğrusu, sənturun ifa etdiyi musiqini cürə ifa etməyə başlayır. İkisi arasında qəribə, zərif, suyun incə yol tapıb sızması kimi bir keçid var. Səntur nə vaxt susur, cürə nə vaxt başlayır, anlamaq mümkün deyil. Amma budur, səntur axır ki, bir yerdə kəsildi, cürə başladı. "Mənim surətlərim var", - deyirdim. Bir müddət sonra yenə səntura qayıdacağını bilirəm. "Bir az da, bir az da", - deyə təlqinə davam edirəm.

Balaca bir qızam mən; balaca əllərim, bapbalaca ağzım, xırda gözlərim var. Amma saçlarım uzundur, deyəsən, cinləri onlar çağırır. Başqa bir sürü şeyləri çağırdıqları kimi. Hər səhər saçlarımı darayarkən onların - bapbalaca kölgələrin bir hala düşüb böyük bir divardan, yaxud bir gəmidən enər kimi endiklərini görürəm. Amma yenə dırmaşacaqlar. Çünki onları uzun, qara saçlarım çağırır. Bu, sadəcə, bir təxmindir (sənturu və cürəni, sənturu, yaxud cürəni onlarmı çalır?).

Saçlarımı yuyarkən, daha doğrusu, hamamda yuyunarkən xırda kölgələri bədənimdə gəzişir, döşlərimi, qarnımı, ayaqlarımı, sinirlərimi iflic edərək dolaşırlar. Buna görə hamamlanmağı sevmirəm. Onların dediyinə görə, çoxdan hamısı ayrı-ayrılıqda mənə aşiq olub. Amma bu, saf sevgi deyil, şəhvani bir sevgidir. Tək bir sevgidən bəhs edirmiş kimi danışdığımın fərqindəyəm. Amma hamısının sevgiləri bir-birinə o qədər bənzəyir ki, sonda birləşərək tək, dərin, həssas, şəhvani sevgiyə çevrilir.

Qəribə bir şəkildə hamısının da o birinin sevgisinə hörmət etdiyini hiss edirəm. Hamısı ayrı bir səs, ayrı bir sehrlə sevgilərini pıçıldayır. Və ehtimal ki, birinin pıçıltısını o biri, bir başqasının pıçıltısını digəri eşidir.

Amma cinləri mən çağırmadım.

Bunu bir günahlandırmaya, töhmətə cavab verirmiş kimi acı-acı hayqıran, daima özünə inanmaları üçün insanları (onlar artıq heç kim deyillər) inandırmağa çalışan mənim başqa bir surətimdir. O, balaca bir adamdır. Yəni mən balaca adamam. 25 yaşında bir qızın 27 yaşındakı sevgilisi...

Bir axşam gün batanda bir qum təpəsinin, hər an uçub gedə biləcək bir qum təpəsinin; bir səhər günəş doğarkən qupquru ağac gövdələri kimi uzanan və çatlayan qayaların yanında, onun güldükcə balacalaşıb itən gözlərinə baxdım. Həmin o anda, oradaca ilk işim aşiq olduğumu özümə etiraf etmək oldu. Bunu ona demədim.

Çünki uşaqlığımızdan bəri qoşa getdiyimiz yolun bir yerində dayanıb anidən bunu ona deməyin təhlükəli olacağını bilirdim. Bəlkə də - çox xırda bir ehtimal; boynumu qucaqlayıb üzünü-gözünü öpməyimə icazə verəcəkdi. Amma o qum təpəsinə, o qayaların çatlaq üzünə, o günəşin batmasına və o günəşin doğmasına məni çağıran da o idi. Sanki dünyanın iki ucunda dayanıb onun üzünə baxırdım; şərqdən qərbə, qərbdən şərqə...

Səntur səsini mən də eşidirəm. Və cürə səsini də. Amma mənim saçlarım uzun, qara deyil. Nə də onları darayıram. Yenə də onun hamama girdiyini xəbər aldığımda (hər səfərində eyni cinlər pıçıldayır bunu) uzaqda, harada bir qapını kilidləyirəm. Yaxud da hər zaman yanımda olduğuna alışdığım bir kilidi bağlayıram. Bunu niyə etdiyimi mən də bilmirəm. Qəribə bir tabu ola bilər. Şüursuzca edilən və bir miras olaraq (genetik bir miras olmalıdır) məndə davam edən bir tabu. Ya da şüurlu şəkildə edilən və ancaq miras mənə çatanda şüurdan təmizlənən şey... Hər nə isə... İndi xatırlayıram, dəfələrlə sevginin genetik bir miras olduğunu söyləmək nöqtəsinə gəlmişəm.

Mənim surətlərim var.

Uzaqlaşdım. Bir şəxs olaraq uzaqlaşdım. Hər şey bitə bilər. Səhərə qədər saçlarımı darayıram. Son vaxtlar buna vərdiş eləmişəm. Ancaq azan səsini eşidəndən sonra yata bilirəm. Günəş çıxan kimi atam qapıma gəlir, xəbərdar edir ki, ayağa qalxıb, həyət-bacanı sulayıb süpürüm.

O, mərhəmətsiz bir səsin mərhəmətsiz sahibidir. Bir səs kimi, bir külək kimi həyətə çıxıb nahar yeməyi hazır olana qədər hər yeri sulayıb süpürürəm.

Evdə, otaqlarda incə bir səs kimi dolaşır; görünməmək, eşidilməmək üçün uzun qara saçlarımdan pərdə kimi istifadə edirəm. Onların arxasında, onların kölgəsində yox oluram həmişə. Balaca uşaqkən (əslində, heç böyümədim) süfrədə onun gözlərinin içinə, sadəcə, onun yeyə bildiyi ləzzətli (belə bir imtiyazı vardı, nədənsə) çörəklərə baxıb udqunardım. İndi keçib qarşımda oturur, uzun qara saçlarımı kəsib üzümə, qəzəblə gözlərimin ta içinə baxır və "Hazırlaş!" - deyib bağırır.

Bilmirəm, bəlkə məni uzaq bir yerə aparıb qurban edəcək. Ancaq o, qapını çırpıb çıxınca saçlarım yenidən, böyük bir sürətlə uzanır. Oturub daramağa başlayıram. Anam dərhal otağıma girir və atam kimi amansızlıqla saçlarımı yenidən kəsir.

"Gedəcəksən!", - deyir, "Bu günəcən həmişə sənin dediyin oldu, nə dedinsə elədik, indi sən bizim istədiyimizi edəcəksən!".

İşi-gücü varmış, varlıymış, anamgilin kəndindənmiş. Yığıb topladıqca belə məna verən sözlər dolaşır otağın künc-bucağında. Səhərlər həyətdə süpürgənin pıçıltısına qarışan sözlər həmişə eynidi.

Yox, cinləri mən çağırmadım.

Adını "Nur" qoymuşdular. Onlar başqa bir ad qoysalar da, mən onu belə çağıracaqdım onsuz da. İçimdə bir Nur var, o, adıyla, varlığıyla eynən ona oxşayır. İçimdəki Nurla çölümdəki Nur eynidir bəlkə də. Hətta mütləq elədir. "Məni içində axtar", - deyir güldükcə balacalaşan gözləriylə. Heç birimiz işarədən ifadəyə keçə bilmirik. Mən də ona, o xırda gözlərinə baxarkən iyirmi beş ildir içimdə böyüyən bir Nur olduğunu deyirəm. Bəlkə o da mənim kimi işarədən sözə keçməyimi gözləyir.

Sənturu uzun, ağ saqqallı bapbalaca bir adam çalır. Kasıb hindli kimi arıqdır. Cürəni uzun bığlı, beli əyilmiş bir ixtiyar. Sənturdan cürəyə keçid bu iki adamın kölgə kimi bir-birinin üstünə düşməsiylə, sonra ikisinə də bənzəyən bir adamın doğulmasıyla başlayır. İçimdə "Bu onların işidir", - deyən bir şeylər var. Bu onların işidir, əzizim.

Qulaqlarımda ağır, ancaq şirin bir təsir var. Oyanmaq istəyirəm. Sanki geniş bir dənizdə, mavi sonsuz atlaz örtüyün altında təkbaşınayam. Onlar bu örtüyün çölündə o geniş dənizin dibində bir yerdədirlər. Musiqilərini ara vermədən ifa edirlər. Sanki hər şeydən əvvəl - dənizdən, atlaz örtükdən, Nurdan, məndən və onlardan əvvəl bu səs, bu musiqi vardı. Səntur və cürə. Sonra bu sonsuz dəniz, od rəngli bir qumluq kimi altımda qaynamağa başlayır. Qumluğun sağında, solunda iri qara camışlar kimi gəlib yatmış qayalar var. Qaynayan hər qum dənəsiylə sanki vücudumun bir hüceyrəsi arasında görünməz bir bağ var. Bütün iradəm, ağlım, bədənim qumlara əsirdi. Gəlib yatmış camışlara baxıb bir ümidə sarılmaq istəyirəm. Amma bunu da, bu ümidi də gözləyən qumdan başqa, bir şey deyil.

Amma mənim surətlərim var.

Nurla Əfzən (adının qəribə olduğunu bilirəm) qarşımızda dayanırlar. Amma bir-birlərinə yaxın olduqlarının fərqində deyillər. Biz aralarında bir pərdə olduq. Nurun saçları da bizi gizlədir. O üzdən atasının tez-tez kəsməsini istəyirik və bunu ona etdiririk. Biz, yəni onlar, Nurun qanıyla qidalanırıq. Yəni onun zəiflikləri bizi yaşadır. Biz, əslində, bir surət olan Nur, Əfzən kimi surətik. Əfzəni yandıracağıq. Ən əvvəldən bunu edəcəyimizi bilirik. Əslində, biz çox az şey bilən və bildikləri az şeyləri edənlərik. Bildiklərimizi edərik və elədiklərimizi bilirik. Nur və Əfzən bunu bilsə bizdən qurtara bilərlər.

Bu gün-sabah Nuru varlı, işi-gücü olan bir adamla evləndirəcəklər. Ən azından, onları buna həvəsləndiririk. Pıçıldayaraq dilə tuturuq.

Kasıb insanlar həqiqətlə şübhəni ayırd edə bilmirlər. Halbuki ölüm onlara həqiqəti təqdim edəcək və həyatsa hər zaman şübhə verəcək. Biz Nuru intihara şirnikləndiririk. O adamla evlənməkdənsə intihar etmək yaxşıdır. Buna da inanırıq. Bilirəm, beləcə, biz də onu, yeganə sevgimizi həmişəlik itirəcəyik. Bilirik və edirik. Bildiyimizi edir, elədiyimizi bilirik. Başqa bir şey eləməyimiz mümkün deyil.

Əslində, cinləri mən çağırmadım.

Atam yenidən kəsdi saçlarımı. Özümə söz verdim ki, bu, sonuncu dəfədir, bir daha icazə verməyəcəm. Sonra birdən həyətin ortasından örtük bağlamadan, gizlənmədən, qısa saçlarımın uzanmasını gözləmədən çıxıb getdim. Getdim və səbəb olmadan Əfzəni tapdım. Bəlkə səbəblidir. Bəlkə gözlərimə baxdığı zaman bir mənaya varmadığım, sığışdırmadığım bir şeyi hiss etdim. Bəlkə bir şəkildə pərdə yırtılmışdı. Bəlkə də səbəbsiz mənə görünən bir səbəbdən ayağa qalxdım və Əfzənə getdim.

Əfzən, həqiqətən, yanırdı. Bir dəniz kənarında, sonsuzluğa baxaraq, göy üzünün ulduzlarıyla birlikdə fırlandığını hiss edərək, damar-damar çatlayan yer qabığının bir yerindən sızan bir suyu xəbər verərək yanırdı.

"O su sənsən", - dedi bir səs, sonra səntur, sonra cürə...

Təbii ki, mənim surətlərim var.

Mən yazıçıyam, bir axşam soraqlaya-soraqlaya Əfzən gəlib məni tapdı. "Filan yerdə bir Bəxtiyar var", - deyib yollayıblar. Yol gələrkən, sadəcə, nağıl qəhrəmanı olan bir Bəxtiyarın varlığı haqqında düşünüb və özünü bir nağılın içinə atdıqlarını zənn edib. Səhv etdiyini düşünmürəm. Əlbəttə, bunu ona söyləmədim. O, olub-bitənləri danışarkən mən olub bitəcəkləri planlaşdırırdım. Nurla Əfzənin axırda qovuşmamalarına da o zaman qərar verdim. Əfzən yanıb sönən bir od olaraq, Nur yer üzünün çatlaklarından sızan su olaraq bir-birindən ayrıldılar. Onlar nə edəcəklərini bilmirlər. Bildikləri bir şey yoxdur artıq. Bilsələr, edəcəklər, etsələr, biləcəklər.

Nur və Əfzənin dəfələrlə gəlib bir-birlərini tapacağını, dəfələrlə bu eşqin yanacağını, dəfələrlə ayrılacaqlarını bilirəm. Və bu mənə böyük zövq verir.

Çünki mən də Nura aşiq oldum.

Bəxtiyar ASLAN

Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırdı:

Təranə Vahid

Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 11 dekabr.- S.30.