Böyük zəfərin tərənnümü
Azərbaycan
poeziyası özünün müxtəlif nəsillərdən
olan nümayəndələrinin yaradıcılığı
timsalında istər müstəqil Azərbaycan ərazisinin
beşdən birinin keçən əsrin doxsanıncı illərinin
əvvəllərində namərdcəsinə qəsb olunub əhalisinin
qurbanlar verərək qaçqın-köçkün
düşməsini, istər uzun illər ərzində
xalqın keçirdiyi ağır iqtisadi, mənəvi-psixoloji
sarsıntılarla yanaşı, göstərdiyi
ardıcıl siyasi-ideoloji mübarizə əzmini, istərsə
də dövlət başçımız İlham
Əliyevin Ali Baş Komandanlığı ilə yenidən
qurulan ordumuzun kifayət qədər qısa bir müddətdə
ölkəmizin ərazi bütövlüyünü uğurla
təmin etməsini nəinki ilbəil, bəlkə də,
günbəgün, saatbasaat bütün təfsilatı (əgər
belə demək mümkünsə, dastan təfərrüatı!)
ilə əks etdirmişdir. Bu möhtəşəm
dastanın (Zəfər Eposunun!) ərsəyə gəlməsində
görkəmli hərbçi-şairimiz Ramiz Duyğunun xidmətləri
ona görə müstəsnadır ki, o nə qədər
istedadlı qələm sahibi olsa da, ilk növbədə, Azərbaycan
əsgərinin əhval-ruhiyyəsini ifadə etməyə
çalışmış, ən böhranlı anlarda da qələbəyə
inamını itirməmiş, sözünü şair
olduğu qədər də hərbçi-əsgər kimi
demişdir. Və odur ki, Ramiz Duyğunun bu günlərdə
çapdan çıxmış "Qalibiyyət
dastanı" kitabı XX əsrin sonu, XXI əsrin əvvəllərində
istəmədən cəlb edildiyimiz qanlı münaqişə-
müharibələrdə yaşamağa məhkum olunduğumuz
çoxspektrli (və heç zaman unudulmayıb tariximizin
yaddaşında əbədi qalacaq!) həyəcanlarımızın
ən obyektiv, ən səmimi izharlarından biridir.
Mən
"Qalibiyyət dastanı"ndakı şeirlərin,
poemaların məzmun-mündərəcəsinə varmazdan əvvəl
onlardan bir neçəsinin sadəcə adlarını
sadalamaq istəyirəm: Şuşa
çağırır... Ürəyimdə Şuşa
ağlar... Sənə and içirik, Şuşa
qalası... Yaramı tez sarı... Oxuma "Qarabağ şikəstəsi"ni... Vətənin uğrunda ölməyə nə
var... Qılıncımı qoymamışam qına mən...
Biz o günü görəcəyik... Özünə arxalan,
özünə güvən... Başını dik saxla... Qana
qan... Bu torpaqda "xaç" bitməz... Qarabağ Azərbaycandır...
Qaldır şəhid tabutunu... Oxuyaq "Qarabağ şikəstəsi"ni... "Kitabın içindəkilər"dən
aldığım bu adların özləri də bütöv
bir şeirin misraları kimi səslənir... Hər şeydən
əvvəl ona görə ki, "Qalibiyyət dastanı"na daxil edilmiş əsər- yaşantılar hər
nə qədər ilhamlı, vətənpərvər olsa da,
yalnız bir qələm əhlinin deyil, bütöv bir
xalqın oyanmış ruhunun tərcümanıdır. Və
burada gəlişigözəllik, pərakəndəlik, hərdəmxəyallıq
ola bilməz.
Ramiz Duyğun ərazi bütövlüyü uğrunda
apardığımız mübarizənin tarixini həm də
təcrübəli siyasətçi-publisist kimi təqdim edir
ki, kitabın dörd bölməsinin hər birində həmin
peşəkarlıq özünü aydın göstərməkdədir.
Birinci
bölmə 80-ci illərin sonu, 90-cı illərin əvvəllərindəki
"yuxulu" uğursuzluqlarımızdan, onların
doğurduğu faciələrdən və nəhayət, ulu
öndər Heydər Əliyevin yenidən hakimiyyətə
qayıtması ilə Qarabağ uğrunda mübarizənin
yeni mərhələyə keçməsindən bəhs edir.
Və ümumən poeziyamıza xas olan bir məqam, tamamilə
təbiidir ki, "Qalibiyyət dastanı"
üçün də səciyyəvidir: baş qəhrəman
Şuşadır!..
Düşmən
təcavüzünə məruz qalmış
Şuşanın birinci şeirini Ramiz Duyğun 1992-ci ildə
yazmışdır:
Bu torpaq
üstə gəzən! Nədir sənin soyadın?
Şuşayla tən durmasın, yerə girsin qoy
adın.
Babəkimi
oyadın, Qazan xanı oyadın,
Koroğlunu
oyadın -
Şuşa
məni çağırır, Şuşa
səni çağırır.
Kişi öz torpağında yağıya baş əyərmi?
Görmürsənmi, korsanmı?
Daşın, qayan
da mərmi!
Hayqır,
Azərbaycanım!
Hayqır, Şuşadan sonra yaşamağa dəyərmi?
Şuşa
məni çağırır, Şuşa
səni çağırır.
Şuşa
gedib... Dünyada qan, qırğın, tufan olub,
Ancaq ki, nə məhkəmə, nə də ki, divan
olub.
Şuşa
əli yaylıqlı... Xanım Natəvan olub...
Şuşa
səni çağırır, Şuşa
məni çağırır.
Bu da
2020-ci ilin noyabr ayının 8-də yazılmış
"Şuşam mənim" şeirindən misralar... O
misralar ki, həmin qələbə günündən sonra bu
və ya digər şəkildə hər bir Azərbaycan vətəndaşının
qəlbindəki duyğuları ifadə edir...
Başına,
daşına biz dörd
Dolana-dolana gəldik.
Qanı
axan ürəyimiz,
Əlimizdə
xonça kimi,
Odlana-odlana gəldik.
Qaya-qayam,
daş-daşım mənim,
Şuşam mənim, Şuşam mənim.
Uğurlu
qəzan mübarək!
Yağıya
cəzan mübarək!
Gövhər
ağa məscidindən
Ucalan əzan
mübarək!
Ay-ulduzlu
paşam mənim!
Şuşam
mənim,
Şuşam
mənim!
Yetişdi
vüsalın dəmi,
Soyun əynindəki qəmi.
Göy
üzündə üzən gəmi,
Göylərlə
baş-başam mənim!
Şuşam mənim, Şuşam mənim.
Qarabağ xanlığının (Azərbaycan
İntibahının milli dövlətçilik
obrazının!) paytaxtı olan Şuşanın bizim zəmanəmizdə
belə bir status qazanması təsadüfi deyil. Heç ola
bilməz ki, biz də ermənilər kimi Şuşaya istirahət,
əyləncə yeri kimi baxaq. Və o da heç ola bilməzdi ki, ermənilər əlləri
Bakıdan, Gəncədən üzüləndən sonra
Şuşaya bu qədər yapışsınlar...
"Qalibiyyət
dastanı"nın müəllifi erməni məkri, bu məkrin
yüz illər boyu bizim xalqımıza
yaşatdığı əzablarla bağlı nə qədər
qəzəblə söhbət açsa da, bu qəzəb
öz şəxsi mənafeyini güdən "daxili
düşmənlər"ə münasibətdə daha
amansızdır ki, belə bir münasibətin yaxın
tariximizin hansı məsum gerçəkliklərindən
qaynaqlandığını xatırlamaq çətin deyil:
Qolları
qandallı gəldin,
Bu torpaq səni götürməz.
Dar
alnı xaç nallı gəldin,
Bu torpaq səni götürməz.
Satdın
dağımı, daşımı,
Göz
üstündəki qaşımı -
Zirvələrdə
xan Şuşamı...
Bu torpaq səni götürməz.
Qan
nuş etdin... qəşş elədin,
Xalqı diri nəş... elədin.
Laçınlar
yurdu Laçını
daşnaka peşkəş elədin -
Bu torpaq səni götürməz.
"Qalibiyyət
dastanı"nın mövzusu nə qədər
zəngindirsə, ona həsr olunmuş dastanın müəllifi
də bu mövzunun dərki üçün o qədər zəngin
material verməyə, vətənpərvər bir şair-hərbçi
ürəyinə sığışacaq qədər zəngin
hisslərini, duyğularını ifadə etməyə
çalışmışdır.
Bilmirəm
nə dərəcədə haqlıyam, ancaq mənə elə
gəldi ki, "Qalibiyyət dastanı" Ramiz Duyğunun,
Sabir Rüstəmxanlının sözü olmasın,
ömür kitabıdır... Bu kitabda düşmən üzərində
nəhayət ki, qalib gəlmiş bir hərbçi, bir
publisist və bir şairin hissiyyatları elə bir rezonans
yaradır ki, nəticədə o, tərəddüd etmədən
özü-özünə (və mənsub olduğu xalqa)
raport verir:
"Xoşbəxtəm ki, mən "Qalibiyyət
dastanı" adlı şeirlər kitabımı
böyük siyasətçi və dövlət xadimi,
Silahlı Qüvvələrimizin Müzəffər Ali Baş
Komandanı İlham Əliyevin şəxsində qəhrəman
Azərbaycan Ordusunun şəxsi heyətinə həsr edirəm".
Nizami CƏFƏROV
Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 18 sentyabr.- S.8.