Hər kəs közü eşir

öz qabağına...

Tonqallar çatılır qışda, baharda,

Dönürəm alovun üz qabığına...

Donur qələm tutan barmağım burda...

Hər kəs közü eşir öz qabağına...

İsinmək istəyir sıcaq qalayan...

Odunun oduyla qucaq qalayan...

Kənarda titrəyir ocaq qalayan...

Hər kəs közü eşir öz qabağına.

Biri əl uzadır - od ala bəlkə...

Biri dil uzadır - dad ala bəlkə...

...Üstdən...hoppanan var - ad ala bəlkə...

Hər kəs közü eşir öz qabağına.

Avand çırpı yığır yağır belinə,

Ləvənd lövbər salıb nəfsin felinə...

Mənsə göz qoyuram ümid külünə...

Hər kəs közü eşir öz qabağına.

Köz eşən eşşş...ikçi daha demir ki,

Çox su aparacaq hələ xəmir ki!..

Çatmaz kip qulağa bu səs-səmir ki:

Hər kəs közü eşir öz qabağına.

"Öz" niyə düşünmür "özgə"lər də var?!.

Düzgülər içində üzgülər də var...

Dərdə ayna tutan güzgülər də var...

Hər kəs közü eşir öz qabağına.

Od arar soyuqdan qaçıb, tövşüyən,

Yetərmi imdada inad kövşəyən?!.

Kimin nə vecinə kimdi üşüyən?!.

Hər kəs közü eşir öz qabağına.

Bir ali...tapın ki, təvaflıq ola,

Bir sual göstərin - cavablıq ola...

Bir əməl yoxdurmu savablıq ola?!.

Hər kəs közü eşir öz qabağına.

Neçin dünya belə, bu həyat belə?

Bu təzə belədir, o boyat belə?

Bu böcək, bu quş, bu heyvanat belə -

Hər kəs közü eşir öz qabağına?!

Sözümdən heç kəsə dəyməsin xətər,

Süngər də bir acı sümürüb ötər...

Yanan ürəyimdir ocaqdan betər;

Hər kəs közü eşir öz qabağına!..

***

Ocaq çatmısan köksümdə,

Vücudumla tam yanıram.

Həsrətim ötür kök simdə,

Ahımda muğam, yanıram.

Gah "Segah", "Şur"um olursan,

Gah şərqim, xorum olursan,

Sönürəm, qorum olursan,

Atəşinə ram yanıram.

Gözündən uzaq hər təbəm...

Sənsən mənim Qibləm, Kəbəm!..

Doğmam, məhrəmim, mərtəbəm,

Xanımım, ağam, yanıram.

De, qədərim nə qədər ki?!

Külə dönmək nə qədir ki?!.

Günün şöləsi nədir ki?!

Mənəm gecə şam, yanıram!..

Bu çabam, qeylü-qalımla,

Yuxusuz yuxu halımla,

Gümanımla, xəyalımla,

Arzumla kam-kam yanıram...

Zalım, hər zülmə uyursan!..

Sanmam cəfandan doyursan...

Könlümü usta oyursan...

Mən isə xam-xam yanıram...

Ürək dil açdı adınla,

Uçdum sevgi qanadınla...

Qala, bir qalam odunla

özün gur, mən vam yanıram...

Can-deyib güldürdüyünəm...

Göz yaşım sildirdiyinəm...

Mən hər gün öldürdüyünəm,

Bəs necə sağam, yanıram?!.

İlan balığı

O, nə balıqtək balıq,

Nə ilantək ilandır.

Nə soyuqdur, nə ilıq,

Nə zəhərli çalandır...

Çoxu yeyər ətini,

Öyər də ləzzətini.

Doymaz özəl dadından...

Qorxan da var adından.

Yəni ilan, həm balıq -

Gör nə yaradıb Xaliq!

Əl-ayaqsız qaçandır,

Suda meydan açandır.

Əcəb növ... calaqdanmı,

Talaqdanmı törəyib?!

Bu məchul, balıqdanmı,

İlandanmı törəyib?!

Yəhər deyib alığa

Köhləni talan etdik...

Qarmaq atıb balığa,

Balığı ilan etdik...

Nəvaziş oxşarıdır

Suyla öpüşən tilov...

Naz ləpə ox şarıdır,

İlan balıqları ov...

Bu dünyada yediyin

Kim qana, kim anlaya!..

Nə ad verim, nə deyim

İkican bir canlıya?!

Sirr, Tanrı qələmində

Bu Yerlə Göyə carmı?!

Görən su aləmində

Balıq ilan da varmı?!

Bilmək olmaz meylini;

Dost, düşmənlə görüşər...

Tut quyruqla belini,

Sürüşüb əldən düşər...

Yalana ağ şayanlar

Doğruya xətər olur...

Balığa oxşayanlar

İlandan betər olur!..

Cəsur yalan

Dağlar arxasında Günəş sürüşüb

qopanda al üfüq dayaqlarından...

Gecə fitnəsində minaya düşüb,

Əsgər qəlpələndi ayaqlarından.

Pozulmasın deyə mərdlər sırası

Qalmadı dəstədən aralı düşə...

Qızğın bədənində dəmir parası,

Aslan nərəsilə girdi döyüşə.

Dönüb ona sarı cəbhə dostları

Səsləndi: - Sən dayan, irəli getmə.

Öndə azğınların tələ postları...

Qayıt, bu halınla, gəl, tərslik etmə!..

Sirrtək qəlpələri gizlədib əsgər,

Dedi: - Təhlükədən aralanmışam...

Bir dəm nəfəs dərib, yubansam əgər,

Düşmən elə sanar yaralanmışam...

O, yalan danışdı öz dostlarına,

Ağrı-acısını atıb unutdu...

Qıydı bir payızda can baharına...

Hünərə, zəfərə, anda umuddu...

Hər an saçlarını güllə darayan

namərd "darağı"ndan xətər duymuşdu...

Qarabağ uğrunda ağ gün arayan

Gözü qarasına Vətən qoymuşdu!..

Amal köhlənini kişnədən ər ad

Qan içrə yağını bələdi qana.

Ağ bayraq qaldırdı hər əsir inad;

Tarix qələm çaldı cəsur yalana!..

Otuzdan az qırx dörd...

Tarix saatını durdurdu birdən,

Ümid baharımız qandan qışladı...

Zaman buzlaq kimi donduğu yerdən

isinib, sındığı andan başladı.

Üşüyən torpağa isti qan töküb,

Çoxdan ər səsləyən meydana girdik.

Ürəyi qeyrətə, hünərə büküb,

Qarabağ səbrinin üstünə sərdik.

Qırx dörd gün içində hesab qanunu

pozuldu hesabsız illərə rəğmən;

Otuzun cəmindən kəm gördük onu -

Məğzi kəmiyyətin dəyişdi həmən...

Atəşlər önündə leş qalaq-qalaq...

Bəlkə od yağdıran Tanrı əliydi.

Vətən sevgisinin yağmuruna bax -

Axışan əsgərmi, ya ruh seliydi?!

Sinə sipərimiz - çətən arzular...

Səda Rəbbimizdən, can özümüzdən.

Doğdu günəşimiz - Vətən arzular

Şəhidlik, qazilik danüzümüzdən.

...Otuz il sıxıldıq yaytək,

sonunda

Dəli nərə kimi açıldı ünüm;

Haqqa süvar oldu heyrət donunda

Dünyanı mat qoyan o qırx dörd günüm!..

Timsahın göz yaşları

Düşmən timsah kimidir,

Göz yaşları silinməz.

Sirr daşıyan gəmidir -

Yükü nədir - bilinməz...

Qeylü-qal qurmaq üçün

Taxılı taxt istəyər.

Yol-mənzil qırmaq üçün

Tıxılı vaxt istəyər...

Uçurduğu ev, barı...

Yandırar meşələri.

Qoparıb qapıları,

Sındırar şüşələri...

Duruşa durmaz qəti

Döyüşdə şər yiyəsi;

Bu, zarıncı xisləti -

Mağara tərbiyəsi!..

Çəkilməz can çarası,

Bəd, nəfsini qamçılar.

Tökülən göz qorası

Niyyətidir, damcılar...

Tutar sel daşlarından,

Timsahlar daşdan betər...

Yalan göz yaşlarından

Yamyaş "qanunlar" bitər...

Turanım

Türkün tarixini ehmal varaxla

Tanı türk xaqanı Alp Ər Tonqanı

Türkü tün qərbdən yox, türkdən soraqla

Xanlar sərkərdəsi Saka an xanı!

Batı, qədim boyu min rəngə bələ

Qələmin ağımı qara yazmasın

Mən türkəm, həm turam, turanam elə

Arilər soyumu "ara"... yazmasın!..

Eşq ulduz - çiynimə qoşa taxdığım

Özümdən özümə uzanan qolum -

Əlimi köksümə sıxıb baxdığım

Bir Turan yönüm var, bir zəfər yolum!..

Bu yolu düşünüb yol açan - Kağan,

Alplanıb; titrədib dağı, aranı -

Üzdən nur, gözündən od-alov yağan

Türk ərənlərinin ən son taranı...

Dünyanı nizama səslədim əzəl,

Yoxdur ədalətsiz görkəyənliyim...

Hüzura uzanan əlimdir düz əl,

Haqqın dirliyi türköyənliyim

Ruhumuzun Kəlbəcəri

İlk laylamı çalan dağlar,

Çal çınqıllı çaylar çağlar,

Göz yaşım tök sinən üstə,

"Yadlar gəlib yalan ağlar"...

Kəlbəcər - canım, de yarım;

Çayüstü qala diyarım.

Qürurum, dəyərim, ölçüm -

Arınca, a yar əyarım!

...Qəfil hiylə, basqı nəydi?!

Kəsərimiz kəsrlikdəydi...

Vücudumuz param-parça,

Ruhumuz əsirlikdəydi...

İyirmi yeddi il uzağım -

Dağ-dağ dağıdılan dağım...

Qanımda damcısı donan

Saf şəlaləm, şah bulağım.

Könlüm-qartal, ahım-səsi;

Uç, ucalıq girəvəsi...

Heyimin heyrət hədəfi,

Boyu - vüsalım zirvəsi.

Yaralandım yad daşından;

Yaddaşımın ad daşından...

İki bayraq sevgi asdım

Qəhrimin qan yaddaşından...

Həsrət haqqıma kök atdı -

Bu, nə vüsal, nə baratdı?!

Bir vaxt əlacım piyada,

İndi təpərim "Qırat"dı!

And yolumun yuxuları,

Süvariyəm, at muraddı!..

Gözəl, nazlı qız...

O çəməndən, o dağdan

Necə nazlı qız gəlir!

Yelləncəkli budaqdan

Sallanıb ulduz gəlir...

Sevirəm bu qızı mən,

Dəlisiyəm azı, mən!..

Heyif, ildə bir ötən,

Bir kərə, bir kəz gəlir!..

Yamanca havalıdır!

Bir az da nəvalıdır...

Əl - sini qavalıdır;

Təbində avaz gəlir.

Donu al-əlvan zərdi,

İlıq nəfəsi tərdi,

Yeri yaşıl məxmərdi,

Səması bəyaz gəlir.

Gülüşü - zəfər seli,

Gül işi - gülgün eli!..

Təzanələnib dili;

Dil-dil ötən saz gəlir.

Saxalı, sərvətlidir,

Könlümə dəvətlidir,

İnadlı, həm qətlidir;

Özündən razı gəlir.

Hüsnü ecaz bir ümman;

Üzsə, üzülməz güman...

Çəkilsin niqab duman;

Sidqimə muraz gəlir!..

Adı bəlli, şən gözəl,

Səpdiyi eşq - dən gözəl!..

Qəlbimizə ən gözəl

Ədalı qız - yaz gəlir.

Bir şeir yazacam

bu ayrılığa...

Daha lüzum yoxdur anda, qılığa,

Yetər, iztirablar düzüm-dən oldu.

Bir şeir yazacam bu ayrılığa,

Yazacam; nə oldu, özümdən oldu...

Düzüb misraları yetirsəm sona,

İçimdə min qüssə, ələm də yanar...

Qəlbimi kül edən atəş bir yana,

Külümdən alışıb, aləm də yanar.

Bu tale yükünü şələm edəcəm,

Həsrəti bir ömür sələm edəcəm,

Çaxan şimşəyi də qələm edəcəm,

Bir şeir yazacam bu ayrılığa.

Tənlənib tənəli savaşlarımla -

Gizlinim, aşkarım, sirr "faş"larımla,

Mürəkkəb acizdir, göz yaşlarımla

Bir şeir yazacam bu ayrılığa...

Dinəcək etiraf,

nə giley-güzar,

Nə də təəssüfüm israrlanacaq.

Yaddaş şifahimdə xəyalım azar -

- deyə xatirələr misralanacaq:

"Qızılgül dən-dən oldu,

Sünbülüm dən-dən oldu...

Mən səndən ayrılmazdım,

Ayrılıq səndən oldu"!..

Solub pəncərəmdə qəmin sarısı,

Zülmətin qəlbi də yuxalanacaq.

Mənim əvəzimə gecəyarısı

Qaçan yuxularım yaxalanacaq...

Çən çəhlim çəkəcək vüqarlı dağa,

Ötəcək bənövşə həsrətin tarı.

Bir şeir yazacam bu ayrılığa,

Sınacaq səmada durna qatarı...

Sənət süfrəmizdə hər nemət də cəm...

- Təam et - deyəcəm dediyim kimi.

Hər acı sözünü sinirəcəyəm

Bala qaymaq qatıb, yediyim kimi...

"Ya Hu"! səslənməyim Hu ayrılığa

İlk əhdim yolundan azmadığımdır.

Bir şeir yazacam bu ayrılığa -

Bir ömür heç kəsə yazmadığımdır.

Açma sirr qanadın sən sola, saga -

Səni sədaqətdə qoy belə anım.

Bir şeir yazacam bu ayrılığa,

Onu qəbrim üstə ağla, oyanım!..

Etiraf anı

Səhvlərimi mənə deyən

sən mənimçün çox əzizsən.

Atəşimə su çiləyən

Bir bulaq, ya bir dənizsən...

Qüsurları yan-yana düz,

Hər kəlməni gərəklə, de.

Otur səhvimlə üzbəüz,

Nəyim çatmır - ürəklə de.

Şər - özünü yuxarı tutmaq...

Bərabərlik ətrafladır.

Öyüklük - baxarı tutmaq,

Böyüklük etirafladır!..

Dəm tutaram o düzümü;

Elə sanma öyrənmirəm.

Axı kənardan özümü

sən görəntək görəmmirəm...

Az ələmə ibrətini,

Son yağmur səbrədək öyrət.

Mum et müşkülü, çətini;

"Beşikdən qəbrədək" öyrət.

Köksümdəki küy-ənama

Yozma ki, ritmin yasıdır...

Ürək səsimi qınama;

Sevgi aritmiyasıdır!..

Üzülmərəm iradından,

Süz diqqətlə, üzgüm yoxdur...

Gəl, üzümə tutum hər an -

Səndən gözəl güzgüm yoxdur!..

Hər addımım - hökmüm, qətim,

Aramızda anlaşım var!..

Mənim səntək həqiqətim,

Həm sənsizlik yanlışım var!..

Səhvlərimi mənə deyən

sən mənimçün çox əzizsən!

Atəşimə su çiləyən

bir bulaq, ya bir dənizsən!..

Adsız

Həsrətimin gözlərini açmısan;

Gözlərinin həsrətidir baxdığım...

Nə sükutdur - harayından qaçmısan?!

Sükutunun selabıdır axdığım...

Bir ayrılıq buludu var üzündə;

Gah sıxlaşıb, gah seyrələn çağıydı...

Qəzəbinin şimşək çaxan sözündə

Hər ifadən ilgək-barış bağıydı...

Bu, nə istək, bu, nə hissdir - çaşqınam?!.

Ömrə baxmır, günə baxmır, sübh açır,

Ey, sən Allah, elə sənin aşqınam -

Diləyimin, ləliyimin əlacı!..

Sakitlikdir odla suyun təması,

Yandırdığın bir ürəkdir, gəl apar.

Orda sənsən, yox özgə bir əmması;

Bəlkə mehrin əmanətə yol tapar...

Sən imanlı, mən inamlı dünyada,

Allah eşqi - bu sevdanın özülü.

Dualarım - Tanrı yazan bir nida,

Qələm-qələm qiblə xətdə düzülü...

Gecə-gündüz xəyalımda uçmusan;

Ruhum şirin xatirəni imsiyə...

İki göz də həsrətimə açmısan;

Dörd gözlə də baxammıram kimsəyə!..

Qırmızı xətt

Günəş - göyün qırmızı xətti,

Yanar, yaxar, səddin aşmaz...

Səmtinə Ay yovuşmaz,

Ulduzlar yaxınlaşmaz...

Yer də belə;

Yersizlər də ki, yerdə

Yerini tapmır hələ...

Qırmızı xəttə qıjananların;

Əli qanların

qanniyyət əməlindən köz tuturam.

Qanrılıb

qırmızı sifətlərinə üz tuturam:

Milli,

Elli

birlik,

Əməlli,

Təməlli

dirilik.

Dövlətçilik,

Müstəqillik.

Aliməqam şəhidlik.

Yaman gözlərdən iraq,

Bir kərə yüksəlib, bir kərə enməz

Üçrəngli bayraq -

Qorunmağa cəhd;

Qətiyyətli qət.

Burdadır Qırmızı Xətt...

Bura qədər

hər şey mümkün.

Öncəliklə ilkin

dirisidir Vətən

əlbirlik, canbirlik,

qanbirlik adlı mülkün.

Qırmızı xəttin üstündədir bunlar:

Həm milli-mənəvi,

Həm dünyəvi qanunlar...

Utanıb-qızarmaz tarix önündə

"Qırmızı"nı duyanlar.

Qırmızının qırımında

Qırmızıya qırmızını andırmaq gərək;

Qırmızı həndəvərində

Qırmızını dayandırmaq gərək!..

Bu dünyada qıpqırmızı adlar,

Qırmızı fəryadlar,

Qırmızı təamlar, dadlar da var,

Özünü dost göstərən

qırmızı yadlar da var...

Qırmızıya yaxın buraxma hər rəngi,

Qırmızı xətdir həqiqətin ahəngi.

Qırmızı xətdir

Yurdun, Ölkənin

qüruru-qurğunu durdururu...

Qırmızı xətt - qanunların qan surəsi,

"Dayan" və "oyan" işarəsi.

Ümidlərin bir-birinə söykənc kürəkləri,

Sözümüzün sərhəd dirəkləri.

"Olmaz"ların qoruq talası,

Namus qalası.

Qırmızı xətti keçməzlər -

Bu, söndürmək olar

yanan qırmızı ocağı.

"Qırmızı"da soğular

arabamın yanacağı,

"Qırmızı"da itər

ərkimin umacağı...

Tükənər qırmızıda bütün xahişlər,

Tələblər, əmrlər.

Qırmızıda bitər ömürlər...

Eh, kiri, qırmızı sözüm, kiri,

Ömür bitsə də,

Bitməz qırmızı xəttin şeiri!..

Yusif NƏĞMƏKAR

Ədəbiyyat qəzeti.- 2022.- 11 iyun.- S.20-21.