Hekayələr

Mamam

- Kəs o telefonun səsini, - cərrah əlcəyin qana bulaşmayan tərəfi ilə alnının tərini silib tibb bacısına çəmkirdi.

- Bu kimdir belə dar macalda? - tibb bacısı bir az aralıdakı masanın başında deyinib əlləri əsə-əsə on səkkiz yaşlı əsgərin ciblərini eşələyirdi.

Zəng ara vermirdi. Nəhayət, tapdı. Şalvarın diz cibində idi.

- Bura niyə qoyub bu evi tikilmişin balası telefonu? Demir, düşər, itər o vurhavurda?

- Nə donquldanırsan orada? Demirəm, kəs o telefonun səsini, beynimi deşdi! - cərrah bu dəfə səsini boğmadı, az qala bağıraraq dilləndi.

Tibb bacısı telefonu çıxarıb söndürmək istəyəndə haradasa yaxınlıqda top mərmisi partladı. Telefon qızın əlindən düşdü.

- Kəsəcəksən o zəhrimarın səsini, ya yox?! - cərrah gözlərini qarşısında huşsuz uzanmış zabitin qaraciyərinə sancılmış qəlpədən ayırmadan yenə çəmkirdi.

Qız tələsik telefonu yerdən götürdü. Söndürmək istəyəndə gözləri telefonun ekranına sataşdı: "MAMAM"

- İlahi! - inləyib cərraha baxdı tibb bacısı, - Aliyə xanım, anasıdır zəng edən. Necə söndürüm, axı...

- Onda aç, danış!

- Açım, nə deyim? - qız böyümüş gözlərini başı əməliyyata qarışmış cərraha zillədi.

Cərrah duruxdu, bir anlıq başını qaldırıb qıza baxdı:

- Onda səsini al, ta uzatma, - səsi titrədi qadının, gözlərindən axan yaş zabitin bağırsaqlarına damcıladı. Bu dəfə az qala dirsəyi ilə gözlərinin yaşını, alnının tərini sildi, - Hə, nə oldu? Kəssənə o səsi, əllərim sözümə baxmayacaq, belə getsə!

- Aliyə xanım, nə qədər edirəm, səsi azalmır telefonun, vallah, azalmır!

- Onda apar, at çölə. Ömrümü gödəltdin sən mənim, indi işim yarımçıq qalacaq!.. Hara gedirsən?!

- Telefonu bayıra atmağa!

- Qayıt geri, ağılsız qız. Nəyəsə bük, qoy uşağın yanına!

Tibb bacısı ağlaya-ağlaya geri qayıdıb telefonu ağ mələfəyə bükdü, yandakı masanın üstünə qoydu, ləyəndəki qanlı suyu dəyişdi, əsgərin bədənini silib təmizləyən sanitarlara pambıq, cuna verməkdə davam etdi.

- Kəsin o telefonun səsini, nə olar. Heç olmasa, beş dəqiqəlik kəsin, heç olmasa, bu zabitin xətrinə, - cərrah artıq ağlayırdı, - barı, zəng edənin kim olduğunu deməyəydin, ay zalım qızı, indi ürəyim partlayacaq.

Yaxınlıqda dalbadal iki top mərmisi partladı. Tibb bacısı diksindi, elə bildi, cərrahın ürəyi partladı. "Aliyə xanım", - deyə qışqırıb geri çevrilərək cərrah masasına doğru cumdu, qadının partlayışı eyninə almadan işini davam etdirdiyini görüb utandığından pörtdü, sanitarların yanına döndü.

- Qədrimi elə bilənsənsə, kəs o telefonun səsini, lütfən, kəs, daha taqətim qalmadı, - cərrah yalvarırmış kimi deyindi öz-özünə.

- Vallah, səsi alınmır telefonun, Aliyə xanım. Səbirli olaq, bəlkə, tezliklə enerjisi bitər, sönər, - tibb bacısı haldan düşmüş vəziyyətdə ləyəndəki suyu təzələdi...

Sanitarlar işi bitirdilər. Tibb bacısı cərraha səsləndi:

- Aliyə xanım, hər şey hazırdır. Bəs telefonu neyləyək?

- Qoyun sinəsinin üstünə! - cərrah zabitin yaralarını bağlamış, qanlı əlcəkləri çıxarmış, gedib açıq qapının çərçivəsinə söykənərək günlərdir o üzündə top-tüfəng səsi ara verməyən Qarabağın dağlarına baxıb ağlayırdı...

Həmin gün yük maşınında arana yollanan bayrağa bükülü tabutların birinin içindən aramsız telefon zəngi eşidilirdi: "MAMAM".

Bakı, 05.09.24

Yatmayan səslər

Bakının küçələrinin birində keçmiş qonşumla rastlaşdım. "Keçmiş" deyəndə ki, əsl qonşum, dədə-baba məhəllə adamı ilə. İkimiz də sevindik. Gör neçə il idi, görüşmürdük. Hər halda on ildən az deyildi. Hamı kimi, biz də Ağdam işğal olunanda el-obadan didərgin düşmüşdük və bu illər ərzində hamı kimi, bizim də bir-birimizin öldüsündən-qaldısından xəbərimiz yox idi. Nə isə, taleyin qanqaraldıcı guşələrinə sürükləməyim söhbəti. Təxminən, həmyaşıd idik. O, məndən bir az böyük yəni. Rayonda evlərimiz yanaşı idi. Onlar imkanlı idilər. Bizim də imkanımız pis deyildi. Amma onlar məhəllənin varlılarından sayılırdılar. Daha böyük evləri, həyət-bacaları var idi, necə deyərlər, cah-cəlal içində yaşayırdılar...

Uzun-uzadı hal-əhvaldan, əzizləri, doğmaları soruşandan sonra əl çəkmədi ki, gedək bizə, bu görüşü qeyd edək. Narahat etmək istəməsəm də, təklifi könlümcə idi. Hara getdiyimizi anlayanda bir az təəccübləndim, amma hiss etdirmədim. Universitetlərdən birinin ümumi mətbəxi, ayaqyolusu olan, dar birotaqlılardan ibarət tələbə yataqxanasında qalırdılar. İkinci mərtəbədə ensiz koridor boyu sıralanan üzbəüz qapılardan ikisi onların idi. Otağın birinə girdik, ailə ilə görüşdüm, hamımız bir az sevindik, bir az kövrəldik. Özümüzə gələndən və illərlə yığılıb-qalmış qarşılıqlı suallar bitəndən sonra məni keçirdilər üzbəüz otağa. Belə anladım ki, bura onların qonaq otağıdır. İçəri basırıq və darısqal idi. "Yəqin ki, bir küncdə qaralan yorğan-döşək yükü gecələr evə dağıdılır və hamı yıxılıb yerdən yatır bu otaqda da", - düşündüm. Düzü, vəziyyəti belə görəndə bir az ürpəndim. O boyda cah-cəlalın içindən çıxmış adamlar buraya necə yerləşir, burada necə yaşayır, heç cür ağlıma sığışdıra bilmirdim. Küçədə rastlaşanda mən onu evimə dəvət etmədiyimə görə ürəyimdə özümü qınadım. Düzdür, bizdə də darısqallıq idi, iki ailə bir evdə yaşayırdıq, amma mənimki adi yaşayış binasında hər cür şəraiti olan üçotaqlı ev idi...

Süfrə açdılar, olan-olmazdan gətirib düzdülər. İkilikdə yeyib-içib ötən günləri, Ağdamın cah-cəlallı dövrünü xatırladıq. Süfrəyə oturanda onların güzəranının təsirindən içimdə yaranmış sıxıntını, ağrı-acını içkinin təsiri bir az səngitdi. Söhbət zamanı arada bayırdan qulağıma fasilələrlə səs dəyirdi: 9..., 1..., 3..., 12... Əvvəl fikir vermirdim bu fərqli səslərə, ancaq davamlı olduğunu və yalnız rəqəm deyildiyini anlayanda diqqətimi çəkməyə başladı. Dedim, yəqin yan otaqlardan hansındasa domino-filan oynayırlar...

Artıq gec idi. Çay içəndə qonşum təklif etdi ki, gecəni onlarda qalım. Bunu heç gözləmirdim. "Böyük ailə, özləri güclə sığışır iki otağa, mən necə qalım?" düşünüb: "Yox - dedim, - getsəm, yaxşıdır". Qonşum əl çəkmədi, qalmağımda təkid elədi. Kefimiz durulmuşdu, deyə sözünü yerə sala bilmədim. Həm də düşündüm ki, adam düz deyir, bir də nə vaxtsa görüşmək qismət olacaqmı bizə, kim bilir?..

Yükü dağıdıb bizə yer saldılar. Arvad-uşaq qalan yorğan-döşəyi keçirdi o biri otağa. İçəri kimsəsizləşən kimi işığı söndürüb uzandıq. Qonşumu yuxu tez apardı. Mənim gözümə yuxu getmirdi. Elə hey onların vəziyyətini düşünürdüm. Neçə ildir bu şəraitdə yaşadıqlarını təsəvvür edib dəhşətə gəlirdim. Əslində ilk dəfə deyildi, belə şəraitdə yaşayan ellilərimi görürdüm. Ağlım, gözüm çoxdan öyrəşmişdi belə şeylərə. Amma onları - o cür cah-cəlal içində yaşamış, evi, maşını məhəllədə az qala hamınınkından yaxşı, qapısı daima qonaq-qaralı olan qonşumu bu şəraitdə təsəvvür etməyə beynimin gücü çatmırdı. İçkinin təsiri getdikcə fikir məni daha pis götürürdü. Bir tərəfdən də bu rəqəmlər: 31..., 7..., 10..., 10..., 26..., 4...

Rəqəmlərin hələ də eşidildiyinin fərqinə varanda elə bildim, qulağıma səs düşür. Diqqət kəsilib gördüm, yox, gerçək səslərdir. Daha çox kişi səsi, arada qadın səsi, hərdən də uşaq səsi. Uşaq səsi yox dərəcəsində idi. Bir-iki dəfə eşidəm, ya eşitməyəm. O da süfrə başında olanda. Yataqda eşitdiyim, əsasən, kişi səsi idi. Saata baxdım: üçə işləyirdi. Gözlərimi yumub üzümü divara çevirdim ki, bəlkə, yuxu apara. Yataqda ha vurnuxdum, xeyri olmadı. Saata baxdım: dördə işləyirdi. Gördüm, belə getsə, bu səs beynimi deşəcək, astaca çiynindən dürtmələyib qonşumu oyatdım:

- Bu nə səsdir, belə?

- Nə səs? - üzünü mənə sarı çevirdi, gözlərini açmadan soruşdu.

- Rəqəmləri deyirəm də, - tərəddüdlə dilləndim, - 1..., 3..., 15...

- Gecdir, bir azdan səhər açılacaq, gözlərini yum, yatmağa çalış, - qonşu üzünü divara çevirib yenə fısıldamağa başladı.

Tüklərim biz-biz oldu: yoxsa, bu səsi məndən başqa eşidən yoxdur? Bəlkə, içkidəndir, amma səs içki süfrəyə gəlməmiş də var idi axı. Otuz beş yaşımda müharibə gördüyümü, dəfələrlə odun-alovun içindən çiynimdə şəhid, yaralı əsgər sağ-salamat çıxdığımı, heç nədən qorxmadığım günləri xatırladım. Amma indi... Gecənin bir aləmi Bakının ortasında, yataqda qorxurdum sanki. Həm də oddan-alovdan, partlayışdan, bağırtıdan, ölümdən yox, adi səsdən qorxurdum. Səssə amansızcasına davam edirdi: 16..., 5..., 29...

Səhərə qədər gah yorğanı başıma çəkib, gah başımı yastığın altına soxub bir az gözümün yuxusunu aldım, hava işıqlaşanda qalxdım. Deyəsən, bir dəfə kimsə ucadan "30" dedi. Məhəl qoymadım. Qonşumu oyatmamaq üçün ehmallıca əynimi geyinib otaqdan çıxdım. Birinci mərtəbəyə enib tələsik yarıqaranlıq koridorun başına doğru getdim. Çıxışa az qalmış - ayaqyolunun yanından adlayanda qapısının ağzında divardibi sıra ilə düzülmüş plastmas aftafalar gördüm: ağ, sarı, qırmızı aftafalar. Hamısının üstü nömrəli idi: 9, 18, 22... Tüklərim biz-biz oldu. Sonradan öyrənəcəkdim ki, sən demə, bəzi yataqxanalarda köçkünlər ayaqyoluna növbəyə durub bir-birini utandırmasınlar deyə aftafaları nömrələyirlər. İçəridən çıxan sıradakı aftafanın nömrəsini ucadan deyir ki, sahibi ayaqyolunun boşaldığını eşidib gəlsin....

Yataqxananın çıxışından bayıra ayaq qoyanda özümü mühasirədən indicə qurtulmuş əsgər kimi hiss elədim. Nəfəsim bir az genişləndi. Beş-altı addım aralanmışdım ki, arxadan səs eşitdim: 13...

Bakı, 06.09.2024

İlqar RƏSUL

Ədəbiyyat qəzeti.- 2024.- 13 dekabr, №49.- S.40.