Qurban Bayramı
Poeziyamızın kəsiri, yaxud dünyanın
metafizik dərkinə niyə
yönəlmirik?..
Modern poeziyamızın teoloji mövzulara, dünyanın metafizik dərkinə yönəlməməsi,
yaxud çox nadir hallarda yönəlməsi
belə qutsal günlərdə daha çox diqqəti cəlb edir. Tutaq ki, Qurban bayramında
çap etmək üçün şeir axtarırsan, əlinə Məhəmməd Hadinin
1906-cı ildə yazdığı
"Təbriki Eydi-Əzha"
şeirindən başqa
bir şeir gəlmir: "Bəşarət,
əyyühəl ixvan,
bu gün bir eydi-zişandır.../ Müqəddəsdir, mübarəkdir,
böyükdür, ruzi-pürşandır...".
Çağdaş şeirin qutsal günlərimizi sükunətlə
qarşılaması, məncə,
poeziyamızın çox
ciddi kəsiridir. Türk
poeziyasında Yahya Kamal Bayatlıdan Nəcib Fazilə, Orhan Vəlidən Cahit Sıtkı Tarançıya, Sezai Karakoçdan Cahit Zarifoğluna qədər hansı səmtə yönəlsəniz orda ya az, ya çox ilahi
bir ovqatın əsintilərini, metafizik
yanaşma, ruh və maddə aləminin təmasını,
dünyanın, insanın
metafizik aspektlərdən
incələnməsini görəcəksəniz.
Məsələn, Sezai
Karakoçun "Xızırla
qırx saat" kitabında olduğu kimi... Bu şeirdə cazibədar olan bir də odur
ki, Sezai Karakoçun poetikası (hətta "Qurban bayramı" şeirinin
ilk misralarında da) öncə mənsub olduğu İkinci Yeni poetikasına bağlılığını qoruyub saxlamaqla Cemal Süreyanın dediyi kimi, Mehmet
Akiflə Nəcip Fazil Kısakürək poetikasının qarışığı
(əslində, polifoniyası)
kimi təzahür edir. Şeirin mistik ritmi də öz yerində.
Modern Avropa poeziyasında
da dini mətnlərin
çağın yaşantıları
fonunda yenidən dəyərləndirilməsinə, yenidən yazılmasına
tez-tez təsadüf olunur. Bunu şərtləndirən amillərdən biri də dünyanın apokaliptik durumudur. İnsan bəzən özünün
ruh halını rahatsız edən suallara, necə deyərlər, elmi-əbdandan
(təbiətşünaslıqdan) deyil, elmi-ədyandan (teolojidən) cavab almaq istəyir.
"Ədəbiyyat qəzeti"nin bu sayında
əziz günümüzü
Sezai Karakoçun
"Qurban bayramıdır
ən dərin bayram, məncə" və çağdaş serb-xorvat şairi Selimir Raduloviçin "İsmayıl - o qürub bilməyən günəşim..."
şeirləri ilə
qeyd edirik.
Azər Turan
Sezai KARAKOÇ
Qurban Bayramı
("Xızırla
qırx saat" kitabından)
şəkərə alışmış
əqrəbi öldürməzsən
şəkərdən zəhər
yapacaqdır
çocuqların üçün
bunu iyi bil
bu öldürdüyüm
çocuq üçün
bir örnəktir
hər yaz baxçalarda minlərcə
əqrəb öldürüləcəkdir
gəziyə çıxan
çocuqlar üçün
gün görməmiş
mənəkşələr dəriləcəkdir
baharı gecikmiş
kəndlər üçün
qurban bayramında ortalıq ışıqlanmadan
oyanılır
lampalar yaxılır qoyunlar üstünə bir işıq düşər dağ işığından öncə
qurban bıçaq səsini duyar xoruz səsindən öncə
saatlarını çabuk
tükət ey ulu gecə
qurban bayramıdır
ən dərin bayram məncə
bu nə uslu yumşaq yaratıklardır ki
kilometrlərcə
günlərcə
yolu aşarlar sabah kuşluk öglə
ikindi və çöldədirlər akşamları
və sonra yorğun doldururlar çarşıları
və top patlamadan öncə
hər biri başları gün doğusuna dönük
bir evin önündədir
çocuqların önündədir
çocuq əllərindən
alırlar son dünya
yeşilliyini
bir bəngisu kibi içərlər
son sularını
saatlarını çabuk
tükət ey qutlu gecə
qurban bayramıdır
ən dərin bayram bəncə
Quran dinləmiş və ondan boyun əymişlərdir
sanki
yaşamın sirrinə
bizdən öncə ermişlərdir sanki
kəndilərini bir səs uğruna qurban vermişlərdir sanki
ölmədən öncə
ölümdən sonrasını
görmüşlərdir sanki
dağlarda yankılanmışlar
dərələrdə ağarmışlardır
sanki
düşlərində Məkkəyə
varmışlardır sanki
saatlarını çabuk
tükət ayını
və yıldızlarını
yak ey gecə
bizim qəlbimizdə
qurbanlar kəsilmədən
öncə.
Sezai Karakoç
təqdim etdi:
Azər Turan
Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.-
17 iyul.- S.6.