Səhnədə poetik vüsət
Elçin və
teatr
Milli və qüdrətli əcnəbi səhnə xadimlərinin
teatr haqqında bir-birindən maraqlı fikirləri var.
Onları özüm üçün ümumiləşdirib
bu qənaətə, bu fikrə gəlmişəm ki, əgər
teatr tamaşası baxanları heyrətləndirmirsə, onu repertuarda
saxlamağa ehtiyac yoxdur.
Bu deyimi
xatırladıqca özüm-özümə sual verirəm:
Elçinin səhnədə oynanılan əsərlərindən
darıxdırıcı olanı, başqa sözlə,
tamaşaçını müxtəlif dərəcələrdə
heyrətləndirməyəni varmı? "Yox"
cavabını vermək qəti və şübhəsizdir.
Nasir Elçin psixoloji, tipik xarakterlərlə,
mövzusu həyatımızın müxtəlif dolayları
ilə bağlı hekayələri, mayasında mənəvi-əxlaqi
dəyərlərimiz olan problemlərə qüdrətli qələmlə
ecazkar çıraq tutulan povestləri, tarixi hadisələri
sosial-məişət, ictimai-siyasi, fəlsəfi mahiyyət kəsb
edən romanları ilə böyük rəğbət
qazanıb. İlk gənclik hekayələrində
"altmışıncı illər" ədəbiyyatımızda
layiqli yer tutub, geniş populyarlıq qazanıb. Nasir
Elçin, cəsarətli tənqidçi Elçin 1980-ci il yanvar ayının 17-də Şəki
teatrında "Poçt şöbəsində xəyal"
(quruluşçu rejissor Ədalət Ziyadxanov, rəssam
Söhrab Ərəbov, bəstəkar Cavanşir Quliyev)
tamaşasıyla teatr aləminə dramaturq kimi daxil oldu.
Əslində isə Elçin ilk dram əsərini 26-27
yaşlarında yazmışdı, ancaq onun səhnə həyatı
təxminən 10 il gecikdi. Bu
pyes yazılan ərəfədə Elçin amerikan dramaturqu
Albert Maltsın "Sıravi əsgər Xiks" pyesini Azərbaycan
türkcəsinə tərcümə etmişdi. Teatra marağı isə, bəlağətli desəm,
dili söz tutandan başlayıb. Necəsini
aşağıda oxuculara çatdırmağa çalışacam.
Öz dövründə ədəbiyyatımızın
klassiki səviyyəsinə yüksələn İlyas Əfəndiyev
1947-ci ildən başlayaraq Azərbaycan Dövlət Akademik
Milli Dram Teatrının repertuarında ən çox əsəri
oynanılan dramaturq kimi tarixə düşüb. Sonuncu pyesi
"Hökmdar və qızı" 15 dekabr 1996-cı ildə
göstərilən ədibin bəzi əsərləri təkrar
quruluşlarda bu gün də sənət ocağının
repertuarındadır. Sözümün
canı ondadır ki, Elçin uşaq vaxtlarından atası
İlyas müəllimlə teatra gedib. Teatra
daha sıx bağlılığı məktəb
yaşlarından başlayıb, ancaq dramaturq kimi MDT-nin
tamaşaçıları ilə görüşü 1 fevral
1997-ci ildə olub. Bu tarix şöhrətli
və qüdrətli nasir-dramaturq İlyas Əfəndiyevin vəfatından
sonra olub. Bəlkə də uzun illər
Elçin bir dramaturq kimi atasının qarşısna
çıxmaq istəməyib. Dəqiq deyə
bilmərəm, bu mənim ehtimalımdır. Ancaq həqiqət
budur ki, Elçin İlyasoğlu qısa fasilələrlə
Milli Dram Teatrının repertuarına janr-üslub yeniliyi,
mövzu orijinallığı gətirdi və bu özəlliklər
yeni rejissor üslubuna, yeni aktyor ifa tərzinə, hətta yeni
səhnəqrafiya poetikasının formalaşmasına, bəstəkarla
fərqli yaradıcılıq ünsiyyətinə zəmin
yaratdı. Üstəlik də Elçin bu
teatrda son 70 ildə atası İlyas Əfəndiyevdən
sonra daha çox pyesi oynanılan dramaturq kimi tarixə
düşdü.
Nasir-dramaturqun Akademik Milli Dram Teatrında oynanılan əsərlərinin
"quru" görünən xronoloji siyahısını təqdim
edirəm və bu fakt yuxarıda dediklərimə əyani,
inkaredilməz, xoş ovqatlı sübutdur.
1 fevral
1997-ci il. "Ah, Paris... Paris!..".
Quruluşçu rejissor Azər Paşa Nemətov.
23 may 1998-ci
il. "Mənim sevimli dəlim"
("Dəlixanadan dəli qaçıb"). Quruluşçu rejissor Azər Paşa Nemətov.
16 oktyabr
1999-cu il. "Mənim ərim
dəlidir" ("Diaqnoz "D"). Quruluşçu
rejissor Azər Paşa Nemətov.
23 fevral
2001-ci il. "Poçt
şöbəsində xəyal". Quruluşçu
rejissor Mehriban Ələkbərova.
26 sentyabr
2003-cü il. "Qatil".
Quruluşçu rejissor Mehriban Ələkbərzadə.
11 aprel
2008-ci il. "Arılar
arasında". Quruluşçu rejissor Bəhram
Osmanov.
11 may
2011-ci il. "Teleskop".
Quruluşçu rejissor Kamran Şahmərdan.
29 fevral
2012-ci il. "Şekspir".
Quruluşçu rejissor Petru Vutkereu.
5 oktyabr
2012-ci il. "Qatil".
Quruluşçu rejissor Mehriban Ələkbərzadə.
15 mart
2013-cü il. "Sənətkarın
taleyi". Quruluşçu rejissor
İrana Tağızadə.
6 oktyabr
2017-ci il. "Cəhənnəm
sakinləri". Quruluşçu rejissor və
rəssam Azər Paşa Nemətov, rejissor Anar Sadıqov.
İndi isə istərdim ki, Elçinin əsərlərinin
səhnə sənətimizin öncülü olan teatra gətirdiyi
yeniliklərdən bir neçəsini xatırladım.
Elçinin ilk üç tamaşası teatrda meydan
teatr elementləri əsasında, məsxərə, məzhəkə
və ironik satira prinsiplərində, epik teatr estetikası
üslubunda yüksək peşəkarlıqla
tamaşaçılara təqdim edildi. İlk dəfə
Elçin yeni ictimai formasiyaya qədəm basan cəmiyyətin
müəyyən bir təbəqəsinə bədii
ustalıqla "dəlilik" diaqnozu qoydu. Qoydu və
bununla Azərbaycan dramaturgiyasına, teatrına yeni və
çox maraqlı mövzu-problematika, Əsədulla, Əhməd,
İsgəndərzadə, Firəngiz, Eynşteyn ("Ah,
Paris... Paris!.."), Baş redaktor, Professor, Şöbə
müdiri, Katibə ("Mənim sevimli dəlim"),
Kişi, Arvad, Falçı Ağabacı ("Mənim ərim
dəlidir") kimi tipik xarakterlər, qarəvəllivari, bir qədər
hoqqavari, şəbədə motivində dramatik-komik,
dramatik-satirik, dramatik-psixoloji ovqat-hadisə gətirdi. Səyavuş Aslanın (Əsədulla, Baş
redaktor, Kişi), Yaşar Nuriyevin (İsgəndərzadə,
Şöbə müdiri), Telman Adıgözəlovun (Əhməd,
Professor), Kübra Əliyevanın (Firəngiz), Məsmə
Aslanqızının (Katibə, Falçı Ağabacı),
İlham Namiq Kamalın (Eynşteyn), Firəngiz Mütəllimovanın
(Arvad) yaradıcılıqları parlaq ifalarla zənginləşdi.
Teatrda ilk
post-modernist və daha bir neçə avanqard dramaturji
estetikanın sintezində yazılan pyesin reallıqla xəyalın
poetik vüsətini təzadlı, ziddiyyətli, zərif,
kövrək dramatik reallıqla, yüksək peşəkarlıqla
və tamamilə yeni janr-üslubda təcəssüm etdirən
tamaşa "Poçt şöbəsində xəyal"
oldu. Mehriban Ələkbərzadə
"Poçt şöbəsində xəyal"a maraqlı
səhnə təfsiri vermişdi. Rejissorun
təklif etdiyi məkan, dramatik-psixoloji hadisələr
üçün seçdiyi musiqi parçaları
tamaşanın poetik hüsnünü daha da təravətləndirmişdi.
Səyavuş Aslan (Yoldaş tək), Bəsti Cəfərova
(Ədilə), Ramiz Məlik (Kişi), Hicran Nəsirova
(Züleyxa), Zərnigar Ağakişiyeva (Qadın), Cəfər
Namiq Kamal (Xəlil), Firəngiz Mütəllimova (Gülzar)
cazibəli, emosional ruhlu, dəqiq psixoloji təyinatlı ifa
nümayiş etdirirdilər.
Quruluşçu rejissor "Poçt şöbəsində
xəyal" və "Qatil" (birinci quruluş)
tamaşaları ilə sırf özünəməxsus olan
orijinal təfsir-üslub estetikası təqdim etdi. Şükufə Yusupova
(Qadın) və Sabir Məmmədov (Oğlan) dueti
lirik-psixoloji və epik-dramatik oyun tərzinin poetik
hüsnünə əlvan naxışlar, təravətli
psixoloji ovqat verdi. Hər iki
aktyor oyun tərzinin orijinallığı və bir qədər
romantik-lirik faciə ünsürləri ilə
cilalanmasının, yüksək peşəkarlıqla təqdiminin
mayasında da məhz Elçinin dramaturji məntiqi və xarakter
yaratmaq qüdrəti dururdu.
Gizlin deyil ki, Azərbaycanın geniş teatr məkanında
bir sıra çağdaş müəlliflərin əsərlərinin
tamaşası yaddaşlarda yalnız pyesin və müəllifin
quru adları ilə qalıb. Elçinin pyeslərinin
tamaşaları teatra yeni, orijinal bədii-estetik təməli əsaslı,
sütunları möhkəm olan janr-üslub gətirdi.
Reallığı xatırlama, xəyalları faciəvi
notlarda yadasalma, 70 il əvvəl baş vermiş faciələrdə
mürəkkəb insan xarakterlərinin daxili ziddiyyətlərinin
toqquşmasında insan və zaman, şəxsiyyət və vicdan,
əməl və şərəf estetik kateqoriyaları
burulğanında qəlbləri titrədən,
çağdaşlarımızı düşündürən
fəlsəfi-romantik-realist tragediya "Cəhənnəm
sakinləri" tamaşasıdır. Teatr
ictimaiyyəti məhz bu tamaşada məlum 1937-ci ilin "xalq
düşmənləri" axtarışına çox
orijinal rakus-prizmadan yanaşmanı və heyrətamiz,
novellavari süjetdə satiranı, qroteski, ictimai-siyasi
tragediyanı və dəhşətli mənəvi
aşıntıları çılğın və
coşqun, qaynar və burulğanlı ehtiraslar
çarpışmasında gördü.
Dramaturgiyamıza yeni bir kamil, orijinal bədii personaj və
aktyor Nurəddin Mehdixanlının zəngin ifasına təptəzə
səhnə obrazı daxil oldu: Qonaq!!!
Azərbaycan
dramaturgiyasında məhz ilk dəfə Elçinin
"Arılar arasında" pyesində və bu əsərin
tamaşasında Ər (Cəfər Namiq Kamal), Qadın (Firəngiz
Mütəllimova), Baba (Nurəddin Mehdixanlı)
üçbucağında görünməyən, lakin
ruhların, duyğuların və mənəvi-əxlaqi dəyərlərin
içindən keçən arıları "alleqorik"
obraz kimi təqdim etmişdi. Üçbucaq deformasiyaya
uğramayan yeganə həndəsi fiqur olduğu kimi
"Arılar arasında" pyesi tamaşada da
parçalanmayan, əzəmətli mövzu, janr, ideya
üçbucağının monumental estetik təqdiminə zəmin
yaratmışdı.
"Şekspir"
pyesini tamaşaya hazırlamaq üçün Moldava
Respublikasından rejissor Petru Vutkereu dəvət edilmişdi və
o, Bakıya gələnə kimi Elçinin
yaradıcılığını tam bilməsə də,
kifayət qədər tanış olmuşdu. Tamaşa
qəmli komediya janrında hazırlanmışdı. Belə
bir janr təyini əsərin psixoloji-fəlsəfi mahiyyətindən,
ideyanın işlənmə manerasından, zaman-məkan
xronotopunun şüurlu şəkildə, bədii-dramaturji məntiqlə
"pozulmasından" və bir də müxtəlif əsrləri,
fərqli sosial təbəqələri təmsil edən
Baş həkim (Ayşad Məmmədov), Həkim (Nigar Güləhmədova),
Sanitar (Aslan Şirinov), Sara Bernar (Mətanət Atakişiyeva),
Stalin (Ramiz Novruzov və Pərviz Bağırov), Veneralı
(Elşən Cəbrayılov), Ər-arvad (Şəlalə
Şahvələdqızı), "Drob - 13" (Elşən
Rüstəmov və Anar Heybətov) obrazlarının bədii-dramaturji
təsvirindən irəli gəlmişdi. Elçin
bu obrazları "uydurma" məkanda və qeyri-adi vəziyyətdə
təsvir etmək üçün əsasən sürrealizm və
bəzi məqamlarda simvolizm, lirik ekzistensializm, kövrək
sentimentalizm elementlərindən həssaslıqla istifadə
etmişdi.
Elçinin dramaturji materialı rejissorlar və aktyorlar
üçün geniş yaradıcılıq imkanları
açdığı kimi rəssam və bəstəkarlara da
yeni ifadə vasitələri tapmağa, qanadlı, bol-bol
estetik dəyərləri, emosional zərifliyi, poetik vüsəti
olan fantaziyalarını işlətməyə
yaradıcılıq ənginliyi açır. Rəssamlar Elçin Məmmədovun
"Ah, Paris... Paris!..", "Mənim sevimli dəlim",
"Mənim ərim dəlidir", Tahir Tahirov və Ağarəhim
Əliyevin ("Poçt şöbəsində xəyal"),
Nazim Bəykişiyevin ("Qatil"), Altay Sadıqzadənin
("Arılar arasında"), Ramin Bəykişiyevin
("Şekspir"), rusiyalı Tatyana Melnikovanın ("Sənətkann
taleyi"), Şəki teatrında Söhrab Ərəbovun
("Poçt şöbəsində xəyal"), Gəncə
teatrında Vahab Cəfərovun ("Qatil". Rejissor
Vaqif Şərifov. 21 iyun 2005-ci il),
("Cəhənnəmdən cənnətə". Rejissor
Gümrah Ömər. 29 iyun 2013-cü il),
Faiq Osmanovun ("Ölüm hökmü". Rejissor Bəhram
Osmanov. 15 may 2009-cu il), Naxçıvan teatrında Kamran
Quliyevin rejissorluğu ilə Hüseynqulu Əliyevin ("Mənim
ərim dəlidir". 23 mart 2001-ci il və "Ah Paris...Paris!..". 18 iyun 2009-cu il), Əbülfəz
Axundovun ("Mənim sevimli dəlim". 22 oktyabr 2002-ci il)
milli səhnəqrafiyamıza gətirdikləri orijinal tərtibatların
əlvan formaları yüksək peşəkarlıq nümunələridir.
Rusiyanın Xalq rəssamı Eduard
Koçerginin "Teleskop" tamaşasına verdiyi səhnə
tərtibatında məkan genişliyi aktyorların səhnədə
sərbəst hərəkətləri üçün
geniş imkanlar açmışdı. Ümumiyyətlə,
Elçinin tamaşalarının poetik vüsəti bir də
orasındadır ki, dramaturqun yazıçı manerasına
görə tərtibat aktyorun bir növ yoldaşıdır,
lazım gələndə səhnədəki detal (butafor,
rekvizit, asma pərdə və s.) ifaçı ilə hərəkət
dialoquna "girir". Nəticədə
tamaşanın dinamik-psixoloji ritmi artır.
Elçinin
pyeslərində bəzən alt qatda, bəzən üst
qatda, bəzən dalğavari, bəzən ziqzaqlı, bəzən
kəsişən lirik, dramatik, fəci, psixoloji, sərt, həzin,
çılğın, emosional musiqili ritmlər var. Və belə
ritm əlvanlığı onun əsərlərinə musiqi
yazan bəstəkarların mövzu və janrın xarakterinə,
fəlsəfi mahiyyətinə, psixoloji ahənginə, fikir dərinliyinə,
konfliktin gözlənilməz dönüşlərinə əsaslanaraq
obrazlı düşünmələrinə imkan yaradır,
axtarış təkanı verir. Məhz buna görə də
Səyavuş Kəriminin "Poçt şöbəsində
xəyal", Aygün Səmədzadənin "Qatil", Fərəc
Qarayevin "Arılar arasında", Gənc
Tamaşaçılar Teatrında Firudin Allahverdiyevin
"Buzovna kəndinin əhvalatları" (quruluşçu
rejissor Cənnət Səlimova.18 fevral 2012-ci il)
tamaşalarına bəstələdikləri musiqilər
tamaşanın atribut-obrazına çevrilmişdir.
Dünya
teatrlarının müqtədir rejissorları müəyyən
mövzu qıtlığı keçirəndə, fundamental
və möhtəşəm tamaşalar hazırlamaq istəyəndə
bəşəri problemlərdən bəhs edən Viktor
Hüqonun "Paris Notrdam kilsəsi", "Səfillər",
Biçer Stounun "Tom dayının koması", Fyodor
Dostoyevskinin "Karamazov qardaşları", "Cinayət və
cəza", Lev Tolstoyun "Anna Karenina", "Hərb və
sülh", "Hacı Murad", Çingiz Aytmatovun
"Əsrə bərabər gün", "Əlvida,
Gülsarı", Etel Voyniçin "Ovod", Qabriel Qarsiya
Markesin "Yüz ilin tənhalığı",
"Patriarxın payızı", Rəşad Nuri Güntəkinin
"Çalı quşu", Suat Dərvişin "Fosforlu
Cevriyə", Orxan Kamalın "Yad qızı" və
onlarca bu kimi nəsr əsərlərinin səhnələşdirilib
oynanılmasına üstünlük veriblər. Azərbaycanda
da ötən əsrin 50-ci illərindən başlayaraq Mir Cəlalın
"Bir gəncin manifesti", "Dirilən adam",
"Yolumuz hayanadı?", "Ərik ağacı", Məmməd
Səid Ordubadinin "Qılınc və qələm",
"Dumanlı Təbriz", Əli Vəliyevin
"Gülşən", Mehdi Hüseynin "Komissar",
Əbülhəsənin "Tamaşa qarının nəvələri",
İsmayıl Şıxlının "Dəli Kür"
romanları səhnələşdirilib. Səməd
Vurğunun "Komsomol poeması", Mirzə Fətəli
Axundzadənin "Aldanmış kəvakib" əsərlərinin
motivləri əsasında İsgəndər Coşqun və
Altay Məmmədov pyes yazıblar. Elçin bir
dramaturq kimi bu ənənəni də yüksək peşəkarlıqla
və çağdaş insanların bədii-estetik qavrama
zövqlərinə uyğun tərzdə, səhnələşdirmənin
bədii və texniki tələblərinə cavab verən
forma-məzmunda davam etdirib. Rejissor Loğman Kərimovun
quruluşunda və rəssam Elnur Babayevin tərtibatında
onun səhnələşdirilmiş "Mahmud və Məryəm"
(27 sentyabr 1998-ci il) fəci-romantik məhəbbətin səhnə
dastanı, "Ölüm hökmü" (27 oktyabr 2000-ci
il) bir həyatın xronikası, "Ağ dəvə"
(15 fevral 2003-cü il) romantik-poetik səhnə söyləməsi,
Cənnət Səlimovanın quruluşunda "Buzovna kəndinin
əhvalatları" (müəllifin "Abşeron"
mövzusunda yazılan nəsr əsərləri əsasında.
18 fevral 2012-ci il) zarafatlı, atmacalı, mənəvi-əxlaqi
dəyərlərdən bəhs edən bir qədər şən,
bir qədər məzəli, bir qədər qəmli, bir qədər
də ironik komediya janrında tamaşaya hazırlanıb.
Bu tamaşalar yalnız mövzu dərinliyi, rejissor
tapıntıları ilə yadda qalmayıb. Eyni zamanda
müxtəlif yaş nəslinə mənsub olan aktyorlara yeni
maraqlı səhnə obrazları yaratmaq üçün təxəyyül
ənginliyi açıb. "Mahmud və Məryəm"də
Firəngiz Şərifova (Nağılçı), Solmaz
Qurbanova (Qəmər Banu), Rafiq Hüseynov (Ziyad xan),
Süleyman Ələsgərov (Mirzə Salman), Vüsal Mehrəliyev
(Mahmud), Nuriyyə Əliyeva (Məryəm), Yasin Qarayev (Azər),
Elşən Rüstəmov (Bayandur xan), Mehriban Abdullayeva
(Aysulu), "Ölüm hökmü"ndə Rafiq
Hüseynov (Mircəfər Bağırov), Şəbnəm
Hüseynova (Arzu), Gülşad Baxşıyeva (Arzu), Yasin
Qarayev (Əflatun), Tofiq Hüseynov (Zilber), Mübariz Həmidov
(Nəcəf), Mübariz Əlixanoğlu (Ələkbərov),
Ramiz Sərkərov (Abbasmirzə Şərifzadə), Şəfəq
Əliyeva (Firuzə), "Ağ dəvə"də Kəmalə
Hüseynova (Sona), Ramiz Sərkərov (Ağakərim), Solmaz
Qurbanova (Xanım xala), Ağaxan Salmanlı (Balakərim), Firəngiz
Şərifova (Məşədixanım), Mehriban Hüseynova
(Səkinə xala), Gülşad Baxşıyeva və Xuraman
Hacıyeva (Səfurə xala), Vüsal Mehrəliyev (Qoca), Məsumə
Babayeva (Firuzə xala), Kübra Dadaşova (Ziba xanım)
yaradıcılıq uğurları qazanıblar.
Çağdaş
mövzuda işlənmiş və müəyyən mənada
müxtəlif xarakterli personajları müasirlərimiz olan
"Buzovna kəndinin əhvalatları" tamaşasında Sərvər
Əliyev (Ağababa), Nuriyyə Əliyeva və Mehriban
Hüseynova (Ağabacı), Nəsibə Eldarova (Zübeydə),
Atabala Səfərov (Bəşir müəllim), Naibə
Allahverdiyeva (Əminə), Ağaxan Salmanlı (Missioner Səfər),
Məhərrəm Musayev (Fərman müəllim), Elşən
Çarhanlı (Əmirqulu) Abşeronun təbiətinə
uyğun fərqli və koloritli səhnə surətləri təqdim
edə biliblər.
Elçinin irili-xırdalı nəsr əsərlərinin
səhnələşdirməyə yatımlı, uyarlı cəhətlərinin
bir əsas səbəbi də ondan ibarətdir ki, müəllifin
dialoqlarının dramatik xüsusiyyətləri
güclüdür, ideyalar motivi zəngindir,
mövzu-problematika çoxqatlıdır. Onun "Ağ dəvə",
"Mahmud və Məryəm", "Ölüm
hökmü", eləcə də səhnələşdirilməmiş
"Baş" romanı milli epik teatr poetikasının
estetik tələb və pirinsiplərinə geniş miqyasda
cavab verir. Obrazların qarşılıqlı
münasibətlərində, kompozisiyanın quruluşunda,
konfliktin dərin və kəskin inkişaf xəttində
dramaturgiyanın janr tələblərinə xas olan
yaradıcılıq xüsusiyyətləri çoxdur.
Elçinin
bir neçə əsəri Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram
Teatrında orijinal forma-üslubda tamaşaya hazırlanıb.
O, dramaturq kimi xaricdə də tanınır, sevilir,
tamaşaya qoyulur və teatrsevərlər də həmin səhnə
əsərlərinə böyük maraqla baxırlar.
Nasir-dramaturqun, tənqidçi-nəzəriyyəçi
alimin xarici ölkələrdə tamaşaya hazırlanan pyeslərinin
tam olmayan siyahısını təqdim edirəm:
Ankara
Dövlət Teatrında "Mənim sevimli dəlim"
("Dəlixanadan dəli qaçıb" adı ilə);
İstanbul
Böyük Bələdiyyə Teatrında "Qatil" və
"Şekspir";
Ərzurum
Dövlət Teatrında "Mənim ərim dəlidir";
Konya
Dövlət Teatrında "Mən sənin dayınam"
("Teatr" adı ilə);
Krım
Tatar Akademik Dram Teatrında "Şekspir" ("Xəstə"
adı ilə);
Şimali
Kipr Dövlət Teatrında "Qatil";
Moskva
"Dərviş" Teatrında "Şekspir";
Sankt
Peterburq "Baltika evi"ndə "Qatil";
Nyu York
Brodvey De Mint Teatrında "Şekspir";
Tiflis Ozuq
Preti Dövlət Dram Teatrında "Şekspir";
İtaliya
L.Arte del Teatrında "Şekspir";
London
Avanqard Teatrında "Şekspir";
London
Tristan Bates Teatrında "Mənim sevimli dəlim";
London
Testver Teatrında "Teleskop";
London
St.Seyms Teatrında "Cəhənnəm sakinləri"
("Gecə yarısı" adı ilə);
London
Union Teatrında "Cəhənnəm sakinləri".
Cənubi
Koreyadan olan bir iş adamı Londonda bu tamaşanın
premyerasına baxıb və çox xoşuna gəlib, əsər
onda ciddi maraq doğurub. Həmin adam ingilis
bəstəkarı Mark Vayta bu əsəri müzikl
janrında işləməyi sifariş verib. Beləliklə,
"Cəhənnəm sakinləri" müzikli Cənubi
Koreyanın paytaxtı Seulun Opera və Balet Teatrında
tamaşaya qoyulub. Böyük uğurla
qarşılanan əsər bu gün də teatrın
repertuarında təntənə ilə qarşılanır.
Azərbaycanlı dramaturqun, ingiltərəli
rejissorun və seullu incəsənət vurğunu biznesmenin əməkdaşlığı
gözəl sənət nümunəsinin, parlaq və möhtəşəm
musiqili əsərin yaranmasına səbəb olub.
Çox qürurverici haldır. Və bu qüruru
teatrsevərlərə, geniş mənada Azərbaycan
Respublikasının incəsənətinə bəxş edən
Elçindir. O, həm də bu qədər xarici dövlətlərin
teatrlarında ən çox əsəri tamaşaya qoyulan
kamil və şöhrətli milli dramaturqumuzdur. Onun əsərlərində böyük sənətkarlıqla
qoyulan ictimai, sosial, şəxsiyyət və zaman, fərd və
cəmiyyət, müqəddəs bəşəri mahiyyətli
mənəvi-əxlaqi problemlər başqa-başqa xalqlar
üçün də ciddi maraq doğurur.
Üst-üstə Elçinin vətənimizdə və
xarici məmləkətlərdə əsərləri əsasında
əllidən çox tamaşa hazırlanıb. Arzu edirəm
ki, səksən yaşına şəstlə, coşqun
yaradıcılıq eşqi ilə, müdrik qələm
sahibi kimi qapı açan Elçinin əsərləri əsasında
oynanılan tamaşaların da sayı yaxın illərdə
səksənə çatsın. Arzu edirəm...
həm də onun yaradıcılıq enerjisinə, təfəkkürünün
qanadlılığına, dünyagörüşünün
zənginliyinə bələd olduğuma görə
inanıram. Özü də qətiyyətlə
inanıram.
İlham RƏHİMLİ
Ədəbiyyat qəzeti.- 2023.- 20 may.- S.18-19.