Daşürəkli
Hekayə
80 dəqiqəlik mühazirə
bitir və zəng çalınır.
Gələcəyini həkim
kimi görmək istəyən bir qrup gənc fasiləni dəyərləndirmək
üçün universitetin
kafesinə doğru gedirlər. Tələbə
kafesində çox növbə olur deyə, hər kəs tələsir ki, heç olmazsa, sırada qabağa düşsün. 805-ci qrupun
qızları hərəsi
əlinə şirniyyat,
çay, kofe götürərək əyləşirlər.
Bir azdan qrupun bir neçə oğlan tələbəsi
də onlara yaxınlaşır. Həyəcanla
sabahkı praktikanı
müzakirə etməyə
başlayırlar. Bəziləri
həyəcandan, bəziləri
isə maraqdan öləcəklərini dilə
gətirirlər. Əslində
onlara haradasa haqq da vermək olardı. Axı bu sınaq yalnız
onların təhsil aldığı universitetdə
var idi...
Beləcə, növbəti dərs
başlayan kimi onlara yaxınlaşan praktika müəllimləri,
professor Abdalov gənclərin
sabahkı praktikaya hazır olub-olmadığını
soruşur.
- Bəli, müəllim, elə onu müzakirə
edirik ki, necə olacaq? Uşaqlar həyəcanlıdır -deyə
Müalicə profilaktikası
fakültəsinin tələbəsi
Sevinc təbəssümlə
cavab verir.
- Qorxmayın, uşaqlar, bu normal bir məsələdir.
Sizdən əvvəl
minlərlə tələbə
buranı bitirib. Birinə həyəcandan nəsə olduğunu eşitmisiniz? Siz gələcəyin həkimlərisiniz
və belə şeyləri gözünüzdə
böyütməyin.
Əlbəttə, tələbələri başa düşmək olardı. Onlar universitetin yanında pataloji anatomiya deyilən yerə gedəcəkdilər. Bu, ayrıca
bir şöbə idi - üzərində müəyyən yoxlamalar
və araşdırmalar
aparmaq üçün
ölülərin saxlanıldığı
xüsusi soyudulmuş
yer. Sabah onlar yarılmış meyitlərin
iç orqanlarına baxmaq, xüsusiyyətlərini
öyrənmək üçün
kurs keçəcəkdilər.
Beləcə, səhər tezdən
oyanan uşaqlar universitetə gecikməmək
üçün bu gün hər zamankından tez gəlmişdilər. Çünki
gecikməklə, həm
nəyisə qaçıra,
həm də ümumiyyətlə pataloji
şöbəyə buraxılmaya
bilərdilər. Çünki
ora daxil olmağın xüsusi qaydaları var idi.
Qrupun ən iddialı, mütaliəni praktikayla uyğunlaşdırmağı sevən tələbəsi
Sevinc idi. O qədər imkanlı olmadığı sadə
geyimindən də bilinirdi. Belə ki, Təbabətdə oxumaq elə də asan deyildi. Həm
də burada oxuyanların çoxu nisbətən imkanlı təbəqədən idilər.
Ağ xalatlı olsalar da, fərdi geyimləri çox çəkici olurdu. Zinət əşyalarını
göstərməkdən çəkinməyən
tələbələr də
az deyildi. Amma doğrusu, bu qızda təkcə xasiyyət sadəliyi deyil, həm də imkansızlıqdan yaranan sadəlik hökm sürürdü.
Bəlkə o da istəyərdi
ki, həmkarları ilə
ayaqlaşsın. Ayaqlaşa
bilməyəcəyini anladığından
bütün gücünü
təhsilə yönəltmişdi.
Beləcə, yenə
də mərkəzdə
idi. Çünki hazırlıqlı olması
onu vəziyyətdən
çıxarırdı.
O qədər gözəl olmayan, amma çəkici
aurası olan bu qız, əslində
çox çətinliklə
böyümüşdü. Atası onları atıb getmiş və başqa qadınla evlənmişdi.
Alimentini belə vaxtlı-vaxtında ödəməyən,
aşırı içki
və qumar aludəçisi olan atası haqqında pis xəbərlər ailəni elə bezdirmişdi ki, uşaqlar
onun ayrılıb getməsinə, hətta şükür edirdilər.
İki qız, bir oğlanı başsız qoyan atanın uşaqlarının
böyüməyindən xəbəri
belə olmamışdı.
Amma Sevinc nisbətən
istisna idi. Doğrusu, qardaş və bacılardan fərqli olaraq o atasına bağlı idi, onu arzulayırdı.
Arada atasıyla telefonla danışar, onunla görüşərdi.
Ata da qızının istəklərinə
etinasız deyildi. Hardan olsa da, pul tapıb qızına verərdi.
Ona vaxt ayırmağa
çalışırdı. Hətta yeni ailəsinə
bunu izah da edirdi. Amma onu anlamaq istəmirdilər. Hər dəfə təzə aldığı
qadın onunla bu məsələdə mübahisə edirdi.
O mühəndis idi. Ali təhsil alıb, kəndinə qayıtmış,
oradan qohumu ilə evlənib yenidən şəhərə
qayıtmışdı. dönmüşdü.
Sevinc üç uşağın ilki idi. 3 il gözləmişdilər
deyə, dünyaya gələndə çox
sevinmişdilər. Adını
da buna görə qoymuşdular.
Sevincin atası qumara qurşanmasaydı, bəlkə də hər iki ailəsini
saxlayacaq gücə, imkana sahib bir adam idi. Qumar
istəyi isə günü-gündən onu
özündən asılı
edir, hər gün uduzmaqla daha da müflisləşməyə
doğru gedirdi. Sanki birinci qadının ahı qalmışdı arxasınca. Heç bir işdə qalıcı ola bilmirdi. İnsafən, birinci qadını sadə zəhmətkeş, zəhmətkeş
idi, dərziliklə balalarını dolandırırdı.
Əlavə olaraq restoranların birində qarderobda işləyirdi. Bununla əlavə maaş alır, həm də xidmət etdiyi müştərilərin hərdən
uzatdığı kiçik
xırda pullarla ayaqda durmağa çalışırdı. Sevincin
qardaş-bacısı, demək
olar ki, ana üzü görməyərək böyüyürdülər.
Zavallı qadın bu iş qrafiki
ilə uşaqlarını
necə görəcəkdi
axı? Ananın bəxti onda gətirmişdi ki, uşaqların
nənəsi var idi və onlara baxırdı. Beləcə,
ortalıqda olmayan ata, ara-sıra görünən anayla Sevinc böyüyüb Təbabət İnstitutuna
girmişdi.
Fəal
tələbələrdən biri olan Sevinc
adamayovuşmazlığı, qaradinməzliyi ilə tanınırdı. Bir az
da soyuq təsir bağışlayırdı. Bütün
məsələlərə soyuqqanlı yanaşması
ilə seçilirdi. Xüsusilə cərrahiyyə
məsələlərində. Əslində bu, peşəkar yanaşma idi. Həkim olacağını bilən
kəs gərək bu cür də
davranış sərgiləsin.
Lakin bəzən ürək,
hisslər imkan vermir... Ən soyuqqanlı adamın da zəif nöqtəsi ola bilər. Yoldaşları tez-tez: "Sevinc, ürəyin daşdır
sənin, necə hissiyyatın yoxdur, necə soyuqqanlı qala bilirsən?" - sualını çox verirdilər. Tibb sahəsində nə qədər tükürpədici
görüntülər olsa
da, o anlayırdı ki, bu,
bir dərsdir və həkim olmaq istəyənlər üçün bu vacibdir. Axı o, digərlərindən fərqli
olaraq kasıbçılıq
imtahanını ağır
şəkildə keçmişdi
və gələcəyin
yaxşı, əl-əl
axtarılan bir həkimi olmaq haqda düşünürdü.
Cəmi 22 yaşı
var idi. Amma belə kövrək yaş dönəmində ən azı 10 il böyümüş
kimi görünürdü...
Praktika günü gəlib çatır. Beləcə,
uşaqlar Universitetin pilləkənləri ilə
aşağı düşür,
uzun dəhlizdən keçərək qalın
və oval şüşə
pəncərəsi olan
qapıya yaxınlaşırlar.
İçəridən boylanan
həkimin assistenti onlara baxır və qapını açmağa başlayır.
İç orqanlarına baxıb
qeydlərini aparan tələbələr müəllimlə
maraqlı dialoqa girir, bəziləri isə özünü saxlaya bilməyib öyüməyə başlayırdılar.
O, hər kəsə təmkinli olmaq lazım olduğunu bildirir. Sevincin isə tükü də tərpənmirdi... Elə bil, həqiqətən,
daş idi. Müəllimlər də
onun soyuqqanlı davranışına heyran
qalırdılar. Deyirdilər
ki, sən gələcəyin
böyük həkimi
olacaqsan. Bu isə onu məmnun edir, özünəinamı
bir az da artırırdı.
Beləcə, bayaqdan dərsdənkənar
söhbətlərdən birtəhər
özünü ayırıb
qarşılarında uzadılan
insan meyitinə diqqətlə baxmağa başladı. Praktika müəllimləri isə
bir-bir hissələri
göstərərək izahlar
edirdi. Müəllimin
ağzından çıxan
hər kəlməni götürən bu zərbəçi tələbə
bir də baxdı ki, ətrafında
uşaqların çoxu
ondan xeyli aralı dayanıb və sifətləri turşumuş haldadırlar.
Onlara gülə-gülə baxaraq,
"Yaxın gəlin,
uşaqlar. Əvvəl-axır
biz bunu öyrənməliyik..."
- dedi.
Bunu deyib, meyitin ətrafında dövrə
vurmağa başladı.
Baş nahiyəsinə
çatdıqda qəfil
diqqətini meyitin üz cizgilərinə yönəltdi. Birdən onun qarabuğdayi üzü, sanki közərmiş hala düşdü. Elə bil bədəninin bütün qanı başında toplandı.
Bir əli ilə ürəyini, digəri ilə çarpayının
dəmirindən tutaraq
özünü yıxılmaqdan
güclə saxladı...
Gənc
qızın az qala ürəyi dayanmışdı. Az qala
yıxılacaqdı, yoldaşları
bunu hiss edərək ona sarı atıldılar.
- Sevinc, Sevinc, nooldu sənə, - deyə tələbə yoldaşları, sanki xorla dilləndilər...
Müəllim də yaxına
gələrək:
- Qızım, bəlkə cənazə sənə pis təsir etdi? Qoxusu da fərqlidir, bəlkə o
təsir etdi? - deyə soruşdu.
- Müəllim, zarafat edirsiniz, o, hamımızdan
təmkinlidir axı. Özü də ilk dəfə deyil meyitə baxdığı.
Görmürsünüz, bayaqdan
biz əsirdik, onun isə vecinə deyildi,-
deyə qrup yoldaşları yerlərindən
deyindilər.
- Vecimədir! - Ağır və aramlı tonla daşürəkli qız, nəhayət, dilləndi.
- Vecimədir...
- Necə? Niyə? Bəs sən axı?..
- O mənim atamdır, - deyə Sevinc həyəcanla dilləndi.
Hər kəsi şoka salan bu vəziyyətə
universitetin tarixində
bəlkə də heç kim düşməmişdi. Heç
kəs belə halla qarşılaşmamışdı.
Qrupun oğlanları
da qızları kimi donub qalmışdı, nə deyəcəklərini
bilmirdilər. Ortaya bir neçə dəqiqəlik sükut çökdü.
Bəli,
o, atasını görmüşdü.
O, atasını tanımışdı.
Düz 3 ildir tam xəbərsiz olduğu atasını, axtardığı,
amma tapa bilmədiyi, telefonlarına cavab vermədiyi, qaçdığı
atası, nəhayət,
hüzurunda idi. Müflis olan ata onun qarşısına
çıxmağı özünə
sığışdırmamış, dərd-sərdən içki
aludəçisinə çevrilmiş
və müalicəsiz,
küçələrdə kimsəsiz canını tapşırmışdı. Heç
bir sahibi tapılmadığından da bu
cür aqibətlə
üzləşmişdi. İkinci
ailəsindən də
xəbər çıxmamışdı.
Beləcə, evsiz, eşiksiz, kimsəsiz küçələrin birindəcə
vəfat etmişdi. Qəribədir ki, ömür
boyu uşaqlarını
ürəkdən sevindirməyən,
əksinə, gözüyaşlı
qoyan bu adam, bu dəfə
də öz tərzindən qalmadı.
Yenə də zərbəni onu istəyən, onunla az-çox maraqlanan qızına vurdu. İndi
bu zədədən zavallı qızcığaz
necə qalxacaqdı? Bax, burada hər
kəs özünü
sözün bitdiyi yerdə hiss edirdi... Bu hadisə isə tələbələrdə dərin
izlər buraxdı və getdikləri hər yerdə kimsəsiz adamlara münasibəti kökündən
dəyişdi.
Sevinc isə atasına son övladlıq borcunu verir, onu ləyaqətli
şəkildə dəfn
edir. Və bir də universitetə
gəlməyəcəyinə qərar verir. Beləcə, 3-cü kürsdan
etibarən ali təhsil aldığı
yeri tərk edir. Sevinc bu
sarsıntıyla həmin
yerdə oxuya bilməyəcəyini dərindən
anlayırdı. Onun daşürəkliliyindən əsər-əlamət
qalmamışdı. Həyat
onun daş ürəyini bir də əzmiş, parçalamış, hətta
cilalamışdı...
Anar
TURAN
Ədəbiyyat qəzeti.- 2024.- 16 mart,
№10.- S.23.