Göy... Qırmızı... Yaşıl...

Rəsul Rzanın anısına aprel piqmentləri

Ön söz

Göy Tanrının vətəni,

ay-yıldızın görklü məskəni,

ruhumuzun kutsal mənzili,

quşların, uçaqların yolu.

Ağ otaqdı göy,

Qara otaqdı yer...

Arada sayrışır

göyün və suyun əlvan rəngləri.

Qara otaq içində

umudun və vəfanın sakinliyi

daş kimi lal dayanıb,

seyr edir doğumu və ölümü.

Quşlar qanadlarıyla göyə,

insan və...

ayaqlarıyla yerə bağlı.

Qızıl qan qırmızısı

qılıncın qanlı tiyəsində,

haqqın gizli mərhəməti var

o qılıncın dəstəyini tutan əldə.

Şəhidlərin al ruhu

neçə çətin döyüşə,

neçə türlü barışa tanıqdır.

Həqiqət qafil üçün

həyatın dözülməz acısıdır,

Üz qızardıb,

can sökər doğru söz,

amma yenə də

ağız-burun sallayıb,

eşitmək istəməz qafil.

İçi yaşıl yosunlu,

dibi lilli-çınqıllı Ana su,

sən də torpağın qanısan...

Suyun nifrəti və sevgisi

axışından bəlli,

odun öfkəsi,

yaşılı yakışından bəlli,

Ağ yelin rəhmi və mehri

yazın boz havasından bəlli,

oxşayıb tökər sünbülünü otların.

Doqquz işığın rəngi,

yeddi budağın kökü

Yer üzünü,

Göy üzünü,

Yer altını

bir-birinə düyün vurub.

Elə bu düyün ortasında

ormanların sakini ulu çinarın içi

barışın yaşıl qan rəmzidi...

Göy çadırın alnında,

Şansı yanır ağzında...

eşq yolu göy qurşağı

dərgahın odasında.

1

Son buluşma yeri

Göy tanrının vətənidir.

Yaşamaq vədəsi bitdiyində

bir bədöy atın tərkində

əgər qismətin sınırlarını atlaya bilsək,

ömrün faniliyini vecimizə almadan

göy otaqda dinlənərik.

Min rəngli qədərlə barışıb,

nə olur olsun,

qırmızı cizgiləri sağ-salim aşıb,

yeni bir alana çıxanda

yetsin ünümüz yazı sahibi Tanrıya,

aydınlansın önümüz.

Hər axşamın sonunda

bir nağıl uyduraq dostum,

sən aypara,

mən yıldız...

Aprel piqmentləri

bir xəfif nəfəsə bənd olub,

ehmalca qarışsın bir-birinə,

gecə gündüzlə uğraşsın,

batan günəş çıxan ayla

dan üzündə sağollaşsın.

Bax, yenə də apreldi,

piqmentlərin üstünə

yağır yaz yağışları...

Əbədi ayrılıq izində,

Bir anıtqəbir üstündə

uçur yelkənli bulud,

içi həyat doludu

anıların içi kimi.

Anıların sonunda

bəlkə də keçici ömrün

fərqli davamı başlayır

başqa uzaq bir məkanda...

***

Quşlar,

uçaqlar,

ağaclar

can atır azad göyə,

səma özəlləşir quşlarla,

uçaqlarla və ağaclarla.

Quşlar özgürdü öz göyündə,

uçaqlar vətən keşiyində...

Qanad vaxtıdır ey arkadaş,

sən quş olsan,

mən bir uçaq,

yardımlaşaq göy üzündə.

Göy oğuz soyundanam,

dəli-dolu oğlanam.

Göy börünün yuvası,

köynəyi dumandanam.

2

Min il keçsə dünəndən...

bir şeytan feliylə,

bir insan əməliylə

dağılıb-qurulsa

bu dünya yeni biçimdə,

ağzımdan üzülsə dilim,

yenə ilkin üzə sahib,

qorxusuz və boyasız

ağ-qara adamam mən.

Dost-düşmən əliylə,

yad qələmiylə

təzə tarix yazıla,

alt yapım kimsə qoparamaz,

keçmişə bağlı çünki.

Harda gözündən doğranıbsa doğru,

harda edam olunubsa ədalət,

millətimin qanı orda tökülüb.

***

Doğru söz

yalanın qırmızı üzündən tanınır,

yalanların arasında

həqiqət axtaran adam

ilk anda dizindən sınır.

Ona görə,

sözümüz keçmir,

qərar tuta bilmirik

və suçlu bulunuruq

ağ yalanların yanında...

Su dirilik uzmanıdı,

izn verdim,

vaxtsız sarsılan ümidlər də içsin.

Beyni qızmış əjdaha

ağzında atəş gəzdirir,

qərbdən əsən o qara yelə

min kərə söylədim,

atəşlə oynama,

qoy su keçsin üstündən...

Qurumaz qan gün altında,

nə yuyulmaz göz yaşında,

nə yatmaz, nə paslanmaz

qılıncın tiyəsi qanda.

3

Yazın yaşıl nəfəsi...

suyun,

odun,

yelin,

torpağın

ağzından çıxan avazdı.

Öndə dağ-dərə,

isti-soyuq,

dost-düşmən,

bilinməz sürprizlər varkən

dərindən nəfəs al, karvanım.

Səfərimiz uzandı bəlkə,

bəlkə bizi uğurlar

ölüm-qalım davasında

barışın yaşıl duası.

Atəşin öfkəsi qorxutmaz,

nə də yandırmaz məni,

çünki suyun özüyəm,

çünki suyun öz yaşıl içiyəm.

Şəhid qanı,

yarpaq suyu,

yosun mayası qarışıb içimə.

***

Torpağı şumla ağlında,

buğdanı ək ovcunda,

cücərt yaddaşında əbədi

bir səməni buketini,

sünbül verəndə suvar gözlərinlə.

Bəsirətin varsa,

gözyumulu duya bilərsən

məqsədin hayanadır,

mənzilin harda tikilib, ay adam.

Bir Ağ otaq,

bir də Qara otaq var,

hara gedirsən-get,

yenə cığırdan çıxamazsan.

Önündə bir bağlı qapı yoxsa,

varlığın bəlli,

bilinməz yoxluğun, ay adam.

Heç yuxuma da girməz,

bir dəli yadında unudulan

daşdan aslıdı dünya...

Dağda orman yellənər,

uçan xalçaya dönər,

dörd qütbün canbazları

minbir oyun düzənlər.

Son söz

Aprel akrilləri...

isladıb kağızın havasını,

Bakının hisli üzü

hüzndən və mutluluqdan

necə rəng alıb-verir,

gah dartılır,

gah açılır

anlamaq dərdinin sehrli simi.

1 aprel anısı

bir bağlı daş kitabdı,

sözləri təsəllidi,

qələmi umiddi,

vərəqi kədərdi...

gəlimli-gedimli,

son ucu ölümlü nağıla bənzər.

Hər dəfə keçəndə

Fəxri xiyabanın yüstündən

daş kitaba təzim edir bulud,

səssiz və gizlicə

yel qovub aparanda məchula

bir şeir çiskini çökür havadan.

***

Bir dərdli yağışdan sonra

qarışanda aprel piqmentləri

göyqurşağı və sancağımız

qardaşca sarılır bir-birinə.

Göy üzü,

dənizin yaşılı,

qanın qızılı

və bir ala-bula gözmuncuğu

asılır yaxasından.

Qan təzələndiyində

güllərin ən qırmızısı

zəfərin köksünə taxılsın.

Torpaq dirildiyində

yarpağın ən yaşılı

bayrağın halalı olsun...

***

Ey qaya içindən baxan...

dünyanı sözlərinlə

yenidən rəngləmisən,

amma son yol görünəndə

qələmi yerə sancıb,

özün çıxıb getmisən.

Bir aprel - gülüş günü

sinə torpağında

qanqırmızı,

solğun üzlü qərənfillər

hələ şəfəq açılmamış,

hələ quşlar oyanmamış

sabah tezdən ağlayıb...

Qayadan bir anıt var,

vaxta meydan oxuyar.

Qaya içindən sözün

işığı axıb durar.

Dəyanət OSMANLI

Ədəbiyyat qəzeti.- 2025.- 4 aprel, №11.- S.3.