Bir quş rəsmi yaratmaqdan ötrü

Bir quş rəsmi yaratmaqdan ötrü

ən əvvəl sən bir qəfəs çəkməlisən,

qapısı da açıq olmalıdır onun.

Sonra həmin qəfəsin içində

bir quşun könlünü oxşayacaq

daha nə isə çəkməlisən -

adi bir şey,

gözəl bir şey,

o quşa gərəkli sayılacaq nəsə.

Ardınca bu rəsmi aparıb bir ağacdan -

hansısa bağçadakı,

taladakı, ya da meşədəki,

- heç fərq eləməz -

bir ağacdan asmalısan.

Həmin ağacın ardında gizlənməklə,

cınqırını çıxarmadan,

yəni heç qımıldanmadan durmalısan.

Bəzən quş o yuvaya dərhal gələr,

bəzən isə bu iş illərlə uzana bilər.

Amma sən əsla ruhdan düşməməli,

yəni usanmadan, bezmədən gözləməli,

həm də quşun oraya gələcəyindən

ümidini əsla üzməməlisən.

Hətta lazım gələrsə,

bu intizar illər uzunu da sürməlidir.

Çünki quşun qəfəsə gec,

yaxud tez girməsinin

çəkdiyin rəsmin inandırıcılığıyla

hər hansı əlaqəsi olmaz, təbii ki.

Hə, deməli, sən nəfəsini içinə çəkib, pusquya yatmaqla,

quşun gəlib (gələrsə, əlbəttə!)

o qəfəsə girəcəyi anı

lal-dinməzcə gözləməlisən.

Elə ki o, içəri girdi,

təkrar əlinə alacağın fırça ilə

rəsmdəki qəfəsin qapısını ehmalca qapamalı,

quşu duyuq salmadan

qəfəsi çevrələyən bütün məftilləri

birbəbir silib, ortadan qaldırmalısan.

Sonra onların yerində bir ağac rəsmi çəkməli,

həmin quşu da budaqların ən şahanəsinə qondurmalısan.

Amma o arada yamyaşıl yarpaqların sərin meh əsdikcə titrəyişini,

yayın bürküsündə budaqlar arasında uçuşan böcəklərin şux vızıltısını

verməyi də unutmayasan, ha!

Sonra quşun cəh-cəh vuracağı məqamı böyük səbirlə gözləməlisən:

əgər bu umduğun baş tutmasa,

deməli, çəkdiyin rəsm bir işə yaramayıb.

Yox, əgər quş cəh-cəhə başladısa,

deməli, rəsmin xeyli canlı alınıb.

Bundan sonra görəcəyin tək iş -

rəsmin aşağı küncünə

öz adını yazmaqdan ötrü

çəkdiyin o quşun qanadından

bircə dənə lələk qoparmaq olacaq -

təbii ki, onun ruhunu incitməyəcək şəkildə.

Birgə qəlyanaltı

Fincanına

qəhvə süzdü.

Qəhvəyə

süd qatdı.

Südlü qəhvəsinə

şəkər tozu əlavə etdi.

Sonra bunları

qaşıqla qarışdırdı.

Südlü qəhvəsini içib bitirdi.

Mənimlə bircə kəlmə də kəsmədi.

Bir siqaret

yandırdı.

Tüstünü halqalar şəklində havaya buraxdı.

Külü

külqabıya çırpdı.

Mənimlə bircə kəlmə də kəsmədi.

Sonra üzümə baxmadan yerindən qalxdı,

Şlyapasını başına taxdı,

Plaşını əyninə geyindi,

Üzümə heç baxmadı.

Mənimlə kəlmə kəsməyə gərək duymadı.

Bayırda yağış çisələyirdi,

Yağışa məhəl-zad qoymadan durub, getdi.

Mənə isə əllərimlə üzümü qapayaraq,

hönkürüb ağlamaq qaldı.

Sardina balığı satan

qadınlar üçün şərqi

Haydı, ay balaca qızlar,

fırlanıb dövrə vurun görüm

bu emalatxananın başına.

Qismət olsa,

bəlkə siz də bir gün girdiniz içəri.

Haydı, fırlanıb-dönün,

ay balıqçı qızları,

ay balıqçı yetimçələri.

Vaxtilə beşiyinizin ətrafına düzülən o mələklərin də

bu emalatxana sahibindən

ara-sıra pul "qırpdıqlarını" düşünürəm, nədənsə -

yəqin elə o səbəbdən alın yazınızı

onlar sırf belə yazıbmışlar,

(sanki yazacaq başqa şey tapmayıblar!):

"Siz yoxsulluq içində ömür sürəcəksiniz,

külfətiniz başdan aşacaq,

hələ balalarınız da qıtlıq çəkəcək,

yoxsulluğa qatlaşacaq,

külfətləri başlarından aşacaq,

onları da oğul-uşaq basacaq,

xeyli oğul-uşaq..."

Haydı, bir fırlanıb-dönün, görüm,

ay balaca qızlar,

bu emalatxananın başına.

Qismətdə varsa,

bəlkə siz də bir gün girdiniz içəri.

Haydı, fırlanıb-dönün, görüm,

ay balıqçı qızları,

ay balıqçı yetimçələri...

Güllələnmiş adam

Bu tərəfdə çiçəklər, bağçalar, fəvvarələr,

qəhqəhələr və bir də... bitib-tükənməz həyat eşqi

Qarşı tərəfdə isə bir kişi sərilib yerə,

al qana bələnib adam.

O biri tərəfdə xatirələr, çiçəklər, fəvvarələr, bağçalar

və bir də uşaqlıq yuxuları...

Qarşı tərəfdə bir kişi sərilib, qalıb yerdə...

adam qana bələnmiş boğçanı xatırladır indi...

O biri tərəfdə isə çiçəklər, fəvvarələr,

bağçalar, xatirələr və bitib-tükənməz həyat eşqi...

O yerdə uzanan kişi indi

əl boyda körpə kimi mışıl-mışıl uyuyur...

Jak Preverin

Dilimizə çevirdi: Azad YAŞAR

Ədəbiyyat qəzeti. - 2024.- 20 iyul, №27.- S.5.