Azad oldun, Qarabağ

Qarabağa gəldi bahar

Səmada günəş göründü,

Dağlarında əridi qar.

Hər yer yaşıla büründü,

Qarabağa gəldi bahar.

Gəldi, bəzədi hər yeri,

Güllərdən xalı toxudu.

Gəldi, unutduq dərdləri,

Bülbüllər nəğmə oxudu.

Sevindirdi yeri, göyü,

Belə təbiət harda var?

Görmədik bu gözəlliyi,

Qarabağa gəldi bahar.

Bu yaz günü

Qarabağda çiçək açan ağaclar

Bu yaz günü necə gözəl görünür?!

Çiçəkləri ətir saçan ağaclar

Gəlin kimi ağ libasa bürünür.

Sizin üçün bağlarımız darıxıb,

Meyvənizi neçə illər dərmədik.

Sizsiz keçən çağlarımız darıxıb,

Barınızı, bəhrənizi görmədik.

Dəyməyəcək sizə düşmən əlləri,

Başımıza gəlməyənlər qalmadı.

Yaşamışıq sizsiz neçə illəri,

Qarı düşmən yenə də dost olmadı.

Yenə gül açdı

Şükür, bu gününə, Allah,

Yenə ocağımız yandı.

Doğdu günəş, gəldi sabah,

Şuşada tonqal qalandı.

Şükürlər olsun bu günə,

Yurdumuza Novruz gəldi.

Bayram gördü Şuşa yenə,

Yenə gül açdı, yaz gəldi.

Gördü baharı, Novruzu,

Xarı bülbül açdı çiçək.

Çox sevindi Cıdır düzü,

Həmişə bahar gələcək...

Xarı bülbül

Əsir düşən xarı bülbül,

Biz Şuşada dərdik səni.

Şuşa qürbətə dönəndən

Şəkillərdə gördük səni.

Dərdlər gəldi dərd üstünə,

Biz səndən doya bilmədik.

Əlimiz çatmadı sənə,

Dərdini duya bilmədik.

Şəninə nəğmə yazıldı -

Təsəllini tapdıq səndə.

Bu illərdə necə dözdün

Əsir düşən o vətəndə?

Düşmən solunda, sağında,

Zaman ötür, vaxt tələsir...

Bitmədin "Vətən bağı"nda,

Öz yurdunda düşdün əsir.

Yadımızdan çıxmadın sən,

Gəldik gecədən gündüzə.

Şükür, azad oldu vətən,

Zəfəri gətirdin bizə!

Xilas oldun əsirlikdən,

Düşmən əlində qalmadın.

Azad oldu əsir vətən,

Xarı bülbül, xar olmadın!

Lalələr

Örtün şəhid qanlarının üstünü,

Dağ-dərələr lalələrə bürünsün.

Biz çox gördük bu fələyin qəsdini,

Üzümüzdə bir az sevinc görünsün.

Bu illərdə nə çəkmədi başımız?

Neçə igid oğulları itirdik.

Qurumadı gözümüzdə yaşımız,

Məzar üçün qərənfillər bitirdik.

Qarabağ da lalələrə bürünür -

Bu gözəllik el-aləmə səs salır.

Hər tərəfdə al lalələr görünür,

Qələbədən təbiət də zövq alır.

Yenə günəş doğdu

Səni əlimizdən almışdı düşmən,

İgid oğulların dözmədi daha.

Sarılıb silaha aldılar səni,

Ümid etmədilər zülmət sabaha.

Kəlbəcər, Qubadlı qərq oldu qəmə

Şuşanı, Ağdamı biz itirən gün.

Qaldıq Xocalısız, qaldıq Laçınsız,

Ümid də ölmüşdü xalqımız üçün.

İgid oğulların qəhrəmanlığı

Ölən ümidlərə can verir indi.

Yenə günəş doğdu göylərimizdə,

Ümidsiz yaşamaq yaman çətindi...

Bilirik, darıxırdın

Səni işğal etdilər,

aldılar əlimizdən,

bizsiz qaldın Qarabağımız...

Bilirik, darıxırdın

bizdən ötrü.

Ayaq izlərimizdən ötrü

daş küçələrin, dağların, dərələrin,

meşələrin, yaylaqların

darıxırdı.

Əl izlərimizdən ötrü otların, çiçəklərin,

xarı bülbülün...

Topxana meşəsindən

Cıdır düzünə çəkilən asma körpüdən

asa bilmədilər ümidlərimizi...

Yenə bizim oldun,

yenə ayaq izlərimiz qalacaq sinəndə,

ümidimiz igid oğullara,

Ali Baş Komandana idi,

onlar xilas etdi səni,

azad oldun, Qarabağ!

Suqovuşan yüksəkliyi

Suqovuşan yüksəkliyi,

Səni də aldı igidlər.

Qovuşmuşuq artıq sənə,

Qələbə çaldı igidlər.

Yüksəkliklər alındıqca

İgid oğullar yüksəldi.

Qələbəni bayram edən

Xalq sənə salama gəldi.

Daha ağlamayacağıq,

Dərdimiz qaldı dünəndə.

Gözümüzdə yaşa dönən

Sular qovuşacaq səndə.

Torpaq unudularmı?

Əsirlikdən xilas oldu torpaqlarımız,

danışardılar dilləri olsaydı,

bizim üçün necə darıxdıqlarını

deyərdilər,

gördükləri haqsızlıqlardan

söz açardılar.

Yenə bizə dönməyin

sevincini bölüşərdilər...

Onları unutmadığımızı deyərdik biz də

torpaq unudularmı,

Vətən yaddan çıxarmı?

O günlər də geridə qaldı,

yenə o yerlər bizə doğma oldu...

Şəhid ruhları

Baxın, işğaldan azad olunan torpaqlara,

baxın, yurd-yuvasından didərgin düşənlərin

göz yaşlarına,

şad olun, şəhid ruhları!

Sizə görə kədərlənirik,

torpaqlarımıza baxıb sevinirik, şəhid ruhları...

Bu sevinci bizə siz bəxş etdiniz!..

Dünya durduqca yaşayacaqsınız,

yeriniz cənnətdir, bilirik,

Qarabağ da cənnətdir,

bizə bu dünyada o cənnəti bəxş etdiniz,

əziz şəhidlərimizin ruhları...

Gözləriniz aydın olsun

Yurd-yuvasından didərgin düşənlər,

doğma yurdunuza,

evinizə, isti ocağınıza döndünüz,

gözləriniz aydın olsun!

İşıqlar yandı evinizdə,

daha sönməyəcək ocağınız.

Qaldığı yerdən davam edəcək həyat

bəlkə də daha maraqlı,

daha gözəl...

Bu da bir ömür idi, yaşadınız,

həyat çətinlikləri ilə

sizi çəkdi sınağa.

Siz bu sınaqdan

alnıaçıq, üzüağ çıxdınız,

doğma yurdunuz da sizi gözləyirdi...

Bayrağımız da sevinir

Yurdu işğal olunanlar üçün

qələbə xəbəri eşitməkdən gözəl nə var?

İgid oğullar yaşatdı

xalqa o sevinci.

Sevin, ey Azərbaycan!

Sevin, ey xalq!

Bu günlərin həsrətini

çox çəkmisən.

Azad olunan yerlərdə

dalğalandıqca

bayrağımız da sevinir.

Sevin, ey üçrəngli bayrağımız!

Sənə dalğalanmaq çox yaraşır,

bizə sevinc yaraşan kimi...

"Xudayar təsnifi"

Gülümsər çöhrəylə, şirin səs ilə

"Vətən nəğməsi"ni oxudu, getdi.

İgidlik göstərdi o, həvəs ilə,

Nəğmədən bir çələng toxudu, getdi.

Getdi qorxmayaraq düşmən üstünə,

Getdi Vətənini geri almağa.

Xalqı çıxsın deyə günəşli günə

Getdi Vətən üçün şəhid olmağa.

Nə qədər çıraqlar yanarkən söndü,

Aldılar düşməndən əsir diyarı.

"Xudayar təsnifi" tarixə döndü,

Yaşatdı o igid, mərd Xudayarı.

Yorulmayan göylər

Qar yağdı, yağdı, yoruldu,

yorğun qardan bezən göylər

günəşi gətirdi

və

qarı uzaqlara ötürdü.

Sonra

yağışları yağdırdı.

Beləcə yaz gəldi,

heç vaxt yorulmayan göylər

çiçəkləri bitirdi...

Çiçəklər bürüdü

əsirlikdən azad olunmuş torpaqları

və

şəhid məzarlarını...

Qırx dörd gün

Otuz ilə yaxın vaxt keçdi,

bələnib göz yaşımıza,

bürünüb kədərimizə

dözdük...

Qırx dörd günlük müharibə

tarixi qələbə bəxş etdi bizə

birləşdik,

bir olduq

Vətən müharibəsi ilə

aldıq Qarabağı.

İllərdir kükrəyən vətən sevgimiz,

daşan səbrimiz

Qırx dörd günə azad etdi

o yurdu.

Tarixə yazıldı

şəhidlərin qanı,

qazilərin yaralı canı ilə

Qarabağı

düşməndən azad edən

Vətən müharibəsi.

Otuz ilə yaxın

gözlədik səni,

Qarabağ.

Kədərdə boğulduq,

dərddə batdıq büsbütün,

Şükür ki, sən gəldin,

möhtəşəm

Qırx dörd gün...

Qönçə ümidimiz

Yaman zülm çəkdik o illərdə biz,

Çadır şəhər oldu, vaqon ev oldu.

Yenə düşmən çıxdı dost bildiyimiz,

Qönçə ümidimiz saraldı, soldu.

Yanan çıraq idik, yanmadıq, söndük.

Darıxdı hər çəmən, hər dağ, hər dərə.

Vətəndə qaçqına, köçkünə döndük,

Şükür, gəlib çıxdıq bu xoş günlərə.

Qalmadı heç yerdə düşməndən bir iz,

Bəlkə bundan sonra ağ günlər görək.

Gülsün gözlərimiz, bitsin dərdimiz,

Qönçələr həmişə gül açsın gərək!

Unut bu vətəni...

Nə qədər igidlər canından keçib,

Olub bu vətənə, bu yurda dayaq.

İgid oğulların qanını içib

Sənin taladığın bu gözəl torpaq.

O qan "unut" deyir, unut bu yurdu,

Unut bu vətəni, ey yağı düşmən!

Bu yurdu qoruyur güclü bir ordu,

Sən məğlub olandan bunu bilirsən.

Bu vətən qayıdıb öz yiyəsinə,

Bu yurd xilas olub sənin əlindən.

Zülmət gecələrdən çıxıb ağ günə,

Hələ də yuxudan ayılmadın sən?

"Dəmir Yumruq"

Neçə ildir xalqın nələr çəkmədi?

Gözün aydın olsun sənin, ey Vətən!

Heç kimsəyə gözlərini dikmədi,

Azərbaycan, mübarəkdir qələbən!

Birləşdilər bu xalq ilə bu ordu,

"Dəmir Yumruq" dedi öz son sözünü.

Ər oğullar xilas etdi bu yurdu,

Qoymadı heç düşmən açsın gözünü.

Vətən dərdi qaldı daha keçmişdə,

Vətən, ordu-indi hamı bir eldir.

Yumruq kimi bir olduq bu döyüşdə,

Birləşib bir olmaq necə gözəldir?!

8 maydan 8 noyabra...

28 il əvvəl işğal olundu Şuşa

mayın 8-də,

noyabrın 8-də isə

azad edildi...

O 8 maydan sonra nələr dəyişdi həyatında,

əziz Şuşa?

Nə günlərə qoydu səni

mənfur düşmən?

Daha bizimsən,

Qayıtdın öz sahiblərinə,

əziz Şuşa!

Daha xarı bülbüllərin sevinə-sevinə

açacaq çiçək,

daha Cıdır düzü düşmənlərin

yallı getməsinə şahidlik etməyəcək.

Sevin, əziz Şuşa, sevin,

Hər 8 may günü yaşadığımız

ağrı-acını bizə

8 noyabr günü unutduracaq:

Sən dirçələcək,

gözəlləşəcəksən,

qələbə həmişə bizimlə,

gözəl günlər səninlə olacaq.

Ağlımıza gəlməyənlər gəldi başımıza,

daha heç nə olmayacaq bizim gözəl

Şuşamıza...

Bülbüllər gələndə

Bülbüllər də gəldi Şuşaya,

Cıdır düzündə

onlar da oxuyur indi...

Nəğmə

nəğməyə qarışacaq

musiqimizin beşiyində.

Ən gözəl günləri

bundan sonra görəcək Şuşa,

xarı bülbülləri,

sarı bülbülləri ilə dönəcək cənnətə...

Nə qədər ki dünya var,

gözəlliklər var,

sən varsan.

Səninlə görəcəyik cənnəti, gözəl Şuşa,

xarı bülbülləri, sarı bülbülləri ilə

Vətənin bağları yenə al-əlvandır...

Gözəl cənnətimiz,

xoş gəlib xarı bülbüllərin...

Qartallar sevinən gün

Şuşada

bayram bayrama qarışdı

həmin gün

müqəddəs Ramazan bayramı

və

"Xarıbülbül" festivalı

Cıdır düzünü silkələdi,

yenidən oyatdı,

"Oyan, ey gözəl diyar,

Sənin sahiblərin gəlib", - dedi.

Özünə qayıtdı həmin gün Şuşa,

yenə muğamlar, mahnılar oxundu,

gözəl sözlər deyildi,

hamı sevindi...

Bundan gözəl gün olardımı

düşmən əsarətindən azad olan

yurd üçün -

Şuşamız üçün?

Qartallar da qanad çaldı

Şuşanın bu sevincinə,

Cıdır düzündəki bayramlara

onlar da sevindi...

Gözəl Şuşa,

başımızın tacı,

xarı bülbülün vətəni Şuşa,

mədəniyyət paytaxtımızsan artıq...

Hamı məftun olacaq sənə,

bütün dünya

danışacaq

gözəlliyindən.

Şükür, bu günə, İlahi,

çox şükür!

Özümüzə qayıtdı Şuşamız...

Qan yerdə qalmayanda...

Əlin Xocalıda qana batdı,

qırdın Meşəlidə

Xan çinarları, körpə fidanları.

Həyatını şam kimi söndürdün

günahsız insanların.

Qan örtmüş gözlərin

cənnət Laçında açıldı

cəhənnəm qapısı kimi.

Yerdə qalmadı

günahsızın qanı...

Gördünmü Laçının

uca dağlarını, ey iblis?

Bu yurdun o dağlar kimi

oğulları var.

Onlar sənin kimi təpələrin tozunu

göyə sovuracaqlar.

Qırdığınız günahsız insanların

ruhları qarşısında

cavab verəcəksiniz.

Gözlərinizdəki qorxunu

örtə bilməyəcəksiniz

Haqq, ədalət yurdunun qapısını

örtə bilmədiyiniz kimi.

Hilal da, günəş də

Siz heç vaxt

qurd ürəyi yeyə bilməzdiniz

qorxaq namərdlər.

İndi

ay-ulduzlu bayrağımız

dalğalanır

boylana-boylana qaldığınız

Cənnət Qarabağda.

Hilal da, günəş də

zülmətə dönən həyatımızı

nura qərq edərək

bərq vurur göylərimizdə.

Baxa bilməyəcəksiniz

onlara,

gözləriniz qamaşacaq.

Tapdanan haqqımızın

hesabını verəcəyiniz

bağlı qapılar arxasında

həsrət qalacaqsınız

işığa, nura.

Tarix yaşadacaq sizi

Yurdumuz əsir düşəndə

uşaq idiniz,

Vətənin nə demək olduğunu

tək şeirlərdə, nağıllarda, cizgi filmlərində yox,

çadır şəhərciklərində, vaqonlarda böyüyərkən

öyrənənləriniz də oldu...

"Qaçqın" dedilər, "didərgin" dedilər sizə,

Vətən dərdi böyüdü qəlbinizdə

və sizi də böyütdü

öz ağrısı, acısı ilə...

Böyüdünüz və Vətəni aldınız düşməndən

"Vətən müharibəsi" dedik o savaşınıza,

inqilabınıza,

"Zəfər günü" dedik o qələbənizə.

Şəhidlər də oldu,

qazilər də aranızda,

qanınızla aldınız əsir düşən yurdumuzu,

o qan ilə çiçəklənəcək o torpaqlar...

Adınız yazıldı tarixə,

tarix yaşadacaq sizi,

nəsillər qeyd edəcək

o möhtəşəm qələbənizi!..

Sualdan nidaya

İgid oğulların vətən sevgisi

yağış kimi yağdı,

təmizlədi yurdumuzu

düşmən izindən.

Döndü bulaq suyuna,

yudu Qarabağı,

tərtəmiz etdi Xankəndini.

Beli bükülmüş, ümid dolu suallar

illərdir, yormuşdu bizi:

Görəsən, bu həsrət bitəcəkmi?

"Qarabağ Azərbaycandır!"

sözlərindən sonra

nida işarəsi ox kimi sancıldı

düşmənin bağrına.

Zəfərimiz tarixə döndü,

Zülmət düşüncəli hər kəsə

həyatı başa saldı,

onların da sonunun

belə olacağını dedi.

Xankəndiyə

üçrəngli bayrağımız

sancılan gün

düşmənin qara fikirləri

göy üzündəki

qara buludlara döndü.

İndi günəş

nura qərq edir

gözəl Xankəndini...

Ağ bayraq

Həyatın qara iynəsinin

gözündən keçirdiniz bizi,

zülmətə döndərdiniz günlərimizi,

məğlub olub

ağ bayraq qaldırdınız axırda.

Gələcək ağ günlərimiz

rəngdə olan

bayrağınız

təslim olduğunuzu göstərdi.

Məğlub olacağınızı bilmirdinizmi,

ey namərdlər?

O ağ bayrağınız

qara niyyətinizin əksidir.

Gedin,

bürünün ağ bayrağa,

Qara düşüncələrinizin,

qapqara günlərinizin

üstünü örtün

kim olduğunuzu göstərən

o ağ bayraqla.

Bəd niyyət, xam xəyal

Qarabağı bizdən ala bilmədi

xain düşmən.

Sevindik, şükr etdik,

heç kim gözüyaşlı qalmayacaq, - dedik.

Yırtıcı düşmən bəd niyyətini, xam xəyalını

minalarla örtüb basdırdı torpaqlarımızda.

Nə qədər ağırdır

vətənin düşmən tapdağından

xilasından sonra da

igid oğulların

şəhid olması xəbərini eşitmək.

O da sona çatacaq,

torpaqlarımız təmizlənəcək

düşmənin ayaq izindən.

Bəd niyyətlərini, xam xəyallarını

örtüb-basdırdıqları minalar

təmizlənən kimi.

O izləri yağış yuyacaq,

yaşıl otlar, al-əlvan çiçəklər

örtəcək.

Cıdır düzü

Cıdır düzü, yenə gəlirik

səninlə görüşə!

İndi şəhid məzarlarındakı

qərənfillərin nisgilini

xarı bülbül sevgisi əvəz edir,

görürsənmi?

Hər görüşümüzün sevinci

bayrağımızla qol-boyun olub

düşmənin bağrına sancılır.

Sənin qoynunda

çəkdirdiyimiz şəkillərdə

sevgimiz, sevincimiz

alın yazımız kimi

oxunur gözlərimizdən.

Cıdır düzü,

ayrılıq əbədi olmadı,

sən qayıtdın!

Biz qovuşduq sənə.

Belimiz bükülmür,

üzümüz qırışmır artıq.

Kədərin üzümüzə çəkdiyi

sərhəd xətlərini

igid oğullar uçurdu!

Cıdır düzü,

indi abad şəhərlərin, kəndlərin

gözəllikləri ilə sevinir

gözlərimiz, ürəyimiz.

Sən də həmişə sevinəcəksən

gördükcə bizim sevincimizi

düşmən qəfəsindən xilas olan

ürəyin açılacaq

zülmətdən sonra açılan səhərlər kimi.

Cıdır düzü,

yenə gəlirik səninlə görüşə.

Məğlub düşmən baxıb sevincimizə

dərdli gözlərinin

leysana dönən yaşını siləcək həmişə.

Nağılın sonu

Namərd dost, xain qonşu, mələk cildində şeytan,

Uzaq dur, bizdən uzaq, düşməsin bura yolun.

Ey vəhşi, ey yırtıcı, necə olmusan insan?

Özünü yazıq kimi göstərən buqələmun.

Əridi qar, getdi qış, vaxtı çatdı baharın,

Dedik, ey yağı düşmən, əl çək bu yurddan, əl çək!

"İti qovan"la qovduq, kəsildi ayaqların

Qalib vətənimizə uzanan əllərintək.

Bürünüb ağ bayrağa, cəhənnəmə gedirsən,

Gözüyaşlı, bağrıqan, məğlub düşmən donunda.

Dövran dəyişib artıq, özünə zülm edirsən,

Göydən alma düşmədi bu nağılın sonunda?

Xuraman Hüsey

Ədəbiyyat qəzeti.- 2024.- 16 mart, №10.- S.4-5.