Tramvay parka gedir...
Gecə
saat bir,
Tramvay
parka gedir.
Cingildəyir şüşələr,
Boş vaqonda bilinir bu cingilti bu qədər.
Gecə
saat bir.
Tramvay
parka gedir
Ləngərlə.
Bu ləngər bilinməzdi
-
Vaqon dolu olsaydı sərnişinlərlə.
Uzundur parkın yolu,
Küçələr sükut dolu.
Relslərin calağında çıqqıldayır
təkərlər,
Elə bil bir nəhəngin
dişlərini tökürlər.
Gecə
saat bir,
Tramvay
parka gedir.
Məftillərdən od qopur şimşək çaxan sayağı,
Məftillər fışıldayır qızıl ilan
sayağı.
Uzunsov lampoçkalar yanır-sönür
arabir,
Konduktor
mürgü döyür...
Tramvay
parka gedir.
Konduktorun
çənəsi
Boynundakı çantanın qayışına
toxunur,
Yumulu gözlərindən hər
şey açıq oxunur.
Sürücü siqaretin kötüyünü
sümürür,
Yandakı pəncərədən -
Qaranlığın üzünə
bir parça köz
üfürür.
Yolda bir sərxoş durur, dünyanın ağasıtək...
- Xox... qorxub qaçacağam, kişidir,
bassın görək.
Təkərlər xırhaxırla relsdə
sürüşüb yanır,
Konduktor
məhəccərə çırpılaraq
oyanır.
Qaçır sürücüyə sarı:
- Adam basdın?
- Yox, ay qız!
Heç
iti-pişiyi də candan etmək yaramaz.
Qorxdun?
- Qolum əzildi yaman.
-
Can-can...
Gecə
saat bir,
Tramvay
parka gedir.
Sürücünün saçında sürüşür qızın
əli:
- Baləli!
- Can!
- Yorulmusan?
- Az-maz.
Eybi yoxdur, Münəvvər.
Parka az qalıbdır, az,
Parkacan özümüzü çatdırarıq
birtəhər. -
Gecə
saat bir,
Tramvay
parka gedir.
Gözətçilər bayırda hərdən fışqırıq
çalır,
Gözətçilər neyləsin, sübhəcən oyaq
qalır,
Yuxu qovulsun gərək.
Mürgü sovulsun gərək.
- Baləli!
- Can!
- Gəl sabah ərizə yazaq, gəl çıxaq
tramvaydan.
- Bu fikir hardan düşdü
ağlına, ay Münəvvər?
Necə
yəni gəl çıxaq, gəl ərizə yazaq səhər?
- Baləli, ayaqlarım tapdağa dözmür, inan.
Səhər-axşam ürəyim hövl edir basabasdan...
Sənə nə var, Baləli,
bircə yola baxırsan,
Hay-küydən nə xəbərin, relslər
üstə axırsan.
- Deyirsən də, Münəvvər.
Yoldan fikrim yayınsa, yüzünün qanı gedər.
Bu yandakı güzgüdən
Dalı
da görürəm mən,
Dala da baxıram mən.
Gedə-gedə minirlər,
Gedə-gedə düşürlə.
Minəndə sürüşürlər,
Düşəndə sürüşürlər.
Hamıya
cavabdehəm,
Nə qəm...
Ay dəli!
Ay tramvay gözəli!
Ay mənim konduktorum!
Köhnə bayatılarla neçin
özümü yorum? -
Gecə
saat bir,
Tramvay
parka gedir.
- Deyirsən, tramvayın səhər ataq daşını?
Qız oğlanın çiyninə
toxundurur başını.
- Bəli.
Baləli!
Hansı
işə deyirsən,
hara deyirsən, gedək.
Lap qızıl mədəninə...
Lap kömür mədəninə.
Gedək,
amma, tən gedək.
Vaqonda işıqlar sönür
bu zaman...
- Ay-hay,
- Eh, bu cərəyan da vaxt
tapdı yaman.
Susur tramvay,
Bir az gedir-gedir, durur tramvay.
"Parka
yaxşı gəldik",
"Yaxşıca çatdıq".
"Yaxşıca dincəldik",
"Yaxşıca yatdıq".
- Düş, cərəyan gəlincə, gəzək bayırda bir az,
Hava almaq pis olmaz.
Gör,
bizim tramvaya nə yazılıb, Münəvvər,
"Komsomola hədiyyə!"
əntiqədir bu sözlər.
Hər vaqonun böyrünə yazılmayır belə şey,
"Komsomola hədiyyə!"
böyük şan-şöhrətdir ey!
- Əlbəttə, çox
böyükdür, buna nə söz, nə
söbhət,
Bu vaqonla işləmək səadətdir, səadət.
Adamla dolu olur tramvay
səhər-səhər,
İşə gedir camaat, işə gedir fəhlələr.
Bir parası qızarır,
Gözümdən yayınmağa bir
künc-bucaq axtarır.
- Bilet alın, - deyirəm,
deyirəm, dayanıram.
Bir parası ağarır.
Mən isə ağartmıram -
susuram, inanıram...
- Sərnişinlər də
var ki... ay Münəvvər, axı sən
onların barəsində bəs
niyə söz demirsən?
Bir biletçin bir onluq ötürür əldən-ələ,
Gözünü qırpmır belə...
Bəs niyə söyləmirsən:
elə sərnişin də var
biletsiz düşmür yerə...
keçir dayanacaqlar...
Yoxsa, sənin sözündən
belə çıxır ki, daha
Bir belə camaatın işi qalıb Allaha?
Bəlkə biri xəstədir,
natəmizdir cövhəri,
Ömrünün illərindən çox
sevir qəpikləri.
Harda olsa, qənimət axtaranlar da çoxdur.
Hər bilet almayanın zənn etmə ki, cibində
üç qəpik pulu yoxdur.
Ölümə göz dikən
var - ölüm olsa havayı,
Onların nə vecinə
hökumət tramvayı.
Bilirəm, inciyirsən səhərdən-axşamadək
əlli
min cür adamla
çənə-boğaz döyərək.
İxtisara düşəcək onsuz da vəzifəniz,
Bütün konduktorları yığıb
söyləyəcəklər:
"Başqa işə keçin siz!"
Gün gələcək, bizi də yığacaqlar bir yerə,
Deyəcəklər: "Yaraşmır
tramvay bu şəhərə.
- Sürücülər, sizinlə
qurtardıq", - deyəcəklər,
"- Relslərin hamısını
çıxardıq", - deyəcəklər.
Onda biz də taparıq ayrı
peşə, ayrı iş,
Yol geniş, həyat geniş.
Sənin
yaşın iyirmi, mənimki iyirmi bir,
Yelkən
təzə açılır,
gəmi təzə yellənir.
Parkda bizi tanıyır, parkda bizi sevirlər,
Yaxşı, çıxıb neyləyək,
hara gedək, Münəvvər?
Sən biləni başqa yer burdan rahatdır yəni?
Yox, kurort zənn etməyək fabrik ilə mədəni.
Üz-üzə gələcəksən insanlarla, Münəvvər,
Hər yerdə, hər məkanda.
Nə deyim, görəcəksən
filan da, bəsməkan da... -
Xəttə cərəyan gəlir,
Qaranlıqdan işığa çıxan
gözlər qamaşır.
Elektrik motoru elə bil donquldanır,
Kiminləsə savaşır.
Tramvay ağır-ağır öz
yoluna düzəlir.
- Yadındamı, Baləli,
qələm çəkdik hər şeyə,
Göz yumduq hər gileyə.
Eşqə, sədaqətə biz and içərək,
Vurğunun, "Komsomol poeması"nın
ilk sətirlərini xatırladantək:
Ayazlı-şaxtalı bir qış səhəri
İki yoldaş olub yola düzəldik.
Nabələd-nabələd gəzib şəhəri,
Axırda
tramvay parkına gəldik.
Bizə
yataqxana... bizə iş... hörmət...
İnsanlıq... şirinlik... qayğı... hərarət...
- Yaxşı ki, bunları
sayırsan bir-bir...
Ötür dayanacaqlar, tramvay
parka gedir,
Maşın tapa bilməyən sürücüyə
əl edir,
Tramvay
parka gedir...
- Mən bunları sayıram, mən bunları qanıram,
Ancaq öz qərarımı yenə doğru sanıram.
- Park bizə ev verəcək bu
gün-sabah, Münəvvər!
- Parkda işləməyənlər
küçədə yatır məgər?
Tramvay bir dövrənin ətrafında dolanır,
Çıxa bilməz kənara,
gedə bilməz uzağa.
Ömrün, həyatın yolu
üfüqlərə uzanır,
Bizə
qol-qanad gərək üfüqləri... aşmağa,
Üfüqün yolu çətin,
üfüqün özü əlvan,
Qoy bu son dövrə olsun,
ayrılaq tramvaydan.
Üfüqün bir parçası
harda yanır, Baləli?
Kəndimizin üstündə, yanırmı?
- Yanır, bəli!
- Bax, o həmin parçada
niyə görünməyək biz?
Tinlərin arasında tam sürəti
boğulan
Tramvayda
nə üçün
keçsin ilk gəncliyimiz?
Səninlə bağlamışam arzumu-diləyimi.
- Peşmansan?
- Yox?
Duymursan
ürəyimi?
Getməsən də, dözərəm.
Boynumda pul çantası, əlimdə bilet topu
Tramvayda
gəzərəm.
- Münəvvər!
Maaş
günüdür səhər,
Nəqd,
halal.
Gedək,
nə xoşlasan, al.
İkimizin
qazancı üst-üstə xeyli tutur,
Maaş
günüdür səhər.
Ağlayan bir uşağı
konfet ovundurantək
Böyük də pul alanda hər ağrını unudur,
Qız başını bulayır:
Çanta yana əyilir, pullar dağılır yerə.
Diksinib cingiltidən geri baxır sürücü
gözucu.
Yenə
dönür irəli,
- Saxlayım?
- Sür,
Baləli,
sür!
Parkın
darvazasının işıqları
görünür.
1962
Qabil
Ədəbiyyat qəzeti.- 2023.- 2 sentyabr.- S.6-7.