Son vaxtlar gənc istedadlarımız daha çox kino sahəsinə meyil edir ki, bu da başa düşüləndir. Audiovizual sahə daha müasir, daha kreativ görünür. Lakin belə gənclərin bəziləri tək ssenari ilə yox, nəsr yaradıcılığı ilə də məşğul olur.

Belə istedadlı gənclərdən biri də ssenarist Jalə Novruzdur. Son illərdə onun qələmindən çıxan bir çox ssenarilər ekranlaşdırılıb, tamaşaçılar tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. Lakin onun nəsr yaradıcılığı bu vaxta qədər çap olunmayıb. Özünəməxsus poetik duyuma, maraqlı ekspressiyalara sahib olan Jalə Novruzun kiçik novellaları da müəyyən qədər kino estetikasının daşıyıcısıdır. Sanki burada görüntü mətndən daha çox əhəmiyyət daşıyır. Lakin bəlkə də bu, çatışmazlıq yox, müasir dövrün tələbidir. Çünki indiki gənclər uzun mətnləri sevmir, bütün hiss və duyğularını qısa və konkret şəkildə ifadə etməyə üstünlük verir.

Əminəm ki, Jalə Novruzun nəsr yaradıcılığından təqdim etdiyimiz bu iki nümunə oxucularımız tərəfindən maraqla qarşılanacaq.

İlqar Fəhmi

O GƏLƏCƏK

Yenə həmin gün, yenə həmin saat... Hər an o zəngin gələcəyini bilirdim. Evdən çıxmaq üçün hələ bir saatım varıydı, amma tələsirdim. Bəlkə də qaçırdım. O zəngdən. O səsdən. Artıq çıxmalıyam.

Dərindən nəfəs alıb qapıya doğru getdim. Və birdən o səs... Dayandım. Gözləməyə başladım. Susmurdu. Susmur. Deyəsən, susmayacaq. Nə qəribə hissdir. Hərdən özün də özünü tanımırsan. Bilmirsən gedəsən, ya qalasan. Bəlkə başqa bir şey. Ağlıma heç nə gəlmirdi. Amma gözləyirdim. Nəyi? Niyə?.. Yox, belə olan deyil. Hara qədər qaçım? Hardan qaçım? Dövrə vurub dururdum. Birdən gördüm ki, dəstək əlimdədi. Yaxının yad səsi.

- Alo?!

- Qızım?.. Salam. Bağışla, bu vaxtı narahat edirəm. Gecə də zəng vurdum. Deyəsən, evdə yoxuydun.

- Hə.

- Yəqin, yadındadı Yaşar bu gün...

- Hə, hə. Yadımdadı.

- Onda yəqin, gələcəksən, hə?!

Gəlim?! Axı indicə qaçırdım. Hara gəlim?! Olmayan bir şeydən də qaçmaq düzü, müşkül məsələdir. Mən yaşanmışlardan qaçırdım. Yaşadıqca qaçırdım. Qaçdıqca da qayıdırdım. Ona. Onsuz qaldığım onlu xatirələrimə.

- İşə getməliyəm. Sağ olun.

Dəstək artıq yerində idi. Durub bir az gözlədim. Bəlkə, o heç ölməyib. Axı, qoymadım sözünü axıra qədər desin. Qoysaydım, hər şey dəyişəcəkdi?! Dəyişə biləcəkdi?!

İşim-gücüm var, demişdim ki, bir də gördüm artıq işdəyəm. O yolu kim gəldi, necə gəldi, məniydim, mən deyildim.

Elə bu fikirlərin bataqlığında bir də gördüm əlimdə bir sini çay var. Bir də su.

Bura həyatı yaşamışların dünyasıydı. Ya da yaşamadan ölənlərin. Hər oturacaqda bir həyat, hər küncdə bir xatirə dayanmışdı. Çayları onlara payladım. Sinidə qalan suyu isə ona apardım. Yenə götürməyəcək.

- Qurban baba, su. Dərmanın vaxtıdı.

Məni eşitmədi. Yox. Onun ruhu eşitmirdi. Eşitmək istəmirdi.

- Qurban baba?!

Yenə də ancaq təbiətin səsi, fonda da otaqdakı xatirələrin. Başqa da heç nə. Ona baxa-baxa uzaqlaşırdım ki, bir də gördüm kimləsə toqquşdum.

- Nə oldu?! Yenə içmədi?!

İş yoldaşım idi. Buralara məndən çox bələdiydi. 10 ilə yaxın idi ki, hər gün onların səsini eşidir, dərdini dinləyirdi. Ondan başqa.

- Yox. İçmədi.

Belə olmalı imiş kimi heç nə demədən öz işilə məşğul olmağa başladı. Elə mən də.

Səliqə-sahman üçün yatdığı otağa girdim. Onun çarpayısı, onun rəfi, onun dünyası. O dünyaya toxunmaq istəməsəm də, bu mənim işim idi.

Rəfindən başladım. Dörd, ya beş kitab olardı. Hamısı da kiril əlifbasıyla. Aralarında bir şey daha varıydı. Kitab?! Yox deyildi. Dəftərə oxşayırdı. Özü də əl ilə yazılmışdı. Hələ səsini eşitmədiyin birinin nə düşündüyü sənə də maraqlı gəlməzdi?!

Açmaq istəməsəm də, gördüm artıq onun dünyasındayam. Qarışıq, dolaşıq dünyasında. Eynən xətti kimi...

"...Bilirdim ki, artıq onlar məni istəmir. Bilmirəm niyə, amma istəmir. Bəlkə də, yeganə çıxış yolu ordan ayrılmaq idi. Elə belə də oğluma dedim. Daha doğrusu, bəhanə elədim. Evdə heç kim olmayanda suyumu, çörəyimi kim verəcəkdi?! Mənə orada daha yaxşı olar... Etiraz eləmədi. Eləməməli idi də. Çünki o özü də bunu istəyirdi... O evdə olan son günümü xoş xatirələrlə baş-başa qalaraq keçirdim...

Xoşbəxtlik göründüyü qədər deyilmiş. Həyəti çiçəkli çəmənliklə örtülmüş "Qocalar Evi" də xoşbəxt görünürdü. Ta ki, mən bura gələnədək...".

Son yazısı bu idi. Bura gəlişinin ilk günü. Həyatın bitdiyini zənn edəndə o sənin üçün yenidən başlayır. Başqası olaraq.

Qapı açıldı. Qeyri-ixtiyari diksindim. İcazəsiz kiminsə həyatına şərik olmuşdum. O bunu gördü. Nəsə demək istəsəm də, demədim. Gündəliyi ona uzatdım. Götürdü və keçdi yerinə. Oturdu. Uzun-uzun o gündəliyə baxdı. Mən də ona baxdım. Yenə də heç nə demədi. Bəlkə də getməliyəm. Amma getmədim. Nəsə düz gəlmirdi.

- Gündəliyin sonunda 1976-cı il yazmısınız. Axı indi 2021-ci ildi.

Susdu. Cavabın gəlməyəcəyini bilə-bilə yenə də bu sualı ona vermişdim. Və gözləyirdim.

- Bu mənim atamın gündəliyidir.

Başqa da heç nə. Bütün həyatını ancaq bir cümləyə yerləşdirmək... Yəni həyat bu qədər qısadır?!. Eləymiş.

Keçmişdən də, gələcəkdən də qaçmaq olmur. Çünki o gələcək mütləq gələcək.

SƏN OLSAYDIN...

Hələ də gözləyirdim... Yoldaşım və uşağım içəridəydi. Koridorda da bircə mən. Nəsə eləməyə can ataraq heç nə edə bilməmək. Qəribə hissdir...

Qapının səsini eşitdim. Qeyri-ixtiyari ayağa durub qapıya tərəf yüyürdüm. Həkim çıxıb qarşımda dayandı. Hə, o nəsə demək istəyirdi. Yəqin, necə deyəcəyini bilmirdi. Ona görə bir qədər susdu.

- Həkim, necədirlər?!

Dərindən nəfəs alıb addım atdı.

- Gəlin otağıma.

Bu iki sözün arxasında gizlənmiş bir tale vardı. Və o məni qorxutdu. Qolundan tutdum.

- Niyə?! Niyə, burda demirsiz?!

Yəqin, o özü də bunun cavabını bilmirdi. Sadəcə, məni alışdırmaq üçün vaxt qazanırdı.

- Deyəcəm. Gəlin.

Və getdi. Yenə qorxurdum. O otağa girməkdən, o otaqda eşidəcəklərimdən qorxurdum. Amma getməli idim. Çünki bu tale artıq yazılmışdı.

Otağa keçdik. Qarşısındakı stulu işarə etdi.

- Əyləşin.

Bu neyləyir?! Axı mən daha da qorxuram.

- Həkim, nə olub axı?!

Əllərini birləşdirib, mənə baxmadan aramla danışmağa başladı.

- İnanın, birdən-birə demək mənə də çətindir.

Bu qədər sadə sözlər insanı necə çətin vəziyyətə salırmış. Duruxdum.

- Birdən-birə nə deməkdi?! Nəyi birdən-birə demək çətindi?!

- Biz əlimizdən gələn hər nə varsa, eləməyə çalışdıq. Amma alınmadı...

- Nə... alınmadı?!

Bir adamın arzusu kar olmaq ola bilər?!

- Baxın, sizin seçiminiz var. Ya ana, ya uşaq...

Elə bil birdən fərqinə vardı ki, vaxtımız azalır. Bu sözləri elə bir qəfilliklə dedi ki, heç nə eşidə bilmədim. Ya da eşitmək istəmədim.

- Nə?!

Yenə təkrar etdi.

- Ya ana, ya uşaq. İkisindən birini seçməlisiz!

Seçməlisiz! Məcburdur, yəni. Və mən bundan qaça bilməzdim. Bəs neyləyim?!. O yenə də davam edirdi.

- Mən istəməzdim sizi belə çətin vəziyyətə salım. Amma...

- Bəlkə, nəsə eləyə bilərsiz?!

Bu cümlənin qoynunda bilirsiz nə qədər ümid yatırdı?! Qədərə yetməyəcək sayda.

- Yox. Bundan sonra heç nə...

Heç nə... Düşünə bilirsiz?! Heç nə... Bir sual verirsiz, fərqi yoxdu. Və cavab gəlir. Heç nə. Elə bil harda olduğumu indi dərk etməyə başlayıram. Harda oturduğumu, hara baxdığımı. Nə gördüyümü. Hər şeyi. İlk dəfə indi qarşılaşıram.

Çərçivədəki bir şəkil diqqətimi cəlb elədi. Masanın üstündə baxıb, baxıb gülürdü. Gülürdülər. İki nəfər idi. Yəqin, yanındakı da anasıydı. Hərdən tanımadığın adamların yerinə özünü qoymaq. Yerində yaşamaq. Kaş olaydı.

- Bəlkə də, bu seçiminizdə kömək ola bilər. Bildirmək istəyirəm ki, sizin bir də övladınız olmayacaq.

Kömək ola bilər?! Beynim daha da qarışdı. Fikirlərim dolaşdı. Mənə kömək edin. Yox, belə yox. Kömək edərək.

- Siz olsaz neyləyərdiz?!

Gözüm hələ də o çərçivədəydi.

- Birini seçsəz, hansını seçərdiz?! Mənim yerimdə olsaydız, siz neylərdiz? Nə qərar verərdiz?!.

Danışdığı müddətdə gözlərimə baxmasa da, bu dəfə baxdı. Hara baxdığıma baxdı. Və o çərçivəni əlinə götürdü. Elə bil birinci dəfəydi o şəkli görürdü. Bir müddət gözlərini zillədi. Xəfif təbəssümlə davam elədi.

- Sevinərdim.

Yox. Mən artıq başqa şeylər eşitməyə başlayıram. Bu söz buralardan deyildi. Yoxsa, onun da başı qarışdı. Niyə?!

- Hə, sevinərdim.

Təbəssümü elə xəfifliklə də azaldı. Amma davam edirdi.

- O gün... o qəza günü heç olmasa birini qazanmaq şansım olsaydı... sevinərdim.

Ayağa durdu. Gəlib əlini çiynimə qoydu.

- Seçim hər insana nəsib olmur.

Və otaqdan çıxdı...

Jalə Novruz

Təqdim etdi: İlqar Fəhmi

Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 5 iyun. S. 28.