Keçmişə gələcək naminə
2014-2022-ci illərdə tərcümə
işinin vəziyyəti:
Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin nəşrləri əsasında
Məruzə
Əvvəli ötən
saylarımızda
Dünya ədəbiyyatı"
dərgisinin 2018-ci il üçün ilk sayı (01/2018) Xalq
yazıçısı Anarın 80 illiyinə həsr olub və
buraxılışda görkəmli ədibin tərcüməsində
Platon, Dhammapada, Svami Vive-kananda, Sənai, Bəsrəli Həsən,
Əl Qəzali, İbn Həzm, Sey Sonaqon, İhara Saykaku,
Covanni Bokkaçço, Mişel Monten, Stendal, Haynrix Hayne,
Fridrix Nitsşe, Mark Tven, Anton Çexov, Rabindranat Taqor, Ziqmund
Freyd, Marsel Prust, Ceyms Coys, Frans Kafka, Akutaqava Rünoske, Mixail
Zoşşenko, Heminquey, Borxes, Alber Kamü, Anna Mariya Matule,
Hesiod, Ovidi, Li Bo, Süleyman peyğəmbərin "Nəğmələr
nəğməsi", "Qədim yəhudi mətnləri",
Du Fu, Hafiz Şirazi, Rudəki, Françeska Petrarka, Vilyam
Şekspir, Fransua Viyön, Con Donn, Aleksandr Puşkin, Basö,
Bayron, Fedor Tütçev, Mixail Lermantov, Nikolay Nekrasov, Afanasi
Fet, Apollon Maykov,Uolt Uitmen, Şarl Bodler, Pol Verlen, Artur Rembo,
Reynar Mariya Rilke, Aleksandr Blok, Velimir Xlebnikov, Nikolay Qumilyov,
Aleksey Kruçonıx, Anna Axmatova, Boris Pasternak, Osip
Mandelştam, Marina Svetayeva, Vladimir Mayakovski, Sergey Yesenin, Robert
Frost, Giyom Apolliner, İsikava Takuboku, Pol Elüar, Sen-Jon Pers,
Tomas Sternz Eliot, Federiko Qarsia Lorka, Rober Desnos, Sesar Valyexo, Pablo
Neruda, Leopold Sedar Senqor, Oktavio Pas, Tadeuş Ru-jeviç, Aleksey
Surkov, Aleksandr Tvardovski, Konstantin Simonov, Boris Slutski, David
Samoy-lov, Vladimir Sokolov, Yuz Aleşkovski, Yevgeni Yevtuşenko,
Andrey Voznesenski, Vladimir Vısotski və İosif Brodski kimi
dünya fikir tarixnə və dünya ədəbiyyatı
tarixinə təsir etmiş, antik dövrdən
çağımıza qədər uzanan bir dövrdəki bu
böyük müəlliflərin rus dilindən tərcümə
edilmiş çeşidli əsərləri-şeir, hekayə,
pyes, traktat, esse və məqalələri yer alıb.
Xüsusi saya yazıçı və Anarın bədii irsinin
tədqiqatçısı Pərvinin məqaləsi, habelə
Xalq yazıçısı Anarın "ön söz yerinə"
təqdim olunan "Tərcümələrim haqqında"
yazısı daxil edilib. Bu sayın "yubiley nəşri"
olmaq kimi özəlliyi ilə yanaşı böyük
yazıçımızın həm də tərcüməçilik
fəaliyyətini küll halında görmək imkanı verməsindədir.
Dünya ədəbiyyatı"
dərgisinin 2018-ci il üçün
ikinci nəşri (02/2018) serb poeziyasına həsr olunub.
Xüsusi buraxılış serb poeziyasının klassiki
Stefan Lazareviçin poetik "Eşq məktubu" ilə
açılır, daha sonra Laza Kostiç, Voislav
İliç, Aleksa Şantiç, İvo Andriç, Momxilo
Nastasiyev, Desanka Maksimovic, Duşan Matiç, Rastko
Petroviç, Duşan Radoviç, Vasko Popa, Branko B. Radicevic, Miodrak
Pavloviç, Slobodan Markoviç, Stevan Racixiç, Milorad
Paviç, Dara Sekuliç, İvan Laliç, Tomislav
Miyoviç, Dusko Trifunoviç, Yovan Hristiç, Branko
Milkoviç, Borislav Radoviç, Milovan Danoylic, Branislav
Petroviç, Lazar Vuçkoviç, Lune Levayats,Matya Beçkoviç,
Petar Svetkoviç, Qoyko Cogo, Zoran Miliç, Dragan
Drailoviç, Milutin Petroviç, Adam Pusloviç, Radomir
Andriç, Rayko Petrov Nogo, Mica Svietiç, Miroslav
Maksimoviç, Milan Nenadiç, Milosav Teşiç, Ratko
Deletiç, Branislav Velkoviç, Dusko M. Petroviç , Duşka
Vrxovas, Tomislav Marinkoviç, Bratislav Milanoviç, Tiodor
Rosiç, Simon Simonoviç, Ranko R.Radoviç, Selimir
Raduloviç, Vekoslav Vukadin, Yovanka
Stoyçinoviç-Nikoliç, Milisa Yeftimiyeviç-Liliç,
Corce Nesiç, Novitsya Telebak, Dragan Jovanoviç-Danilov, Milan
Orlix, Miodraq Yakçiç və Qoyko Bojoviçin, ümumən
62 şairin şeirləri sıralanır. Eyni zamanda xüsusi
buraxılışın "Ədəbi söhbətlər"
və "Bakı-Belqrad: ədəbi yazılar"
bölümlərində Səlim Babullaoğlunun serb ədəbiyyatçıları
Selimir Raduloviç və Yasmina Mixayloviç ilə
müsahibələri, Nobel mükafatı laureatı, görkəmli
serb yazıçısı İvo Andriçin " Bir dəfə
Azərbaycanda" məqaləsi və "Nobel nitqi",
Serbiya Yazıçılar Assosiasiyasının sədri
Radomir Andriçin "Balkanların dostluq körpüsü
boyunca" kitabı haqqında "Müstəqil tarixi
toplu" adlı məqaləsi, Səlim Babullaoğlu və Fərid
Hüseynin "Dünya Yazıçılarının Beynəlxalq
Belqrad Görüşləri"ndən "səfər
yazıları", eləcə də Yasmina Mixayloviçin
"Xəzərin sahilində" kitabından fraqmentləri
yer aldı. Mətnləri dilimizə əsasən rus və
qismən serb dilindən olmaqla Səlim Babullaoğlu, Günel
Şamilqızı, Xatirə Nurgül, Cavanşir Yusifli, Elxan
Zal, Rəbiqə Nazimqızı və Aynur Qarayeva (sətri tərcümələr:
Katerina Paniç, Aleksandr Bozoviç) tərcümə ediblər.
Hazırlanmasında www.artkaspi.az saytı ilə əməkdaşlıq
etdiyimiz bu sayın bir özəlliyi də həm
"xalqların, dövlətlərin ədəbiyyyatına"
aid olması, digər tərəfdən, eyni zamanda "ədəbi
janrlar", konkret söyləsək, "poeziya"ya aid
olmasındadır.
“Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin 2019-cu il
üçün ilk nəşri (01/2019) Türkiyə hekayəsi
xüsusi sayı olaraq hazırlandı. Əlamətdar cəhətdir
ki, "Dünya ədəbiyyatı"nın
bu sayı AYB-nin 85, Mərkəzin 30, dərginin isə 15
illiyi ərəfəsində işıq üzü
gördü. Özündən əvvəlki
buraxılış kimi bu sayın digər bir özəlliyi də
həm "xalqların, dövlətlərin ədəbiyyyatına"
aid olması, digər tərəfdən, eyni zamanda "ədəbi
janrlar", konkret söyləsək, qardaş Türkiyə
yazıçılarının "hekayələrinə və
hekayəçiliyinə" aid olmasındadır. Dərginin yeni sayının məhz qardaş
Türkiyənin ədəbiyyatına həsr olunması isə
bir başqa yubileylə - parlaq tarixi hadisə ilə də əlaqədardı.
Türkiyə Cümhuriyyətinin qurucusu Qazi Mustafa Kamal
Atatürkün işğalçılara qarşı milli
mücadiləni - Qurtuluş Savaşını başlatmaq
üçün 1919-cu ilin 19 mayında İstanbuldan Samsuna səfərinin
100 illiyi tamam olurdu. Dərgi kollektivinin fəaliyyəti nəticəsində
55 müəllifin hekayə yaradıcılığından
seçmələri əks etdirən "Türkiyə: hekayə"
sayına çağdaş Türkiyə hekayəçiliyinin
baniləri, klassiklərin və yeni
yazıçıların- Ömər Seyfəddin, Məmduh
Şövkət Əsəndal, Xalidə Ədib Adıvar,
Əhməd Həmdi Tanpınar, Pəyami Səfa, Səbahəddin
Əli, Rifat İlqaz, Xəldun Tanər, Tariq Buğra, Rəfiq
Xalid Qaray, Səid Faiq Əbasıyanıq, Yaşar Kamal, Oktay
Ağbal, Murad Yalçın, Müqəddər Gəmiçi,
Mustafa Çiftçi, Sinə Ərgün, Halikarnas
Balıqçısı, Yusif Atılqan, Vüsət O.Bənər,
Ədalət Ağaoğlu, Bilgə Qarasu, Leyla Ərbil,
Füruzan, Təhsin Yücəl, Onat Qutlar, Fərid Edgü,
Talib Apaydın, Oğuz Atay, Tomris Uyar, Sevinc Çokum, Mustafa
Qutlu, Səlim İləri, Həsən Özqılınc,
Hüseyn Su, Nazan Bəkiroğlu, Bahəddin Özkişi, Fəqir
Bayqurd, Rasim Özdənörən, Həsən Əli
Topdaş, Bəkir Yıldız, Müzəffər
İzgü, Adnan Binyazar, Ərcan Kəsal, Cəmil
Qovuqçu, Osman Çeviksoy, Rəcəb Seyhan, Ərcan Kəsal,
Alim Qəhrəman, Ehsan Oktay Anar, Camal Şakar, Kamil
Yaşıl, İmdat Avşar, Məhməd Qəhrəman, Bəxtiyar
Aslan və Ömər Küçükməhmədoğlunun
hekayələri daxil edilib. Hekayələrin
mütləq əksəriyyəti, müəlliflərdən
isə bir çoxunun əsəri Azərbaycan dilinə ilk dəfə
məhz dərginin bu sayı üçün çevrilib.
"Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin
"Türkiyə: hekayə" sayına AYB sədri, Xalq
yazıçısı Anarın, Bakı Yunus Əmrə
İnstitutunun müdiri Cahan Özdəmirin "giriş
yazıları", Seyfəddin Hüseynlinin "baş
redaktordan" yazısı daxil edilib. Hekayələri Azərbaycan
dilinə Eyvaz Zeynalov, Əjdər Ol, Azad Yaşar, Şərif
Ağayar, Seyfəddin Hüseynli, Gülzar Səfərova,
Oktay Hacımusalı, Cəlil Cavanşir, Qan Turalı, Şəfiqə
Şəfa, Qismət, İlahə Əkbər, Aygün
Ələkbərova, Şəhriyar del Gerani, Cavid Qədir və
Ramil Əhməd çevirdib. Nəşrdə Azərbaycan ədəbiyyatşünaslarının
Türkiyə hekayəçiliyini təhlil etdikləri 3 nəzəri
materiala filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA Şərqşünaslıq
İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Sədaqət
Qasımlının "Türkiyə ədəbiyyatında
yeni hekayəçilik" məqaləsi, ədəbiyyatşünas
Qismətin "Dünəndən bu günə Türkiyə
hekayəsi" yazısı və AMEA Nizami Gəncəvi
adına Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşı
Sima Şəfizadənin "Çağdaş Türkiyə
hekayəçiliyinə bir baxış"
araşdırmasın da yer verilib.
"Dünya
ədəbiyyatı" dərgisinin 2019-cu il
üçün növbəti sayı (02/2019) "esse"
janrına həsr olundu. "Esse" sayında
yer verilmiş müxtəlif ölkələrdən 50-yə
yaxın müəllifin əsəri, essesi - son yüz ildən
bəri dünyada bu janrın keçdiyi inkişaf yolunu, onun
hazırkı mənzərəsini, ifadə imkanlarını
və qazandığı sənətkarlıq keyfiyyətlərini
geniş şəkildə əks etdirir.
Dərginin
bu sayına Adam Kirs, Con Bart, Xorxe Luis Borxes, Tomas Bernhard, Mo Yan,
Frans Emil Sillanpyaya, Anatol Frans, Pablo Neruda, Mişel Uelbek, Rolan
Bart, Artur Konan Doyl, Bernard Şou, Gilbert Kiyt, Piter Smit, Oden, Zeydi
Smit, Antonio Porpetta, Enrike Vile-Matas, Xavyer Marias, Migel de Unamuno,
Alessandro Piperno, İtalo Kalvino, Renzo Oliva, Simon Gikandi, Karlos
Fuentes, Yanuş Qlovatski, Mario Varqas Lyosa, Dmtiri Merejkovski,
İgor Yevdokimov, Corc Feyfer, Renzo Oliva, Larisa Obaniçeva, Mixail
Şoloxov, Nikolay Berdyayev, Veronika Şerbinskaya, Yevgeni Zamyatin,
Adonis, Əhməd Camal, Çingiz Güləc, Nihat Ziyalan,
Orxan Pamuk, Özdəmir İncə, Semih Gümüş, Sərxan
Evyapan, Yusif Yaquboğlu və Mario Benedettinin esseleri daxil edilib.
Əsərləri dilimizə Adil Mirseyid, Səlim
Babullaoğlu, Seyfəddin Hüseynli, Qismət, Cavanşir
Yusifli və Pərviz Yusif türk, rus, ingilis və fransız
dillərindən çeviriblər.
"Dünya
ədəbiyyatı" dərgisinin 2020-cu il
üçün ilk sayı (01/2020) "elmi baxış"
adıyla nəşr edildi və özündə AMEA Nizami Gəncəvi
adına Ədəbiyyat İnstitutunun alimlər kollektivinin
dünya ədəbiyyatı ilə bağlı son dövrə
aid tədqiqatlarını əks etdirdi. Bu
buraxılışda 50-dən artıq alim-ədəbiyyatşünasımızın
müxtəlif ölkələrin ədəbiyyatına, məşhur
yazıçıların yaradıcılığına,
onların əsərlərinin Azərbaycan ədəbiyyatı
ilə bağlılığına, eləcə də
ümumən ədəbi əlaqələr və bədii tərcümə
məsələlərinə dair məqalələri, həmçinin
bir neçə tərcümə işi toplanıb.
Buraxılışda Türkiyə, Amerika, Rusiya, Fransa,
İngiltərə, İran, İtaliya, İrlandiya, Yaponiya,
Polşa, Gürcüstan, Misir, Hindistan, Monqolustan, Çin,
Vyetnam, Meksika, İndoneziya, Koreya, Pakistan, Malaziya
yazıçılarının yaradıcılığı,
həmçinin qazax, qırğız, özbək,
kalmık, türkman, qaraçay ədəbiyyatı nümunələri
barədə məqalələr, tərcümələr yer
alıb. Məqalə müəllifləri sırasında Aida
Feyzullayeva, Almaz Ülvi Binnətova, Aytən Rüstəmzadə,
Bədirxan Əhmədli, Bəsirə Əzizəliyeva, Cavidə
Məmmədova, Elnarə Akimova, Elnarə Zaynalova, Eşqanə
Babayeva, Əlizadə Əsgərli, Fəridə Hicran,
Gülər Abdullabəyova, Gülnar Yusifova, Xuraman Hümmətova,
İlhamə Sultanova, İmamverdi Həmidov, İradə
Yusifova, Könül Hacıyeva, Qəzənfər Paşayev,
Lamiyə Nəzirova, Leyla Həsənzadə, Leyla Ramazanova,
Leyla Pirimova, Lüdmila Səmədova, Maya Həsənli, Mehman
Həsənli, Məmməd Əliyev və Məhmmədhəsən
Qəmbərli, Mərcan Sofiyeva, Müşfiq Çobanov, Nərgiz
Kərimova, Nərmin Cahangirova, Nizami Tağısoy, Ofelya
İsmayılova, Pərvin Nurəliyeva, Samir Səttarov, Sevda Məmmədova,
Siracəddin Hacı, Sübhan Məmmədov, Şəhla
Qurbanova, Şükufə Yəhyayeva, Turan Teymurov, Ülviyyə
Ağayeva, Vüsalə Nəbiyeva, Yaşar Qasımbəyli,
Ülkər Hüseynova kimi dəyərli alimlərimizin
araşdırma və elmi məqalələri, Fey San-Zadə,
Cek London, Oktavio Pas, Tomas Uayer, Şekspir, Robert Henrik, Tomas Hud və
İqor Çistyuxinin məqalə və şeirləri də
(Ü.Hüseynova, L.Əliyeva və C. Yusiflinin tərcüməsində)
dərc edilib.
Xüsusi
buraxılış AMEA Nizami Gəncəvi adına
Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəylinin
"Xüsusi saya müqəddimə" adlı geniş
yazısı ilə açılıb.
"Dünya
ədəbiyyatı" dərgisinin 2020-cu il
üçün ikinci sayı (02/2020) "Söhbətlər"
adlanırdı. Bu buraxılışda İosif Brodskinin Derek
Uolkottla, Lyosanın Markeslə, Donjelina Barossonun Saramaqo ilə,
Xuan Qabriel Vaskesin Xose Serkas və Lyosa ilə söhbətləri,
Borxeslə söhbətlər, eləcə də İskəndər
Pala, Edqar Keret, Trumen Kapote, Qrem Qrin, Rebekka Vest, Luiza Qlük, Con
Eşbern, Haynrix Böll, Qare Vidal və Amin Maalufla müsahibələr
Səlim Babullaoğlu, Seyfəddin Hüseynli, Qismət,
İlahə Əkbər, Cavanşir Yusifli, G.Məmmədova,
Elcan Salmanqızı və N.Bəşirzadənin tərcüməsində
təqdim edilib. Həmçinin Səlim Babullaoğlunun
Aqneşka Koşinska ilə Çeslav Miloş, Silviya
Zimmermann Del Kastillo ilə Xorxe Luis Borxes, eləcə də
Mustafa Məsturla ( Fərid Hüseynlə birgə), Laura
Qaravaglia ilə söhbətləri; Fərid Hüseynin
Tuğrul Tanyol, Adnan Özər, Cenk Gündoğdu, Danil
Salihov və Heydər Ərgülənlə, Xanım
Aydının Olena Matuşek və Natalya Yevstayeva ilə
söhbətləri buraxılışın orijinal mətnləri
sırasındadı.
Həm "Elmi baxış", həm də
"Söhbətlər" xüsusi buraxılışları
dərginin "janrlar" üzrə dəyərli
saylarıdır.
"Dünya
ədəbiyyatı" dərgisinin 2021-ci il
üçün olan sayları dərginin nəşri
dövründə xüsusi əhəmiyyət kəsb edirdi. Belə ki, dalbadal nəşr olunan hər iki say 44
günlük şanlı Zəfər savaşımızda
ölkəmizin haqlı savaşında yanımızda olan iki
dövlətin və xalqın ədəbiyyatına həsr
olunub. Söhbət Pakistan və İsrail ədəbiyyatı
xüsusi saylarından gedir.
220 səhifəlik "Pakistan sayı"nda Pakistan ədəbiyyatı
tarixində xüsusi yeri olan 44 ədibin
yaradıcılığından nümunələr təqdim
edilib. Həmin
buraxılışda Pakistanın və ümumən islam dünyasının böyük mütəfəkkiri
Əllamə Məhəmməd İqbal, şəxsiyyətinin
miqyası, yaradıcılığının mənəvi-tarixi
müstəsnalığı nəzərə alınaraq, həm
proza, həm də poeziya bölümündə ilk imza kimi
öz yerini tutub. Nəşrdəki bədii materialların
sırası Pakistanın Milli Himninin - "Qövmi Təranə"nin şair Hafiz Calandəriyə məxsus mətninin
orijinalı, transliterasiyası və tərcüməsi ilə
başlanib. "Proza" bölümündə Məhəmməd
İqbalın "Mistik təcrübənin əsas xüsusiyyətləri"
essesi, Sədat Həsən Mantonun "Qorxaq", Əhməd
Nadim Qasminin "Fəryad", Şer Məhəmməd Mərrinin
"Dəli", Cəmaləddin Abronun "Pirani", Məhəmməd
Nəvaz Tairin "Kimdir müqəssir?", Murad Sahirin
"Başçı", Şövkət Siddiqinin
"Qaraltı", Xədicə Məsturun "Adaxlıya
vida", Banu Qüdsiyənin "Gerçəyin min bir
üzü", Cəmilə Haşminin "Doğma
torpaq", Rifatın "Zahid", Raziyə Fasih Əhmədin
"Kağız - puldur", Ənvər Səccadın
"Zövq bağçası", Məsud Müftinin
"Rahibə", Məsud Əşarın "Ağaclar və
qapılar", Raşid Əmcadın "Rəsmdəki detallar",
Zahidə Hinanın "Olum, ya ölüm", Qələndər
Momandın "Qajra", Fərxəndə Lodhinin
"Yazıq", Dur Məhəmməd Kasinin "Caqqal",
Pərvin Malikin "Kim olduğumu bilmirəm", Yasmin Mərrinin
"Mavi qızılgülün zəhəri" hekayələrinin
tərcüməsi təqdim edilib. "Poeziya" bölümündə
Məhəmməd İqbal, Faiz Əhməd Faiz, Habba Xatun,
Coş Məlihabadi, Şeyx Ayaz, Məcid Əmcad, Əxtər
Hüseyn Cəfəri, Əmir Həmzə Xan Şinvari, Nasir
Kazımi, Munir Niyazi, Əhməd Fəraz, Vəzir Ağa, Həbib
Calib, Əbdül Qəni Xan, Fəxar Zaman, Layiq Babri, Fəhmidə
Riyaz, Zəfər İqbal, Zəhra Nigah, Pərvin Şakir və
Ənis Nağının şeirlərinin tərcüməsi
təqdim olunub. Mətnləri əsasən ingilis dilindən
Cavanşir Yusifli, Səlim Babullaoğlu, Kamran Nəzirli, Qismət,
İlahə Əkbər, istedadlı gənc tərcüməçilər
Sona Səlimli, Günay Rəsulova və Qorxmaz Səfərov
çeviriblər.
Xüsusi
buraxılışda Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına
Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru İsa Həbibbəylinin
"Azərbaycan-Pakistan ədəbi-mədəni əlaqələri:
tarixi ənənələr, müasir inkişaf və
perspektivlər" adlı əhatəli giriş məqaləsi,
Pakistan Ədəbiyyat Akademiyasının Prezidenti, fəxri
professor Məhəmməd Yusuf Xuşkun "Pakistan ədəbiyyatının
tarixinə yığcam baxış" sərlövhəli
icmal-məqaləsi, "Dünya ədəbiyyatı"nın
"Pakistan" sayının hazırlanmasında fəal və
fədakar məsləhətçi kimi AMEA Fəlsəfə
və Sosiologiya İnstitutunun elmi işlər üzrə
direktor müavini, tarix elmləri doktoru, Azərbaycanın
Pakistandakı keçmiş səfiri Eynulla Mədətlinin
"Azərbaycan-Pakistan əlaqələrinin tarixinə bir nəzər"
kimi mühüm məqaləsi, AMEA Nizami Gəncəvi
adına Ədəbiyyat İnstitutunun "Azərbaycan-Asiya ədəbi
əlaqələri" şöbəsinin baş elmi
işçisi, filologiya elmləri doktoru Bəsirə Əzizəlinin
"Məhəmməd İqbal: müsəlman Şərqinin
haqq səsi" və "Sultan Bahunun
yaradıcılığında Mövlana Cəlaləddin Rumi
təsirinin izləri" adlı iki məqaləsi də dərc
olunub. Xüsusi sayın hazırlanmasında
görkəmli Pakistan ədibi və alimi Fəxar Zamanın tərtib
etdiyi "Pakistani literature" (1995. ¹ 1)
antologiyasından istifadə olunub.
Dediyim
kimi "Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin
"İsrail" xüsusi sayı da hazırlandı və
buraxılışda bütövlükdə 43 müəllifin
yaradıcılığı-həm İsraildə və
başqa ölkələrdə yaşayıb-yaradan yəhudi ədiblərin,
həm də Azərbaycana bioqrafik cəhətdən
birbaşa bağlı, mənşəcə dağ yəhudisi
olan ədiblərin bədii mətnlərinə yer verilib.
Müəlliflər sırasında Benyamin Tammuz, Moşe
Şmilyanski, Yakov Xurgin, Moşe Şamir, Savyon Librext, Yehudit
Hendel, Aaron Apelfeld, Yishak Orpaz, Amos Oz, Miriam Bernşteyn-Kohen,
Yehoşua Bar-İosef, Yishak Avi-David, Nissim Aloni, Atalla Mansur,
Hanoh Bartov, İehuda Yaari, Mordehay Avi-Şaul, İsaak
Başevits-Zinger, Albert Beni, Etqar Keret, Rahel Bluvşteyn, Qali-Dana
Singer, Zali Qureviç, Nurit Zarxi, Haim-Nahman Bialik, Arye Sivan, Pyotr
Davıdov, Aqi Mişol, Amir Or, Meir Vizelter, Ronni Somek, Rami Meir,
Natan Zax, Daliya Ravikoviç, Aşer Rayx, Maya Bejerano, Avraham
Şlonski, Lea Qoldberq, Şaul Çernixovski, Yehuda Amiçai,
Aron Vergelis və Moşe Dor kimi sanballı ədəbi imzalar
var. Dərgidəki nəsr əsərləri - hekayələr
Xalq yazıçısı Anar, Elçin Hüseynbəyli,
Ayna Əlixanova, Cavanşir Yusifli, Məqsəd Nur, Dürdanə
İbrahimova-Hüseynbəyli, Natiq Səfərov, Məhərrəm
Qasımlı, Azad Yaşar və İlahə Əkbərin tərcüməsində
təqdim olunub. Ədəbiyyatşünas Aron
Vergelisin "İsrail ədəbiyyatının qaynaqları"
məqaləsini Seyfəddin Hüseynli çevirib.
Poeziya nümunələri - şeirlər isə Səlim
Babullaoğlu, Əkbər Qoşalı, Afaq Şıxlı,
Qismət Rüstəmov, Fərid Hüseyn və Giya
Paçxataşvilinin tərcüməsində verilib. Əsərlər qismən ivrit, əsasən ingilis
və rus dillərindən tərcümə edilib.
Dərgidə
giriş yazıları kimi millət vəkili, Milli Məclisin
Mədəniyyət Komitəsinin sədri Qənirə
Paşayevanın " İsrail sayı" mədəni əlaqələrimizdə
önəmli addımdır" məqaləsi, AYB sədri,
Xalq yazıçısı Anarın "Qədim xalqın
yeni ədəbiyyatı" məqaləsi və AYB katibi,
şair Səlim Babullaoğlunun "İsrail sayı
üçün" essesi yer alıb.
Hər iki sayın Pakistan və İsrailin ölkəmizdəki
səfirlərinin, habelə Milli Məclisin Mədəniyyət
Komitəsinin sədri Qənirə Paşayevanın
iştirakı ilə müxtəlif vaxtlarda təqdimatları
keçirilib.
İndiyədək
haqqında danışdığım saylardan məlum
olduğu kimi 2014-cü ildən üzü bu yana, dərginin
Ukrayna, Rusiya, Oman, İran, İngiltərə, Serbiya, Moldova,
Türkiyə, Pakistan və İsrail kimi dövlətlərin
ədəbiyyatlarına həsr olunmuş xüsusi
buraxılışları, eyni zamanda hər biri oxucular, ədəbiyyatşünaslar
və ədəbiyyat tarixçiləri üçün
tutarlı mənbə rolunu oynaya biləcək, həm
adıçəkilən xalqların ədəbiyyatlarının
böyük dövrünə, həm də
"dramaturgiya", "esse", "ədəbi söhbətlər",
"elmi baxış" kimi ədəbi janrlar, bölgülər
çərçivəsindən bütövlükdə
dünya xalqları ədəbiyyatlarını süzgəcdən
keçirmək imkanı verən xeyli sayları nəşr
edilib. İndi isə hələlik sonuncu say: Rumıniya
xüsusi buraxılışı, 2022-ci ilin ilk nəşri. Rumıniya ədəbiyyatı xüsusi sayı
ölkələrimiz arasında diplomatik münasibətlərin
qurulmasının 30 illik yubileyinə təsadüf etdiyi
üçün xüsusən əlamətdardır. Dərginin
bu sayında rumın ədəbiyyatının Mihay Eminesku,
Ejen İonesko, Ana Blandiana, Nikolae Labiş, Qabriela Melinesku, Marin
Soresku, Dan Soçiu, Nikita Stanesku, Ruksandra Novak, Nikita Danilov,
Adi Kristi, Daniel Korbu, İoana Diakonesku, Matey Vişnek, Vasile
Andru, Matey Vişnek, Arnold Hauzer, Radu Kocasu, Tibor Balint, Ştefan
Benulesku, Ejen Urikaru, Hans Liyebhardt, Nevzat Yusuf Sarıgöl,
İsmail Ziyaəddin və Mircea Kartaresku kimi həm klassiklərinin,
həm də yeni yazarlarının bir-birindən maraqlı əsərləri-
şeir, hekayə, pyes və esseləri, həmçinin dəyərli
alim və tərcüməçilərimiz Jalə
İsmayıl və Güllü Yoloğlunun "Rumın ədəbiyyatı
XIX-XX yüzilliklərdə: faktlar və mülahizələr",
"Azərbaycan-Rumıniya ədəbi əlaqələrinə
bir nəzər", "Mihay Eminesku: tarixin və ədəbiyyatın
güzgüsündə" adlı dəyərli məqalələri
yer alıb. Təqdim olunan materialları dilimizə rumın,
rus və ingilis dillərindən Vaqif Əlixanlı, Həmid
Priyev, Qismət Rüstəmov, Məqsəd Nur, Cavanşir
Yusifli, Dürdanə İbrahimova-Hüseynbəyli,
Güllü Yoloğlu, Jalə İsmayıl və Səlim
Babullaoğlu çeviriblər.
Xüsusi buraxılışa Rumıniyanın ölkəmizdəki
Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfiri Vasile
Soare, eləcə də Səlim Babullaoğlu "ön
söz" yazıblar.
Bu uzun sadalamaların sonunda biz jurnalın baş redaktoru,
tanınmış ədəbiyyatşünas və tərcüməçi
Seyfəddin Hüseynliyə minnətdarlıq ifadə etmək
istərdik. Məhz onun və formalaşdırdığı tərcüməçi
komandasının sayəsində bu illər ərzində
"Dünya ədəbiyyatı" dərgisi
özünün yeni və daha məzmunlu mərhələsinə
qədəm qoydu.
"Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin bu illərdəki
nəşri zamanı əməkdaşlıq etdiyimiz
"Mütərcim" nəşriyyatına və nəşriyyata
rəhbərlik etmiş həmkarlarımız Telman Vəlixanlıya,
Əliş Mirzalıya, eləcə də Rita Müslümova
və Rüfət Vahidova, dərginin zövqlə
hazırlanmasında zəhmətini əsirgəməyən
Emil Camalova da təşəkkür etmək yerinə
düşərdi.
Yenidən
Mərkəzin bu illər ərzindəki bəzi işlərinə
geri dönmək, bu dövrdə müxtəli kitab
seriyalarından, həm də ayrıca və ya ortaq nəşrlər
olaraq çap etdirdiyi kitabları, işıq üzü
görən bəzi dünya müəlliflərinin
adını sadalamaq istərdim: Fermin Maksans ("Qar"
romanı; Cavanşir Yusiflinin tərcüməsində),
Marqaret Etvud ("Yanmış evdə səhər yeməyi",
seirlər, bilinqva; Cavanşir Yusiflinin tərcüməsində),
Tomas Sternz Eliot ("Bəhrəsiz torpaq", şeirlər və
məqalə ; Cavanşir Yusfilinin tərcüməsində və
təqdimatında), Luici Pirandello ("Bəzi öhdəliklər",
hekayələr; Seyfəddin Hüseynlinin tərcüməsində),
Nizar Qəbbani ("Sən dəniz çəkə bilmirsən,
ata?", şeirlər, Kamil Şərifov və Səlim
Babullaoğlunun tərcüməsində), Luiza Qlük
("Odisseyin qərarı", şeirlər ; Qismət, Fərid
Hüseyn və Səlim Babullaoğlunun tərcüməsində),
Gərus Əbdülməlikan ("Sonuncu quş",
şeirlər ; Məsiağa Məhəmmədi, Ümid Nəccari
və Səlim Babullaoğlunun tərcüməsində),
Arkadi Suçevyanu ("Qağayı ilə göndərilən
məktub", şeirlər ; Səlim Babullaoğlu və Qismətin
tərcüməsində), Nikolae Spetaru ("Qiyamət təxirə
salınıb", şeirlər; Səlim Babullaoğlunun tərcüməsində),
Tumas Tranströmer ("Xatirələr mənə
baxır", şeirlər, nəsr, müsahibə ; Səlim
Babullaoğlunun tərcüməsində), Jorj Polti ("36
dramatik situasiya", tədqiqat ; Səlim Babullaoğlunun tərcüməsində),
Leo Butnaru ("Çətir götürməyi
unutmayın", şeirlər, Səlim Babullaoğlunnun tərcüməsində),
Radomir Andriç ("Yazı masasının o biri
üzündə", şeirlər ; Səlim Babullaoğlunun
tərcüməsində), Mustafa Məstur ("
Tanrının ay üzündən öp", roman; Ariz
Tarverdiyevin tərcüməsində), İqor Volnitski ("Mənə
ölməyi öyrət", roman ; Azad Yaşarın tərcüməsində),
Filipp Rot ("Əlvida, Kolumbus" povest və hekayələr
; Mahir Qarayevin tərcüməsində), Avqust Strindberq ("Tənha",
roman, Rəbiqə Nazimqızının tərcüməsində),
"Yapon şeiri antologiyası" ( haykular və tankalar; Cəmşid
Bəxtiyarın tərcüməsində), "Dostun evi
hardadır" ( Modern İran şeiri antologiyası ; Məsiağa
Məhəmmədi, Məhəmməd Nuri, Ariz Tarverdiyev və
Səlim Babullaoğlunun tərcüməsində), Xaqani
Şirvani (ərəbcə şeirləri, İmamverdi Həmidovun
tərcüməsində), Enrike Vila-Matas ("Bartlbi və
çevrəsi", roman; Qismət və Nicat Məmmədovun
tərcüməsində), "Vüqarlı Dneprin suları
axsın" ("Ukrayna şeiri antologiyası";
Ə.Cavad, M.Müşfiq, R.Rza, S.Məmmədzadə, E.Zal,
S.Babullaoğlu, Qismət, G.Mövlud, G.Şamilqızı, K.Həsənqulu
və Ş.Şəfanın tərcüməsində) və
Mihay Eminesku (şeirlər, Səlim Babullaoğlu və Jalə
İsmayılın tərcüməsində).
Gerçəkləşdirilən
layihələr çərçivəsində (Rusiya
Yazıçılar Birliyi ilə imzalanan "Əməkdaşlıq
Memorandumu" və Monteneqro yazıçıları ilə
razılaşma əsasında) Mərkəz "Ədəbiyyat
qəzeti" və "Ulduz" jurnalında "Rusiya"
"Moldoca" və "Monteneqro" xüsusi
buraxılışlarını hazırlayıb.
Davamı gələn
sayımızda
Səlim BABULLAOĞLU
Ədəbiyyat qəzeti.- 2022.- 16
iyul.- S.16-17.