Ədəbiyyatda Ali Baş Komandan
Bu gün
şeirim, sözüm,
hecam,
qafiyəm - İlhamdır!
Qarabağ
- Azərbaycandır!
"Qarabağnamə"m
- İlhamdır!
(Nəriman
Həsənzadə, Ədəbiyyat qəzeti, 27 fevral, 2021)
"Deyirlər, Qələbənin çoxlu atası
olur, məğlubiyyət yetimdir. Bizim otuz il bundan
qabaqkı məğlubiyyətimizin "ataları"
çox idi, amma bugünkü şanlı zəfərimizin
atası birdir - İlham Heydər oğlu Əliyev".
(Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin "Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənablarına"
ünvanladığı 1 dekabr 2020-ci il
tarixli təbriknaməsindən. - Ədəbiyyat qəzeti, 5
dekabr 2020)
"Azərbaycanı
bəlalardan qurtaran ulu öndərin oğlu, Qarabağ zəfərinin
atası, qəhrəman ordumuzun Ali Baş Komandanı, ərazi
bütövlüyü bərpa olunmuş Vətənimizin
hörmətli Prezidenti, böyük, tarixi qələbəmiz
münasibətilə Sizi təbrik edir və təşəkkürümüzü
bildiririk.
Biz sözlə işləyən yazıçılar bu
gün sevincimizi, fərəhimizi ifadə etməyə söz
tapmırıq. Eşq olsun Müzəffər Ordumuza! Var
olsun xalqımız. Qarabağ bizimdir, bizim
qalacaq. Qarabağ Azərbaycandır!
Hörmətlə,
Yazıçılar
Birliyinin sədri: Anar
I katib:
Fikrət Qoca
Katiblər:
Çingiz Abdullayev, Rəşad Məcid, İlqar Fəhmi. 10
noyabr 2020"
(Ədəbiyyat
qəzeti, 14 noyabr 2020)
***
Ali
Baş Komandan obrazı ədəbiyyatımıza 2016-cı
ilin Aprel döyüşləri ilə gəldi:
Milyonlar
ayaqdadır, milyonlar hazır durub,
Milyonlar qurban gedir o günün gəlməsinə.
Azərbaycan
- çırpınan əlli milyon Nidadır
Ali
Baş Komandanın bir "Hücum" kəlməsinə!
(Arzu Əsəd, "Və Nida". Bakı, "Elm və təhsil",
2020, s. 6)
Gəldi
və tüm Millət, Cəmiyyət, o cümlədən
Ədəbiyyat əmrinə müntəzir oldu:
Ali
Baş Komandanım!
Əmrinə
müntəzirik...
(Ənvər
Əhməd, ƏQ, 10 oktyabr 2020)
Şairlər
səf-səf düzüldü:
...hücum
əmri eşidirəm
"Vur"
əmri verdi Komutanım -
"Gedək
Qarabağa!"
(Mahirə
Abdulla, ƏQ, 10 oktyabr 2020)
Yer
üzünə sığa bilməz
Qarabağsız
dərdim mənim,
Artıq
Ali Baş Komandan
Əmr eləyib,
Onu dərddən
qurtarmağa...
(Zeynal Vəfa,
ƏQ,17 oktyabr 2020)
Baş
Komandan verdi hücum əmrini,
Döyüşə
qaldırdı öz ləşgərini...
(Şöhlət
Əfşar, ƏQ, 31 oktyabr 2020)
Dur
ayağa, yetər artıq,
Dur, Azərbaycan əsgəri.
Baş
Komandan əmr verdi,
"Vur, Azərbaycan əsgəri!"...
(Elşad
Barat, ƏQ, 18 sentyabr, 2021)
Əmrindən
güc aldın Baş Komandanın,
Zəfərin
mübarək, komandir oğlum!
(Nəzakət
Məmmədli, ƏQ, 31 oktyabr 2020)
Vur əmrin
dur əmri əvəz etməsin,
Haqçün
axan qanlar hədər getməsin...
(Elnur
Uğur, ƏQ, 24 oktyabr 2020)
Və Ali
Baş Komandan komutan oldu:
Vur, əsgərim,
vur! - deyə
əmr
eləyir Komandan...
(Sabir
Rüstəmxanlı, "Qarabağa dönüş"
poemasından - ƏQ, 24 dekabr 2020)
Hər
sözünə deyirik: "Bəli!" Baş Komandanım!
Hər əmrinə
hazırıq Ali Baş Komandanım!
(Barat
Vüsal, "Ali Baş Komandana" - ƏQ, 13 mart
2021)
...Zabitlər
çıxmaz əmrdən,
Yumruğun
var dəmirdən,
Ali
Baş Komandanım!
(Abuzər
Turan, "Zəfər nəğməsi"
poemasından - ƏQ, 24 dekabr 2020)
Əmrinə
müntəzirdir Azərbaycan Ordusu,
Halal olsun
deyirəm Sənə bu torpaq, bu su,
Ananın
südü kimi, atanın çörəyitək
Qarabağ
üzərində dalğalansın bayrağın
Ana Azərbaycanın,
Ata Azərbaycanın
döyünən
ürəyitək
Ali
Baş Komandanım...
(Vaqif
Aslan, ƏQ, 10 oktyabr 2020)
Müharibə
dövrlərində, görünür ki, elə belə də
olur: "Prezident çıxışları da Ədəbiyyatdır.
Sözün gur səsləndiyi, özü
olduğu Ədəbiyyat. İctimai şüuru bir
nöqtəyə cəmləyən, səfərbər və
ifadə edən Ədəbiyyat..."
(T.Əlişanoğlu,
"Qalibiyyət və ədəbiyyatın dərsləri"
- ƏQ, 12 dekabr 2020)
27 sentyabr
- 10 noyabr 2020, 44 günlük Vətən müharibəsi
zamanı, Ali Baş Komandan Obrazını topluma, millətə
və dünyaya səslənən
çıxışlarında Ali Komutanın özündən
gözəl, özəl, əzəl göstərən, təqdim
edən, yaradan olmadı; həm ingilis, ərəb, fransız,
alman, ispan, italyan, türk və rus dillərində, Dünya və
Millət dilində. "Həmişə vaxtında
deyilmiş, kifayət qədər mürəkkəb hadisələrin,
gərgin, qaynar, hər cəhətdən sürəkli (və
ideoloji ehtiraslarla zəngin) proseslərin mahiyyətini
böyük analitik istedad (və intellektlə) şərh edən,
başlıcası isə Azərbaycan xalqının iradəsini
bütün təfsilatı ilə əks etdirməyin parlaq
ifadəsi olaraq ortaya çıxan bu möhtəşəm
Söz..." Bu Sözü "tarixi qələbəmizi
heç kimin təsəvvür edə bilməyəcəyi
layihə gücündə həyata keçirən bir Lider
işlətdi - Sözümüzün Ali Baş Komandanı!.."
(Nizami Cəfərov,
"Sözümüzün Ali Baş Komandanı" -
ƏQ, 14 noyabr 2020)
Millət
bu dövrdə rəhbərini heç olmadığı qədər
məğrur görür, tanıyır: "Müstəqillik
mentaliteti və statusunu həmişə uca tutub qoruyan Ali
Baş Komandan İlham Əliyevin bu gün dünyanın
gözü qarşısında nümayiş etdirdiyi məğrur
lider obrazı isə onun məqsəd və mövqeyinə
real-əməli mündəricə qazandıran əsas rəmzlərdən
oldu..."
(Elnarə
Akimova, "Yalnız Qarabağ uğrunda". - ƏQ, 3
oktyabr 2020)
Çün:
"Ötən əsrin 90-cı illərində ona görə
uduzmuşduq ki, Qarabağ savaşını Vətən və
xalq müharibəsinə çevirə bilməmişdik. Ali
Baş Komandan İlham Əliyevin gücü onda oldu ki, məhz
bu amili nəzərə aldı, milləti milli-diplomatik səriştə,
peşəkar və ali mənəvi-əxlaqi
təməllər üzərində savaş hərəkatına
hazırladı..."
(Elnarə
Akimova, "Şuşada azan səsi". - ƏQ, 14 noyabr
2020)
"Dünya şahmat taxtasıdır. Azərbaycan
dünyada öz gedişini etdi. Azərbaycan gedişi! Bunun adı xalq, ordu, rəhbər birliyidir!"
(Nərgiz İsmayılova, "Doğma
Qarabağımıza qayıdırıq!". - ƏQ, 14 noyabr 2020)
"Bir
sözlə, Qarabağ uğrunda böyük qələbə
Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin planetar
miqyaslı informasiya cəbhəsində, siyasət
meydanında qazandığı böyük uğurdan, ciddi
taktiki və strateji qələbədən
başladı..."
(Sadıq
Elcanlı, "Müqəddəs qələbəyə and
içirəm". - ƏQ, 31 oktyabr 2020)
"Gerçəkdən
də Ali Baş Komandanın parlaq strategiyası - onun şəhər
və kəndlərimiz işğaldan azad edildikcə, hər
bir qələbə aktını tarix və müasirliyin vəhdətində,
regional və beynəlxalq siyasətin kontekstində, real proseslərin
axarında, əldə olunmuş nəticənin əsl dəyərində,
hər cür polemikanın "alfa" mövqeyində qiymətləndirərək
yüksək məntiq və siyasi-diplomatik məharətlə
şərh etməsi bu müharibəni ermənilər
üçün xaos, azərbaycanlılar üçün
harmoniya başlanğıcına çevirirdi..."
(Rahid
Ulusel, "Vətən müharibəsi və ədəbiyyatımız".
- ƏQ, 25 sentyabr 2021)
Şair
deyir:
Birləşdik
ən ağır dərdi-sərdə biz,
Birlikdə güclüyük xeyir-şərdə biz.
Ali rəhbərimiz,
Baş sərkərdəmiz
sadiqdi
andına, sözünə şükür...
(Kəmaləddin
Qədim, ƏQ, 12 dekabr 2020)
Ədəbiyyata Ali Baş Komandan Vətən müharibəsinin
ilk günündən, təbii-stixiyalı, qədəmbəqədəm
yeriyir; hisslərə-emosiyalara, coşqu və şüurlara
hakim kəsilir. Şairlər hər şeydən ziyadə bu
missiyanı əzilmiş ruhun oyanışında, təbii,
stixiyalı Kişilik kultunun, qətiyyət, cəsarət, ərənlik
keyfiyyətlərinin, "kişilik istedadı"nın baş qaldırmasında,
özünü-ifadəsində görür, arayırlar:
Sən
kişilik qeyrəti
Göstərdin millətinə.
Qovuşdun
elə bil ki,
Yurd-yuva cənnətinə
Ali
Baş Komandanım...
(Ənvər
Əhməd, ƏQ, 10 oktyabr 2020)
Ali
Baş Komandan dəmir yumruğun
düşmənin başına vuran kişidi,
millət,
Prezidentin - arxan, dayağın,
Sözünün
üstündə duran kişidi!
(Vahid
Əziz, ƏQ 16 yanvar 2021)
"Dəmir
yumruq" - bu gözəl söz
El-obanın dilindədir.
Dəmir
yumruq dəmir kimi
Bir
kişinin əlindədir..."
(Zahid Xəlil,
ƏQ, 21 noyabr 2020)
Ali
Baş Komandan, Heydərin oğlu!
Əsrin
savaşını aparan kişi,
Yurdunu
dünyaya tanıdan kişi...
(Şahnaz
Şahin, ƏQ, 28 may 2021)
"Fərqindəyəm, Cəsarət və Kişilik
istedadının bütün dünyaya görk edəcəyi
müjdəni bəkləyirəm. Fərqindəyəm, o müjdə
xəbəri bax elə bu saat, bu dəqiqə, bu saniyə Ali
Baş Komandanımızın dilindən səslənəcək!.. Ruhu şad olacaq Qoç Koroğlunun! Babək
qılıncına xəbər yetəcək..."
(Sərvaz
Hüseynoğlu, "Gəlsin gəlməli Müjdə,
yaxud eşq olsun Cəsarət istedadına". - ƏQ, 7
noyabr 2020)
Abuzər Turanın oynaq xalq ruhunda qələmə
aldığı lirik poemada "kişilik" məfhumu iki fərqli
çalarda səslənir. Adi xalq müraciəti forması
kimi, dağı dağdan endirir:
Sağ
olsun Putin kişi,
Ağılla
tutdu işi...
Və əksinə,
ərənlik keyfiyyəti kimi, ucaldır:
Erməniyə
dağ basan,
Üç
Kişiyə can qurban,
Abuzər
sizə heyran:
İlham, Tayyib, İmran Xan!"
(Abuzər
Turan, "Zəfər nəğməsi" - ƏQ, 13 fevral
2021)
Ədiblər
bu yüksəlişi milli-tarixi enerjinin oyanışına
yozur və yazır: "Qədim türk dilində gözəl
bir ifadə var - Eltəriş. Bu adı səpələnmiş
yurdları bir mərkəz ətrafında birləşdirib
dövlət quran xaqanlara verərdilər. Didilib-dağılmış Azərbaycan
yurdlarını bir dəfə dərləyib dövlət
qurmaq missiyası Şah İsmayılın üzərinə
düşmüşdü. O bunu elədi. Mən həmişə
belə hesab etmişəm ki, özünü 50 milyon azərbaycanlının
Başqanı sayan İlham Əliyev də belə bir missiya ilə
görəvlidir...
Bizim
İlham xaqanımız eltəriş,
Türk
elini toplamağa gəlmişik
Qızıl
alma Bakıdadır, bunu bil,
Tanrı eli ülkümüzdən doğacaq.
Qəhrəmanlıq
göydən gələr Qurd ilən,
Pozulmayan
ülkümüz var yurd ilən..."
(Elxan Zal
Qaraxanlı, "Ülkümüzün Qarabağ səhifəsi".
- ƏQ, 3 oktyabr 2020)
Elxan Zal Qaraxanlının Qələbə ilində
bir-birinin ardınca düzdüyü Qarabağ oçerklərində
("Ülkümüzün Qarabağ səhifəsi". - ƏQ, 3
oktyabr 2020; "Qarabağda Səlcuq şikəstəsi".
- ƏQ, 31 oktyabr 2020; "Yolunuz açıq olsun, cənab
İlham Əliyev!". -
ƏQ, 24 dekabr 2020; "Şuşa - Pənahəlidən
İlham Əliyevə qədər". -
ƏQ, 19 iyun 2021; "Şuşa düşüncələri".
- ƏQ, 4 sentyabr 2021) Ali Baş Komandanımız tarixin
"2200 il dərini, Xaqan Metedən", "Göy Türk,
Xəzər, Səlcuq, Osmanlı ənənələri"ndən,
"Şah İsmayıl qutu", "Səlcuq şikəstəsi",
"Koroğlu cəngisi", "Qarabağ şikəstəsi"ndən
keçərək, gəlib "Turan qapısı"nı
açır:
"Rəcəb Tayyib Ərdoğan və İlham
Əliyev - iki böyük öndər. Tanrının
inayəti ilə onlar hər ikisi demək olar ki, eyni zamanda,
Türk əsrinin lap əvvəlində dövlət
başına gəldilər. Əsrin
Türk əsrinə dönməsinin təməlini qoymaq
üçün gəldilər. Aram-aram,
türk hökmdarlarına layiq bir hövsələ ilə məmləkətlərini
gəlişdirdilər, camaatlarını hazırladılar və
böyük zəfərlərin təməlini qoydular. Bu zəfər böyük bir yolun
başlanğıcıdır, Turan yolunun!"
(E.Z.Qaraxanlı, "Qarabağda Səlcuq şikəstəsi". - ƏQ, 31 oktyabr 2020)
Bu ki:
Allahın
nəzərləri üzərinə enibdir,
Səndə
qədim türklərin ruhu təzələnibdir,
Millətimin
dilində adın əzizlənibdir,
Dünyaya
tarix dərsin yenidən oxudanım,
Ali
Baş Komandanım!
(Cavidə
Məmmədova, "Ali Baş Komandanım". - ƏQ, 21
noyabr 2020)
"Turan
qapısı" anısını Əlibəy Hüseynzadənin
1915-ci ildə Çanakkala döyüşünə ithafən
yazdığı şeirdən günümüzə Azər
Turan iqtibas edir və ardıcıl Qarabağ esselərində
("Burası Turan qapısı" - ƏQ, 3 oktyabr 2020;
"Salam Türkün Bayrağına və yaxud
dağılan erməni mifi" - ƏQ, 24 oktyabr 2020;
"Tanrının evi - Türk Qarabağ və Bir hilal
uğruna batan günəşlər". -
ƏQ, 14 noyabr 2020; "Zəfər paradı və Nihal
Atsız". - ƏQ, 12 dekabr 2020;
"9-luq". - ƏQ, 24 dekabr 2020;
"Görmədim"dən başlayan estetik qürub".
-ƏQ, 3 aprel 2021; "İstanbulun fəthi, Amerikanın kəşfi,
qızıldərililərin soyqırımı..." -
ƏQ, 1 may 2021) Ali Baş Komandanın Zəfər dastanı
səhifələrinə Türkün ulu tarixindən
dürüst, hər dəfə hədəfi vuran sərrast
analogiyalar gətirir:
"Bu mənada İlham Əliyevi yalnız Alparslan,
Fateh, Ənvər paşa və Atatürklə müqayisə
etmək olar.
Hətta savaş üslubları, savaş
ritorikaları da bəzən üst-üstə düşür.
Sakarya müharibəsi zamanı "Səddi-müdafiə
yoxdur, səddi-vətən vardır" deyən Atatürk
kimi, İlham Əliyev də "status-kvo yoxdur, təmas xətti
yoxdur, onu biz ləğv etdik" deyir"
(Azər
Turan, "Salam Türkün Bayrağına və yaxud
dağılan erməni mifi" - ƏQ, 24 oktyabr 2020)
Həm
"ilkləri" vurğulamaqla: "Üçrəngli
bayrağımız nə 1918-ci ildə, nə də 1992-ci ilə
qədər Qarabağda dalğalanmayıb. Buna
tarixi fürsətimiz olmayıb. İndi o
ilk dəfədir ki, Qarabağ səmasında
dalğalanır. Bəlkə də yüz ildən
çoxdur ki, Şuşa məscidinin minarəsində
azan verilmirdi. İlk dəfədir ki, Gövhər Ağa məscidinin
minarəsindən azan səsi eşidilir..."
(Azər Turan, "Tanrının evi - Türk Qarabağ
və Bir hilal uğruna batan günəşlər". - ƏQ, 14 noyabr 2020)
Tarixi analogiyalardan poeziya da qaçınmır. Hünəri göstərməyin
ən bariz, əyani üsulu, görünür ki, elə
budur:
...İlbilgə
xatun Mehriban,
Bilgə
kağanımız İlham olsun!
Qazilərimizə
ehtiram,
Dost ellərə
salam olsun!
(Əsəd Cahangir, "Xarıgülnar". - ƏQ, 22 may 2021)
Siz olduz
tarix yazan
İlham ilə Ərdoğan.
Sizinlədi
ruhları
Atatürklə
Heydərin
Türkün
uğurlarına
Gök üzündə sevinir.
Gürşad,
Mete, Oğuz xan
İlham ilə Ərdoğan.
(Seymur
Şeydayev, ƏQ, 14 noyabr 2020)
Xətai
amalı bu gün oyaqdır,
Nadirin əməli
bu gün dayaqdır,
İlhamın
təməli bu gün mayakdır!
Yeni
çağ başladır xan Azərbaycan!
Türkiyə,
Pakistan, can Azərbaycan!
(Zaur
Ustac, ƏQ, 25 sentyabr 2021)
Şah
İsmayıl - Sultan Səlimdən ən nəhayət itələnib,
Ali Baş Komandan yeni tarix başlatır: "Və gün gəldi.
Heydər oğlu İlham Əliyev və Rəcəb
Tayyib Ərdoğan türk törəsinin və ümmət
qayəsinin Sultan Səlim və Şah İsmayıldan
başlayan pozğunluğuna son qoydular. Qəflət
yuxusunda yağı pəncəsi altında inləyən
İslam ümmətinə örnək göstərdilər..."
(Elxan Zal
Qaraxanlı, "Ülkümüzün
Qarabağ səhifəsi". - ƏQ, 3 oktyabr, 2020)
Ali
Baş Komandan Tarix yazır: "Bizim günlərdə
yalnız Ordumuzun deyil, Milli ruhumuzun da Ali Baş Komandanı
İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə bütün
dünyanın gözləri qarşısında Azərbaycan
xalqının yeni tarixi yaradılır..."
(Nizami Cəfərov,
"İrəvan". - ƏQ,
7 noyabr
2020)
...Tarixin
yaddaşına
Tarix yazan
sərkərdəmiz!
Hər
sözündə, kəlməsində
Ümid
var, qətiyyət var,
Məğrur
baxışlarında
Sevgi var, ləyaqət var.
Düz
yolu - Heydər yolu,
Öz yolu - Heydər yolu.
Ulu
öndərin oğlu
Ucaldır hürr səsini.
(Adil
Şirin, ƏQ, 17 oktyabr 2020)
Bu, başqa bir yol deyildir, həmincə tarixi
analogiyaların davamında gələn "Ulu Öndər
yolu"dur.
Qəlbən
xəbərdaram el sevgisindən -
millət
"Heydər" deyib, "İlham" eşidib,
ruhu
bağışlayar Öndərin, desəm:
"Atadan bir addım da irəli gedib!"
(Vahid Əziz,"Ali Baş Komandan". - ƏQ, 21 noyabr 2020)
Tarixi yaddaşla yanaşı, poetik ilham da ekzistensial
"Öndər oğlu - Heydər yolu"
motivi-ideyası-qafiyəsi üzərində məxsusən
israrlı, yekdildir. Belə:
O hər
kəsin dostudu,
Xalqın qəhrəmanıdır.
Hər kəsin
Prezidenti
İlham
Heydər oğludu!
Ulu
öndər oğludu!..
...Yolu
öndər yoludu!"
(Fikrət
Qoca, "İlham Heydər oğludu!" - ƏQ, 24 oktyabr
2020)
Ulu
öndər balası,
Elin qeyrət
qalası,
Yağıdan
öc alası,
Tarixə
ad salası
Ali
Baş Komandanım!
(Abuzər
Turan, "Ali Baş
Komandanım". - ƏQ, 24 dekabr 2020)
...Sən
oğlu deyilsənmiş təkcə ulu öndərin,
Ey bu
xalqın, millətin oğlu -
Baş
Komandanım,
Hər əmrinə
hazırıq, Ali Baş Komandanım!
(Barat
Vüsal, "Ali Baş Komandana". - ƏQ, 13 mart 2021)
Bu yol Heydər
yoludur, ona bayraqdar oldun,
Həm
oğul, həm vətəndaş,
həm də
Komandan oldun,
Qələbəylə, zəfərlə bu əsrə
imza qoydun.
Dünyanın
tarixində yeni səhifə açanım,
Ali
Baş Komandanım!
(Cavidə
Məmmədova,"Ali Baş
Komandanım". - ƏQ,
21 noyabr 2020)
Yaxud belə,
hamılıqla:
Ali
Baş Komandanım,
İndi sən hamınınsan.
Rəssam
fırçasınınsan,
Şair
ilhamınınsan...
(Musa
Ələkbərli - ƏQ,
24 aprel
2021)
Sən
göyün oğlusan, sən yerin oğlu,
Xoş xəbər gətirən səhərin oğlu.
Sınmaz
Ulu Öndər Heydərin oğlu,
Ali
Baş Komandan, var ol, min yaşa...
(Fəxrəddin
Teyyub, ƏQ,
7 noyabr
2020)
Adınla
başlanır qeyrət dastanım,
Min
yaşa, müzəffər Baş Komandanım!..
Sərkərdə
oğlusan Dədə Heydərin,
Cürətin
yenilməz, hikmətin dərin...
...Arzu
yollarımda ümid sarvanım...
Tanıtdın
cahana öz ünvanını,
Yaşatdın millətə zəfər anını.
Üçrəngli
bayrağım öpür alnını,
Adınla
öyünür Azərbaycanım,
Min
yaşa, müzəffər Baş Komandanım!
(Balayar
Sadiq, ƏQ,
7 noyabr
2020)
Baş
Komandan - Heydəroğlu
Qarabağa cızıb yolu.
Bayrağımız
sağı-solu,
Yollar nura
boyanıbdı...
(Əbülfəz
Muxtaroğlu, ƏQ,
24 oktyabr
2020)
Ali
Baş Komandanım, yaşa var ol, yüz yaşa!
Saldığın
zəfər yolu tamaşadır, tamaşa,
Bu yolu
tutmalıyıq başdan-başa qumaşa,
Bu yol ata
arzusu - bu yol Öndər yoludur,
Bu yol
Şuşaya gedir, bu yol Zəfər yoludur!
(Asim
Yadigar, ƏQ,
18 sentyabr
2021)
***
Ali Baş Komandanın 2020-ci ilin sentyabr-noyabrında
başlatdığı Vətən müharibəsi - Müqəddəs
savaşımızdır. "30 ildir
Qarabağda savaş gedir. Amma bu savaş Vətən
müharibəsi - Qurtuluş savaşı müstəvisinə
indi keçdi. Ali Baş Komandan İlham Əliyev
savaş əmrini "Qarabağ Azərbaycandır və
nida!" hökmü ilə verdi. Millətimizin
ruhunu bayraq kimi dalğalandıran bu sözlər müqəddəs
Azərbaycan kitabının son savaş ayəsidir:
"Qarabağ Azərbaycandır və nida!"
(Azər
Turan, "Burası Turan qapısı". - ƏQ, 3 oktyabr
2020)
Biz
nöqtə yox, nida qoyduq,
Bu, Qələbə
nişanıdır!!!
(Musa
Ələkbərli, ƏQ,
10 oktyabr
2020)
"Ayə" sözünün özü müqəddəsliyə
işarədir. Elxan Zal Qaraxanlı bir silsilə
şeirini "Savaş ayələri" adlandırır.
("Qarabağda yeni tarix yazılır. Savaş ayələrindən seçmələr".
- ƏQ, 17 oktyabr 2020):
Gözəldir
savaş tamı,
Bu yurdun
var İlhamı...
Rüstəm
Kamal "xalqımızın Qarabağla bağlı
ekzistensial təcrübəsi"ndən söz açan məqaləsini
"Müqəddəs savaşımız və
sözümüz" adlandırır; başqa bir yazıda
müqəddəsliyə dalır və arzu edir: "Bu
gün Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev müqəddəs
savaşımızla yalnız torpaqlarımızı deyil,
adlarımızı da azad edir, yerinə qaytarır. -
Suqovuşan, Çinarlı... Ümid edirəm ki, Pənah
xanın müqəddəs adı da qayıdacaq və şəhər
əbədi xoşbəxt taleyinə qovuşacaqdır..."
(Rüstəm
Kamal, "Pənah xanın ruhu". - ƏQ, 24 oktyabr 2020)
Abuzər
Turan "Zəfər nəğməsi" lirik poemasında
"müqəddəs qalib üçlük" ifadəsini
işlətdi və populyarlaşdırdı:
Abuzərəm,
dastanım
Sona
çatdı, ay canım,
Var olun, qəhrəmanım:
İlham,
Tayyib, İmranım,
Müqəddəs
Qalib Üçlük!
(Abuzər
Turan, "Müqəddəs Qalib
Üçlük". - ƏQ, 6 mart 2021)
Akademik
İsa Həbibbəylinin fikrincə: "Müqəddəs
Qalib Üçlük" anlayışı Abuzər
Turanın bədii kəşfi, xalqlar və dövlətlərarası
qarşılıqlı etimadın poetik düsturudur..."
(İsa Həbibbəyli, "Böyük Zəfərin
poetik dastanı". - ƏQ, 24 aprel 2021)
Ali
Baş Komandan məqamının və məramının
özü müqəddəsdir, qutludur:
...dözməzdi
Türk dünyası,
Türk qeyrəti,
Türk övkəsi,
dözməzdi Azərbaycan ordusu,
Azərbaycan
ölkəsi,
dözməzdi bu elin adı-sanı,
müqəddəs bir ad daşıyan
Ali
Baş Komandanı!
(Əhməd
Qəşəmoğlu, ƏQ,
5 dekabr
2020)
Müqəddəs
savaşımızda ədəbiyyat Ali Baş Komandanı
fateh kimi tanıdı; doğma torpaqların yox ki, qəlblərin,
arzuların, xəyalların fatehi, türk ruhunun fatehi:
"Qarabağda yeni tarix yazılır. Şanlı
ordu qorxu yeyən düşməni döyə-döyə,
xınca-xınca yürüyür. Bu ordu nə
böyük ordudur, bu Komandan nə böyük
Komandandır..."
(E.Z.Qaraxanlı, "Qarabağda yeni tarix yazılır. Savaş ayələrindən".- ƏQ,
17 oktyabr
2020)
...Əmr
varmı olmasın sənin əmrinə bağlı,
Sərkərdəlik
elmindən hali, Baş Komandanım!
Hər əmrinə
hazırıq Ali Baş Komandanım!
(Barat
Vüsal, "Ali Baş Komandana" - ƏQ, 13 mart
2021)
Bu mübarək yerişin, bu
duruşun mübarək,
Bu ləngərin,
səngərin, bu vuruşun mübarək,
Ali
Baş Komandanım...
(Vaqif Aslan, ƏQ,
10 oktyabr
2020)
Ali
Baş Komandan vuran qolumuz,
Amalımız
bəlli, haqdır yolumuz...
(Şövkət
Zərin Horovlu, ƏQ,
10 oktyabr
2020)
Allah
güc-qüvvət versin, mənim haqq savaşıma,
Ali
Baş Komandanım "irəli" deyir ancaq...
(Ağacəfər
Həsənli, ƏQ,
31 oktyabr
2020)
Arxanda
dayanıbdı o Ali Baş Komandan,
Hər
addımı qətiyyət, hər addımı cəsarət!
Millətin
ruh bayrağı, bayraqdarı da odur,
Odur
Haqqın haqq səsi, o səsdə ulu qeyrət...
(Xanəli
Kərimli, ƏQ,
10 oktyabr
2020)
Ali
Baş Komandanım elin bayraqdarıdır!
Yolumuz
haqqa doğru, zəfərlərə sarıdır!
Bayrağım
millətimin, ölkəmin vüqarıdır!..
(Güləmail
Murad, ƏQ,
10 iyul
2021)
Ali
Baş Komandan qürurla bu dəm
Çevrilib üz tutdu Xudafərinə.
Bizim
gözümüzdə dəyişdi aləm
Dilimiz
çevrildi min afərinə...
(Vaqif
Aslan, ƏQ,
12 dekabr
2020)
Sən
başdan-ayağa qürursan, qürur,
Sən ey
komutanı Tanrıkut əsgər!
(İbrahim
İlyaslı, ƏQ,
24 dekabr
2020)
Vətən
müharibəsinin hər var günü, haqq günü Ali
Baş Komandan alqış yiyəsidir:
...Alqışlar,
alqışlar, alqışlar ona!..
(Vaqif
Aslan, ƏQ,
12 dekabr
2020)
Alqış
qazilərin, ordumuzun,
Dağ titrədən gur səsinə.
Alqış
xalqımızın, yurdumun
Alov
saçan nəğməsinə, nəfəsinə,
Bu xalqın sərkərdəsinə.
İlham
sənə, alqış sənə!
Böyük
Azərbaycan
Qalxıb ilk pilləsinə.
Azərbaycan
alqış sənə!
(Fikrət
Qoca, ƏQ,
24 dekabr
2020)
Ramiz
Duyğunun "Böyük qələbəmizin Ali Baş
Komandanı" şeiri başdan-başa alqışlar
üzərində köklənmişdir: "Mənim, sənin
və onun Ali Baş Komandanı / Azərbaycan Ordusunun Ali
Baş Komandanı!.."; "Basılmaz dövlətimin, /
Minnətdar millətimin / Ali Baş Komandanı...";
"Yenilməyən xalqımın, / hüququmun,
haqqımın / Ali Baş Komandanı...";
"Üçrəngli Bayrağımın, / Əbədi
növrağımın / Ali Baş Komandanı..."; "Hər
sözümün, şeirimin / Ali Baş Komandanı...";
"Şuşa, Laçın həsrətli sevdalı qəlbimizin
/ Ali Baş Qəhrəmanı! / Böyük qələbəmizin
Ali Baş Komandanı!"
(Ramiz
Duyğun, "Böyük qələbəmizin Ali Baş
Komandanı". - ƏQ,
10 oktyabr
2020)
Şair
"Qalibiyyət dastanı"nda yazır:
Nə qədər
tərif yazsaq
Ali
Baş Komandana,
Yenə,
yenə də azdı!
Xalqımın
canı, qanı!
O bu əsrin
qəhrəmanı!
Şanlı
tariximizdə
Yeni tarix
yaratdı,
Yeni tarix
də yazdı!
(Ramiz
Duyğun, "Qalibiyyət dastanı". - ƏQ, 14 noyabr
2020)
***
Ali
Baş Komandan obrazının təntənə Zirvəsi, Zirvə
görüntüsü, şəksiz ki, Qarabağın xilaskarı,
Şuşanın fatehi məqamıdır. Bu yerdə hər
hansı Söz, 2020-ci il 8 noyabr günü, Şəhidlər
xiyabanı, Üçrəngli bayraq, Dövlət himni,
Azadlıq, müstəqillik mücahidlərinə "Əbədi
məşəl" abidəsi önündə, hərbi
geyimli Azərbaycan Prezidenti, müzəffər Ali Baş Komandanın
mücəssəm obrazı, qürur, əzəmət,
qalibiyyət dolu nitqinin yanında solğun, aciz görünə
bilər:
"Bu tarixi bir gündə Azərbaycan xalqına bu
müjdəni vermək mənim həyatımda bəlkə də
ən xoşbəxt günlərimdən biridir.
Əziz Şuşa, sən azadsan!
Əziz Şuşa, biz qayıtmışıq!
Əziz Şuşa, biz səni dirçəldəcəyik!
Şuşa
bizimdir! Qarabağ bizimdir! Qarabağ Azərbaycandır!"
(ƏQ,
14 noyabr 2020)
Bütün
patetik, möhtəşəm, ictimai-siyasi məzmunlu notlarla
birgə, Ali Baş Komandanın çıxışında
lirik-həzin, riqqətli məqamlar da yer alır: "Mən
bu gün, eyni zamanda, ulu öndər Heydər Əliyevin məzarını
ziyarət etdim, onun ruhu qarşısında baş əydim.
Ürəyimdə dedim, xoşbəxt adamam ki, ata vəsiyyətini
yerinə yetirdim. Şuşanı azad etdik! Bu, böyük Qələbədir!
Şəhidlərimizin, Ulu Öndərin ruhu şaddır bu
gün! Gözün aydın olsun, Azərbaycan! Gözünüz
aydın olsun dünya azərbaycanlıları!"
(ƏQ,
14 noyabr 2020)
Ali Baş Komandanın obrazında qalib akkordlar, məğrur
tonallıq, sevinc-şadyanalıq kultu hakim Səsi təmsil
edir, affekt və effektlərini ədəbiyyata da
sızdırır.
Bükülmüşdü
qəddimiz,
Ayrılığın
əlindən,
Bir
şad xəbər eşitdik
Komandanın
dilindən...
(Rafiq
Yusifoğlu, "Gözlərin aydın,
Şuşa!". - ƏQ, 5 dekabr 2020)
"30 ildən sonra Ali Baş Komandanın
"Şuşa, sən bizimsən. Şuşa, biz
qayıtdıq. Şuşa, biz səni
yenidən dirçəldəcəyik" nidaları Azərbaycan
poeziyasının baş mövzularından biri oldu.
Misralarımızı azad Şuşa nəğmələri
bəzədi..."
(Mərziyyə
Nəcəfova, "Azad Şuşanın poetik ifadəsi".
- ƏQ, 25 sentyabr 2021)
Ulu
Öndər "Şuşa", - deyə
nitq eləyirdi,
- Vətən
Ana həsrətidi,
Şuşa həsrəti.
- Xoşbəxtəm
ki, - oğlu İlham
belə
deyirdi:
- Mən
yerinə yetirmişəm
bu vəsiyyəti.
Cənab
Baş Komandan,
halaldı Sizə...
(Nəriman
Həsənzadə, "Cənab Baş
Komandan, halaldı Sizə". - ƏQ,
15 iyun
2021)
Otuz ildən
bir az çox
Ali
Baş Komandanın nigaran ürəyində
Baharlayıb, qışlayıb.
Bu yol otuz
il əvvəl,
Ali
Baş Komandanın ürəyindən başlayıb,
Ürəyində
yatıbdır...
(Ramiz
Duyğun, ƏQ,
4 sentyabr
2021)
Ali
Baş Komandan söylədi özü:
Salam, əziz
Şuşa, biz qayıtmışıq...
(Hüseyn
Bağıroğlu, ƏQ,
3 dekabr
2020)
Bitdi Qələbəylə
hicranın sonu,
Xəbərdən
bülbüllər gəldilər cuşa,
Gənclik
illərində görmüşdü onu -
Səsindən
tanıdı İlhamı Şuşa...
(Vahid
Əziz, "Heyrət səcdəsi", ƏQ,
16 yanvar
2021)
Qarabağ
bizim yerimiz,
Meydandayıq hər birimiz.
Baş
Komandan öndərimiz,
Gəlmişəm,
Şuşam, gəlmişəm,
Gəlmişik, Şuşam, gəlmişik.
(Orxan
Paşa, 4 sentyabr 2021)
II
Qarabağ müharibəsində tarixi qələbənin
hüdudları işğal altındakı torpaqların yenidən-fəthi
ilə bitmir, Ali Baş Komandanın mənəvi xilaskarlıq
missiyası üzərinə, ikiqat dəyərlənir:
"Eyni
vaxtda paytaxtda alman jurnalist ordumuzun sərkərdəsinə: -Şuşa sizin üçün bu qədərmi
qiymətlidir? - deyəndə Ali Baş Komandan əsgərlərin
cəbhədə düşmənə verdiyi eyni cavabı verdi: -Bəli, Şuşa bizim
üçün heysiyyat, qürur məsələsidir..."
(Aygün
Bağırlı, "Möcüzəli və saf
Şuşa". - ƏQ, 14 oktyabr 2020)
Cənab
İlham Əliyev...
Geydi
döyüş paltarın
Sıyrıldı qılınc kimi.
Qoymadı
Qarabağı
Qalsın
bir qaxınc kimi...
(Zahid Xəlil,
ƏQ,
21 noyabr
2020)
Müharibənin
ilk çağlarında düşünürdüm:
"1990-cılardan, Ulu Öndər Heydər Əliyevdən
sonra bir daha "Xilaskar!" missiyası, Azərbaycan
torpaqlarının azad olunması, Qarabağın xilası
şansı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham
Əliyevin adına yazıldı. Həm də
daha böyük miqyasda, daha gərgin cəbhələrdə..."
(T.Əlişanoğlu, "Tarixin fürsəti". - ƏQ,
3 oktyabr
2020)
Fazil
Güney, "Xilaskar!" məqaləsində yazır:
"Ümummilli lider Heydər Əliyev müstəqilliyini bərpa
etmiş dövlətimizi dağıdılmaqdan
qurtarmışdı, İlham Əliyev isə itirilmiş
torpaqlarımızı döyüşlə aldı, milləti
töhmətdən qurtardı. Son 30 ildə bütün azərbaycanlılar
ilk kərə 10 noyabr 2020-ci ildə dərindən nəfəs
alıb içərilərindəki acıları, "məğlub
xalq" duyğularını sevinc göz yaşları ilə
boşaltdılar..."
(Fazil
Güney, "Xilaskar!" - ƏQ,
24 dekabr
2020)
Zülmət
getdi Qarabağdan,
ömrünü çıraq elədin,
var ol,
Ali Baş Komandan -
çox
günahkar nəsillərin
üzlərini ağ elədin!
(Vahid
Əziz, ƏQ,
31 dekabr
2020)
Odur ki,
Ali Baş Komandanımız şairlərin rübabında
şeirləşir, heykəlləşir, bayraqlaşır:
Ən
gözəl şeiri sən yazdın,
Ali
Baş Komandanım!
Mübtədası,
təyini, xəbəri öz yerində...
(Şahnaz
Şahin, ƏQ,
28 may
2021)
"İkinci Vətən müharibəsinin
simvolları xalqımızın düşüncələrinin,
ümidlərinin, nəhayət varlığının
dünyaya çatdırılma vasitəsi idi, ümummilli
ideyaların təsdiqi idi. Rəhbər və Sərkərdə
kimi İlham Əliyev şəxsiyyətinin simvolikası həmin
simvol sistemində haqlı və möhtəşəm yerini
tutur..."
(Rüstəm Kamal, "Ali Baş Komandan, müqəddəs
savaşımız və simvollarımız". - ƏQ, 8 may 2021)
Ürəkdən sevir bu millət Səni.
Milli Qəhrəmansan
- Baş Komandansan,
Heykəlin qoyulub ürəyimizdə.
Canlı
simvolusan Azərbaycanın,
Sən
tarix yaratdın, zəfər tarixi,
Millət tarixi, bəşər tarixi.
Adın
qızıl xətlə yazılacaqdır:
İlham tarixi - Heydər tarixi.
(Nizaməddin
Şəmsizadə, "Erməni
faşizmi". - ƏQ, 31 oktyabr 2020)
Nərsən,
kim deyər ki, nər axtarıram,
Pirsən, heç kəs deməz pir axtarıram.
Sənin
heykəlinə yer axtarıram,
Ali
Baş Komandan, var ol, min yaşa!
(Fəxrəddin
Teyyub, ƏQ,
7 noyabr
2020)
Ərdoğanla
İlhamımız bir oldular,
Şirdən
doğub törəyənlər şir oldular,
Xəzər,
Egey, Dəclə, Fərat, Kür oldular,
Birlikdə
əl qoydu onlar qırx dörd günə,
Qızıl heykəl qoydu onlar qırx dörd günə.
(Əjdər
Ol, ƏQ,
14 noyabr
2020)
Azad nəfəs
alır torpaqlarımız,
Göylərə
ucalır bayraqlarımız!
Öndə
yol göstərən Baş Komandandır,
Qarabağ
bizimdir - Azərbaycandır!
(Nizami
Muradoğlu, ƏQ,
24 dekabr
2020)
Ey Ulu məmləkətin
Ali Baş Komandanı!
Şücaətin, qeyrətin dünyaya dastan oldu.
Sən bu
xalqın qəlbində elə heykələ döndün,
Tarix unuda
bilməz, tarixə dastan oldun...
(Rəqibə
Qəvvas, ƏQ,
16 oktyabr
2021)
Ali
Baş Komandan adına bugün ədəbiyyatda
duyğu və düşüncələrin hər
çalarını görürük.
Mötəbər
alim sözünü də: "Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti, qalib Ali Baş Komandan kimi
İlham Əliyevin qədim Azərbaycan torpağı olan
Qarabağı erməni işğalından azad etməsi
ölkəmizin çoxəsrlik tarixinin misilsiz və nadir
tarixi hadisəsidir..."
(İsa Həbibbəyli,
"Böyük qayıdışın
ədəbi və əbədi təntənəsi". - ƏQ,
4 sentyabr
2021)
Ağsaqqal
yazıçı ərki, dərki, dua-sənasını da:
"82 yaşım var, Allaha, taleyimə, ordumuza, Ali Baş
Komandana dua edirəm ki, uşaqlığımın, yeniyetməlik
çağımın, ahıl illərimin şəhəri
Şuşanın azad olunduğu günü görə bildim.
Gözün aydın..."
(Anar,
"Gözün aydın, Şuşam,
gözün aydın!" - ƏQ, 14 noyabr 2020)
Xoş
günlərin xatirə notları,
şükranlığını da: "...çünki bu
otuz illik erməni işğalının təcrübəsi
göstərdi ki, dünyanı ikili standartlar idarə edir və
İlham Əliyev həm Prezident, həm də Ali Baş
Komandan kimi məhz bu ikili standartlar dünyasında ortaya son dərəcə
ciddi və son dərəcə də cəsarətli iradə
qoydu. Bu iradə nəticəsində Azərbaycan əsgəri
Şuşanı və adlarını bir-bir yazacağam: Cəbrayılı,
Füzulini, Qubadlını, Zəngilanı, Hadrutu,
Laçını, Ağdamı, Kəlbəcəri
işğaldan azad etdi"
(Elçin, "Şuşanın dağları
başı dumanlı". - ƏQ, 20 mart 2021)
Müdrik
şair xəyalatını da:
Şuşa
yolu, Zəfər yolu,
Otuz illik
səfər yolu!
Cənab
Ali Baş Komandan,
Səfərdəsən
sən o vaxtdan...
Uzaq-yaxın
o yollarda!
Yol
içindən yol seçirsən,
Keçilməz
yollar keçirsən -
Fikrin-zehnin
yollarını,
44 günün yollarını.
(Nəriman
Həsənzadə, "Zəfər yolu". - ƏQ, 18
sentyabr 2021)
Ədəbi
tənqidçi qətiyyətini də: "Hörmətli
Prezidentin təmirdən sonra Vaqif məqbərəsi
önündəki çıxışı Şuşaya və
oraya toplaşan Azərbaycan ziyalılarına bir qətiyyət,
bir əminlik çağırışı idi. Heydər
Əliyev Fondunun, onun prezidenti Mehriban xanımın Şuşa ilə bağlı
gördüyü işlər isə göz qabağında
idi. Şuşa öz tarixinin, əgər belə demək
mümkünsə, pleyada mərhələsinə qədəm
qoyur..."
(Vaqif
Yusifli, "Şuşa".- ƏQ,
4 sentyabr
2021)
Tüm qələm
əhlinin minnətdar səcdəsini də:
"Mümkünsüz" olanı mümkün edən
müdrik Prezidentimiz, qüdrətli sərkərdəmiz
İlham Əliyevin, torpaqlarımızın erməni
murdarlarından təmizlənməsində qanlı
döyüşlərə alp-ərənlər kimi atılan əsgər
və zabitlərimizin rəşadəti önündə diz
çökürəm..."
(Adil Cəmil,
"Dünya belə qalmaz"
demişdik". - ƏQ, 14 noyabr 2020)
Bir
neçə şairlər sözünü əruzda da deyir:
Artıq
Qarabağ ərşinəcən dalğalı bayraq
İlham
deyir, İlham deyir, İlham deyir ancaq!
(Akif
Azalp, ƏQ, 14 noyabr 2020)
Hecada da:
Nə qədər
qəlbləri sevgisi sarmış,
Ali
Baş Komandan bəxtini yazmış...
(İbrahim
Yusifoğlu, "Şuşa", ƏQ,
14 noyabr
2020)
Həm sərbəst
də:
Ali
Baş Komandan,
Əzminlə
tarixi yaz sən yenidən,
Ali
Baş Komandan, şanlı sərkərdə!
(Elnur
Uğur, ƏQ,
24 oktyabr
2020)
Yeni
"Qarabağnamə"də düşmənə
qarşı həcviyyat da yer alır:
Alçaqdır
Nikol tula,
Satılıb
"yaşıl" pula,
Çevirdin
onu qula,
Qoy getsin
çala-çala,
Ali
Baş Komandanım!
(Abuzər
Turan, "Ali Baş
Komandanım". - ƏQ, 24 dekabr 2020)
Hərbə-zorba
da:
...Sonun gəlib,
az qalıbdı,
göməcəyik
səni gora
Gəl,
İlhamdan üzür istə,
günahların
çoxdur sənin!
Ağ
bayrağı qaldır, Nikol,
başqa
yolun yoxdur sənin!
(Şöhlət
Əfşar, ƏQ,
14 noyabr
2020)
Həcv
dili də:
Qovur
öz yuvasına quduzlaşan itləri
Ali
Baş Komandanın qələbə tvitləri!
(Sabir
Rüstəmxanlı, "Qarabağa dönüş". -
ƏQ, 24 dekabr 2020)
Qəzəb
də güclüdür: "Onun içindəki qəzəb
və hirs gücləndikcə, mübarizə əzmi bir az da
artırdı, Dəmir Yumruq ağırlaşırdı, sərtləşirdi.
Sarkisyanlar, Paşinyanlar başa düşmürdülər
ki, onu daha çox qəzəbləndirməklə, öz
başlarına enəcək Dəmir Yumruğu bir az da
ağırlaşdırırlar..."
(İlqar
Fəhmi, "Xarıbülbül
metamorfozası". - ƏQ, 22 may 2021)
Qarğış
da yerindədir:
Xankəndi,
Laçın yolu,
İgidlər
olsun dolu,
Möhkəmlət
sağı-solu,
Düşmənin
sınsın qolu,
Ali
Baş Komandanım!
(Abuzər
Turan, "Ali Baş
Komandanım". - ƏQ, 24 dekabr 2020)
Rüstəm
Kamal Vətən müharibəsinin ilk günlərində
yazırdı: "Əsgər həyatının, səngər
məişətinin xalq yumoru ilə süslənmiş əsərlərə
ehtiyacı var. Belə deyirlər ki, A.Tvardovskinin məşhur
Vasili Tyorkin obrazının bədii təxəyyül məhsulu
olmasına uzun müddət inanmayıblar. İnanırıq
ki, sıravi Əhmədin də folklor qəhrəmanı kimi
obrazı yaradılacaq və seviləcək".
(Rüstəm
Kamal, "Müqəddəs savaşımız və
sözümüz". - ƏQ, 3 oktyabr 2020)
Bizdə sihalar, pualar, dronların şücaəti
haqqında əsərlər yazılmadı; amma xalq ruhu ilə
süslənmiş "Zəfər nəğməsi"
yarandı.
Sanki birnəfəsə yazılan İthafda Abuzər Turan
deyir: "Qırx dörd günlük Vətən müharibəsində
poladdan da sərt iradə, vətənpərvərliklə
yoğrulmuş əzmkarlıq, mənfur düşmənlə
mərdanə döyüş aparmaq nümunəsi,
ağılasığmaz qəhrəmanlıq örnəyi,
dünyanı heyrətə salan qeyri-adi sərkərdəlik
və siyasətçi etalonu nümayiş etdirən, halal
torpaqlarımızı yağı tapdağından qurtaran,
xalqımızın təhqir edilmiş qeyrətini cənnətməkan
şəhidlərimizin müqəddəs qanı ilə
arındırıb paklandıran, millətimizin
aşağılanmış heysiyyətini xilas edən, Azərbaycanımızın
yeni şanlı tarixini yaradan, bu misilsiz qələbələrlə
yanaşı, özünün və atasının -
ustadının mübarək adlarını əbədi olaraq
tarixin silinməz səhifələrinə qızıl hərflərlə
həkk edən dəmir yumruqlu, ulu öndər yadigarı,
xalqımızın güvənc ünvanı, pənah yeri,
istəkli lideri, sərkərdəmiz, Ali Baş
Komandanımız İlham Heydər oğlu Əliyevin, həmçinin
vahid bir yumruq kimi onun ətrafında birləşən
müdrik millətimizin və Vətən yolunda
varlığını əsirgəməyən Qalib Ordumuzun
şəninə min-min alqışlar və səcdələrlə
Moskvadan, xalq ruhunda qələmə alınmış qırx
dörd bəndlik kiçik bir Zəfər nəğməsi"
(Abuzər Turan, "Ali Baş Komandan". -
ƏQ, 24 dekabr 2020) Fevrən hiss olunur ki, şairi böyük
coşqu, ilham danışdırır.
Poema,
lirik tonalllıqda, təbii ki, epika ilə ayaq alır:
Otuz il yasa batdıq,
Qəm
alıb, qüssə satdıq,
Gecələr
sərsəm yatdıq,
Sayəndə
kama çatdıq,
Ali
Baş Komandanım.
Nikol lap ağ eylədi,
Bizə hədyan
söylədi,
Xox gəldi,
bərk küylədi,
Gör
yağıya neylədi
Ali
Baş Komandanım...
Liro-epik başlanğıc gəlişdikcə tədricən
xalq duyğuları üstünlük qazanır, vəcdə gəlir
və mətni bütünlüklə ələ alır. Məqalənin irəlisində
də sitatlar gətirdiyim kimi, Vətən müharibəsi
gedişatında daha hansı duyğu seli, ürək
mizacı, söz məcazları yoxdur ki: Ali Baş Komandana
xitabən, ricət, əzizləmə, alqış, inam, heyrət,
heyranlıq, şəninə tərif, fəxarət,
qürur, dua-səna, həmd, nisgil, qisas, müdrik ovqat,
öyüd, arzu, dilək, mədət; eyni zamanda düşmənə
nifrət, qəzəb, acığ, həcv, qarğış,
söyüş, lağ, şəbədə... - şair təbi,
xalq danışıq ədasında "Zəfər nəğməsi"ndə
təcəssüm olunmasın?! Gərək ki,
tamdır. Poemanın bayatı təqtində,
yeddilikdə, oynaq müxəmməs ladında ərsəyə
gəlməsi də təsadüf deyil.
Özümüzü-sözümüzü,
bildiyimiz-gördüyümüz-
yaşadıqlarımızı, münasibət və
müdaxiləmizi, haşa 44 günlük ovqatımızda nə
varsa da, gözlənilməz tərzdə deyir,
içimizi-çölümüzü bədahətən
faş edir, "rüsva"edir. Poemada Qalib Xalq ədası
üstün, aparıcıdır:
Yar olsun
Yaradanım!
Mədət,
şahi-mərdanım!
Möhkəm
dur, gözüm,canım!
Ey
Türk oğlu, İlhamım!
Ali
Baş Komandanım!
Abuzər Turanın "Zəfər nəğməsi"
lirik poeması üç ölkə başçısı
- İlham Əliyev ("Ali Baş Komandanım!" - ƏQ, 24 dekabr 2020), Rəcəb
Tayyib Ərdoğan ("Sayın Cümhur
Başqanım"- 23 yanvar 2021) və İmran Xanın
("Əziz Vəziri Əzəm"- ƏQ, 13 fevral 2021)
parlaq obrazlarına işıq salmaqla, zamandan doğulan və
zamanı yaddaşlara köçürməyə səy edən
poetik məqam kimi
("Müqəddəs qalib üçlük"
- ƏQ, 6 mart 2021) önəmlidir. Fəsillərin
ayrı-ayrı qəhrəmanları, xitabları olsa da, hər
birində xalq ruhu, qalib xalq ədası qalır,
ötüb-gedən zamana Sözünü deyir.
Ümumxalq sevgisindən doğulan "Zəfər nəğməsi"
Ali Baş Komandana bir növ ədəbiyyatın
hesabatıdır.
***
"Ədəbiyyatda
Ali Baş Komandan" məqaləsi başlıcası
"Ədəbiyyat qəzeti"nin
materialları əsasında qələmə
alınmışdır. Yazını mənimcə qəzetin
baş yazarı Azər Turanın narahat düşüncələri
ilə sonuclamaq da daha doğru olar:
"...Ədəbiyyatımız
millətimizi dünyada tanıda bilməsə də, qırx
dörd gündə ordumuz onu dünyaya təqdim etdi. Kaş
ki, müzəffər Ali Baş Komandanımızın
yanında da Atatürkün çevrəsində olduğu
kimi, azərbaycanlı bir Mehmet Akif Ərsoy olaydı..."
(Azər
Turan, "Tanrının evi - Türk
Qarabağ
və Bir hilal uğruna batan
günəşlər". - ƏQ, 14 noyabr 2020)
Nə qəm,
bəlkə eynisi olmasa da əvəzində, müntəzir
Obrazı vardır:
Gəldi
o müqəddəs an,
sən
Ali Baş Komandan!
Əmrindədir
bu yurdun,
bu
torpağın ərləri,
Ver, ver
bizə zəfəri!
(Arzu Əsəd,"Və Nida". Bakı, "Elm və təhsil",
2020, s. 125)
Tehran ƏLİŞANOĞLU
Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 6 noyabr.- S.4-7.