Əbülfət Mədətoğlunun ədəbi
və əbədi formulu: söz dildən, dil sözdən doymur!
Əbülfət Mədətoğlunun
şeirləri zəngin
ənənələr, dəyərlərimiz
əsasında formalaşıb,
xalqımızın milli-mənəvi
özünəməxsusluğunu qoruyub saxlayır. Ənənəvi formada olan şeirləri belə dünyagörüşlərimizi,
psixoloji, etik, estetik, fəlsəfi baxışları özündə
ehtiva edir.
Hər gün göz yaşı, hər gün
Ölüb-dirilməyim var.
Gözü doymur ki
dərdin,
Səssiz dərilməyim
var.
Əlim bir yana çatmır,
Səsim solur içimdə.
Bircə Allahım
bilir,
Nələr olur içimdə.
Dörd divar arasında
Məzardayam elə bil.
Hər yan xatirə dolu -
Bazardayam elə bil.
Cırmaqlanır yaddaşım,
Ruhum qana bələnir.
Təklik adlı
sirdaşım
Məndən məni
dilənir.
Hər bir şeiri əxlaqımızın
dəyərlər sistemini,
etnik özünəməxsusluğunu
ifadə edən
universal milli yaddaşdır - xalqın poeziya mədəniyyətidir. Formalaşan
bədii şüurunda
həmin əxlaq normaları və dünyagörüş sistemi
şeirlərində əks
olunur, onlar bədii düşüncədən
keçərək süjetli
fikir və obrazları əks edirlər.
Allahım, yoruldum
daha,
Dincəlmək keçir
içimdən...
Yır-yığış eyləyən
ruhum -
Sakitcə köçür
içimdən!
Allahım, səsim
də qırıq,
Dilim dişimə dolaşır.
Didilməkdən yaxam cırıq -
Dırnağıma qan bulaşır.
Cəmiyyətin sosial-mədəni
tərəqqisinə baxmayaraq,
şeirlərinin folklorda
təmərküzləşməsi çox ciddi bədii paradiqmadır,
milli-mədəni, ictimai
düşüncənin belə
təqdimatı universaldır.
Folklor xalqın, fərdin yaddaşıdır,
bu universallıq onun şeirlərini ənənədən gələn
milli atributları gerçəkləşdirə,
mükəmməl şəkildə
təqdim edə bilir, bu da poeziya
tariximizin funksional səciyyəsidir.
Bənövşə tək açıldın
Ürəyimin üstündə...
Gözlənilməz gəlişdə
-
De, qız, nədi qəsdin, nə?!
Çaşdım, titrədi
səsim
Əlim əsdi
nanətək...
Sən də çaşdın deyəsən
-
Əlini telinə
çək!
Qarşılaşan baxışlar
Nəhayət ki, dil tapdı...
Sənə etiraf edim -
Gözəl görmək
savabdı!
Əbülfət Mədətoğlu
şeirlərində özünü
təbiətdən, uşaqlıq
yaddaşından ayırmır,
təbii olanla bəşəri olanı fərqləndirir, məzmun
və forma keyfiyyət
kimi özünü göstərir. Onun söz sənəti xalqımızın tarixi,
zəngin ideya-estetik məzmun mündəricəsi,
tükənməz idrak
enerjisidir.
Bu dünyada
Tuğ adlı
bir dağ
kəndi var
şəlaləsi,
meşələri,
bulaqları
və bir də
Nilufər çiçəyilə...
Kənd uşaqlarının
payına düşmüş
hər nə varsa,
mənim də
canıma-qanıma
hopub orada.
Həmin o uşaq
ləpirlərində
düşmən
mina əkir indi.
Xatirələrimi
göyə sovurmaq üçün.
Müdrik fikir, zəngin hiss, dərin müşahidə və böyük ümumiləşdirmə
gücü həyat təcrübəsini ifadə
edən bu sadə və aforizmli şeirlərindədir:
Ucalır qəmin
çəpəri
Tükənir dizin təpəri...
Günün ən acı xəbəri -
"Bu telefona zəng çatmır"!..
Susanda cavabsız
sual
Dərhal düşür
ürəyə xal...
Həmin anda dəyişir hal -
"Bu telefona zəng çatmır"!..
Qalırsan fikir əlində
Bir ad kirimir dilində...
Keçir
ağlından ölüm
də -
"Bu
telefona zəng çatmır"!..
Onun şeirlərində doğma dilimizin ətrini, nəsillərin zəkasının mənəvi dəyərlərini, ağsaqqalların öyüdlərini duyuruq:
Qayğılı
çəkdiyim, dərdli
çəkdiyim -
Bu
boyda Bakıda dərddi çəkdiyim!
Mənim
azadlıqda şərti
çəkdiyim -
Cəzanın
adını çəkənlər
bilər...
Şeirlərində
dilimizin saflığına,
onun qorunmasına sanki bir çağırış
var. Poeziyasının
gücü hüdudsuz
fantaziyasındadır, hər
bir bəndi yaradıcı düşüncəni
inkişaf etdirən gözəl sənət nümunələridir. Uğurları ilə seçilən Əbülfət Mədətoğlu
fitri istedadının
bədii inikasını
yaradır, poeziyasının
sehrli və sirli boyalarından məharətlə istifadə
edir, estetik zövqü, büllurlaşan
imzası çoxçalarlı
üslubunu formalaşdırır,
şeirlərdə poetik
nəfəsini tapır
və başqa səslərin arasından
fərqlənir.
Yaradıcılıq
yolu üslubi təkamülə meyillidir
- axtarışları lirik-fəlsəfi
şərhədək yol
alır, janrından və bədii yozumundan asılı olmayaraq, bütün əsərləri zəngin
ekspressiv ifadələrlə
zəngindir. Poeziyası
ilə musiqi arasında möhkəm bir bağ, güclü
vəhdət var - bu, bir sənət
dünyasına sığmayan
qüdrətli bir ilhamın musiqi ilə səslənən ifadəsidir:
Mənə
məndən yaxınsan,
məni
oda yaxırsan.
Niyə
elə baxırsan
bəlkə
tanış gəlmirəm?
Əbülfət
Mədətoğlu poeziyasında
səslərin təsir
gücü, melodiyası,
avazı, bədii idrakın zirvəsinə yüksəlir. O, milli şeirimizin təkcə istedadlı yox, həm də daim axtarışda olan şairlərindəndir. Şeirlərini
ilhamının təbii
axarında yazır, həyatı şairanə,
poetik ifadələrdə
duyur, geniş mütaliəsi yaradıcılığına
bələdçilik edir.
Təhkiyə
və təsvirləri
kifayət qədər
lirik-psixoloji, duyğusaldır,
oxudun - qopa bilmirsən, artıq onun zövqünə köklənirsən, bu kolorit lirik janrının
gücüdür. Və
sonra Əbülfət
Mədətoğlunun "Şeirləri
müəllifindən ayrı
öz taleyini yaşayır" (R.Rövşən).
O, bütün şüurlu
yaradıcılığı ilə mədəniyyətimizin,
ədəbiyyatımızın inkişafına şərəflə
xidmət edir. Ədəbi və əbədi formulu belədir: söz dildən, dil sözdən doymur!
Nadir
Məmmədli
Filologiya elmləri doktoru, professor
Ədəbiyyat qəzeti.
- 2024. - 4 may, ¹ 16. - S. 39.