BİR DOSTUMUZU DA

İTİRDİK...

Həyatın dəhşətli burulğanı içindəyik. Günlər sürətlə ötür, stress, müxtəlif qayğılar, tarıma çəkilmiş əsəblər az qala hər ay bir dostumuzu, qohumumuzu, tanışımızı sıralarımızdan qoparıb əbədi olaraq bizdən ayırır. Bizə isə yalnız itirdiyimiz adam haqqında xatirələr miras qalır. Bu mənada sonuncu ölüm xəbəri də həm gözlənilməz, həm də sarsıdıcı bir mahiyyət daşımaqdadır. Neçə ilin dostu, iş yoldaşı, zəhmətkeş və istiqanlı insan olan Məhəmmədəli Mustafayevi itirmişik.

M.Mustafayev ədəbiyyatı və ədəbiyyatşünaslıq elmini ürəkdən sevən, yaradıcılıq məsələlərinə öz baxışı olan bir tədqiqatçı idi. Onun dünyagörüşünün formalaşmasında şəxsi mütaliəsi ilə yanaşı, akademik Kamal Talıbzadənin də güclü mənəvi təsiri olmuşdur. Məhəmmədəlinin simasında adamı hər şeydən çox onun tükənməz enerjisi, öz üzərinə həddindən artıq yük götürmək hazırlığı və bir çox işi eyni zamanda yerinə yetirmək qabiliyyəti yaxşı mənada təəccübləndirirdi. Ola bilsin ki, bu cəhətdən qüvvəsini də düzgün ölçüb-biçə bilmədi. Elmi fəaliyyətlə məşğul olan bu adam pedaqoji işə də xüsusi fikir verir, Sumqayıt və Lənkəran Dövlət Universitetlərində çalışır, həm də digər cari işlərə vaxt ayırırdı. Amma hiss edirdim ki, son zamanlar bu işlərin cəmi onu yorur, əldən salır və ona görə də təbii fiziki sağlamlığı və dözümlülüyü də bəzən köməyinə gəlmir. Bu səbəbdən də canıyanan bir dost, yoldaş kimi dəfələrlə fəaliyyətini bir qədər yüngülləşdirməyi təklif etmişdim.

Yadımdadır, üç il bundan əvvəl, yəni mənşəyi bilinməyən bir xəstəliyin dünyaya hələ hakim kəsilmədiyi qızmar, boğucu yay günlərində işləmək üçün M.F.Axundov adına kitabxanaya gedərdim. Burada günündən, saatından asılı olmayaraq iki nəfər qarşıma çıxardı: filologiya elmləri doktoru Zaman Əsgərli və Məhəmmədəli Mustafayev. Zaman müəllim Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin yaradıcılığı ilə əlaqədar tədqiqat işi üzərində çalışır, Mustafayev isə ali məktəblər üçün hazırladığı "Ədəbiyyat nəzəriyyəsi" dərsliyi üçün material toplayırdı. Hər ikisi öz işinə cidd-cəhdlə yanaşırdı. Təəssüf ki, bu gün onları öz sıralarımızda görə bilmirik.

M.Mustafayev bir tədqiqatçı olaraq XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının problemləri üzərində ixtisaslaşsa da, onun XX əsr ədəbi tənqidimizin vəziyyəti haqqında geniş məlumatı var idi. O, hələ tələbəlik illərindən günlərlə kitabxanalarda çalışır, milli ədəbi tənqid məktəbimizin görkəmli nümayəndələrinin məqalələrini yorulmadan toplayır və elmi işində onlardan bəhrələnirdi. Mən çəkinmədən deyə bilərəm ki, Azərbaycan tənqidinin ötən əsrin 20-80-ci illərinə aid mənzərəsinə onun kimi dərindən bələd olan mütəxəssisimiz hal-hazırda çox azdır.

M.Mustafayev bir vətəndaş kimi də özünəməxsus xüsusiyyətlərə malik idi. Bütün çətinliklərə baxmayaraq, o, nikbinliyini heç vaxt itirmir, əsas silahı olan qələmini yerə qoymurdu. Həyatda bərkdən-boşdan çıxsa da, bu insanda müəyyən bir uşaq sadəlövhlüyü də var idi və bu xüsusiyyət onun mənəvi aləminin təmizliyindən irəli gəlirdi.

Sağlam əqidəli bir alim, kökləri ilə Azərbaycan torpağına güclü surətdə bağlı olan Məhəmmədəli Mustafayevi heç vaxt unutmayacağıq!

Aqşin Dadaşzadə

filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 10 iyul.- S.21.