Kövrək əsintilər...

Hekayə

...Sən qorxursan ki, bir gün məni itirərsən... Mən də ondan qorxuram ki, bir gün elə sən də məni qoyub köçərsən.

...Oğlumuz da mətbəxdə önlük taxıb...

***

Bəhmən sanki nəsə bir ağırlıqdan kilid düşən kirpiklərini ağır-ağır qırpıb gözlərini açdı, ətrafına boylandı, səhərdi, oyanmışdı. Bu gecəni də sağ-salamat oyanıb açdığına görə Allahına şükür edib yatağından qalxdı. Pəncərəyə yaxınlaşdı, nəfəsliyi azacıq araladı, həyətə boylandı, sisli payız səhərinin mülayim havası otağın içərisinə axdı, sinə dolusu dərindən nəfəs aldı, sonra qayıdıb çarpayının qırağında oturdu. Elə oturduğu yerdəcə yan-yörəsinə yüngülcə əl gəzdirib fikrini aydınlaşdırmağa çalışdı, gün ərzində görəcəyi işləri götür-qoy edib özünü toparladı.Yerindən qalxıb asta addımlarla açıq qapıya tərəf yeridi. Dəhlizə çatanda yerişini lap səngitdi, üzbəüz otaqda yatan Fəridə duyub oyanmasın deyə, barmaqlarının üstündə səssizcə sürüşüb əlüzyuyan tərəfə keçmək istədi.

Ancaq olmadı, Fəridə onun hənirini almışdı, həmişəki adətincə və öz təbirinə uyğun, başı yastıqda, elə uzandığı yerdən yarıyuxulu:

- Sabahın xeyir, Bəhmən, oyanmısan? - Astaca səsləndi.

Bəhmən:

- Aqibətin xeyir. Həə, oyanmışam, - deyib xanımının səsi gələn tərəfə qapının arasından ötəri nəzər saldı. Yanılmamışdı, Fəridə yatağının içindəydi. Bu dəfə də fəndi baş tutmadı. Dodağı qaçdı, gülümsədi və bu təbəssümünü özündən başqa görən olmadı, daha özgə bir söz deməyib "işinin" ardınca yollandı.

Kranı açıb suyun isti-soyuğunu nizamladı. Əlüzünü ilıq su ilə yuya-yuya həm də düşünürdü: - elə yarıyuxulu kal-kal səs verməsinə baxma, Fəridə çevik, əldən də itidir, o, indicə qurulanıb mətbəxə keçənəcən süfrəsi həmişəki kimi, eyni qaydada hazır olacaq...

...Fəridə mətbəxdə səhər yeməyi üçün süfrənin üstünü yerbəyer etmişdi. Gecə yarısı yuxusuna haram qatıb yerindən qalxaraq, isinsin deyə, soyuducudan çıxarıb bir tərəfə qoyduğu yağı, şoru, üzlü pendiri süfrəyə düzüb, indi də çay tədarükündəydi. Hər səhər günləri demək olar ki, belə başlayırdı.

Bəhmən Fəridənin elektrik qızdırıcısında əlbəəl qızdırıb qurutduğu çörəyin üstünə yungülcə yağ çəkib, üzərinə də azacıq şor yaxıb bir dişləm alır, üstündən də bir qurtum çay içirdi. Üzbəüz stolda əyləşib kişinin qəlyanaltısını anbaan diqqətlə izləyən qayğıkeş xanımı:

- Yağ-şorla yeyirsən? - soruşdu.

Bəhmən əlindəki çörək dilimindən bir dişləm də alıb, yenə bir qurtum çay içərək, nəzərlərini Fəridəyə tərəf dikib, azacıq gülümsəməklə kifayətlənir, daha nə desin, desin ki, görmürsən bəyəm nə yediyimi? Olmaz, deyə bilməz, çünkü Fəridə inciyər, incidimi? - İştahım yoxdu, yemək istəmirəm deyib sakitcə duracaq, onda da bir daha yemək yeməyi qaldı axşama, Bəhmənin işdən dönüb şam yeməyinə süfrəyə oturmağına. Ona görə də gərək diqqətli ola, - həə, yağ-şor yeyirəm, - çörəklə, üstündən də çay içirəm, balla - deyəsən. Bu tam cavab olar, həm də növbəti bənzər sualın, məsələn, bəlkə yumurta bişirim? Süd də var, kimi - təkliflərin təşəbbüsləndirilməsini bir qədər əngəlləyər...

Səhər yeməyinin ardınca da yolasalma: - Sağ ol, salamat qal "mərasimi".

Bəhmən stoldan qalxıb yerindən tərpənəndə:

- Kökədir, sənin üçün ayırıb qoymuşam, azdırsa, beş-altı dənə də götür, acanda əl-qaf edərsən, - deyib, bir torba dolusu bişmişi Bəhmənə uzadır.

Bəhmən dinməz-söyləməz torbanı alıb stolun üstündə bir kənara qoyur.

Fəridə yüngülvari "həmlə" edir:

- Öz əlimlə bişirmişəm, çox dadlıdır, götür, arada yeyərsən, - deyə təkid edir.

- Yemirəm, istəmirəm. - Bəhmənin səsi belə hallardakı halına uyğun bir balaca "aşqarranır".

Fəridə təəccübqarışıq gileylə:

- Niyəə? - deyir, həm də şəkdən düşür, yoldaşının: - istəmirəm dedisə, daha torbanı əlinə alıb götürməyəcəyini bilir, ancaq elə-belə iradını bildirib, narazılığını ifadə etmədən də sovuşub əl çəkməz, yenə nəsə deməlidir və deyir də:

- İstəmirsən istəmə dəə, günah məndədir axı!

İndi gəl səbr elə dəə, Bəhmən dişlərini bir-birinə sıxıb matıxıb durur.

Fəridə incik halda yerindən tərpənib buz dolabına yaxınlaşır. Dəstərxana bükülü hələ axşamdan hazırlayıb qablaşdırdığı yeməkləri səliqə ilə çantaya yığır və bir əli işdə yeyəcəyi təamlar haqqında bəzi izahatlar da verir.

Bəhmənin dili dinc durmur:

- Yeməyi çox qoyursan, artıqlıq edir, qalır, paymal olur. Bir az kəm eləsən olmazmı?

Fəridə səsini belə məqamlarda lazım olduğu qədər "zilə" çəkir:

- Yox, olmaz, bəlkə bir dostunla, yoldaşınla rastlaşdın, onda da azlıq edər, ac qalarsan. Sonra da, - artıq qalar birinə pay edərsən, lap qaytarıb gətirərsən, - deyə çarəsini də, yolunu da göstərir.

Bundan sonra nə deyəcəksən ki, susub dinləməkdən, tabe olmaqdan başqa bir çarəmi qalır?.. Bəhmən əl atıb barxanasını götürür və Fəridənin ardınca qapıya sarı yollanır.

Fəridə axşamdan bəri neçə dəfə gözdən keçirib silib parıldatsa da qapının ağzında ayaqqabılarını geyinən Bəhmənə: - Sən də bax, ayaqqabıların gör təmizdi? Birdən unudaram, yadımdan çıxar, silmərəm haa, - deyə təlaşlanar.

Bəhmən də:

- Təmizdi, həə, tər-təmizdi, lap yaxşı silmisən, sağ ol, - deyib narahatlığına son qoyar, pencəyinə əl atıb əyninə keçirənəcən yenə Fəridə nəsə tapıbmış kimi, - Deyəsən, fikir verməmişəm, ay bunun ətəyi əylib, ya ütüsü yaxşı vurulmayıb, maşında pencəklə oturub əzirsən və beləcə, nəsə bir səbəb axtarıb tapıb nigarançılığını elə hey dilə gətirər.

Fəridə ifrat təmizlik sevəndir. Lap vasvasıdır. Yaşının bu çağında da bəzən yerə düşən bir meyvə dənəsi və ya nəzərinə çarpan tük üçün ərinməyib yerə çökərək künc-bucağı ələk-vələk edər.

Belə məqamlarda illər, xatirələr səf bağlayıb Bəhmənin üstünə gəlir, az qala yoldan saxlayıb bardaş qurmağa həvəsləndirir.

***

...Gənclik illəriydi. Yenicə ailə qurmuşdular, çalışdıqları ucqar kənd rayonunun mərkəzində bir ata dostumun həyətində, birotaqlı mənzildə müvəqqəti yerləşmişdilər. Dost evinin "daimi sakinləri"nin ayrıca giriş-çıxışı olan geniş həyətin ortasında su quyusu vardı. O su quyusunun başına gedib ondan istifadə etmək səlahiyyəti isə bu ocaqda təkcə bir adama, evin yaşlı, ağbirçək xanımına məxsus idi. Xanım kənar adamlara, hətta qonşuluqda yaşayan doğmaca qızına belə o quyuya vedrə sallayıb su şəkməyə icazə vermirdi. Gün ərzində əlində vedrə su üçün gələn bütün qonum-qonşu, həyət-baca üçün elə ozü, həm də öz vedrəsi ilə quyudan su çəkib onların qablarını doldurur, yola salırdı.

***

Bəhmən bir gün yaşadıqları o xudmani evin kiçik şüşəbəndində oturmuşdu. Dost evinin o ağbirçək xanımının həyətdəki su quyusunun başında haçandan bəri nə iləsə məşğul olduğu diqqətini qəfil çəkdi. Zəndlə baxdı, xanımın əlində nimdaş alüminium bir qab, boşqab vardı. O, quyudan su çəkib boşqabı yaxalayır, əli ilə davamlı ovxalayır, üstündən su axıdır, gözlərinə yaxınlaşdırıb diqqətlə baxırdı. Görünür, təmizliyə qane olmur, yenidən təkrar-təkrar yuyur, üstündən vedrə-vedrə su axıdırdı. Az qala gün yarı olmuşdu, qadın isə qabı hələ də yuyubyaxalamaqdaydı. Bəhmən dörd gözlə baxırdı. Xanım-xatın ağbirçək yenə qabı ovxaladı, quyudan bir vedrə su çəkib boşqabın üstünə töküb təzədən yaxaladı, gözlərinə yaxınlaşdırıb bir də diqqətlə baxdı və sonra nə düşündüsə qolların açıb bəlkə də saatlarla yuyub yaxalamaqda olduğu o qabı var gücü ilə uzağa, həyətin qurtaracağına, aşağıdakı dərəyə tolazladı. Heyrətdən gözləri bərələ qalan Bəhmən hənir hiss elədi, dönüb baxdı, Fəridə yanında dayanmışdı, xəfifcə gülümsəyirdi. O, Bəhmənə: - Şahnisə nənədir, diqqətli olduğu qədər də ifrat təmizkardır, bayaqdan mən də baxırdım, yuduğu qabın paklığına əmin olmadı, qane olmadığı üçün də tulladı, - deyib Bəhməni toxtatdı. Doğmaca qızına quyuya yaxın getməyə icazə verməyən o vasvası Şahnisə nənə bu həyətdə o quyudan özündən savayı yalnız bircə nəfərə sorğusuz-sualsız su çəkməyə izn vermişdi ki, o da Fəridəydi. Soruşanların niyəsinə də Şahnisə nənə bircə kəlmə ilə cavab verirdi: "O məndən də təmizkardı".

İndi bax, gör Bəhmən nələr çəkir dəə!..

Mətbəxdə yanan ocaqda qaynayan süd qazanı daşsa belə, Bəhməni qapıdan yola salmamış gerı dönməz. Açıq qapıdan kişini dəmir ayaqlığa (liftə) qədər nəzərləri ilə müşayiət edər, Bəhmən nə qədər: - Gözləmə, keç evə, - deyib təkid etsə də xeyri olmaz, axıradək gözləyər, dəmir ayaqlığa gəlib çatanda da hər gün beləcə onun arxasınca bir parç suyu paymal edib səpərək dəhlizi isladar, dua-səna edər: - Özünü gözlə, ehtiyatlı ol, sağ-salamat dönəsən, Allah amanında olasan, - deyə-deyə arzu diləklərini də əsirgəməz, nəvazişini, diqqətini, belə bol-bol dilə gətirməkdən yorulmaz.

İnsafən ehtiram və hörmətdən, ən əsası da doğma istəkdən irəli gələn bu xeyirxahlığı qarşı tərəfin bəzən işin-gücün, çevrənin yalan-gerçəyindən doğan gərginliklər səbəbilə ədalətsiz iradlar ilə də qarşılanan məqamları olur. Ancaq Fəridə, yaxşı ki, bunları əlbəəl unudar, ya da fikir verib ürəyinə salmaz, növbəti gün yenə də eyni sevgi və ehtiramla ömür-gün yoldaşını beləcə salam-sağolla yola ötürər. Ya da ürəyinə salsa belə büruzə verməz, qəti hiss etdirməz.

Bəhmənin hərdən səhərlər ehtiyatla davrana-davrana Fəridəni duyuq salıb oyatmadan aradan çıxmaq "fəndinin" baş tutan vaxtları da olurdu. Onda da telefonu işə salıb elə hey zəng çalır, Bəhmənin deyinə-deyinə də olsa, nə zaman açacağını gözlər:

"Yatıb qalmışam, necə qalxıb getmisən, xəbərim olmayıb", - deyə dönə-dönə üzrxahlıq edər, "heç çay da içməmisən, yemək də yeməmisən" - deyib, o başdakını hövsələdən çıxarıb belə məqamlardakı təbirinə uyğun "qarşılıq" verənəcən o ki var qayğılanardı.

İllərdi Bəhmənin hara gedirsə getsin hər gün hər dönüşünə, qapıdan içəri girişinə cavabın aldı, ya almadı, Fəridənin bircə sözü vardı: Gəldin?!

***

...Bu səhər Bəhməni evdən qızı yola salırdı. Səhər yeməyi üçün elə həmişəki yerdə, mətbəxdə süfrə açmışdı. Çay dəmləmişdi, süfrədə yağ da, üzlü pendir, şor da, hətta bal da var idi. Di gəl, "nə yeyirsən, nə yeyəcəksən?", - deyə eşitməyə alışdığı səs-səda yox idi.

Evdən çıxanda qızı da atasının ardınca onu yola salmağa qapıyacan gəldi. Çölə adlayarkan elə - "Geri dön, daha gözləmə" demək istəyirdi ki, qızı onu qabaqlayıb qəfildən: - Deyəsən, Xaqan oyandı, - deyib geriyə dönərək qapıdan çıxmasını gözləmədən uzaqlaşdı. Bəhmən qapını ardınca örtüb dəhlizdə asta addımlarla yeriyib dəmir ayaqlığın qabağında dayandı. Bu gün qapıdan burayacan, bu on-on iki addımlıq məsafə ona çox uzun gəldi. O durduğu yerdən dönüb indicə çıxdığı qapıya tərəf boylandı, hər gün arxasınca baxan o məhzun baxışları görmək, min bir diləklə onu yola salanda ağırlayan sədaları duymaq istədi, ardınca atılan suyun səsini eşitmək keçdi könlündən, fəqət...

Bəhmən dəmir ayaqlığa - liftə mindi. Düşüncəliydi. Sol ayağı sancdı. Nəzər yetirib baxdı, çəkməsinin kiriçi tərs düyün düşmüşdü, yeridikcə ayağını sıxır, ağrıdırdı.

Yol boyu illər öncə nəvəsi balaca Bəhruzla aralarındakı bir söhbəti xatırladı.

Bəhruza: - Bilirsən də, mən səni çox istəyirəm, lap çox, - demişdi.

Bəhruz da cavabında: - Bilirəm, baba, - deyə təsdiqləmişdi. Sonra da, - ancaq biri də var onu hamımızdan çox istəyirsən , - deyə qımışa-qımışa əlavə etmişdi.

Bəhmən təəccüblə:

- Ay Bəhruz, desənə, kimdir o xoşbəxt adam ki, mən onu səndən də çox istəyim?

Bəhruz tərəddüd etmədən əminliklə:

- Ana - ananı, ana - ananı (Fəridəni nəvələri belə...) hamıdan çox istəyirsən, -demişdi...

5 dekabr, 2020-ci il

Novruz NƏCƏFOĞLU

Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 15 iyun. S.19.