“Varlığ”ın
150-151-ci saylarında
Görkəmli alim, doktor Cavad Heyətin rəhbərliyi ilə işıq üzü görən "Varlıq"
dərgisinin hər bir nömrəsi oxucular tərəfindən
böyük maraqla qarşılanır və
bu da təsadüfi
deyil. Jurnalın indi sizlərə təqdim edilən və 2008-ci ilin payızında çap olunmuş 150-151-ci nömrələrində
də ədəbiyyatımız,
tariximiz və s. məsələlərlə
bağlı mühüm
məsələlərə toxunulmuşdur.
Üz qabığında Azərbaycanın
xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin şəkli verilmiş bu dərgidəki yazılar əski və latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası ilə yanaşı, həm də fars dilində
təqdim olunur.
Dərgidəki ilk yazı doktor Cavad Heyətin
"Səhər" proqramına
verdiyi müsahibə ilə bağlıdır.
Alim bu müsahibədə Şimali Azərbaycan ədəbiyyatı və
XX əsrin bir neçə görkəmli
şairi - Hüseyn Cavid, Səməd Vurğun, Süleyman Rüstəm və Bəxtiyar Vahabzadədən
söz açaraq onları millətə, Vətənə bağlı
böyük şairlər
kimi təqdim edir. Xüsusilə
B.Vahabzadədən danışarkən
deyir: "O, şeri insan içində yanan alovlu bir
atəşə və
oda oxşadır. Əsrin nəbzi şerin ahəngində atmalıdır, belə bir şeir Vətən
və millət sevgisi ilə, milli mədəniyyət eşqi ilə dolub-daşmalıdır.
Ona görə də hər şey vətənsiz yaşar, amma şair vətənsiz və millətsiz yaşaya bilməz. Şair haqq və həqiqət
yolunda savaşan, cibi boş, qəlbi dolu insandır. Vətən və millət yolunun Məcnunudur".
Dərginin
150-ci nömrəsində daha
sonra Məhəmmədəli
Fərzanənin fars dilində "Bayatılar
Azərbaycan folklor ədəbiyyatının xəzinəsidir",
Qulamrza Quşçinin
"Azərbaycan və
mühacirət" başlıqlı
məqalələri yer
almışdır. Həmçinin
bu nömrədə doktor Əziz Mohseninin "Ədəbiyyat
nədir?", Həmid Məcidzadənin
(Savalan) "Bir yurd, bir şair,
iki kitabı", filolgiya elmləri namizədi Şəkər
Orucovanın "Türk
dillərində etnonimlər",
Nəbi Kəbutəryanın
"Aşıq sənətinin
tarixi", Əhməd
Xatəminiyanın "Aşurada
bir röya adası", Azərbaycan
Yazıçılar Birliyinin
katibi Arif Əmrahoğlunun tərcüməçi Səid Əhmədzadə
Ərdəbili tərəfindən
fars dilinə tərcümə olunmuş
"Azərbaycanda roman
ədəbiyyatının tarixinə
bir baxış", Gülnarə Alıyevanın
"Azərbaycan və
Türkiyə türkcəsi
ağızlarında zaman",
Aynel Məşədiyevanın
"Qədim türk və müasir türk dillərində hal sisteminin oxşar cəhətləri" başlıqlı
məqalələri oxuculara
təqdim olunur.
"Varlığ"ın
150-ci nömrəsinin sonunda
üz qabığında
da qeyd olunduğu
kimi, Azərbaycanın
xalq şairi B.Vahabzadənin vəfatı
ilə əlaqədar
başsağlığı verilmişdir. Həmin başsağlığını olduğu kimi təqdim edirik:
“Hörmətli Bəxtiyar Vahabzadənin ailəsi;
Hörmətli Azər bəy, hörmətli İsfəndiyar
bəy Vahabzadə;
Bu gün atanızın gözlənilməz ölüm
xəbərini duydum və şok oldum, mənə bu xəbəri çatdıran dostum Savalan şairimiz də bu xəbəri
verərkən şok
keçirdi!
Bəxtiyar Vahabzadə sizin atanız olmaqla yanaşı, bütün
azərbaycanlıların da
Şəhriyar kimi milli şairi və mənəvi atası idi.
O, 20-ci əsrdə Tanrının
Azərbaycan türklərinə
bağışladığı mübarək bir şəxsiyyətdir.
O, sovet rejiminin boğuntulu günlərində
heç bir şeydən qorxmadan ölüm təhlükəsini
göz önünə
alaraq üsyan bayrağını qaldırdı
və "Gülüstan"
poemasını yazdı.
“Gülüstan” poeması
sovet dövründə
azərbaycanlıların milli
şüurlarının oyanıb
dirçəlməsində ilk addım olaraq həm də bir çağırış
idi. O zaman Azərbaycanın milli rəhbəri rəhmətlik
Heydər Əliyev olmasaydı Bəxtiyar da Hüseyn Cavidlərin və Əhməd Cavadların aqibətinə uyğrayacaq
və milli oyanış nütfədə
boğulacaqdı.
Bəxtiyar, əziz dostum professor Nurəddin Rza vasitəsilə 30 ildən çoxdur mənimlə tanış,
dost və qardaşdır. Bizi birləşdirən soydaşlıq
və dostluq bağları ilə bərabər ürək nisgillərimiz olmuşdur.
Mən onu qardaşım kimi sevər, hətta ondan da əziz
tutardım.
30 il bundan öncə
"Varlıq" dərgisinin
birinci sayında onun "Ana dili" şerini dərginin bəzəyi kimi çap etdirmişdim. O da Şəhriyar kimi bizim milli şairimiz
və fəxrimiz idi. Onun yoxluğunu
qəbul etmək yox, təsəvvür də edə bilmirəm.
Allah hamımıza səbir və dözüm versin. Çox istərdim bu matəm günlərimizdə
sizin yanınızda olaydım və onun yas mərasimində
yaxından iştirak edəydim, lakin bir az xəstə
olduğum üçün
gələ bilmədim.
Bu da mənim
üçün başqa
bir nisgil oldu.
Mən başda siz olmaqla, mərhumun bütün ailə üzvlərinə və Azərbaycan millətinə
başsağlığı verirəm. Allah-taala ona rəhmət və sizlərə dözüm versin!
"Varlıq" dərgisi və toplusu tərəfindən
Dr.Cavad Heyət.”
Dərginin 151-ci nömrəsi büsbütün doktor Cavad Heyət və "Varlıq" haqqında yazılan məqalələrlə bağlıdır.
Məqalələrdən öncə isə oxucular İran İslam Respublikasının ali dini rəhbəri Ayətulla Xameneyinin hələ ölkənin prezidenti olduğu zaman, habelə ölkənin sabiq baş naziri cənab Mirhüseyn Müsəvinin ünvanladıqları
məktublarla tanışlıq
əldə edə bilərlər.
Nömrədə Firuz Dövlətabadinin
"Alim şəxsiyyət,
həkim və böyük cərrah"
məqaləsindən sonra
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin
İran səfirliyinə
təşəkkür məktubu
yer almışdır.
Təşəkkür məktubunda
tanınmış alim,
məşhur cərrah,
professor Cavad Heyətin bir cərrah kimi humanist fəaliyyətindən
söz açılır.
Professor Məhəmməd
Novruzoğlunun "Böyük
alim, məşhur həkim, nadir şəxsiyyət", professor
Ehsan Doğramacının
"Professor doktor Cavad Heyət", professor Vaqif Aslanovun "Canlı ensiklopediya", Yaşar Qarayevin "İki tayın loğmanı",
Həmid Nitqinin "Əziz dost", türkoloq Kazım Yetişin "Doktor Cavad Heyət haqqında" və başqalarının
məqalələrində üniversal
biliyə malik olan doktor C.Heyətin
genişmiqyaslı fəaliyyətinə
bir aydınlıq gətirilmişdir.
Professor Səlahəddin Xəlilovun
"Günbatan fikirli,
gündoğan duyğulu
bir sima" başlıqlı məqaləsində
oxuyuruq:
“Cavad Heyət Azərbaycanın zəmanəyə
bəxş etdiyi ən böyük ziyalılardan biridir. Və bizim zamanın ziyalı idealını, məhz bir türk
ziyalısını və
məhz Cavad Heyəti bircə ifadə ilə, yığcam şəkildə
təqdim etmək istəsək, bundan daha gözəl, bundan daha obrazlı
və bundan daha dəqiq bir ifadə tapa bilmərik: "Beyni kitab arasında
Parisdən, ürəyi
isə mizraq ucunda Altay dağlarından
alınmışdır" (Cəfər Cabbarlı).
Bəli, doktor Cavad Heyət
həqiqətən Qərbin
rasional düşüncəsinə
mükəmməl surətdə
yiyələnmiş bir
adamdır".
Dərginin 151-ci nömrəsinin sonunda həmçinin Məhəmmədhüseyn
Şəhriyarın, Bəxtiyar
Vahabzadənin, Nəbi
Xəzrinin, Nəriman
Həsənzadənin, Bəhruz
Axundovun, Şahmar Əkbərzadənin, Həmid
Abbasın və İsmayıl Cəmilin
"Varlığ"a
və doktor Cavad Heyətə həsr etdikləri şeirləri oxuya bilərsiniz.
Ə.Xalıqverdioğlu
Ədəbiyyat qəzeti.-2009.-24
iyul.-S.6.