Meteohəssas

Doğulmaq azdı.

Ölmək azdı.

Gərək həm də diriləsən.

Divarına çırpılmış sərçəni də dirildəsən bir gün.

Sonra ölgün, ölgün

Təkərli çamadanını dünyanın axırınacan sürütləyəsən.

Təkcə özün.

Elə et, fotomüxbirlər də bunu görsün.

Oğrular var orda,

Bir gözün

Daim o çamadanını güdsün.

Yaranmışam

Baxışları televizora yox,

Televizordan kənara çəkmək üçün...

Meteohəssasam bu gün.

Mənə verilib Bakıda həyat,

Təbrizdə ölüm.

Fixbioqrafiya

Mütləqdi.

Gərək bir fixbioqrafiyan da olsun.

İlk cümləsindən oxunsun.

Gicgah damarına saatda 120 zərbə vursun,

Gecə 12 olsun,

Qoy qorunsun

Bu saxta bioqrafiyan dövlət arxivlərində...

Yaxud gizli arxa cibində,

Kiminsə seyfində.

Eşitdiyim, oxuduğum

ən qəliz FİXBİOQRAFİYA

Hardakı ən ağır suallar, cavablar yazılmışdı ayrıca qrafayla,

dogranmışdı qanlı baltayla

Cibgir Zerkalo Klaraya məxsusdu.

Pasportuna yazdırmışdı "Yusifzadə Klara Ağababa oğlu".

Taxta dəlik döşəməsi, qəzet süfrəsi,

sinəsinin tövşəməsi artırdı bu pasportu üzə çıxan vaxt.

Deyirdin, indicə tam sıfirlanacaq bu adi həyat!

Deyirdin, bəlkə də bu qadın heç arvad-zad...

Mənə deyərdi get dolabdan

Gəlinlik güzgümü çıxart,

Pasportumdakı "Oğlu" sözünə bir də yaxşıca bax.

"Oğru" sözü gözümə girincə

Düşərdim girincə...

Qaranlıq küncə

Xeyli baxardım.

Geriyə adlardım.

Ayaqlarımda odun kimi parçalanardı addımlarım!

Cavabını alardı bütün lal suallar.

Yalançı şüarlar.

Elə bil Senatın müzakirəsinə

907-ci düzəlişi çıxarmışdılar!

Sənin heç belə fixbioqrafiyan var?

Yaşayaq mövzu vermədən kinoya

Hər gün səhər-səhər eyvanımdan sallanıb aşağıya baxıram,

Görürəm qonşum Güləlinin başı

Necə bir az da dazlaşır.

Həyatın sürəti çox... çox amansızdır.

Çox amansız...

Depressiondayam.

Şanssızam, çox şanssız.

WhatsAppda yazışdığım bir qız

mənə dedi, bunu nəbadə danışasız

indiki adamlara, kitablara.

Azdramaya!

qədim zamanlarda

Bunu danışırdılar

Suya.

Quyuya.

Dodaqları çatlaq duaya.

Yaxud səmadakı aya.

Uzaqbaşı,

yeddisimli sarı gitaraya.

Səmt küləyi özü səni aparacaq

uzaq yaşıl adaya.

Yaşayaq,

Ancaq mövzu vermədən

Hər cür kinoya.

Səhnəsi tozlu bizim AZDRAMAYA.

Yaşayaq,

Heç nəyi saxlamadan sonraya.

Brüsseldəki adaş

Atamla dostu Rəzi Qəvami,

Bir gün keçdilər bir növ uranın zənginləşdirilməsinə...

Eyni ad verdilər öz övladlarına

Və sairə.

Fikirlərində

Bu cür qalxmalıydı Azdramadakı

Ağır pərdə

Nə vaxtsa biz Həmidlər görüşəndə...

Kimyəvi kolbaya bir zərrə əlavə

Və

Həyat dönməliydi ağlamalı filmə.

Qapanmalıydı nəhayətsiz bu dairə.

Filmin qaçan hərflərində, uzun titrlərində

Çevrilməliydi səhifə

Hissə-hissə.

Hətta oriyental bir qız cariyə

Keçməliydi şirin ləhcəyə, şivəyə...

Hadisələr qəfil axmalıydı keçmişə,

Tam geriyə, Təbrizə.

Və sairə.

Razı əmiylə tarixin əmriylə Qafar ağa sarınmalıydılar

Bir-birlərinə.

Bir gün gördüm aha... palçıq gölməçələrdən bir başqa cür göründü

bizim şəhərin əksi.

Taksi gözləyirdi orda məni,

Qıpqırmızı taksi.

Küsülü bəxtim bu taksiyə mindi.

Əyləşdi.

Uzaq Brüsseldəki Həmid Qəvaminin qapısınadək gəldi.

Basmaq istəsə də əvvəlcə zəngi...

Qəfil palçıq gölməçədən bir başqa cür danışdı meyvələrin bəhsi.

Qapıdakı rəqəmlər çox nəhsdi.

Bədənim əsdi.

Bildim əbəsdi...

Dedim, day bəsdi.

Axmaq o kəsdi

inanıb ömrü boyu bax, bu dramatizmə,

Kimyəvi kolbada guya yaranacaq tam yeni maddəyə.

Və sairə.

Və şairə.

Və həyat dönmədi axırda

Filmə.

Döndü ancaq, dinlə,

eşit, yalnız bu şerə.

O kəlağayı

Eh, mənim yaşıl, soğanı kəlağayım,

səni bir gün dəmir mafəyə sancaqladım,

Küləkdə dalğalandırdım.

Dəmir mafədə sakitliyini görərkən,

Artdı Bakı küləyinə son etibarım.

Ancaq sən Bakı küləyini cilovlamağı bacardın.

İndiyəcən qalıb paslı yaddaşımda

Necə atamla, qardaşımla,

anam da

bax, bu kəlağayı başında

Getdik 1966-da

Sankt-Peterburqa.

Püskinin dueldə öldüyu yer

Dönüb olmuşdu "Çernaya reçka" adlı qəşəng otel...

Alnımdakı narahat qıvrım tel

İlk dəfə orda məni oxşatdi şairə,

Hətta göz vurdu orda mənə bir oriyental qız,

Cariyə,

Və sairə.

Səsləndi qulaqlarımda ilk qafiyə.

Çıxdım orda qardaşımla duelə.

İlk görünməz güllə

orda ağrıtdı köksümü.

Şair ölümünü, ömrünü

yaşadım, təkrarladım altı yaşımda,

Bir də gördüm bu həyat kinoafişama

Anam baxır,

Bu kəlağayının ucları isə,

tamam göz yaşlarındadır,

Tamam göz yaşlarında.

Sonra ötürdük dayanacaqdakı sapsarı tramvayı.

Neva sularında əridi, itdi

Qış sarayı.

Unutduq imperator Nikolayı.

İndi mafənə sancıram

o kəlağayını.

Dirilmə

"Qoy, bura tökdüyün zibil

Ölənlərinin ehsanı olsun!

Qoy, təzə taxma dışlərim

Çənəmdə yaxşıca bir oturuşsun!

Lənətlərim lap öldürücü olacaq!"

Kimdi?

Hansı yerimdi?

Hansı dissertasiyasız alimdi,

Radio FM-di,

Hansı ölümdü, hansı filmdi,

Kor mexanizmdi,

Bu lənət dolu qraffitini köhnə Bakı divarına yazan?

Sonra azca fərqli incə hüsn-xətlə,

Azca ləzzətlə

öz diş həkiminin telefonunu

Bu lənətınə reklam kimi artıran?

Kimdi o?

Deyirsiz, müasir Dədəm Qorquddu?

Yox, eyyy...

Yetim Mövluddu.

Bir də gördün, yediyi xəngəl qurutu

Unutdu!

Çayını tam soyutdu.

Son tikəni diri uddu...

Sonra hamını qorxutdu

Öz yalançı ani ölümüylə.

Qəfil dirilib, qara kömürlə

Lənətlərini həkk etdi kirli divarlara.

Bir gün tiryəki artıq düşdü, necə deyərlər,

Doğrudan öldü.

Öləndə siqareti hələ də tüstülüydü.

Restorandaydıq.

Sahibi, cümlələrinin axırını yedi,

dedi, kəkələdi,

qorxa-qorxa,

Görəndə qapıya necə yaxınlaşır

Qara "Volqa":

"Aparın meyitini, burda qalmasın sizin sovxa!"

Müşahidə videokameralarını aldatmaqdan ötrü

Bildirmədik Mövlud ölüdü.

Əlləri çiynimizdə,

göz vura-vura bir-birimizə,

Mövludu da qoşub yalançı söhbətimizə,

Çıxdıq restorandan.

Qəfil Mövludu tanıyanlardan

Biri, salam verdi Mövluda...

Aktyor dramatizmi lazımdı burda,

Nəsə dedim burnumda.

Tər vardı, ey vücudumda,

Day ilişmədik itə-qurda.

Güvənib Mövludun cibindəki xırda-mırdaya,

Mindik qara taksiyə.

Getdik bütün yolların əksinə, tam tərsinə.

Axır, çiynini silkələdim.

Mövludu, tək onun eşidə biləcək ahənglə səslədim:

"Ay yetim,

Dirildin?

Taksi pulunu indi necə, mənmi ödəyim?"

Radiatorundakı su

Gördünmü, fotoşəklin köhnəlib,

Pasportundan öz-özünə ayrılıb, qopur.

Avtomobilinin radiatorundakı su qaynayıb fontan vurur...

Əvvəl radiatorunu yox ...radionu susdur.

Get itbat kafedə otur,

Ordan özünə zəng vur.

Casusların, Faustların avtomobili bu vaxt bir kor dalana burulur,

öz məzarları üstə

gül-çiçək dəstələri qoyur,

Plastik, burun əməliyyatlarından keçıb,

köhnə barmaq izlərini pozur.

Casusları, Faustları həmişə öz məzarları üstə görmək olur.

Kölgəsinə barmağını tuşlayıb qışqırırsan:

"Odur? Odur!"

Oxşarlığına əvvəl inanmayırsan, deyirsən:

Yoxxx ey... oğludur.

Hə...gördünmü, fotoşəklim

Pasportundan özü qopur,

Radiatorumdakı su fontan vurur...

Mən də o casuslar, Faustlar kimi

öz məzarım üstə gül çələngi düzərdim,

O cür ölüb-dirilmək istərdim.

Qoy hovuzda üzsün bir müddət köhnə, lüzumsuz cəsədim.

Polis şəxsiyyətimi müəyyənləşdirməsin.

Öz evimə əl fanarımla, məxfi qərarımla gırim,

Telefon, televizor, bilgisayar

Kodlarımı tez-bazar dəyişim.

Ən əsası, sevışim

Sarışın bir fotomodellə.

Etiraf edim: Sevdiyim kokteyli, qadın tipini bu gün dəyişdin sən...

hə... nəhayət, trendəyəm.

Kofe Amerikano istəyirsən?

Bazar günlərini keçirdəcəksənmi

Mənlə?

Səmimiydin "Səfir yaxın dostumdu", deyəndə,

"Bəlkə sabah birlikdə nahar edək?"

Təklifində.

Aeroport yolundan ayrılıb

bahalı qolf-kluba gedəndə

Özümə deyərdim

mən yetim:

Trendəyəm,

Trentdə.

Təzə sim-kart

Alacam özümə.

Qoy heç kim acımasın

Hovuzda üzən cansız cəsədimə.

Radiatorumdaki su

qızdırmayacaq bu dəfə

Düz bir həftə.

Şərikli çörək - demo versiya

1947-ci il dekabrın sonları.

Payına düşən 200, 400 qr. çörəyi O götürməmişdi.

Yeni 1948-ci ili, 31 dekabr da çörəksiz keçirmişdi.

Niyə?

Nəyə görə?

Nədən, hansı səbəbə?

200+400 qr. halal çörək borcu var qoca tarixin,

Bu qoca, tozlu arxivin,

Hər birinizin, hər ikinizin, hər itinizin

Dədəmə. Mənə.

Bu titrək iti çənəmə.

Sənədlər tam hazırdı...

Gedə bilərəm

Uca haqq, Haaqa məhkəməsinə...

Kinonun davamı "Şərikli çörək" filmində.

Əsl qəbzlər məndədir, məndə.

Yaşayıram

Sənətin, həyatın bütün demo versiyaları ilə

birgə.

Borcunuz var dədəmə.

Tut ağacı, tut ağacı

Nikolaydanqalma köhnə Bakı...

Önündə

Nuhun yadigarı tut ağacı...

O tut özünü

arxasındakı köhnə binadan

ancaq bir baş uca bilmiş,

göylərə, ancaq

bir azacıq uça bilmiş,

o tutu ancaq sərxoşlar qucaqlaya bilmiş

"Kleopatra" barından çıxdıqdan,

bir dəfə yıxıldıqdan

sonra.

O tut səni əvvəlcə aldadacaq,

özünü cənnət ağacına oxşadacaq,

Səni yerə yıxacaq,

Üzərindən əclaflar adlayacaq,

sonra səni ayıldacaq

qara divarda öz kölgəni,

Sanki özgəni

qəfildən gördüyün zaman...

Avara "Jiquli"lərin zəif işığıyla

nura boyanan

kirli divarlardan

o kölgəndir

sənə diqqətlə, heyrətlə baxan...

Səni tanımayan

həmin bu an

divar dibinə sığınıb

limon satan

Lənkəran arvadlarına baxıb fikirləşəcəksən:

"Sarı limonlar Lənkərandamı, ağacdamı,

yoxsa kasıbların ovcundamı bitir?"

Bunu ancaq o tut ağacı,

Bu yolayrıcı,

arvadların ən qısqancı,

Fələk qırmancı bilir.

Nə yaxşı ki, o tut ağacı

Bu həyatımızın tam kənar müşahidəçisidir,

qələmsiz tarixçisidir.

Tərcüməçisidir

budaqlarındakı boz sərçə...

Bircə

mənə desəydi

Nədir son nəticə?

Blender

Həyatın blenderi,

Məni diri-diri...

Doğradı iri-iri.

Xüsusən, təhlükəlidi

Əti sümükdən ayırmaq hissəsi.

İncəlikləri.

Həyatda hamı çayı

qəndlə yox,

dərdlə içirdi.

Həyatda nə varsa,

Blenderdən keçməlidi, keçirilməlidi.

Bu, vacib, qaçınılmaz şərtdi.

Bilirəm, çox sərtdi.

Qəlizdi qəssablarla bağladığımız

müqavilə maddələri.

Dözülməzdi iyi.

Ətri.

Arxiv sənədləri.

Misal üçün, Nizami Gəncəvinin kəlləsi

1939-da blenderdən keçdi.

840 illik yubileyində potoloqoanatom Gerasimova göndərildi.

Guya

yazdığı dua

atılmalıydı axar suya,

Bədəni salınmalıydı qara falaqqaya.

Sonra min bir hoqqayla...

Bəzi gizlinlər o vaxt Belyayevin yazdığı

"Doktor Doulen kəlləsi" əsərindədi.

Kəllə dirilməli,

NKVD-də dindirilməliydi!

Qorxutmalıydı Nizamini qonşu otaqdan gələn

Blenderin səsi.

Nizami Gəncəvi, bax, bu cür blenderdən keçirildi.

Ayrıldı bədənindən kəlləsi.

Guya Gerasimov bu kəlləyə baxıb

Nizaminin əsl simasını bərpa etməliydi.

Gerasimov isə day geri

qaytarmadı o kəlləni.

Digər məsələləri,

Özündə gizləyir

Aleksandr Belyayevin "Doktor Doulen kəlləsi" əsəri.

Ordadır cümlənin son feli.

Orda gizlətdilər bu blefi.

İşgəncələr vaxtı Gerasimov götürürdü saç fenini...

Açırdı Nizaminin sinəsini...

Basdılar belinə vergini.

Verdilər ona VÖEN-i,

Əzbərlətdilər nömrəni.

Hələ də geri qaytarılmayıb Nizaminin kəlləsi.

Rusiyetdədi.

Həyatda nə varsa, həm də blefdi.

Bir gün WhatsAppda

Tərk etdiyim ilk qadın

lal baxışlarını atdı ardımca.

Sonrakı, bahalı alışqanını.

Sonrakı, dunyanın ən ağır külqabısını.

Bir gün bunların hamısı bir fotomodeldə birləşdi,

Vardı külqabısı... ağır alışqanı,

Ağırdı həm də baxışları.

Üzü niqablı

bu gözəlin WhatsAppı

qoymurdu gecələr yatım.

Uzandı bir az

bu sevgı xronometrajım.

Hərdən əşyalarına qorxa-qorxa baxırdım.

Bir gün masasındakı tunc Budda heykəlində

yubandı baxışlarım.

Çəkisini yoxladım.

Cəld çantama, çamadanıma əl atdım.

Həmid HERİSÇİ

Ədəbiyyat qəzeti.- 2025.- 22 avqust, №30.- S.4-5.