Mühacir ördəklər
Hekayə
Mühacirlik həyatı bir
tale qismətidir.
Nə yazıqlar ki, bəzən
geniş qəlbli
ev
sahibləri mühacir
kimi gələnlərə
qucaq açıb, sonra
da
"yersiz gəldi,
yerli qaç..."
Axşam işdən
evə qayıdan
Mahmud kişi özü
ilə bir cüt yaraşıqlı
ördək də gətirmişdi. Şahnaz
xala deyinməyə başladı.
- A kişi, ördək əlindən yaxamızı
güclə qurtarmışdıq,
yenə bunları hardan tapıb gətirdin?!
- Narahat olma, arvad.
- Mahmud kişi ördəklərin
ayaqlarına bağlanmış
ipi aça-aça onu sakitləşdirməyə
çalışdı. - Bunlar
sən görən yerli ördəklərdən
deyil ki, səs-küy
salıb başımızı
ağrıdalar, dimdikləriylə
həyət-bacanı eşib
kor qoyalar.
- Nə fərqi var axı, ördək elə ördəkdi də, - deyən Şahnaz xala Mahmud kişiylə yanaşı
çömbəlib şübhə
və maraq dolu nəzərləriylə
ördəklərə baxdı.
- Buyy, ay kişi, bunlar niyə belə qapqaradırlar? Heç vaqqıldamırlar
da.
Mahmud kişi:
- Ay arvad, harda görmüsən
ki, gəlmə adamın
dili uzun ola? İt nədi ki, o da yad qapısında
hürmür, - dedi. -
Bu heyvancığazlar gəlmədirlər,
yazıqdırlar, qəribdirlər,
bir ayrı cür də deyirlər e... nəsə,
yadıma sala bilmirəm.
Kamal atasının köməyinə
gəldi.
- Mühacir ördəklər,
ay dədə, - dedi.
- Ay səni Allah saxlasın, hə-hə, düz tapmısan, ay bala. - Mahmud kişi oğlunun zirəkliyinə sevindi. - Mühacir ördəklərdi
bunlar. Əsil yerləri Hindistandı, amma gör hara gəlib çıxıblar.
- Dədə, ay dədə,
yəni deyirsən ki,
bizim yerli ördəklər də gedib Hindistana çıxsalar bunlar kimi lal-dinməz olarlar? - deyə Kamal atasından soruşdu.
Şahnaz
xalanın hövsələsi
çatmadı:
- Ay oldular ha! - dedi.
Mahmud kişi:
- Nə deyim, ay oğlum, qanacaqları varsa susacaqlar, yoxsa...
Gülüşdülər.
Ayaqları açılan ördəklər
həyətin bir küncünə çəkilib
üz-üzə dayandılar
və bir-birlərinə
qarşı boyunlarıyla,
başlarıyla qəribə
hərəkətlər edə-edə,
sanki öz aralarında danışmağa
başladılar. Onların
bu hərəkətləri
əməlli-başlı tamaşa
idi və ən azı yarımca saat fasiləsiz davam etdi.
Kamal anasına:
- Ay ana, -
dedi, - bilirsən onlar nə danışırlar?
Deyirlər ki, yox, burda bizi pis
qarşılamadılar, yemdən,
sudan da bir şey versəydilər,
lap əla olardı.
Kamal ördəklər üçün
su töküb qoydu, dən səpdi.
Bir neçə vaxt keçdi. "Mühacir"
ördəklər hamının
xoşuna gəlmişdi.
Ördəkləri görən
qohum-qonşudan bir neçə adam sifariş verib demişdi ki, bəs bala çıxaranda bizi də unutmayın.
Ördəklər hər səhər
çöl quşları
kimi uçub dəmiryolunun o tayındakı
gölməçəyə gedir, bir də
axşam düşəndə
geri qayıdırdılar.
Yaz yenicə girəndə dişi ördək qırt düşdü. Şahnaz xala onun yuvasına on dörd yumurta qoydu. Və elə o gündən də erkək ördək uçub gölməçəyə getməyi
tərgizdi, bütün
günü hinin qapısı ağzından
çəkilmədi ki, çəkilmədi.
Kamalın sevinci yerə-göyə
sığmırdı. Hər
gün ördəkləri
yemləyir, intizarla bala çıxacağı
günü gözləyirdi.
Axşamlar da atasıyla
söhbəti hardan başlasaydı, gəlib ördəklərin üstündə
qurtarardı. O qədər
suallar verirdi ki, atasına, saysız-hesabsız.
- Ay dədə, ördəklər
neçə günə
bala çıxarırlar?
- Erkək ördək niyə uçub gölə getmir?
- Yumurtaların laxı olmayacaq görəsən?
Günlərin bir günü,
daha doğrusu ördəyin yumurta üstünə oturduğu
on ikinci gün xoşagəlməz hadisə
baş verdi.
Dişi
ördək yuvasından
çıxıb Kamalın
səpdiyi dəndən,
tökdüyü sudan
yeyib-içmişdi. Yuvasına
qayıtmaq istəyəndə
erkək ördək qarşısını kəsib
qoymamışdı. Həmişəki
kimi yenə də boyun-boğazıyla,
başıyla uzun-uzadı
qəribə hərəkətlər
etmişdi. Kamala elə
gəlmişdi ki, erkək
ördək yaxınlıqdakı
gölməçə üçün
qəribsəyib, amma oraya tək getmək istəmir, odur ki, bayaqdan bəri dişi ördəyi dilə tutub xahiş-minnət eləyir. Ürəyi yandı erkək ördəyə, küçə
qapısını açıb
ördəkləri çölə
çıxartdı, dəmiryolundan
keçirib gölməçəyə
tərəf apardı.
Suyu görən ördəklər bir göz qırpımında
canlandılar və hələ aralıdan qanad açıb gölə sarı uçdular.
Bir neçə saat keçsə də ördəklər geri qayıtmamışdılar. Şahnaz
xala narahat olub oğlunu səslədi.
- Ay Kamal,
yumurtalar soyumamış
get o ördəyi qaytar
gətir yuvasına.
Kamal ördəkləri gölməçədə
yox, dəmiryolunun kənarında tapdı. Kaş ki, tapmayaydı. Erkək ördək boynunu büküb, qımıldanmadan, təsadüfən
hansı qatarınsa təkərləri altına
düşüb iki bölünmüş dişi
ördəyin ölüsüylə
yanaşı durmuşdu.
Gördüyündən özünü
itirmiş Kamal bir müddət nə edəcəyini bilməsə
də, sonra əyilib sanki yuxuda olan erkək
ördəyi ehmallıca
qaldırdı, qoltuğuna
vurub evə gətirdi.
***
Bu əhavalatın üstündən
bir neçə gün keçmişdi.
Bazar günüydü. Ata-bala
oturub çay içir, televizora baxırdılar. Şahnaz
xala içəri girib üzünü ərinə tutdu.
- Qırmızı toyuğumuz
üç-dörd gündür
qırt düşüb.
Altına qoymağa yumurta tapmırdım. O da
gedib oturub ördəyin yumurtalarının
üstündə.
Mahmud kişi baxışlarını
televizordan ayırmadan:
- Oturub oturub da - dedi.
- Eyy, necə yəni oturub?! Yazıq deyil, boş-boşuna lax yumurtaların
üstündə oturub
əziyyət çəksin?
Kamalın ağlına nə
gəldisə anasına
yalvar-yapış etdi.
- Ay ana, noolar, qoy otursun
da o yumurtaların üstündə.
Bəlkə elə bala çıxaracaq.
- Ay bala, elə şey olar? Ördəyin öldüyü
iki-üç gündü,
yumurtalar haçandı
buza dönüblər...
Yox, onu tutub basacam soyuq
suya, sonra da dimdiyinin deşiyinə lələk keçirəcəm
ki, ayılsın.
Kamal yenə də əl çəkmədi.
- Qurban olum, ay ana, bəlkə elə soyumayıb yumurtalar... Neçə gündü havalar da imisti keçir.
Mahmud kişi də oğluna qahmar çıxdı.
- Səndən nə gedir, ay arvad, toyuqdu qoy yatıb
da...
Şahnaz
xala narazı tərzdə başını
bulaya-bulaya yan otağa keçdi.
***
Dünyanın qəribə-qəribə işləri olurmuş. Aradan sayılı günlər keçmişdi.
Şahnaz xala sevinə-sevinə xəbər
gətirdi ki, bəs deməginən yumurtalar
lax-zad döyülmüş,
hamısı dopdoludu,
bu gün-sabah da, inşallah, din vuracaqlar.
Bəh-bəh, indi Kamalın gözünə yuxu getsin görüm, necə gedir. Vallah-billah, qınayan olmasaydı, elə gecələri də o toyuq hininin qabağında
qalardı. Bir gündə
üç-dörd dəfə
yumurtalara baxır, götürüb qulağına
tuturdu. Hamısının
da içindən yüngül
tıqqıltı səsi
gəlirdi. Deməli, yumurtaların heç birisi lax deyildi.
Hələ balalar çıxmamış,
Kamal evlərinin arxasında
yeri qazıyıb dərinə salmağa başladı. Anası görüb yaxına gəldi.
- Bu nə kalafadı, qazıyırsan, ay oğul?
- deyə soruşdu.
Kamal alnının tərini köynəyinin qoluyla silib:
- Ördəklərçin hovuz
düzəldirəm, - dedi.
- Suyu buraxacam bura, qoy üzsünlər
özləriyçin, gölməçəyə
getməsinlər.
Anası
bir söz demədi.
***
Ördək balalarının hamısı
çıxmışdı. Analıqları - qırmızı
toyuq qırtıldaya-qırtıldaya
yerdə eşənək
atıb yem axtarır, gah itə, gah pişiyə şığıyıb
"balalarını" qoruyurdu.
Bir neçə gün
sonra Kamal ördək
balalarından ikisini tutub qazdığı hovuza buraxdı. O biri ördək balaları da anadangəlmə
suda göz açıblarmış kimi
hovuza cumdular və həvəslə üzməyə başladılar.
Uşaq oyuncaqları kimi suyun üzündə
yırğalanan ördək
balaları hovuzdan çıxmaq istəmir, qırmızı toyuq isə həyəcan dolu səsiylə qırtıldayaraq hovuzun başına fasiləsiz dövrə vurur, "balalarını" yanına
çağırırdı. Bu qeyri-adi mənzərə həm gülməli, həm də ağlamsınalı idi.
Kamala belə gəldi
ki, bir az da beləcə davam eləsə qırmızı
toyuğun hirs-hikkədən
ürəyi dözməyib
partlayacaq, ördək
balaları ikinci dəfə yetim qalacaqlar. Odur ki, o, əlindəki çubuqla
ördək balalarını
ehmal-ehmal suyun kənarına çıxartdı.
Toyuq yerə çöküb "balalarını"
geniş açdığı
isti qanadlarının
altına yığdı.
Qırmızı toyuq daha burasını bilmirdi ki, bir-iki aydan sonra
dilsiz- ağızsız
"mühacir" ördəklərin
yetim qalmış bu balaları hər gün pərvazlanıb dəmiryolunun
o tayındakı gölməçəyə
uçacaqlar və axşamdan axşama rast gəldikləri qırmızı toyuğa
"ana" yox, əcaib
bir məxluq gözüylə baxacaq, tez-tez dimdikləyib həyətdən də qovacaqlar. Bir də ki, qırmızı toyuğun
ağlı elə toyuq ağlıydı və çox güman ki, onun "yersiz gəldi, yerli qaç" məsəlindən ömür-billah
xəbəri olmamışdı,
olmayacaqdı da.
10.07-18.07.2023
Nizami ƏLİOĞLU
Ədəbiyyat
qəzeti.- 2023.- 9 sentyabr.- S.21.