Odey, orada
Pyes
Yun
Fosse (1959) - tanınmış Norveç nasiri, şairi və
dramaturqudur. Çoxşaxəli yaradıcılıq fəaliyyətinə
görə 2023-cü il üçün ədəbiyyat
üzrə Nobel mükafatına layiq görülüb.
Əsrimizin ilk onilliyində onun pyesləri dünya
teatrlarının ən çox müraciət etdiyi və səhnələşdirdiyi
əsərlər olub.
Oxuculara
təqdim olunan pyes 2006-cı ildə yazılıb və
işıq üzü görüb. Elə həmin il də
Oslodakı "Açıq teatr"da rejissor Kay Yunsen tərəfindən
səhnələşdirilib.
Müəllif
mətndə durğu işarələrindən yerli-dibli
istifadə eləməyib. Bəzi cümlələrin məğzi
oxucuya rahat çatsın deyə, tərcümə mətnində
sual işarəsindən yararlanmaq uyğun görülüb.
Əsər
Y.Fossenin dilimizə çevrilən ilk pyesidir.
Odey,
orada
İştirakçılar:
Kişi
Qadın
İşıq
tədricən artır.
Kişi:
Dayanıb, uzaqlardakı bir şeyə göz qoyur.
Görürsən
qısa
pauza
baxsana
odey orada
pauza
heç
nə görmədin?
pauza
yoxsa,
heç nə görünmür?
orada
odey orada
görmədin,
yoxsa?
bir cavab
versənə?
Qadın:
Hə
Kişi:
Odey orada
Qadın:
Yox, mən heç nə görmürəm
yetərincə
qısa bir pauza
diqqət
çəkəcək nə var ki orada?
yetərincə
qısa bir pauza
hə
indi gördüm
yenə
yetərincə qısa bir pauza
amma o
gördüklərimi mən elə həmişə
görürdüm də
yetərincə
qısa bir pauza
yəni
gördüyüm
yetərincə
qısa bir pauza
meşəylə
örtülü bir yamacdır
yetərincə
qısa bir pauza
bir zirvədir
yetərincə
qısa bir pauza
onun
üzəriylə isə
səmadır
da uzanıb gedən
Kişi:
Elədir
Qadın:
sözünə davam edir
gördüyüm
səma da
həmişəkindən
heç
nəylə seçilmir
yetərincə
qısa bir pauza
mavi yox,
boz-bulanıq
bir rəngdədir
hə, hə,
bütün
gördüyüm sadəcə, bundan ibarətdir,
vəssalam.
yetərincə
qısa bir pauza
hə
Kişi:
başqa da heç nə
Qadın:
Yox
qısa
pauza
dayan,
görüm,
yetərincə
qısa bir pauza
hə,
indi görürəm
yetərincə
qısa bir pauza
hə,
görürəm
orada
yamacda
həmişə
orada olan
həmin
evi
və
saman anbarını təkrar görürəm
Kişi:
Bunlardan başqa isə heç nəyi
Qadın:
Nəyi qəsd edirsən axı?
Kişi:
Heç nəyi, canım.
Pauza.
Geriyə qanrılan kişi Qadını süzür.
Qadın:
Başqa bir şey də yoxdur axı
Kişi:
Bəlkə, həqiqətən də, heç nə yoxdur
Qadın:
Bəlkə mənə elə gəldi
Pauza
Yoxsa,
gözünə nə isə sataşdı?
Kişi:
Yox, orada heçcə nə yoxdur
Qadın:
Amma sən bayaq nəsə görmüşdün
Kişi:
Ondan söz etməyə dəyməz, canım
Qadın:
Bəs nə görmüşdün elə?
Kişi:
Unut, getsin
Pauza
Qadın:
Sən nə isə görmüşdün bayaq, ya yox?
Kişi:
Hə
Pauza
Qadın:
Amma nə gördüyünü demək istəmirsən, eləmi?
Kişi:
Ondan heç danışmağa da dəyməz
Qadın:
Yəqin sırf mən görmədiyimə görə ondan
danışmağa dəymir
Kişi:
Hə
Qadın:
Amma o an təkcə sən onu görə bilərdin
Kişi:
Hə
Qadın:
Onda elə bir şey heç mövcud da deyil
Kişi:
Haqlısan, hər şey məhz sən deyən kimidir
Pauza
Qadın:
Onda yolçu yolunda gərək
Kişi:
Hə
yerindən
tərpənmir. Pauza
Qadın:
İrəliyə getmək istəmirsən?
Kişi:
İstəyirəm,
yetərincə
qısa bir pauza
əlbəttə,
istəyirəm
qısa
pauza
Qadın:
Əgər istəmirsənsə,
yetərincə
qısa bir pauza
bu vacib
deyil, ha,
yəni
irəliyə getməmiz vacib sayılmaz
yetərincə
qısa bir pauza
hər
şey yolundadır.
Hə,
əlbəttə,
yetərincə
qısa bir pauza
onsuz da,
doyunca gəzib-dolaşmışıq
Qısa
pauza
Kişi:
Yox
Təbii
ki, biz daha irəlilərə getməliyik
Qısa
pauza.
Qadın:
Amma dağın lap zirvəsinə dırmaşmamıza bir gərək
qalmır
yetərincə
qısa bir pauza
əgər
istəmirsənsə, buna gərək də yoxdur
Kişi:
Amma bayaq dedim axı, mən bunu istəyirəm
Qadın:
Hə
qısa
pauza
Amma yenə
də
Kişi:
Haydı, onda gedək
Qadın:
Sən istəyirsənsə,
yetərincə
qısa bir pauza
onda gedək
Kişi:
Hə istəyirəm
Yerindən
tərpənmir. Uzun pauza.
Qadın:
Mənə bax, ey,
Axı
yetərincə
qısa bir pauza
axı sən
orada nə görmüşdün, elə?
Kişi:
Gəl bunu heç soruşma
Qadın:
Mən orada heç nə görə bilmədim
qısa
pauza
Bağışla,
yetərincə
qısa bir pauza
hə,
hə, o
sən deyəni nəzərdə tuturam
Kişi:
Yəqin orada yerli-dibli heç nə yox imiş
Qadın:
Və sadəcə, sənin gözünə nəsə
görünübmüş
Kişi:
Hə, yəqin mənim gözümə nəsə
görünübmüş
Qadın:
Yəqin elə olub
yetərincə
qısa bir pauza
ən
azından, mən orada heçcə nə görmədim
Pauza
Kişi:
Gəl bir azcana oturaq.
Qadın:
Oturaq da
Kişi və
Qadın yerdə əyləşirlər.
Yorulmusan?
Kişi:
Elə də yox
Qadın:
Amma bir azca dincəlmək pis olmazdı
Kişi:
Hə elədir
Qadın:
Əcəb uzun bir yol qət elədik
Kişi:
Çox da uzun sayılmaz
Qadın:
Yox
yetərincə
qısa bir pauza
amma
qısa da sayılmaz
Kişi:
Sən deyən olsun!
Uzun pauza.
Geriyə qanrılan kişi təkrar uzaqlara göz qoyur, sonra
yerindən qalxır və yenə uzaqlara baxmağına davam
edir. Pauza.
Qadın:
Nə isə gördün?
Pauza.
Acmamısan?
yetərincə
qısa bir pauza
Bəlkə
nə isə
içmək
istəyərdin?
Pauza.
Hava da
xoşdur, ha
yetərincə
qısa bir pauza
nə
yaxşı, hələ yağış yağmadı,
yetərincə
qısa bir pauza
yoxsa, nə
yağış altda,
nə də
gün şaxıyanda gəzmək olur
qısa
pauza
piyada gəzinti
üçün
qısa
pauza
bundan daha
gözəl hava heç ələ düşməz
yetərincə
qısa bir pauza
hə
yetərincə
qısa bir pauza
buralara qədər
gəlib çıxmamıza,
düzü,
sevinirəm
yetərincə
qısa bir pauza
buna, yəni
bu dağa çıxmağa biz
yetərincə
qısa bir pauza
gör nə
vaxtdır, hazırlaşırdıq
yetərincə
qısa bir pauza
hərçənd
onun adını hələ də bilmirəm,
yəqin
sən də bundan xəbərsizsən?
qısa
pauza
buna rəğmən
də doyunca
gəzib-dolaşdıq,
yetərincə
qısa bir pauza
hə
yetərincə
qısa bir pauza
ən
azından mənə belə gəlir
yetərincə
qısa bir pauza
birlikdə
bu gəzintiyə vaxt tapmamıza
mən hədsiz
dərəcədə şadam,
yetərincə
qısa bir pauza
bəlkə
bir az da gəzib-dolaşandan sonra
həm nə
isə içər,
yetərincə
qısa bir pauza
həm də
nələrsə atışdırarıq.
yetərincə
qısa bir pauza
Gəl elə
də edək,
yetərincə
qısa bir pauza
amma bir
hovur oturub
yetərincə
qısa bir pauza
dincəlmək
də pis olmaz,
yetərincə
qısa bir pauza
ayaqlarımın
giziltisindən
uzun bir
yol qət etdiyimizin fərqindəyəm.
yetərincə
qısa bir pauza
Bəs sənin
ovqatın
yetərincə
qısa bir pauza
necədir,
hə?
Kişi
bir qədər önə keçir
Hə
oturmaq
və bir
hovur dincəlmək yerinə düşərdi,
Qabağa
düşən Kişi yoluna davam edir
yoxsa, bizi
qarşıda
yetərincə
qısa bir pauza
hələ
uzun bir yol gözləyir
yetərincə
qısa bir pauza
əgər
zirvəyə qalxacağıqsa,
yolumuz
uzun olacaq
yetərincə
qısa bir pauza
baxanda,
adama
uzaq
yermiş kimi görünür
yetərincə
qısa bir pauza
amma
qarşıda hələ bir günümüz də var, deyə
yetərincə
qısa bir pauza
özümə
təskinlik verirəm
Yerindən
qalxan Qadın zənnlə Kişini süzür
hə, əgər
könlündən
dincəlmək keçmirsə,
onda
yolumuza
davam edə
bilərik,
əlbəttə.
Kişi
qabağa düşüb gedir hələ də
Mən də
gəlirəm
Kişi
ayaq saxlayıb uzaqlara baxır
Hara
baxırsan belə?
Yoxsa, yenə
nəsə görmüsən?
Kişi:
Bəyəm, özün görmürsən?
Qadın:
Yox, görmürəm
Kişi:
Bəyəm, sən oradakı,
yetərincə
qısa bir pauza
o irəlidəki
işığı görmürsən?
Qadın:
Yox, görmürəm
Kişi:
Bəyəm, sən o qarşıdakı işığı
yetərincə
qısa bir pauza
heç
görmürsən?!
Qadın:
Yox, görmürəm.
Kişi: əliylə
irəlini nişan verir
Orada,
dağın ardında
yetərincə
qısa bir pauza
və
bütün yamac boyu yayılmaqla
yetərincə
qısa bir pauza
ta
buralaracan gələn o işığı, yəni görmürsən?!
Qadın:
Yox görmürəm,
yetərincə
qısa bir pauza
yox, mən
heç nə görmürəm.
Kişi:
O gözqamaşdıran işığı?
Qadın:
Yox,
yox, mən
heç nə
heçcə
nə görmürəm.
Kişi:
O cür parlaq bir işığı
sən
mütləq görməlisən, axı?!
Qadın:
Görmürəm də
İşıq
tədricən sönməyə başlayır
Kişi:
İşıqda bərq vuran o fəzanı,
yəni sən
heçmi
görmürsən?
Qadın:
yox, görmürəm
Kişi:
Axı oralar tamamən işığa
bürünübdür
Sözünə
ara verib, inamsız bir şəkildə yenə qabağa
düşür. Qadın da yeyin addımlarla onun ardınca
gedir.
Qadın:
Mən heçcə nə görmürəm.
Bir dayan
da,
dayan ki
sənə
çata bilim də
Ancaq
Kişi yolundan qalmır.
Bunun
ardınca onun uçuruma yuvarlanma səsi və acı fəryadı
eşidilir. Qadın da onun ardınca tələsir.
Səhnədəki
işıqların hamısı sönür.
Yun
Fosse
Norveç
nasiri
Dilimizə
çevirdi: Azad Yaşar
Ədəbiyyat
qəzeti.- 2024.- 31 avqust, №33.- S.16-17.