Deyir: "O Keyxosrovdursa, biz Əfrasiyabıq"

"Ədəbiyyat qəzeti"nin qonağı şair, yazıçı, kinodramaturq İlqar Fəhmidir

- "Nizami ili" çərçivəsində bir sıra layihələr həyata keçirildi. Onlardan biri də sizin ssenarisini yazdığınız "Xosrov və Şirin" serialıdır. Ümumiyyətlə, klassiklərin adlarına illərin təsis olunmasının, həm sənətə, həm cəmiyyətə hansı mühüm təsirləri oldu?

- Əvvəla, onu qeyd etmək istəyirəm ki, klassiklərimizin adlarına illərin təsis olunması çox gözəl ənənədir. Biz bunu "Nəsimi ili"ndə də gördük. Bir il ərzində Nəsimi yaradıcılığı hərtərəfli araşdırıldı, tədbirlərlə işıqlandırıldı. Mənim də bir pyesim tamaşaya qoyuldu. Elə bu ənənənin davamı olaraq Nizaminin 880 illik yubileyi münasibətilə ölkədə "Nizami ili"nin elan olunması çox sevindirici bir hadisədir. Düzdür, mövcud vəziyyətlə bağlı olaraq ürəyimiz istədiyi qədər tədbir və layihələr edə bilmədik. Amma bacardığımızı etməyə çalışdıq. Bu layihələr içərisində tərcümə, bir sıra layihələr, pyes var. Bu arada onu da qeyd edim ki, ilin sonuna kimi Nizami ilə bağlı bir pyesimin səhnələşdirilməsi nəzərdə tutulur. İdeyalar çox idi, onların arasında film ideyası da vardı. Ancaq sonradan belə qərara gəldik ki, bu, serial olsa, daha yaxşı olar. Beləliklə, Mədəniyyət Nazirliyi, "Azərbaycanfilm" kinostudiyası və İctimai Televiziyanın birgə layihəsi olan "Xosrov və Şirin" ərsəyə gəlmiş oldu.

- "Xosrov və Şirin"ə müraciət etmək ideyası necə yarandı və niyə məhz "Xosrov və Şirin"?

- Açığını desəm, "Xosrov və Şirin" poemasını film kimi işləmək mənim uzun illərdir istəyim və arzum idi. Bilirsiniz ki, bizim klassik Şərq ədəbiyyatının öz dramaturgiyası var və Şərq dramaturgiyası üzərində olduğu üçün süjet bir az fərqlidir. Bəzi yerlərdə isə ümumiyyətlə süjet dramaturgiyası olmur, yaxud da zəif olur. Klassik əsərlərimizin içərisində "Xosrov və Şirin" əsəri yeganə əsərdir ki, dramaturgiyası sırf Yunan - Avropa dramaturgiya modeli əsasında qurulub. "Xosrov və Şirin" Nizaminin eksperimentləri içərisində sırf Antik dramaturgiya üzərində qurulan süjetdir ki, biz də bu gün, əslində, intibah dövründən sonra, Avropa mədəniyyətinin intibahını görürük. Bu gün bizim istər kinomuzda, istər teatrımızda qurulan dramaturgiya həmin antik Yunan dramaturgiyası üzərində qurulub. Ona görə də Nizaminin "Xosrov və Şirin" əsəri müasir dövr üçün çox düzgün quruluşa malik bir əsərdir. Ona görə də hər zaman düşünürdüm ki, bu əsəri tarixi film kimi işləmək mümkün olmasa belə, biz o konflikti götürüb müasir dövrün müstəvisinə yerləşdirsək yenə yüksək səviyyəli müasir bir melodram alınacaq. Çünki əsərdə dramaturji xarakterlər zərgər dəqiqliyi ilə işlənilib.

- Əsəri müasir dövrə uyğunlaşdırdığınızı dediniz. Qəhrəmanları müasir dövrə necə uyğunlaşdırdınız?

- Bu elə də çətin olmadı. Xosrov əsərdə hökmdardır, biz onu serialda böyük bir şirkətin rəhbəri etdik. Fərhad elə əsərdə olduğu kimi serialda da heykəltaraşdı. Şirin isə nisbətən kiçik bir şirkət rəhbərinin qızıdır.

Ümumiyyətlə, əsərdə məhəbbət üçbucaqları çox yüksək səviyyədə qurulub. Məsələn, Xosrovla Fərhadın arasında qalan Şirin obrazını götürək. Biri hökmdardır, eyni zamanda da xarizmatik şəxsiyyətdir. Amma Şirinə münasibəti yuxarıdan aşağıdır. Digəri isə sadə bir zəhmətkeşdir, sənətkardır və Şirini ilahiləşdirir. Lakin Şirin ona qarşı özündə heç cür sevgi formalaşdıra bilmir. Elə burdan yola çıxaraq görmək olar ki, "Xosrov və Şirin"in süjet xətti müasir dövrə çox uyğundur.

İndi əsərin qısa xülasəsini deyəcəm, özünüz də görəcəksiniz ki, əsərdə baş verən hadisələr necə bizim müasir serialların süjetinə bənzəyir. Xosrov Şirini sevir. Onların münasibətlərinin yarandığı bir zamanda Xosrovun atası rəhmətə gedir və atasının vəziri hökmranlığı ələ alır. Xosrov məcbur olub qaçır başqa ölkəyə və Bizansa gedir. Bizans hökmdarı deyir ki, mən sənə hər cür köməklik edirəm, get öz məmləkətini geri al, amma əvəzində mənim qızımı almalısan. Xosrov razı olur və Məryəmlə evlənir. Bizans hökmdarının dəstəyi ilə gedib Bəhram Çudini devirir yenidən hökmdar olur. Bu indi hökmdardır, amma eyni zamanda arvadının yanında dili qısadır. Çünki onun atasının hesabına hökmdar olub. Bir tərəfdən də Şirinə olan hissləri yenidən qabarır. Fikir verirsiniz, necə bizim indiki dövrün melodramı var. Bir tərəfdə sevdiyi qız, digər tərəfdə də atasına borclu olduğu üçün qırıla bilmədiyi həyat yoldaşı var. Qalır ikisinin arasında. Hətta əsərdə bir yer var, o çox maraqlıdır. Xosrov açıq şəkildə Məryəmə Şirini kəniz gətirmək istədiyini bildirir. Məryəm etiraz edir, hətta Xosrovu hədələyir ki, o bura gəlsə mən özümü öldürəcəm. Özümü öldürsəm sən atama nə cavab verəcəksən. Bu müasir dövr üçün çox maraqlı detaldır.

- Adətən, tarixi əsərlərin, hadisələrin əsasında çəkilən filmlərdə müəyyən dərəcədə ixtisarlara və dəyişikliyə yol verilir. "Xosrov və Şirin"də bu balansı necə qorumusunuz?

- Demək olar ki, bütün hadisələr müasir dövrə proyeksiya olunub. Xırda dəyişikliklər etmişik. Məsələn, Xosrovun Məryəmdən olan oğlunu biz serialda Xosrovun ögey oğlu olaraq vermişik. Bundan başqa, mənim üçün Məhinbanu obrazı çox əhəmiyyətli idi. Çünki Məhinbanu obrazı üzərində çox fərqli bir süjet xətti qurmuşuq. Xosrov Şirini sevir, amma arvadından qopa bilmir. Şirin Xosrovu sevir Fərhadı sevmir, Fərhad isə Şirini sevir. Məhinbanu da yaşı ötmüş bir xanımdır. O da Fərhada vurulub. Ona kömək edir və ümid bəsləyir ki, nə vaxtsa Fərhad onu sevə bilər. Sonra məlum olur ki, Fərhad onun qardaşı qızına vurulub. Məhinbanu bunu biləndən sonra aqressivləşir. Nizaminin "Xosrov və Şirin" əsərində 15 il ərzində baş verən hadisələri xronologiya ilə göstərə bilmədik. Bizim üçün çətin idi. Ona görə də baş verən hadisələri yığdıq və elə göstərdik ki, sanki hər şey 1-2 ay içərisində baş verib. Süjet xəttində də bir balaca dəyişiklik etdik. Poemada Xosrov Şirinlə əvvəl tanış olur, sonra gedib Məryəmlə evlənir. Amma serialda biz bunu dəyişdik. Xosrov artıq Məryəmlə evli ola-ola Şirinlə tanış olub ona aşiq olur. Məhinbanunu Fərhadı sevmə detalı Nizamidə yoxdur. Çünki Nizami onu bu cür yazıb ki, Məhinbanu öləndən sonra Şirin taxta çıxır ondan sonra Fərhadla rastlaşır. Məhinbanunun Fərhadı sevmə ideyası Nazim Hikmətdə var. O, Nazim Hikmətin ideyası idi. Bu detal həm də məhəbbət üçbucağını daha da mürəkkəbləşdirir. Əslində, bir yox, serialda üç məhəbbət üçbucağı var. Xosrovun oğlunun Şirinə aşiq olması da çox maraqlı detal idi bizim üçün. Əsərdə Nizami Xosrovun oğlunu məkrli bir insan kimi təsəvvür edir, axırda da, bildiyiniz kimi, oğlu Xosrovu öldürür. Biz onu serialda da elə bu cür vermişik.

- Serialda Nizaminin öz fikirlərindən necə, istifadə olunubmu?

- Biz Nizaminin modelini müasir dövrə gətirmişik. Amma Nizaminin "Xosrov və Şirin" əsərindən xəbəri olmayan adam baxanda deyər ki, "bu, qəşəng müasir melodramdır, bunun Nizamiyə nə dəxli var". Bu fikirlərin qarşısını almaq üçün əsərdə bir Büzürgümid obrazı var. Serialda həmin obraz klassik ədəbiyyat həvəskarıdır, Nizami yaradıcılığını çox yaxşı bilir və hadisələr içərisində sanki Büzürgümidin xətti ilə Nizami yaradıcılığına ekskursiyalar olunur.

- Bu serialda biz Nizami dövrü ilə müasir dövr arasında paralellik görəcəyikmi?

- Bir-iki yerdə yuxularda klassik-müasir dövr qəhrəmanların gözlərinin qabağına gəlir. Rejissor Xəyyam Abdullayev və Elməddin Əliyevlə oturub məsləhətləşəndə qərara gəldik ki, köhnəliyi bir qədər yuxuların içərisində versək daha yaxşı olar. Çünki onsuz da bu serialı klassik modeldə çəkmək hazırkı imkanlarla mümkün deyil. Klassik dekor üçün çox böyük vəsait lazımdır. Odur ki, çalışdıq hansısa məqamlarda müəyyən qədər qədim dövrün qoxusu gəlsin. Ona görə də süjeti yuxular üzərində qurduq.

Onu da qeyd etmək istəyirəm ki, serialda çox peşəkar aktyorlar rol alıb. Kifayət qədər də gözəl gəliblər öz rollarının öhdəsindən. Burda rejissor Xəyyam Abdullayevlə Elməddin Əliyevin ustalığını da vurğulamaq yerinə düşər. Bildiyiniz kimi, bu iki rejissorun klassik ədəbiyyata müraciət təcrübəsi var. "Xosrov və Şirin" İctimai Televiziya ilə birlikdə onların artıq ədəbiyyatla bağlı üçüncü layihəsidir. Bundan əvvəl Cəfər Cabbarlının yubileyində "Solğun çiçəklər"i müasir dövrə proyeksiya etmişdilər. Cəlil Məmmədquluzadənin "Anamın kitabı" əsərini çəkmişdilər. Mən o kollektivi ədəbiyyatla kino arasında bir bağlılıq yarada biləcək gücdə görürəm. Əfsuslar olsun, bizim bu gün kino sahəsində olan insanların əksəriyyəti, xətirlərinə dəysə də deyəcəyəm, ədəbiyyatdan xəbəri olmayan, az kitab oxuyan insanlardır. Amma müəyyən nadir şəxsiyyətlər var. Onlardan biri də Xəyyam Abdullayevdir. Xəyyam özü də şeir yazır. Öz ruhunda ədəbiyyatla kinonu birləşdirən adamdır.

- Tarixi bir əsəri müasir dövrə proyeksiya edərək təqdim etmək çox riskli bir addımdır. Nəticə gözlənilən kimi olmaya bilər. İşin sonunda ədəbiyyat adamlarının sərt reaksiyaları ilə toqquşmaq da var.

- Çox riskli addımdır. Birinci ona görə risklidir ki, bunun üzərində Nizaminin adı var. Biz iki seçim qarşısında idik. Elə edə bilərdik ki, bu sırf hikmətli fikirlər üzərində qurulan, tamamilə Nizamiyə köklənən bir serial olsun. O zaman bu, sırf ədəbiyyat adamları, Nizamini başa düşən insanlar üçün serial olacaqdı. Ədəbiyyatdan kənar adamlar o seriala baxa bilməyəcəkdi. Ona görə də biz çalışdıq iki yol arasında elə bir ortaq xətt tapaq ki, həm özündə ağırlığı daşısın, həm də müasir tamaşaçının öyrəşdiyi templə, konfliktli, dramatik seriallardan uzaqlaşmasın. Çünki bu sadaladığım nüanslardan uzaqlaşsa, geniş tamaşaçı kütləsini itirəcək. Bizim də məqsədimiz geniş tamaşaçı kütləsini cəlb etməkdir.

- Özünüzü ədəbiyyat adamlarının polemikalı fikirlərinə necə hazırlamısınız?

- Söz-söhbətlər onsuz da olacaq. Ona görə də biz serialın əvvəlində belə bir qeyd veririk ki, bu serial Nizaminin əsərinin ekranlaşdırılması deyil. "Nizami ili"nə töhfədir və Nizaminin əsərinin motivləri əsasında müasir bir əsərdir. Ekranlaşdırma belədir ki, sən əsəri götürürsən və iddia edirsən mən bu əsəri olduğu kimi işləyəcəm. Belə olduğu halda əsərdən kənara çıxanda da məsuliyyət daşıyırsan. Amma biz Nizaminin "Xosrov və Şirin"ini çəkirik demrik. Nizaminin əsərinin modeli əsasında müasir dram qururuq, həm də tamaşaçıya göstərmək istəyirik ki, 800-900 il əvvəl Nizaminin yazdığı dramaturji model necə müasirdir. Bu həm də Nizaminin böyüklüyüdür. Halbuki 20-30 il əvvəl yazılan əsərlər indi marağını itirir.

- Bir növ həm də hazırkı dövrdə şablon olan, "keçmişdə belə şeylər yox idi" fikrinə cavabdır demək olarmı?

- O da var. Eyni zamanda "keçmişdə yazılan əsərlər öz aktuallığını itirib" fikrinə cavabdır. İndi Nizaminin "Xosrov və Şirin"i qədər dəqiq işlənmiş dramaturgiyası olan hansı əsərimiz var müasir dövrdə? Deməli, əslində, bu əsər köhnə deyil. Bizim klassik ədəbiyyatımızda elə güclü, elə sanballı əsərlərimiz var ki, onlar heç də Avropa klassikasından, müasir dövrün elementlərindən geri qalmır. Hətta yeri gələndə onlardan da müasirdir. Məsələn, "Xosrov və Şirin" əsərində bir çox maraqlı məqamlar var.

- Xosrov və Fərhad konflikti. Bu iki kişi arasında qalan Şirin niyə israrla Xosrovun üzərində dayanır?

- Freyd yazırdı ki, "sevgi kişinin dominantlığı üzərində qurulmalıdı və kişinin həzz alması üçündür. Qadının sevməyi, həzz alması əhəmiyyətsiz şeydir". From isə "Sevmək sənət" əsərində yazır ki, "Sən həqiqətən sevirsənsə, özünün yox, sevgi obyektinin həzzini düşünməlisən". Yəni mənə çay içmək xoşdur deyə, oturub burda çay içək yox. Sənə nə xoşdur. Əgər sənə kofe xoşdursa, oturub səninlə kofe içərəm. Bu zaman sən özünü sevgi obyektinə həsr edirsən, onun düşüncələri ilə yaşayırsan, həyatı onun üçün gözəlləşdirməyə çalışırsan. Bir sözlə, özün, öz üstündən xətt çəkirsən. Bu bir az da Şərq irfan mədəniyyətinə yaxındır.

Sonralar məşhur psixoanalitik Yonqun tələbələri bu iki fikri yan-yana qoyub qərara gəliblər ki, hər ikisi haqlıdır əslində. Necə halqırdırlar? İnsan münasibətlərinin iki növ modeli var. Bu iki model sənətə və başqa sahələrə də aiddir. Rəiyyət sənəti və zadəgan sənəti. Məsələn, muğam sənəti bizdə zadəgan sənəti olub, aşıq sənəti kütlə sənəti. Sevgidə də bu ikilik var. Freydin dediyi sevgi zadəgan sevgisidir. Fromun yazdığı isə rəiyyət sevgisidir. Məsələn, bizim klassik ədəbiyyatımızda var. "Qulun olaram". Bu rəiyyətin sevgi üsuludur, çünki sevgi obyekti onun özündən çox-çox yuxarı görünür. Yunqun tələbələrinin bu məqamda çox maraqlı yanaşma tərzləri var. Bir qadın həyatda bu iki cür sevgi ilə qarşılaşanda məntiqlə ikinciyə meyil etməlidir. Çünki ikinci cür sevgi onu ilahiləşdirir, birinci sındırır. Amma praktika göstərir ki, qadın həmişə birinciyə meyil edir. Onu ilahiləşdirənə deyil, onu sındırana, eqosu yüksək olana meyillənir. Amma burda onların düşüncəsi dayanır. Səbəb açılmır. Nizami isə "Xosrov və Şirin"də bunu açıqlayıb. Məsələn, Xosrov Şirinə deyir ki, gəl yaxınlıq edək. Şirin deyir: "Mən namuslu, şərəfli bir qadınam. Əgər məni bu qədər çox istəyirsənsə gəl evlənək". Xosrov ona cavabında belə deyir: "Yox, sən əgər mənə evlilik təklif edirsənsə, mənim gözümdən düşürsən. Onda mən düşünəcəyəm ki, sən şahzadə olmaq xətrinə məni yaxına buraxırsan. Əgər məni həqiqətən istəyirsən, qeyri-şərtsiz özünü mənə təslim et". Ondan sonra nə baş verir. Bir dəfə hirslənir çıxıb gedir Məryəmlə evlənir. Sonra yenə qayıdır Şirinin başına fırlanır. Yenə tələb edir mənim ol. Hətta Şirinin ayağına getmir, Şapuru göndərir ki, get onu mənim sarayıma gətir. Yenə Şirinin qüruruna toxunur. Onun hirsindən gedir Şəkər adlı isfahanlı şəkər satan bir kişinin qızı ilə evlənir. Bu arada serialda da Şəkər obrazı var. Xosrovu Nizami eqoist düşüncəli insan kimi göstərib. Fərhad isə Xosrovun tamamilə əksidir.

- Bu, həqiqətən də, çox maraqlı detaldır və istər-istəməz insanı düşündürür. Nizami əsərdə Yunqun tələbələrinin praktikasının nəticəsində doğan fikri necə açır?

- Çünki qadının doğub-doğmamasından asılı olmayaraq içində bir analıq instinkti var. Analıq da nədir? Pisi yaxşılaşdırmaq. Anaların, adətən hansı uşaq bir az problemlidirsə, onun üzərində diqqəti daha çox olur. O birindən arxayındır ki, bu yaxşıdır. Bu düşüncə eynilə "Xosrov və Şirin" əsərində verilib. Fərhad obrazında Şirin üçün fəaliyyət meydanı olan heç nə yoxdu. O, onsuz da yaxşıdı. Onun üzərində qadın eqosunu təsdiq edəcək heç bir şey yoxdur. Amma Xosrovu adam etmək istəyir. Burda sevgi ilə yanaşı, həm də qadının qələbəsi var və əsərin sonlarına doğru Şirin buna da nail olur. Düzdür, buna 15 il vaxt sərf olunur. Nəticədə Xosrov axırda çox ədalətli bir hökmdara çevrilir. Şirin ona görə Xosrova meyilli idi ki, özü-özünə sübut etməyə çalışırdı ki, mən ən mənfur xasiyyətə malik bir adamı da yaxşı insana çevirə bildim. Nizami "Xosrov və Şirin"lə Yunqun tələbələrinin açıq qoyduğu suala bu cür cavab verir. Analıq instinkti və qadın təntənəsi.

- Biz həm də bu əsərdə Nizaminin qadına münasibətini görürük.

- Bəli, Nizaminin qadın psixologiyasını necə gözəl bildiyini görürük.

- Ona görəmi deyirlər Nizami ilk feministdir?

- Ferminist deyil, sadəcə qadınları yaxşı tanıyır və onlara haqq qazandırır. Əgər Nizami yazsaydı ki, Fərhad meydana çıxandan sonra Şirin Xosrovu atıb keçdi Fərhad tərəfə, onda məlum olacaqdı ki, Nizami qadın xarakterini bilmir öz kişi instinkti ilə çıxış edir.

- Çox qəribədir, əsərdə Nizami elə bir süjet xətti qurub ki, fərqli tərəflərdən yozumu var. Siz bunu belə əsaslandırdınız ki, qadın eqosudur. Amma başqa bir yozuma da yer var: qadın kişidən daha sədaqətlidir öz sevgisinə.

- Çox doğru qeyd etdiniz. Ümumiyyətlə, bu cür süjetlər çoxşaxəli yanaşma tərzini əsas götürür. İnşallah, serialda da görəcəksiniz bunu.

Yenə də qayıtmaq istəyirəm Şirinin Xosrovu tərbiyə etmə məsələsinə. Əsərdə, eyni zamanda Nizaminin qadına son mesajı var ki, sən istənilən halda Allah deyilsən. Sonda Xosrovu öz oğlu öldürür. Hansı oğlu? Hansısa məkrli, tamah niyyətlə evləndiyi qadından dünyaya gələn oğlu. Əslində, bu övlad onun məkrliyinin, riyakarlığının yetirməsidir. Çünki Xosrov onun anasını sevməyib. Sadəcə, hökmranlığını geri qaytarmaq üçün onunla evlənib. Ticarət övladıdır və bu övlad Xosrovun müdrikləşib, kamilləşib, adil hökmdar həyatı sürməsinə mane olur. Müdrikləşib kamilləşəndən sonra Şirinlə evləndi və oğlu onu öldürdü. Burda mesaj nədir? Yəni sən nə qədər təmizlənsən də keçmişdəki günahların nəticəsi nə vaxtsa dolayı yol ilə gəlib səni tapacaq.

- Bunu həm də Allahın Şirinə cəzası kimi də qiymətləndirmək olarmı?

- Bəli, o da var. Şirin ki, inadkarlıqla Xosrovu tərbiyə etmək istəyirdi. Allah ona göstərmək istədi ki, əgər bu adam rəzildirsə o cür də qalmalıdır. Mənim yazdığımı düzəltmək sənin işin deyil.

- "Xosrov və Şirin" əsərində Şirinin erməni qızı olması barəsində ermənilərin məntiqsiz iddiası var. Zaman-zaman bunu dilə gətirirlər. Bilmək istərdim ki, serialda bu məsələlərə toxunulubmu və bunu hansı formada çatdırmağa çalışmısınız?

- Bəli, doğru qeyd etdiniz. Biz də serialda bu məsələyə Büzürgümidin dilindən toxunmuşuq. Düzdür, serialda publisistik çıxışa yer yoxdur. Ancaq bu il Nizami ili olduğu üçün və sizin qeyd etdiyiniz kimi, Şirinin mübahisəli obraz olduğu üçün bir neçə yerdə vurğulamışıq ki, Şahzadeyi Ərmən vilayətin adıdır. Ərmən dağlıq yer deməkdir. Erməni sözünün ora dəxli yoxdur. Şirin də Şahzadeyi Ərməndir, yəni dağlıq yerin şahzadəsidir. Ərmən şahzadəsi ifadəsini orda nə sındırır? Nizami Ərmən vilayətini təsvir edərkən deyir ki, bunun bir başı Dərbənddə, bir başı Abxaz dağlarında, bir başı da Kür sahilindədir. Hardasa müəyyən qədər Qafqaz Albaniyasının xəritəsini göstərib Nizami. Yoxsa ki, ermənilərin Abxazda, Dərbənddə nə işləri var. İkincisi də, xarakter var axı. Şirin sırf türk qadını xarakteridir. Məsələn, orda Əfrasiyab söhbəti var. Deyir: "O Keyxosrovdursa, biz Əfrasiyabıq".

Əfrasiyab türk xaqanıdı. Bu məqamlara serialın içində toxunulmasaydı, hesab edirəm, serial bir qədər çılpaq görünərdi.

- Bizdə kino materiallarında art haus da, kütləvi sənət nümunələri də var. Amma bunların ikisinin ortasında, orta statistik ziyalı təbəqəsi var. Hansı ki, onlar üçün art haus çox mürəkkəbdir, başa düşmək çox çətindir. Eyni zamanda da kütləvi sənət nümunələrini izləyə bilmirlər. Ortaq kontenti dolduran materiallar bizdə varmı?

- Ümumiyyətlə, biz son vaxtlar dünya praktikasına da baxanda görürük ki, art haus, yəni elitar, fəlsəfi kino ilə sırf kütləvi kinonun arasında olan orta təbəqənin baxdığı materiallar kinodan daha çox qısa seriallara köklənib. Orta kontenti dolduran materiallar daha çox 12-16 seriyalı qısa, bəzən də ədəbi əsərlərə söykənən seriallar olub ki, bu xətt də bizdə zəifdir. Mən əminəm, Xəyyam Abdullayev və komandası ilə birlikdə bu xətti inkişaf etdirəcəyik. Rusiyada da, Türkiyədə də həmin qısahəcmli seriallar, ziyalı təbəqəyə hesablanan ədəbi əsərlərə söykənən seriallar çoxdur. "Hərb və Sülh", "Anna Karenina" və s. Bu həm də ədəbiyyatın dirçəlməsinə xidmət edir. Mən "Xosrov və Şirin"i də sonuncu iş görmürəm. "Xosrov və Şirin"dən sonra düşünürəm ki, ədəbiyyat və serial bağlılığının xəttini çox yaxşı inkişaf etdirib ənənəyə çevirəcəyik. Orta statistik düşündürən ədəbiyyata söykənən qısa seriallar ənənəsini davam etdirməliyik və buna ciddi ehtiyac var. Biz o nəsilik ki, ədəbi əsərlərin ilk filminə baxıb sonra gedib əsəri oxumuşuq. Mən etiraf edirəm ki, ilk dəfə "Dəli Kür" romanını filmə baxandan sonra oxudum. İndi də həmin funksiyanı seriallar yerinə yetirir.

- Və sonda bu layihədən gözləntiniz nədir?

- Mənim layihədən əsas və ən əhəmiyyətli gözləntim ədəbiyyat və kino arasında qopan bağlılıq xəttinin bərpa olunmasıdır.

Söhbətləşdi: Günel MUSA

Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 9 oktyabr.- S.24-25.