Qış gecəsində
torpağın üstünə yağan
qar kimi
tərtəmiz,
quş dimdiyində torpağa çəkilən dən
kimi
canından yüngülcə çıxar
gedər
çəkdiyin son nəfəs.
Qar kimi qarışıb torpağa itər adam.
Adına
ölüm deyərlər
qar kimi ağappaq ayrılığın.
Səni
də əkdim torpağa
ağac
kimi, çiçək
kimi,
ağaclar göyərdi,
çiçəklər göyərdi
sən necoldun, adam?!
Gedənlər qayıtdı,
ümidi
yubatdım,
arzular göyərtdim
Sən göyərmədin, adam.
Sən göyərmədin, adam.
***
Səni
sevmək
Şopeni
dinləmək qədər
dadlı
və
bir çiçəyi anlamaq
qədər hüznlü.
Səni
sevmək
odla oynamaq qədər qorxulu.
Səni
sevmək
ölümü sevmək
demək.
Mən daha
səni sevəcək qədər
Gözüm
günahlara,
Dilim
yalanlara,
Könlüm
sevdalara
alışdı.
Öldürdüm...
bir günahsız kəpənəyin
günahına batdım,
bir qarışqa qarğışına
tuş gəldim.
Mən daha səni sevəcək qədər
məsum
deyiləm, zavallım.
Mən səni belə
tanıdım, həyat
Sən atamın dərdi qədər kübar,
anamın
göz yaşı qədər zalım.
Bir uşaq oyuncağı qədər aldadıcı
bir sevda qədər məsum.
Bir ölüm qədər amansız
Daşlara adlar yazacaq qədər
vəfasız.
Mənim gəncliyim
Xarabalıqda bitən çiçək
kimiydi
mənim
gəncliyim.
Ləçəkləri qəlpələrdən
didik-didik
yoluq-yoluqdu.
Mənim
gəncliyim yalın ayaqlarla
acqarına
azadlığı üçün yürüdü
meydanlara.
Sənin
tay-tuşların ata olur,
ana olur
gəlin
olur,
gənc
dost!
Mənim
tay-tuşlarım
əsir
düşdü,
Şəhid oldu.
biz hər səhər mərmi səsinə oyanıb,
hər gecə səngərlərdə
mürgülədik.
Sənin
tay-tuşların
nəğmə qoşur,
şeir
yazır.
Biz cəsədlərlə torpağa
yazdıq
ən gözəl şeirimizi.
Aynalara baxıb saçlarımıza
sığal çəkmədik,
Aynalar utanar deyə
örtdük aynaların üzünü
ağ mələfələrlə.
Sabaha kim sağ çıxacaq
ümidilə
hər axşam geridə qalanları tapşırdıq
bir-birimizə...
Və hər gün gözlərimiz danışdı
kirpiklərimizin titrəyişiylə,
Və hər gün ağı dedik
səngərlərdə ölən gəncliyimizə.
Sən indi gəncsən,
güclüsən,
gözəlsən,
Qoy olsun!
Amma mən gəncliyimi
yaşamadım
desəm, gülmə,
Biz ağaclara,
divarlara,
torpaqlara
yazdıq
ismimizi qanımızla
İtkin
düşməsin deyə.
Nə nimdaş paltarımızdan,
nə də yalın ayaqlarımızdan
utandıq.
Yalnız
düşmənə
əsir
düşən bayraqlarımızdan,
Bir də şəhid olan dostlarımızdan
utandıq, gənc dost!
***
Kitab haqqı,
mən cənnətlik ola bilmədim,
Tanrım.
Öncə Sənə,
sonra ağaca,
adama,
daşa,
torpağa
asi oldum.
Gözümü-könlümü tox saxladım,
Halından hali olmayanların
halına
ağladım.
Kitab haqqı,
mən cənnətlik ola bilmədim,
Tanrım.
Ruhumu qarışqalar,
Ağlımı quşlar apardı.
Əvvəlindən bir buğda dənəsinə
satıldım
Dünya
dediyin cəhənnəmə
atıldım.
Mən cənnətlik ola bilmədim,
Tanrım.
Gücüm kəpənəyə çatdı,
sözüm sənə çatmadı,
ya da qəsdən
özün eşitmədin məni.
Buğda
boyda günahdan
qoruya bilməmişdim deyə
nə səni,
nə özümü.
Hansı
tərəfdəsən,
yerini göstər
bir işarətlə,
O tərəfə dönüb,
Ordan çağırım səni.
mən cənnətlik ola bilmədim,
Tanrım,
cəhənnəm də mənlik
deyil.
De,
hansı
günahı işlədim
yenidən?
Yer üzündən də
başqa
cəhənnəmə
qov məni!
***
Hərdən yuxularımda görürəm
səni,
qıvırcaq saçlarını hörürəm sənin.
Əvvəl nağıl deyərdim
səni
aldatmaq üçün
indi yalan deyirəm
özümü inadırmaqçün.
***
Sən bilməzsən, quşcuğaz,
bilməzsən
necə
dönür evinə
evinə
əliboş qayıdan
kişi?!
Əlləri daşdan ağır
olur,
Necə
yazığ olur,
Fağır olur.
Ürəyinə daş bağlayır,
kirpiyini
yaş saxlayır.
Sən bilməzsən, quşcuğaz,
bilməzsən
necə
baxır körpəsinin,
qadınının üzünə,
sonra,
sonra barmağının ucuna,
ən ağır günah işləmiş kimi.
Kim deyir ki kişilər ağlamır, quşcuğaz,
kişilər də ağlayır,
ağlayır, amma
kişilərin göz yaşını
yağış yuyur yanağından,
külək aparır.
Kişilərin göz yaşını
kimsə
görmür
qaranlıqdan,
qadınından savayı.
Sən bilməzsən, quşcuğaz,
bilməzsən,
neçə yazığ olur,
fağır olur
evinə
əliboş qayıdan
kişi.
Sənin
nə vecinə,
səninki bir ovuc dəndi,
uzağı bir tikə çörək
hardan oldu alıb dimdiyinə
çəkiləcəksən yuvana.
Sən bilməzsən, quşcuğaz,
bilməzsən,
bu dünyada
hər gün
nə qədər kişi çörək ağacından
asılır,
neçəsi çörəyə basılır,
neçəsi dözməyib satılır.
Gecələr kədərli üzlər
girər yuxusuna,
Bir də ac qurdlar.
Hər gün evinin kandarında
neçə yol ölüb dirilər,
evinə
əliboş qayıdan
kişilər.
***
Burnumdadı
kürən otların saman qoxusu.
O illər necə də sadəlövhcəsinə
sevərdim
göy üzünü,
quşların nəğməsini,
bir də anamın çörək ətri verən əllərini.
ovuclarımda uşaqlığımın kədərli üzü
seyr edərdim pəncərə
arxasından
dağların dalında günəşin
batışını.
Məhəllə qarısı kimi
tanıyardım
amma bu cürə gənc
və amansız bilməzdim ölümü.
kimsəsiz ev kimi
xatırlayıram o illərin payızını.
Bir də heç vaxt ağlımdan silinməyən
ayrılığına ağladığım
adamların qəmli üzünü.
nə Baxda
nə Bethovendə
nə də Dvorjakda dinləmədim
payızda arıların çaldığı
ayrılıq
simfoniyasını.
Divardakı əsgər şəkillərindən
anlamışdım
müharibələrin yaxşı bir şey olmadığını.
kinolarda
gördüyüm
zənci
qadınlarının kədərli
üzlərindən
və bir də
vəllərə qoşulmuş kolxoz
kəllərin
ümidsiz gözlərində
tanıdım köləliyi.
Və azadlığı daha çox sevdim
xırman
atlarının belindəki
qırmanc izlərini xatırladıqca...
***
Sarı
çiçək, nə
baxırsan üzümə,
Ağlamağın yeridimi, ağlayım?
əyri
gözdən, bəd nəzərdən, pis üzdən
səni
harda daldalayım, saxlayım?
Gülnarə Cəmaləddin
Ədəbiyyat
qəzeti.- 2024.- 21 sentyabr, ¹36.- S.22.