“Ədəbiyyat qəzeti" mənim
həmsöhbətimdir…
- Balaş müəllim, heç zaman unudulmayacaq və mənim üçün çox əziz olan bu görüşə gələnə qədər qəzetimizin yaxın saylarında dərc edilən yeni şeirlərinizin təəssüratı dəfələrlə yaddaşımda dolanıb keçdi. "Məni soruşsalar sizdən - deyin sağdır, sağ, buludlar!" təskinliyinin kövrək yaşantısı, "Aparın doğma Təbrizə, sevinsin torpaq, buludlar!" umacağının ağrısı bir yana, bu misralarda döyünən şair qəlbinin növcavanlığı da fikrimizə hakimdi. Yəni, sənətkar ömrü ayla-illə ölçülmür, burada meyar ölçüsü sənətkar hissiyyatının, duyumunun yaşarı olması, təzə-tərliyidir.
-
Oğlum, bu dünyada hərəni bir şey narahat edir. Bizim də ruhumuza, duyğumuza şeir-sənət
hakimdi. Düşüncələrimiz,
müşahidələrimiz bizə şeir diqtə edir,
şair olan kəs həmişə təzələnməyi
bacarmalıdı, müasirləşməlidi. Vaxt, zaman, aylar-fəsillər şair olan kəsin
yanından izsiz-tozsuz keçib getməməlidi, nəsə
qalmalıdı. Müasirləri
Mayakovskinin yaddaşını Rusiya bataqlığına bənzədirdilər,
yəni, buradan keçib gedənlərdən mütləq nəsə
bir şey, ən azından ayaqqabılarının bir tayı
ilişib bu bataqlıqda qalmalıymış. Əlbəttə, məcazi mənada deyilsə də,
çox məntiqlidi. Rəhmətlik Məmməd
Araz düz yazırdı ki, şair gərək ölə-ölə
yazmaya, yaza-yaza ölə. Əsl şairin
duyğusu korşalmamalıdı.
- Yeni şeirlərinizi qəzetimizə
həmişə əl yazısıyla göndərirsiniz.
Yığımdan əvvəl mən o əlyazılarını
oxuya-oxuya həm də daxili bir rahatlıqla xəttinizin
nizamının pozulmadığına nəzər yetirirəm,
düşünürəm ki, maşallah, qələm
Balaş müəllimin əlində on-on beş
il, ondan da o yana necə işləyirdisə, yenə də eləcə
işləyir. Eyni zamanda, onun "Ədəbiyyat qəzeti"nə
olan mehr-ülfətinə illərin kölgəsi düşməyib,
əməkdaşlıq yenə də əvvəlki mərtəbəsindədi.
-
Ayrı cür də ola bilməz. Bu qəzetlə məni uzun illərin əməkdaşlığı,
yol yoldaşlığı bağlayır. Düz altmış iki ilin doğma ünsiyyəti
var aramızda. Söz vaxtına çəkər, 1947-ci
il aprel ayının on yeddisində mən
Seyid Cəfər Pişəvərinin səyi və
"Nicat" cəmiyyətinin köməkliyi ilə
ölümün pəncəsindən, zindanın işgəncəsindən
yaxa qurtarıb Təbrizdən Bakıya gəldim. Buradan məni mühacir dostlarımla birlikdə Mərdəkanda
"Yaşıl bağ" deyilən yerə apardılar.
Üç gün sonra Mədinə
Gülgün bağa gəlib Səməd Vurğunun məni
görmək istədiyini bildirdi. Biz birlikdə
Bakıya gəldik. Maşınımız
Yazıçılar İttifaqının qabağında
dayandı. Bu bina mənə
Səməd Vurğun mənimlə çox səmimi
görüşdü. Kədərli bir səslə "Biz belə gözləmirdik,
hər şey gözlədiyimizin əksinə oldu, - dedi. -
Danış görək Təbrizdə nələr oldu? Biz səndən və Biriyadan nigaran idik. Bilirdik ki, ələ düşsəniz salamat
qoymayacaqlar, şükür ki, gəlib
çıxdınız".
Mən başıma gələn hadisələrdən və
Təbrizdə baş verən faciələrdən
danışdım. Səməd Vurğun təsəlli verib dedi ki, millətimizin
tarixində belə hadisələr az
olmayıb, mərdliklə dayanmaq lazımdır, sınmaq
olmaz. Bu görüşdən bir az sonra Səməd
Vurğun Cənubdan gəlmiş şair və
yazıçıları qəbul etdi. Görüşdə
o zaman "İnqilab və mədəniyyət" adı ilə
nəşr olunan jurnalın (indiki "Azərbaycan"ın)
redaktoru Mehdi Hüseyn, bir də İttifaqın katibi Əhməd
Cəmil iştirak edirdi.
Səməd
Vurğun fikirli-fikirli bizimlə hal-əhvallaşdı, məsləhət
verdi: “Ruhdan düşmək, qələmi
yerə qoymaq olmaz. İndi sizin düşmənə
qarşı mübarizəniz yeni forma alır. Bizim qəzet və jurnallarımızın
qapısı sizin üzünüzə
açıqdır".
Sonra Mehdi Hüseyn jurnal haqqında danışdı. Dedi ki, biz Azəroğlunun
"Bakı səhəri" poemasını
bütünlüklə jurnalda çap etmişik. Sizdən bədii cəhətdən belə yüksək
keyfiyyətli əsərlər gözləyirik.
Görüşün axırında Səməd
Vurğun məsləhət gördü ki, mən
"İnqilab və mədəniyyət" jurnalında, Əli
Tudə isə "Ədəbiyyat qəzeti"ndə işləsinlər. Elə də
oldu. Əli Tudə ilə mən ən
ağır mübarizə illərində bir yerdə
olmuşduq. Təbrizdən Bakıya gələndən
sonra biz İçərişəhərdə bir evdə
qalırdıq. Dərdimiz-sərimiz bir
idi. Onun "Ədəbiyyat qəzeti"ndə
işləməsi bu qəzeti mənə daha da
doğmalaşdırdı. İndinin özündə də,
inan Allaha ki, "Ədəbiyyat qəzeti"nin
adı çəkiləndə, bu doğma qəzetin hər
yeni nömrəsini əlimə götürəndə gəlib
gözlərimin önündə Əli Tudə dayanır. Yenə də Səməd Vurğunu, Mehdi Hüseyni ən
əziz duyğularla yad edirəm. Bu qəzet
mənim üçün təkcə mətbu orqan deyil, mənim
Əli Tudəli, Mədinəli günlərimin
yadigarıdır. Hər səhifəsində
Səməd Vurğunu, Mehdi Hüseyni göz önünə
gətirirəm. Mehdi Hüseyni mən
Pişəvəri qədər sevirdim. Mənə
kölgə, dayaq, arxa olmuşdu.
İndi
"Ədəbiyyat qəzeti"nin səhifələrində
Qılman İlkinin hekayələrini oxuduqca gözüm sətirlərin
üstündə dolanır, fikrim ötən illərə
qayıdır. O illərə ki, Qulam Məmmədli Ərdəbildə
məni axtarıb tapandan sonra özüylə bərabər Təbrizə
aparmışdı. Burada çıxan "Vətən
yolunda" qəzeti redaksiyasında Qulam Məmmədli məni
Ənvər Məmmədxanlıyla, Seyfəddin
Dağlıyla, Əvəz Sadıqla və Qılman İlkinlə
- Qılman müəllimin qəzetimizin
ötən saylarında dərc edilən "Atalı
yetim", "Nurlan" və başqa hekayələrini
oxuduqca elə söhbətimizin əvvəlində dediyim sənətkar
gəncliyinin əbədiyaşarlığı haqqında
düşünürdüm.
- Elədi…
Əli Tudə "Ədəbiyyat qəzeti"nə
işə göndəriləndə qəzetin baş redaktoru
Süleyman Rüstəm idi. Bizə
xüsusi diqqətlə yanaşırdı. O diqqəti,
hörmət-izzəti necə unutmaq olar? İndi "Ədəbiyyat
qəzeti"nin səhifələrində
Əli Sultan, Məmməd Arif, Məmməd Cəfər
haqqında xatirələr, əhatəli məqalələr
oxuduqca o günlərə qayıdıram. Mən
bu böyük şəxsiyyətlərdən dərs
almışam, onların insanlığını
görmüşəm. Onları necə
unutmaq olar? Onların haqqında
yazılanlar qədirbilənlik faktıdır, övladlıq
borcudur.
- Balaş müəllim, elə
sizin özünüzün "Ədəbiyyat qəzeti"ndə
dərc edilən "Ərdəbil bir şəhərdir
ki…" xatirəniz də həmin qədirbilənlik hissiylə
yazılan yazılardandı…
-
Bilirsənmi, oğul, mənim az
yaşım yoxdu, həyatı nə bilmək olur? Son vaxtlar
elə hey düşünürəm ki, bəs bunları mən
yazmasam kim yazacaq. Axı bu
hadisələrin yeganə şahidlərindənəm. Mən bu tarixi özümlə aparsam günah olar.
Odur ki, yazıram, "Ədəbiyyat qəzeti"ni də var olsun ki, vaxtaşırı olaraq
yazılarımı çap edir.
- Elələri də var ki, qəzetə
göndərmədikləri yazının çap
davasını edir. Axı redaksiyaya göndərilməmiş
yazını qəzet necə çap edə blər?
-
Yox, bu cür münasibət ədalətsizlik olar. Mən
"Ədəbiyyat qəzeti"nin daimi
oxucusuyam, özü də yaxşı oxucusuyam. Bilirəm ki, qəzet ədəbiyyatımızın,
mədəniyyətimizin inkişafıyla bağlı məsələlərə,
müəlliflərə çox həssasdı. Ən
yaxşısı odur ki, "Ədəbiyyat qəzeti"
ucuz şoulardan, şit reklamlardan uzaqda durmağı
bacarır, öz ənənəsinə sadiqliyi ilə
seçilir.
- Balaş müəllim,
maraqlıdı ki, tanınmış şair Çingiz Əlioğlu
da yaxın günlərdə verdiyi müsahibələrin
birində məhz bu dəyərləri nəzərdə
tutaraq qəzetin baş redaktoru haqqında deyilən əsassız
iddialara öz münasibətini bildirmişdi: "Ədəbiyyat
qəzeti"ndə Ayaz müəllimin də öz arqumentləri
var və onun qəzetin bu cür çıxmasında
böyük əməyi var. Onun əməyinin üstündən
xətt çəkmək olmaz". Təəssüf ki, bəzən qəzetin baş
redaktorunu birtərəfli mövqe tutmaqda, öz ətrafındakıları
təbliğ etməkdə günahlandırır, yazırlar
ki, oxumadığımız üçün o qəzetdə
nə çap olunduğundan xəbərsizik, bilmirik kimlər
çap olunur, eyni zamanda da, qəzeti zəif çıxmaqda,
guya, simasızlıqda günahlandırırlar. Bu necə olur axı, oxumadığın, kimlərin
çap olunduğunu bilmədiyin qəzetin necə
çıxdığını haradan bilmək olar?
-
Bilirsənmi, oğul, hər şeydən əvvəl niyyət,
münasibət düz olmalıdı. Ağsaqqal sənət
adamı, lap elə bir oxucu kimi mən son illər "Ədəbiyyat
qəzeti"nin səhifələrində Hüseyn Cavid, Cəlil
Məmmədquluzadə, Həmid Araslı, Məmməd Cəfər,
Mir Cəlal Paşayev, Mehdi Hüseyn, Səməd Vurğun, Məmməd
Araz, Xəlil Rza Ulutürk, canım sənə desin, daha kimlər,
kimlər haqqında dəyərli məqalələr
oxumuşam. Çingiz Aytmatov, Oljas Süleymenov kimi dünya
şöhrətli sənətkarlar bu qəzetdə
çıxış edib. Akademik Bəkir Nəbiyevin,
professorlardan Rafael Hüseynovun, Nizami Cəfərovun
yazdıqlarını oxumuşam. Rəhmətlik Qabilin, Xəlil
Rza Ulutürkün, fikrət Qocanın, Abbas Abdullanın, Ramiz
Rövşənin, Məmməd İsmayılın, fikrət
Sadığın, Ələkbər Salahzadənin, Musa Yaqubun
maraqlı şeirləri çap olunub. Xalq
yazıçıları Anar, Elçin nə qədər
dolğun məqalələrlə, yeni yaradıcılıq
nümunələriylə bizimlə üzbəüz əyləşib…
Hamısını saymaq, sadalamaq mümkün
deyil. Əgər qəzetin siması çap etdiyi sənətkarların
simasıyla ölçülürsə, onda "Ədəbiyyat
qəzeti"nin bu simalarla öyünmək haqqı var. Yaşımın
bu vaxtında mən "Ədəbiyyat qəzeti"ndə Əli
bəy Hüseynzadə, Hüseyn Cavid haqqında dərc edilən
silsilə yazıları dərin qədirbilənlik hissi ilə
oxuyuram. Ədəbiyyatşünas alim Qurban
Bayramovun xalq yazıçısı Bayram Bayramova,
tanınmış şair Musa Yaqub haqqında olan geniş məqalələri
bu qəzetin səhifələrində dərc olunub. Oxucular
dünya ədəbiyyatı nümunələri ilə
- Bəla burasındadır ki, elə
"Ədəbiyyat qəzeti"ni bu tipli
işıqlandırmalarına görə tənqid edirlər…
Ötən əsrin 30-40-cı illərindəki
dövrlə müqayisə edir, 60-70-ci illərində qəzetin
daha yaxşı çıxdığını yazırlar.
-
Yox, bu düzgün mövqe deyil. Soruşuram,
ötən əsrin 60-70-ci illərində "Ədəbiyyat
qəzeti"ndə kimlər çap edilib? Şübhəsiz
ki, Mİrzə İbrahimov, Rəsul Rza, Süleyman Rüstəm,
Bəxtiyar Vahabzadə, Qabil, Balaş Azəroğlu, Söhrab
Tahir, İsmayıl Şıxlı, Bayram Bayramov, Anar,
Elçin, fikrət Qoca, fikrət Sadıq, Sabir Rüstəmxanlı,
Məmməd İsmayıl və başqaları. "Ədəbiyyat qəzeti" bu imzalara yenə də
sədaqətlidir. Əgər bu gün qəzetin
60-70-ci illərə nisbətən zəif
çıxdığını iddia edirlərsə bəs
onda həmin illərin ədəbi nəslinə qarşı
niyə inkarçı mövqedə dayanırlar? Əgər
yuxarıda adlarını çəkdiyim yazıçı və
şairlərin çıxışı "Ədəbiyyat
qəzeti"nin 60-70-ci illərdə
uğurunu təmin edibsə, niyə bu gün məhz həmin
yazıçı və şairlərin bir çoxuna
qarşı səlib müharibəsi aparılır?
- Eyni zamanda mədəniyyətimizin,
ədəbiyyatımızın inkişafıyla bağlı
dövlət səviyyəsində görülən işlərin
geniş işıqlandırılmasına görə də qəzeti
qınayanlar tapılır.
- Bu
daha işıq gələn yerə barmaq tıxamaq olur ki… Bunu yazan, irad tutan adamların çoxunu
qınamıram. Mütaliələri
olmadığından elə təriflədikləri o 60-70-ci
illər dövrünün qəzetindən də xəbərsizdirlər.
Burda mənim əlimin altında "Ədəbiyyat qəzeti"nin həmin dövrə aid nüsxələri
var. Bax elə nəzər salaq - qəzetin 18 aprel 1964-cü il
tarixli sayı "Lenin yolu ilə" məqaləsiylə
açılır, ardınca da Xruşşova Sovet
İttifaqı Qəhrəmanı adı verilməsi
haqqında fərman və təbriklər verilir. Bu da 9 oktyabr
1965-ci il sayı: "Leninə, oktyabra
raport", "Təşviqat planı haqqında qeydlər"…
Bu cür misallar yüzlərlədi. Ancaq bu o demək deyil ki, həmin vaxt qəzetin
redaktoru ədəbi həyata biganəlik göstərib,
mövqesizlik edib. Qətiyyən belə
deyil. Əgər belə olsaydı
yuxarıda adlarını çəkdiyim sənət
adamları da yetişməzdi. Bunları
danışa-danışa yadıma rəhmətlik
Biriyanın vaxtilə söylədiyi bir əhvalat
düşür. Deməli, bir gün şair Etimad ona
deyir: "Ağayi Biriya, mənim otağım müstərahın
yanındadır. Oranın iyi pisdir. İstəyirəm yoldaş Səməd Vurğunun
yanına gedəm. Gəl mənimlə
birlikdə gedək". Bunlar
razılaşırlar. Səməd
Vurğun adəti üzrə bunları mehribanlıqla
qarşılayır. Hal-əhvaldan sonra nə
üçün gəldiklərini soruşur. Etimad deyir:
"Yoldaş Səməd Vurğun, mənim otağım
müstərahın yanındadı. Müstərahdan
otağıma bu iy qeyri-mərğub gəlir, məni narahat
edir. Səməd Vurğun bir Biriyaya baxır, bir Etimada
baxır, təəccüblə soruşur: "Ağayi
Etimad, başa düşmədim, sizi nə narahat edir?"
Bu
sualı gözləməyən Etimad tutulur, Biriya izah edəsi
olur: "Ağayi Etimad demək istəyir ki, onun otağı
tualetin yanındadır. Oradan gələn hava
otağa dolur".
Səməd
Vurğun bərkdən gülür, gülə-gülə də
telefonu götürüb kiməsə zəng edir: "Bizim
böyük şairimiz, əziz qonağımız ağayi
Etimadın mənzili yaxşı yerdə deyil, tezliklə onun
mənzilini dəyişin və mənə xəbər
verin".
Səməd
Vurğunun yanından çıxandan sonra yolda Biriya Etimaddan
soruşur ki, nə üçün bu mənzil məsələsini
mənə dediyin kimi sadə şəkildə Səmədə
demədin ki, kişi də səni başa
düşə? Etimad cavabında deyir: "Ağayi Biriya, Səməd
Vurğun bazar əhli deyil ki, o boyda şairlə mən bazar
dilində danışım…"
İndi baxıb görürəm ədəbiyyata
iddialı adamların çoxu cəmiyyətlə, xalqın
inkişafı, ölkənin tərəqqisi yolunda
böyük əmək sərf etmiş dəyərli
insanlarla nə cür danışmaq lazım olduğunu bilmir. Öz işinə
böyük zəhmət həsr etmiş insanların əməyinə
göz yummaq, danmaq əxlaqdan kənar işdi. "Ədəbiyyat qəzeti" bizim ədəbi nəsil
üçün əziz qəzetdi. O, son illərin ucuz
şou populyarlığından uzaq durmaqla əslində milli
dəyərlərimizə hörmət hissini nümayiş
etdirib. Əslində müasir qəzetçilik
bundan öyrənməli, qəzetin fəaliyətinə
doğma gözlə baxmalıdı. Yadıma
bir əhvalat düşür; deməli, İngiltərə
muzeylərindən birində böyük türk
sultanlarından birinin köynəyi nümayiş
etdirilirmiş. Duyğulu bir türk qadını həmin
köynəyi qoxulayaraq iftixarla deyir: "Bacılar qardaş,
qadınlar ər köynəyinin tər iyini xoşlamazlar,
çiysinərlər, bu köynəkdən mənim
oğlumun ətri, tər qoxusu gəlir, bu, mənim oğlumun
köynəyidi…" Doğma, simsar münasibətə
fikir verirsənmi? Gərək hər bir məsələ
haqqında fikir yürüdəndə bu meyarı gözləyəsən.
Mənim fikrimcə, "Ədəbiyyat qəzeti"nin hər sayında Azərbaycanın
böyük mədəniyyətinə, ədəbiyyatına
xidmət edən, ömrünü sənət yolunda şam
kimi əritmiş insanların doğma,
Bir
nəfər dedi:
-
Şairsən,
Hər
şeydən danışa bilər,
Hər
şeydən yaza bilərsən…
Dedim:
- Doğrudur,
Haqqın var.
Hər
şeydən yazmaq olar,
Ancaq
o, bir şey ola bilməz.
Mən yaxşı bilirəm ki, əgər hər
hansı bir yazını "Ədəbiyyat qəzeti"
çap etməyibsə, deməli o yazı bir şeyə dəyməyib. Əslində
bu qəzet həmin yazının müəllifinə hörmət
edib, onu biabırçılıqdan, tənədən qoruyub,
imzasını hörmətdən salmayıb. Yoxsa nə var, götür çap elə,
ağzına gələni ver qəzetə. Bəs oxucu, ədəbi ictimaiyyət? İndi mənə deyirlər, arada özüm də
oxuyuram, bəzi qəzetlərdə şeir, hekayə adı
ilə elə şeirlər çap edirlər, oxuyanda xəcalətindən
ölüb yerə girmək istəyirsən. Bayağı təsvirlərlə gündəmdə
qalmaqla sənətkar olmaq olmaz. Şou,
söyüş, təhqir yolu ilə ədəbiyyata gəlmək
olmaz. Hər bir sənət belədir.
Baxıram, televiziyada bəzi qadın
oxuyanlarımız bədənlərini nümayiş etdirməklə
səsləri olmadığını ört-basdır edirlər.
Ancaq bu belə olmamalıdır, oğlum… Bədən
səhər ölüb gedəcək, yaşa dolacaq. Bu, həyatın qanunudur. Onda həmin
oxuyanların ifası çılpaq, səngərsiz qalacaq.
Dinləyən gözü ilə yox,
ağlıyla, dərrakəsi ilə baxanda görəcək
ki, onun səsi bekara bir şey imiş, unudacaq. Sənətkar da gərək dəbə uymasın.
Sənətkar gərək onu ifadə edəcək
əsəri ortaya qoysun. Dedi-qodu ilə məşğul
olmasın. Söz yox ki, Nizamiyə,
füzuliyə də ağız büzənlər olub, Seyid Əzimə,
Sabirə, Səməd Vurğuna, Rəsul Rzaya da. Ancaq baxaq görək kimdən nə qalıb? Bax, qazancımız bu qalanlardadır. Yaradıcı
adam gərək həmişə öz
yaradıcılığının nigaranlığını
çəkə. Müşfiqin yazdığını
gözünün qabağına qoya: "Yazalım,
özümüzü öyməyəlim, füzuliyə dəyməyəlim!"
Müşfiqin bu sətirləri bütün
dövrlər üçün mənalıdı,
aktualdır. Səməd Vurğun kimi sevilən
bir şair "Muğan" poemasında
yazıb-yaratdıqlarının sadə bir çobanın məşhur
sözləri qədər
yaşayıb-yaşamayacağının
nigarançılığını çəkirdi. Bu
barədə Rəsul Rzanın, Hüseyn Arifin
yazdıqları da var…
- Balaş müəllim, elə
siz son dəfə dərc olunan şeirlərinizin birində də
eyni nigarançılıq hisslərini qələmə
almısınız…
- Hə,
yazmışam. "Bilmirəm" adlı şerimdə:
Ölümümdən
sonra
Düşəcəyəmmi yada?
Bəlkə unudulacağam tamam.
Bu ən
böyük nisgil olar -
Kəfənin
çürüməmiş
Səni
tamam unudalar…
Bax, əsl sənət adamı gərək bunu
gözünün altına ala, qələmi yaxşı
şeylər üçün işlədə, məsuliyyət
hissi ilə yazıb-yarada. Mənim bir "Payız"
adlı şerim var. Yadımda qalanları deyəcəyəm:
Yağışlı
günləri başlayır
son
payızın.
Hər
yerdə nəfəsi duyulur
sabahkı şaxtanın, ayazın.
Sənətdə də belədir. Bir balaca ki, təşəxxüs
göstərdin, dedi-qoduya başladın, bax, o yerdən qələmin
üşüməyə başlayacaq, hisslərin get-gedə
buz bağlayacaq. Başlayacaqsan hey
qızdırıb - titrətməyə, sayıqlamağa.
İndi "Ədəbiyyat qəzeti" sənin
bu sayıqlamalarını dərc eləmirsə, sən gərək
əvvəlcədən ona minnətdar olasan. Daha götürüb yazmayasan ki, Ayaz müəllim
öz dəstəsində olan adamları təbliğ edir.
Sözümün əvvəlində də dedim, Ayaz müəllim
Rumini, füzulini, Sabiri, Mehdi Hüseyni, Mirzə İbrahimovu,
Səməd Vurğunu, Mir Cəlalı, İlyas Əfəndiyevi,
Xəlil Rzanı, Məmməd Arifi, Məmməd Cəfəri,
Yaşar Qarayevi, Qabili, Anarı, Elçini, fikrət
Qocanı, Nəriman Həsənzadəni, Söhrab Tahiri,
Nizami Cəfərovu, Rafael Hüseynovu, tutaq ki, məni, digər
sənət adamlarını, görkəmli şəxsiyyətləri
təbliğ edir, bunları onun dəstəsi
adlandırırlarsa, bu, çox şərəfli bir dəstənin
təbliğatıdır və elə bu cür də davam etmək
lazımdı. Mən elə "Ədəbiyyat qəzeti"ni bu dəyərlərinə görə sevirəm,
buna görə qəzetin daimi oxucusuyam. Özün
görürsən ki, səhhətim nə yerdədir. Hərdən durub özümə çay da süzməyə
çətinlik çəkirəm. Ancaq səmimi
deyirəm, mən təkcə "Ədəbiyyat qəzeti"
üçün o pilləkənləri aşağı
düşüb köşkə gedirəm. Olur ki, hərdən gecikdirirlər, gətirib
çıxartmırlar, onda məcbur oluram özüm
düşüb alım. O qəzetə məni çox
böyük duyğular bağlayır. Hər dəfə
"Ədəbiyyat qəzeti"ni
almağa düşəndə elə bil Əli Tudənin, Mədinənin
görüşünə gedirəm. "Ədəbiyyat
qəzeti" klassiklərimizə, milli dəyərlərimizə,
istedadlı qələm adamlarımıza, gəncliyə sədaqəti
ilə seçilir. Elə otuzuncu illərin tuthatut
vaxtının qəzetini götürüb baxın,
dövrün özündən gələn diqtəni bir yana
qoysaq, Hüseyn Cavid, Müşfiq, Seyid Hüseyn, Əhməd
Cavad həmin illərdə müntəzəm çap olunub. "Ədəbiyyat qəzeti" bununla o diqtəçilərə
həm də öz etirazını bildirib, öz mövqeyini
büruzə verib. Ağsaqqal bir qələm
adamı kimi mən bu incəlikləri yaxşı bilirəm.
O dövrdə bu qəzetin başında kim
dursaydı bundan artığını edə bilməzdi. Bu qəzet həmişə ədəbiyyatımıza
namusla xidmət edib, indi də edir. Yayda Mərdəkanda
müalicə olunurdum. İnanın ki, o xəstə
günlərimdə hər həftə intizarla yalnız "Ədəbiyyat
qəzeti"nin yolunu gözləyirdim. Tapşırmışdım ki, mənə
yalnız "Ədəbiyyat qəzeti" gətirin. Bunu kiməsə xoş gəlmək
üçün, səninlə söhbət edirəm deyə
demirəm. Bilirsənmi, bir tikə
çörək hər yerdə var. Cismani aclığı hər
yerdə dəf etmək olar, əsas məsələ mənəvi
boşluğu doldurmaqdır. Mənim
gözlərim "Ədəbiyyat qəzeti"nə həmişə
ac olub. Cənubda "Varlıq"
adlı bir dərgi dərc olunur. Bu qəzet
də mənim aləmimdə bizim xalqımızın, millətimizin,
mədəniyyətimizin, ədəbiyyatımızın
"Varlığ"ıdı. Sözümün əvvəlində
dedim, "Ədəbiyyat qəzeti" mənim
ən etibarlı həmsöhbətimdir. İndi
mən bir televiziyaya baxıram, bir də bu qəzeti oxuyuram.
Hər ikisi köhnə, etibarlı dostlarım,
sirdaşlarımdır. Yadıma 1959-cu ildə
Moskvada "Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti
ongünlüyü"ndə iştirak etdiyim günlər
düşdü. Həmin günlərdə
mənim kitabımı oxuyan Adalis adlı bir xanım təəssüratlarını
mənimlə bölüşmək istəyəndə Rəsul
Rza yanımda ayaq saxlayıb soruşdu ki, onun dediklərindən
bir şey başa düşürsən? Həmin
xanım Rəsuldan xahiş etdi ki, bizim
qonuşmağımıza kömək etsin. O mənim
şeirlərimdəki hicran, vüsal, gül, bülbül
sözlərinin təkrar-təkrar işlədilməsinə
iradını bildirirdi, ümumiyyətlə bunları Şərq
şerinin bəlası adlandırırdı. Rəsul
Rza xanımın sözlərini mənə tərcümə
edəndən sonra onu başa saldı ki, bu sözlər təsadüfi
işlənməyib. O, Şərq ədəbiyyatında
orta əsrlərdən başlayıb davam edən sufizm və
panteizm fəlsəfəsi haqqında məlumat verdikdən
sonra dedi ki, xanımın tənqid etdiyi kəlmələrin hər
birinin rəmzi mənası var. Bu mənanı duymaq
üçun gərək həmin ağrını
yaşayasan, fərqinə vara biləsən.
Mən baxıb görürəm ki, indi "Ədəbiyyat qəzeti"nin fəaliyyətini gözdən salmaq istəyənlər
bu qəzetin necə böyük bir iş
gördüyünün, özü də dərin hörmətə
layiq əxlaqla gördüyünün fərqinə vara
bilmirlər. Belələri sinirə bilmirlər
ki, "Ədəbiyyat qəzeti" köklü ənənələrini
zamanın hansı sıxma-boğmalarından qoruyur. Qəzetin bu cəhdinə ancaq sevinmək
lazımdır.
Sərvaz Hüseynoğlu
Ədəbiyyat qəzeti.-2009.-17
aprel.-S.1, 2.