Xəlil Rza Ulutürk təbəssümü

Varlığımda bahar, saçlarımda qış,

Qanımda duyuram sel qüdrətini.

Təbiət bəlkə də könlümdən almış

Əzəli, əbədi təravətini…

Əlbəəl görünür ki, bu, azadlıq nəğməkarı Xəlil Rza Ulutürkün avtoportretidi - ömrü boyu körpə fidanları əzizləmək təşnəsi olan, çocuq təbəssümlü, qasırğa təbiətli xalq şairinin. O, şeirlərində gənclərin coşqun vətənpərvərliyini, həyatı gözəlləşdirən əməyini, Vətən və xalq qarşısındakı mənəvi borc duyğusunu, hər cür çətinlikləri dəf etmək əzmini tərənnüm etmişdi.

Görkəmli şairin vəfalı ömür-gün yoldaşı, Xəlil Rza Ulutürk irsinin cəfakeşi Firəngiz xanım Ulutürk 2009-cu ilin beynəlxalq Uşaq ili elan olunduğunu nəzərə alaraq şairin uşaq şeirlərini yenidən nəşrə hazırlayaraq çap etdirmişdir. Onu da qeyd etməliyik ki, şairin bu kitabları 2009-cu ilin Beynəlxalq Uşaq ili elan olunması ilə əlaqədar olaraq məktəblərə və uşaq bağçalarına paylanmışdır. "Marallar da duz yeyərmiş" və "Daşdan çıxan bulaq" ("Beşik nəşriyyatı" - 2009) adı altında işıq üzü görən bu kitablarda görkəmli şairin balaca vətəndaşlara, məktəblilərə, ana təbiətə həsr edilmiş şeirləri toplanmışdır. Onun balaca qəhrəmanlarının bütün sevdikləri gözəlimiz Azərbaycanla bağlıdı. Təbiidi ki, bu körpə vətəndaşlar üçün dünyanın ən böyük şairi Nizami, ən qəhrəman sənətkarı Nəsimi, ildırım sürətli atı Qırat, ən qaynar və qısa həyatı C.Cabbarlı həyatıdı. Eyni zamanda:

- Dünyada ən gözəl səs?

- Xanın, Bülbülün səsi.

- Ən doğma, yaxşı ölkə?

- Azərbaycan ölkəsi!..

Bu şeirlərdə hər şey işıqlıdı, başdan-başa günəşə bələnib. Alalhın arı evi, balı-pətəyi belə:

Şan üstündə arılar

Hazırlayar şan balı.

Dad-tamına, ətrinə

Günəş qarışan balı.

Ulu babalarımızın şərəfli, zəhmətkeş ömür yolu X.Rzanın şeir diliylə nəql olunur, yaddaşlarda təzələnir. Bu şeirlərdə adi ox da, yaba, dəryaz tiyəsi də tarixin bir parçasıdı:

Heç bilsən nələr deyir

Bu oxlar, bu yabalar?

Ömrü boyu tər töküb

Ayaqyalın babalar.

…Yaraqları - kəmənd, ox,

Şeşpər, mizraq, ya tələ.

Ürək dönüb məşələ

Bir ov keçincə ələ.

Halal bir ruzi üçün

Yer qazıb, dağ yarıblar.

Daşdan çörək çıxarıb,

Daşdan od çıxarıblar…

Xəlil Rza Ulutürk "İlk rəqsi dalğalar yaradıb" müşahidəsində, "Musiqiyə beşikdir Azərbaycan torpağı" həqiqətində, ən böyük mətləbləri ifadə edən sazda səma genişliyi olması qənaətində haqlı olduğundandı ki, onun şeirləri öz təbiiliyi, lakonikliyi ilə seçilir, yadda qalır.

Hər iki kitaba görkəmli şairin müxtəlif illərdə məktəblilərlə görüşlərini əks etdirən şəkillər, nəşr olunmuş kitabları, tərcümə kitabları, dissertasiya və elmi əsərləri, barəsində yazılanlar, elmi-tarixi memuarları haqqında bilgilər daxil edilib.

S.Aranlı

Ədəbiyyat qəzeti.-2009.-22 may.-S.8.