Tələbəlik illərinin ətri

Şair Ələddin Əzimə məktub

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      Sızlar yada düşəndə

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      Ürəyimin telləri

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      O mehriban, o əziz

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       Tələbəlik illəri.

 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         Cabir Novruz

 

 

Əzizim Ələddin!

Sənin şeirlərin ürəyimin tellərini titrətdi. Dostum Musa Yaqubun "Nanə yarpağı"tək əsdim. Çünki sənin ən yaxşı şeirlərində birgə yaşadığımız o xoşbəxt illərin (1972-1977) ətrini, rayihəsini duydum. Lap bu başdan deyim ki, sənin şeirlərin duyğular seli kimi məni məndən alıb həmin illərə - indi qəlbimizi sızladan, səadət dolu mehriban illərə apardı. Onda biz, yəni Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki BDU) filologiya fakültəsinin 548, 550, 552-ci qrupların birləşdiyi patokun tələbələri "qanmazlığımız" səviyyəsində xoşbəxt idik. Əli Kərim  demiş:

 

Necə xoşbəxt imişəm

bir zaman, Allah,

Xəbərim olmayıb

bu səadətdən...

 

Sənin şeirlərin məni gənclikdən əlimdən uçurtduğum göyərçin kimi yenidən o səadətə qovuşdurdu. Bu ali  missiyanı sənin şeirlərində dip-diri qalan incə Ruhun icra etdi.

Əzizim Ələddin!

1977-ci ildən bu yana, düz - 47 ildir ki, sənin üzünü görməmişəm. Sən mənim üçün elə o vaxtkı ciddi təvəzökar, dalğın baxışlı gənc kimi qalmısan.

Sənin şeirlərin bəlkə mənə ona görə doğmadır ki, sən özün mənə doğmasan. Bu şeirləri oxuyub, belə yazdım:

 

Gəncliyimə qonaq getmək istəyirəm,

İstəyirəm salam verəm otuz yaşıma.

Başımı qoyub dizinin üstə

Danışım ki, nələr gəlib mənim başıma.

 

Yox! Mən şair deyiləm, "şair sözü müqəddəs sözdür, onda ölməyən əbədi bar şöhrət var" (B.Y.Belinski)

 

Əllərini ver mənə

Səni

çətinlikdən qoruyum,

Düz yolundan

Çəkilməkdən qoruyum.

Əllərini ver mənə

Səni

burulğanlardan qoruyum,

Yad gözlərdə

Boğulmaqdan qoruyum.

 

Bu əsl şair missiyası sənin "Əllərini ver mənə" adlı 9-cu şeir kitabının əsas leytmotivini təkşil edir.

Əllər insan əməlinin icraçı orqanıdır, əl insanın yalnız özünə məxsus tanıtım orqanıdır. Əl vermək ünsiyyət işarətdir. Sənin əllərin nur içindən uzanır "Nur" şerində deyirsən:

 

Qaranlıq qarşısında çəkilər geri

Bürünər nuruna bu kiçik hücrə.

Burda açacayıq, burda səhəri

Çox həzin, ilahi duyğular içrə.

 

Bəli, sənin şeirlərində həzin, ilahi duyğuların nuru - işığı var. Bu nur Ay işığı kimidir, aurası - haləti özündən qat-qat böyükdür.

Tələbəlik illərimin şairi!

Sənin ən mərhəm dostun elə şeirindir. Sənin şeirlərin kol dibində gizlincə bitən ətirli, boynu bükük bənövşəyə bənzəyir.

 

Dediklərimi yazımmı,

Ürəyimin başından asımmı

Həmişəkitək, şeirim?

Bağışla, unuduram tez-tez

Unuduram ki, sən elə ürəksən.

 

Sənin şeirlərinin maraqlı bir obrazı Səs-dir. İnsan lap qədimdə əvvəlcə səs çıxarıb, sonra onun şəklini-hərdən kəşf edib, daha sonra isə hərflərin harmoniyasından Söz yaranıb.

 

Dərələrdən, düzdən keçdim,

Gecədən-gündüzdən keçdim,

Dəryadan, dənizdən içdim

Sözümdən keçə bilmədim.

 

Kimsə dedi tələs, tələs,

Axır oldum qaranəfəs.

Göydən endi qəfil bir səs,

Səsindən keçə bilmədim.

 

Hörmətli şair!

Sənin şeirlərin elə göydən enən səs kimidir. Çünki sənin duyğularının rənginə bulaşmış ilhamın hardasa göylərdə cövlan edir. Onun məkanı da kifayət qədər duyğusal bənzərsizdir.

 

Buludlu, yağışlı

Soyuq bir gecənin sonu

Ağır-ağır açılan, islanan səhər

Damcı-damcı diksinib

Oyanan küçələr...

 

Burada metafora güclüdür, çünki semasioloji gərginliyə malikdir. Sən burada bənzərsizliyin eyniyyətin tapa bilmisən.

Bunun həyati düsturunu general Maxno belə ifadə edib: "Anarxiya mat poryadka!" Əbədi gənc M.Müşfiq deyirdi ki, "şeir divanədir, ona toxunmayın, qoy hara gedir getsin" Ümumən, ilhamı cilovlamaq şeirə xəyanət deməkdir. Əsas olan sözlə heyrətləndirməkdir.

 

Ayım bəlli,

İlim bəlli.

Ömrün çoxu

Aldadıcı bir təsəlli

Soluxmuş yarpaqların

Öudaqdan qopan cağıdır.

Bax, o külək,

bax, o ağac,

bax, o qadın

göz yaşıdır, acıdır.

Bir o əlçim bulud

Ruhumun işarəti -

Ağappaq bayrağıdır.

 

Bu özəl poetik sistemi tamamlamaq üçün kiçik bir nümunə misal verək:

 

Ruhu

Küləklərə qoşular

vaxtsız ölən yarpağın

Cəsədi

düşər açılan əllərinə torpağın.

 

Buna poetik dua da demək olar. Həm bu, şairin öz obrazı - avtoportret deyilmi?

"Döymə pəncərəmi" şeiri sanki Əli Kərimin "Bakı küləyi" şerinə təzad kimi yazılıb. Əli Kərim yazıb:

 

Sındır pəncərəmi, döy pəncərəmi,

Qoyma rahat yatam, Bakı küləyi.

 

Burada Əli Kərimin şair "dəliliyi" ifadə olunub. Ələddin Əzim isə yazır:

 

Döymə pəncərəmi,

Döymə, əzizim,

Sən yaxşı bilirsən

bu pəncərənin arxasında

haçandır mən

artıq yoxam.

Bədənim torpaq tabunda,

ruhum göylərdədi, sevgilim.

"Mən səni görürəm səmadan,

Ağlayırsan həzin-həzin.

Sən isə pərdəli pəncərədən başqa

Heç görmürsən.

 

Bu reallıq əslində irreallıqdır, öz ölümünü yaşayan sevgilinin mücərrəd obrazıdır.

Ana haqqında çox yazılıb. Sənin "Ana"n heç birisinə bənzəmir:

 

Dağ qopanda yerindən

Məkanı torpaq olar,

Vaxt gələr, tumurcuqlar

Gül olar, yarpaq olar,

Yatar daş daşın üstə,

Gələr yaş yaşın üstə.

Sənin bir daşın üstə

Ay gecə çıraq olar.

 

Sən, gözlənilməz ifadələr, bənzərsiz bənzətmələr işlətməyi bacarırsan. Qeybdən enən, şairin ruhuna qonan şeir elə belə olmalıdır. Böyük Türk şairi Nazim Hikmətə ithaf olunmuş "Həsrət" şeirində olduğu kimi:

 

Sən

Qəlb yanğısı.

ağrının rəngi, boyası

gözlərin ağı röyası.

Əli nisgilli ürəyi üstə...

 

Bu yığcam misralarda Nazim Hikmətin böyük faciəli taleyi əks olunur.

Hörmətli şair, tələbəlik illərimin sirdaşı!

"Söz gözəlinin nazını çəkmək" (Füzuli) kimi ali bir məqsəd yolunda can sağlığı uğurlar diləyirəm. Sözlə millətə xidmətdən savayı əlimizdən heç gəlmir. Söz isə ən qiymətli milli sərvətimizdir. Türk sözü Türkün özü kimi məğlubedilməzdir.

Dərin hörmətlə...

Tələbə yoldaşın...

 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     01.01.2024

 

Ürəyimin telləri

O mehriban, o əziz

Tələbəlik illəri.

 

 

Nizaməddin Şəmsizadə

Əməkdar elm xadimi, professor

 

Ədəbiyyat qəzeti. - 2024. - 20 yanvar, ¹ 2. - S. 39