2022-ci ilin Nobel laureatı seçilən nasiri tanıyaq

Anni Erno (Annie Ernaux) tam adı-soyadı Anni Terez Blanş Düşen olan fransız nasiri və pedaqoqudur.

1 sentyabr 1940-cı ildə Normandiyanın şimalındakı Lilbonn şəhərində anadan olub. Əvvəlcə, özəl katolik məktəbdə, sonra isə Ruan Universitetinin filologiya fakültəsində təhsil alıb.

16 yaşından şəxsi gündəliklərini yazmağa başlayan Anni sonradan həmin qeydlər əsasında özünün ilk romanını qələmə alsa da, onu çap etdirməyə bir gərək duymayıb.

1964-cü ildə Filipp Erno ilə ailə qurub və Ansi şəhərinə köçüb. Bu nikahdan onun iki oğlu dünyaya gəlib.

1970-ci illərdə yazar Ansi-le-Vye və Pontuaz şəhərlərindəki ibtidai və orta məktəblərdə dil-ədəbiyyat fənnini tədris edib. Bir müddət sonra isə Distansiyalı Təhsil üzrə Milli Mərkəzdə ixtisasına uyğun işlə təmin olunub.

1980-ci illərin əvvəllərində ərindən boşanan və həmin vaxtdan etibarən Serji şəhərində məskunlaşan yazar ədəbi yaradıcılığa daha sıx şəkildə bağlanıb.

Təkcə "Abort" romanını çıxmaq şərtilə, onun bütün əsərlərində avtobioqrafik elementlər daha geniş yer tutmaqdadır.

1974-cü ildə işıq üzü görən ilk romanı - "Boş şkaf" ona şöhrət qazandırıb.

Yazarın digər romanları isə aşağıdakılardır:

"Boş gündəliklər…" (1977), "Donmuş qadın" (1981), "Başqa bir qadın" (1988), "Yalın ehtiras" (1992), "Jurnal qapağı" (1993), "Xəcalət" (1997), "Gecədən kənara çıxmadım ki mən" (1997), "Abort" (1999), "Təmiz havada yaşamaq" (2000).

Uğurlu ədəbi yaradıcılığına görə o, bir sıra ədəbi ödüllərə, 2022-ci ildə isə ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görülübdür. Nobel Komitəsinin Anni Ernonun laureat seçilməsilə bağlı açıqlamasında deyilir:

"Şəxsi yaddaşa yadlaşmanı, ona kənardan göstərilən kollektiv basqını və bunun köklərini ortaya çıxararkən sərgilədiyi böyük cəsarətə və barışmazlığa görə".

2008-ci ildə fransız rejissoru Patrik-Mario Bernar Anni Ernonun "Başqa bir qadın" romanı əsasında bədii film çəkib.

"İllər" romanına görə A.Erno 2008-ci ildə həm Marqerit Duras, həm də Fransua Moriak mükafatlarına layiq görülüb. Həmin il o, bütün yaradıcı fəaliyyətinə görə "Fransız dili ödülü"nü, 2017-ci ildə isə Marqerit Yursenar adına mükafatı qazanıb.

2014-cü ildən A.Erno Serji-Pontuaz Universitetinin fəxri doktorudur.

Oxuculara ilk bölümünü təqdim etdiyim "Atamın yeri" romanı 40 il öncə, 1983-cü ildə Parisdəki "Gallimar" nəşriyyatında çap olunub və sonrakı il Fransanın nüfuzlu ədəbi ödüllərindən sayılan Renodo mükafatına layiq görülüb.

Ədəbiyyat qəzeti. – 2024. – 4 may, № 16. – S. 46.