AZƏRBAYCANDA İLK PEŞƏKAR TEATR RƏSSAMI

Bəhruz Kəngərli-120

XVIII əsrdə Qərbi Avropada formalaşan, təxminən bir əsr sonra Azərbaycan ədəbi-mədəni mühitində təzahür etməyə başlayan maarifçilik məfkurəsi xalqımızın mədəni inkişafında mühüm rol oynadı. Bu dövrdə Rusiya ilə mədəni əlaqələr genişləndi. Azərbaycanda ictimai şüurun, elm və fəlsəfi fikrin, realist ədəbiyyat və incəsənətin inkişafında əsaslı dönüş baş verdi. Dövrün qabaqcıl ideyalarını əks etdirən realist Azərbaycan ədəbiyyatı inkişaf etməyə başladı, yeni demokratik məzmun, yeni janr və formalarla zənginləşdi.

Dövrün qabaqcıl ideyalarının əsas tərənnümçüsü olan Mirzə Fətəli Axundzadənin yaradıcılığı ilə Azərbaycan ədəbiyyatında yeni ədəbi məktəb yarandı. Bu məktəbin görkəmli nümayəndələri öz əsərlərində xəlqilik və humanizm ideyalarını yüksəklərə qaldırdılar. XIX yüzillikdə Azərbaycan ədəbiyyatında maarifçilik üç əsas inkişaf mərhələsi keçmişdir. Birinci mərhələdə (30-40-cı illər) A.Bakıxanov, İ.Qutqaşınlı, M.Ş.Vazeh kimi yazıçılar maarifçiliyin ilk rüşeyimlərini ədəbiyyata gətirmişlər. İkinci mərhələ (50-60-cı illər) M.F.Axundzadənin simasında təkmilləşib inkişaf etmişdir. Üçüncü mərhələdə (70-80-ci illər) H.Zərdabi (Məlikov), N.Vəzirov öz əsərlərində xəlqilik və humanizm ideyaları ilə maarifçiliyi inkişaf etdirib, yüksək səviyyəyə çatdırdılar. Azərbaycan ədəbiyyatının təsiri nəticəsində bu dövrdə Bakı, Naxçıvan, Şuşa, Gəncə və s. şəhərlərdə teatr sənəti yaranır.

M.F.Axundzadənin "Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah" əsəri ilə 1883-cü ildə Naxçıvan teatrı öz qapısını xalqın üzünə açdı. Bu teatr fəaliyyəti dövründə millilik uğrunda mübarizəyə həmişə önəm verdi, mənəvi dəyərləri yaşatmağa çalışdı və tarixi vəzifəsini şərəflə yerinə yetirdi. Teatrın yaranması maarif-məktəb və mədəniyyətin inkişafı, qabaqcıl, tərəqqipərvər ziyalı kadrların yetişməsi ilə sıx bağlı olduğundan görkəmli teatrşünas, sənətşünaslıq doktoru, professor Cəfər Cəfərov yazırdı: "Müstəqil olaraq meydana gələn Naxçıvan teatrı Azərbaycanın başqa şəhərlərində yaranan teatr mərkəzlərindən daha güclü idi və Azərbaycanda teatr sənətinin inkişafına daha səmərəli təsir göstərdi. Naxçıvan Azərbaycan teatrına E.Sultanov, M.T.Sidqi, C.Məmmədquluzadə, B.Kəngərli, H.Cavid, Ə.Qəmküsar, K.Ziya, R.Təhmasib kimi görkəmli dramaturq, aktyor və teatr təşkilatçıları vermişdir".

Haqqında söhbət açdığımiz ilk realist peşəkar teatr rəssamı Bəhruz Kəngərli 1892-ci ildə Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. Kiçik yaşlarından rəssamlığa böyük həvəsi olan Bəhruzun fitri istedadı Eynəli bəy Sultanovun diqqətini çəkmiş və onun məsləhəti ilə atası Bəhruz Kəngərlini Tiflis şəhərinə aparmışdır. Burada isə böyük dramaturq Cəlil Məmmədquluzadənin köməkliyi ilə o, 1910-cu ildə Tiflis şəhərindəki Zaqafqaziyanın yeganə rəssamlıq məktəbinə daxil olur. 1915-ci ildə təhsilini müvəffəqiyyətlə başa vurub Naxçıvana qayıdır və vətəninin gözəlliklərini, müasirlərinin surətlərini tablolara köçürür. Bu gün belə əhəmiyyətini itirməyən gözəl əsərlər yaradır. Azərbaycan təsviri sənətində parlaq bir səhifə açır, çoxəsrlik rəssamlıq sənətimizdə tamamilə yeni olan realist boyakarlığın əsasını qoyur, ona yeni ictimai məzmun, forma, janr və təsvir vasitələri gətirir və zənginləşdirir, dərin təfəkkürü sayəsində qızıl fırçalı rəssam kimi əbədi ömrünün əbədiliyinə qətiyyətlə imza atır.

Tədqiqatçıların qeyd etdiyi kimi, onun 2000 rəsm əsərindən 511-i muzeylərdə qorunub saxlanılır, 1489 əsərinin taleyi hələ də naməlum olaraq qalır. Onun karandaş, kömür, akvarel və yağlı boya ilə işlənmiş əsərləri içərisində portretlər, mənzərələr, süjetli rəsmlər, natürmort və s. vardır. Bəhruz Kəngərli Azərbaycanda ilk peşəkar teatr rəssamıdır. O, Naxçıvan teatrında 40-dan artıq tamaşaya bədii tərtibat vermişdir. 1912-ci ildən 1918-ci ilə kimi bu böyük rəssam Naxçıvan teatrının səhnəsində tamaşaya qoyulan N.Vəzirovun "Pəhləvanani-zəmanə", "Hacı Qəmbər", "Müsibəti-Fəxrəddin" H.Vəzirovun "Döymə qapımı, döyərlər qapını", Ə.Haqverdiyevin "Ac həriflər", "Dağılan tifaq", "Bəxtsiz cavan", "Pəri cadu", "Millət dostları", "Ağa Məhəmməd şah Qacar", "Kərbəlayı Güzəməli", Rza Quluzadə Şərqinin "Pul, yoxsa allah", "Pulsuzluq", R.Əfəndiyevin "Qonşu qonşu olsa, kor qız ərə gedər", N.Nərimanovun "Nadanlıq", "Nadir şah", C.Məmmədquluzadənin "Ölülər", M.F.Axundzadənin "Hacı Qara", "Molla İbrahim Xəlil Kimyagər", M.M.Kazımovskinin "Molla Cəbi", Namiq Kamalın "Vətən, yaxud Silistrə", "Zavallı cocuq", S.M.Əfəndiyevin "Dursunəli və ballıbadı", "Xor-xor", İsa bəy Aşurbəylinin "Azərbaycan", Ü.Hacıbəylinin "Arşın mal alan", "Məşədi İbad", "Ər və arvad", "Leyli və Məcnun", Z.Hacıbəyovun "Evliykən subay", "50 yaşında cavan", ruscadan tərcümə olunmuş "Bizim kirayənişin özünü öldürdü" (tərcümə Ə.Qəmküsar), "Qırmızı araçqın" (tərcümə Rəşid bəy Əfəndiyev) və s. tamaşalara irihəcmli pannolar çəkmiş, səhnə tərtibatı və geyim eskizləri vermişdir. Azərbaycan dramaturgiyasının klassik nümunələri üçun olduqca mənalı və rəngbərəng əlbəsə geyimləri yaratmış Bəhruz Kəngərli milli xalq geyimlərinin misilsiz bilicisi idi. O, bədii tərtibat verdiyi əsərlərin personajlarını səciyyələndirən, tarixi dürüstlüyü, milli koloriti, zəngin boyaları, naxışları, bəzəkləri ilə nəzəri cəlb edən çoxlu əlbəsə eskizləri yaratmışdır. Kəngərlinin bu tamaşalara verdiyi bədii tərtibatlar Azərbaycan teatr-dekorativ sənətinin gözəl nailiyyətləri idi. Ceniş yaradıcılıq diapazonuna, zəngin təxəyyülə, incə zövqə malik bu sənətkarın bədii irsi səhnə mədəniyyətimizə gözəl hədiyyə idi.

Məlum olduğu kimi Zülfüqar Hacıbəyov 1911-ci ilin oktyabr ayında Naxçıvana gəlir və burada iki ilə yaxın bir müddətdə yaşayır. O, Naxçıvanda Ü.Hacıbəyovun "O olmasın, bu olsun" musiqili komediyasını 1912-ci ildə tamaşaya qoyur. Tamaşanın səhnə tərtibatı üçün lazım olan əşyalar evlərdən gətirilir. Tamaşaya bədii tərtibatı Bəhruz Kəngərli verir. Bu tamaşa ilə o, ilk dəfə teatr rəssamı kimi fəaliyyətə başlayır. Tamaşanın rejissoru M.A.Əliyev, dirijoru Z.Hacıbəyov idi. Tamaşada Azərbaycan aktyorları ilə yanaşı Naxçıvan şəhər məktəbinin müəllimlərindən Mirzə Ələkbər Süleymanov, Rza Təhmasib və başqaları iştirak edirlər. Tamaşa Hüseyn xanın binasında yerləşən məktəbin salonunda nümayiş etdirilir. Tamaşa çox böyük maraqla keçir və yerli əhalidə opera əsərlərinə maraq yaradılmasında ilk başlanğıc olur. Tamaşanın Naxçıvanda uğurla keçməsi haqqında "Baku" və "Kaspi" qəzetlərində də xəbər verilir. Tamaşaların iştirakçısı görkəmli aktyor M.A.Əliyev xatirələrində yazır: "Naxçıvanda yerli həvəskarlar bizə kömək edirdilər. Qadınlar üçün ilk dəfə gündüz tamaşası verdik. Bu iş məni çox sevindirdi. Çünki o zaman Azərbaycanın heç bir şəhərində qadınların kollektiv surətdə teatra gəlmələrini görməmişdim... Mən Naxçıvanda teatr həvəskarlarından Əliqulu Qəmküsarla tanış oldum. Onun evində, Culfada 15 günə kimi qonaq qaldım. O, bizim teatr işlərimizə böyük köməklik edir, həmişə bizimlə səhnədə qadın rollarında çıxış edirdi".

Z.Hacıbəyov Naxçıvanda yaşadığı müddətdə onun rəhbərliyi ilə Naxçıvan məktəblərində müsəlman qızları tərəfindən də tamaşalar hazırlanıb göstərilir. 1912-ci ildə Naxçıvan rus məktəbində müsəlman qızları tərəfindən qadınlara məxsus "Qırmızı araqçın" əsəri (Z.Hacıbəyovun ruscadan tərcüməsi ilə) məktəbli qızlar tərəfindən müsəlman qızları üçün mart ayının 2-də tamaşaya qoyulur. Zülfüqar Hacıbəyovun "Evliykən subay" operettası və Ə.Haqverdiyevin "Dağılan tifaq" faciəsi mart, Kərbəlayi Güzəməli" məzhəkəsi Böyükxan Naxçıvanskinin nəzarəti altında aprel ayında tamaşaçılara göstərilir.Həmin il Naxçıvan teatr həvəskarları N.Vəzirovun "Pəhləvanani-zəmanə" əsərini yoxsul şagirdlərin xeyrinə tamaşaya qoyurlar. Səhnə evlərdən gətirilmiş cecim, xalçalar, miz və səndəllər, lampa və şamdanlarla bəzədilir. Bu tamaşalara səhnə tərtibatını Bəhruz Kəngərli verir. Həsən Səfərli xatirələrində yazır: "Bu tamaşalara şəhərin müxtəlif millətlərinin ziyalılarından da çox gəlmişdi. Bu tamaşalardan toplanılan pulu əvvəlki tamaşalardan toplanılan pulla müqayisə etdikdə tamaşaçıların da artdığı nəzərə çarpır".

Ə.Haqverdiyevin "Dağılan tifaq" faciəsinin oynanılması haqqında "İqbal" qəzetinin 10 mart 1912-ci il tarixli nömrəsində məlumat verilir: "Mart ayının 7-də Hüseynxan Naxçıvanskinin damında səhnəpərəst Böyükxan Naxçıvanskinin təhti nəzarətində həvəskarlar tərəfindən "Dağılan tifaq" tamaşaya qoyulmuş, səhnənin bədii tərtibatını Bəhruz Kəngərli vermişdi. Nəcəf bəy rolunda Böyükxan cənabları, Səlim bəy-Yaqub paşa, Həmzə bəy-Aslan bəy, Sona xanım-Mirzə Cəlil Mirzəyev və başqaları çıxış etmişlər".

1913-cü ilin iyun ayının 19-da Naxçıvan teatrının səhnəsində Rəşid bəy Əfəndiyevin "Qonşu qonşu olsa, kor qız ərə gedər" komediyası Bəhruz Kəngərlinin bədii tərtibatında tamaşaya qoyulur. Bu tamaşa haqqında Əlirza Rasizadə (H.Cavidin qardaşı) "İqbal" qəzetində "Naxçıvan məişətindən" adlı məqaləsində yazır: "İyul ayının 19-da Xan Naxçıvanskinin (Böyükxan Naxçıvanski -Ə.Q.) nəzarəti altında Rəşid bəy Əfəndiyevin "Qonşu-qonşu olsa kor qız ərə gedər" komediyası oynanıldı. Teatrda tamaşaçı əlindən tərpənmək olmurdu. Rollarda: Xoca Kəsbər-Ələkbər Namazov, Qaçay bəy-Rzaqulu Təhmasibbəyov (R.Təhmasib - Ə.Q.), Mələk xala-Qurbanəli Abbasov, Çiçi xanım-Süleyman Süleymanov idilər. Tamaşaya H.Cavid və müəllimlərdən Cəmil Mirzəyev baxmış və çox bəyənmişdir. Əli Səbri Qasımov qonaqlara yer göstərib, biletlərə baxırdı...".

1917-ci ildə yenidən Naxçıvana gələn Zülfüqar Hacıbəyov burada bir ilə yaxın yaşayır. O, Naxçıvanda olduğu müddətdə Üzeyir Hacıbəyovun "Məşədi İbad", "Ər və arvad" və özünün "50 yaşında cavan" əsərlərini Bəhruz Kəngərlinin səhnə tərtibatında tamaşaya qoyur.

1917-ci ilin axırlarında Rəşid bəy Əfəndiyev Naxçıvanda qızlar məktəbinin müdiri olarkən, həmin məktəbin müəlliməsi Nazlı xanım Nəcəfovanın, Rza Təhmasibin və Bəhruz Kəngərlinin köməkliyi ilə məktəbli qızlardan ibarət dram dərnəyi təşkil edir. Bu dərnəyin yaradılması o zaman Naxçıvanda görünməmiş tarixi hadisə idi. Bütün aktyorlar və mütərəqqi fikirli ziyalılar dram dərnəyinə kömək edirdilər. Dram dərnəyində Ü.Hacıbəyovun "Arşın mal alan" musiqili komediyası Bəhruz Kəngərlinin tərtibatında tamaşaya hazırlanır. Məşqlər həm qızlar məktəbində, həm də Nazlı xanımın mənzilində gedirdi. 1917-ci il noyabr ayının 12-də yalnız qadınlar üçün Ü.Hacıbəyovun "Arşın mal alan" musiqili komediyası tamaşaya qoyulur. N.Nəcəfova və S.Sultanova qeyd etmişdilər ki, tamaşa zamanı zal tamaşaçı qadınlarla dolu idi. Tamaşada iştirak edən həvəskarlar öz rollarını yaxşı oynayırdılar. Rolları aşağıdakı qadınlar və qızlar - Sultan bəy-Süsən Sultanova, Cahan xala-Gövhər Kəngərli, Süleyman-Asya Məmmədəliyeva, Vəli-Xanım Vəzirova, Gülçöhrə-Dilbər Sultanova, Telli-Fatma Şeyxova ifa etmişdilər.

Həmin illərdə çar xəfiyyə idarəsi bütün Zaqafqaziyada, o cümlədən Naxçıvanda, xüsusilə müsəlman ziyalıları üzərində möhkəm nəzarət qoyur, xalq kütlələrini köləlikdə, zülmətdə saxlamağa cəhd edir. Bir çox hallarda isə sadəcə olaraq yerli məktəbi, teatrı, maarif müəssisələrini bağlayır. Bu sahədə göstərilən hər bir təşəbbüsü qadağan edirdi. Bir çox hallarda məktəb, teatr binası tikdirməyə cəhd göstərmişlərsə də, buna nail ola bilməmişlər. Həmin illərdə xəfiyyə idarəsinin amansız senzura və təqibləri, həbslər, sürgünlər "Naxçıvan müsəlman incəsənəti və dram cəmiyyəti"nin fəaliyyətini dayandırır. Lakin bu cür təqiblər Naxçıvanda çox güclü olan ziyalılar dəstəsini və xüsusilə teatr həvəskarlarını qorxuda bilmir. Şair Əliqulu Nəcəfov (Qəmküsar) 1917-ci ildə Naxçıvana Mirzə Cəlilin həm yaxın dostu, həm də yaxın nümayəndəsi kimi gəlir. Burada o, teatr həvəskarlarını ətrafına toplayaraq "El güzgüsü" adlı dram cəmiyyəti təşkil edir. Müharibə şəraitində irticaçı qüvvələrin müxtəlif partiyalar adından çıxış etdiyi bir dövrdə "El güzgüsü" dram cəmiyyəti siyasətdən kənarda qalmayıb, günün daha aktual və siyasi məsələlərini nümayiş etdirir. Xalq kütlələrinin xarici müdaxiləçilərə və daşnak partiyalarının siyasətinə qarşı mübarizəsi "El güzgüsü" dram cəmiyyətinin fəaliyyətinə istiqamət verirdi. Əliqulu Qəmküsar "El güzgüsü" dram cəmiyyətinin üzvləri ilə birlikdə 1917-ci ilin iyun ayında C.Məmmədquluzadənin "Ölülər" tragikomediyasını cəsarətlə tamaşaya qoyur. Bu tamaşanın ardınca M.F.Axundzadənin "Molla İbrahim Xəlil Kimyagər", Ə.Haqverdiyevin "Bəxtsiz cavan", N.Vəzirovun "Müsibəti-Fəxrəddin" əsərləri oynanılır. Bu tamaşaların səhnə tərtibatını peşəkar bir rəssam kimi Bəhruz Kəngərli verir. R.Təhmasibin və Ə.Qəmküsarın rejissorluğu, Bəhruz Kəngərlinin bədii tərtibatında "Ölülər" əsərinin Naxçıvanda tamaşaya qoyulması böyük bir əlamətdar hadisəyə çevrilir.

Tərtibat verdiyi əsərlərdə istedadlı realist rəssam B.Kəngərli məzhəkə tamaşalarının mahiyyətinə dərindən nüfuz edir, öz eskizlərində komik personajların zahiri görkəmini, mənəvi aləmini üzə çıxarır, səhnəyə lazım olan dekor və pərdələr hazırlayır, geyim eskizlərində dramaturqların niyyətlərini tam mənası ilə uyğun cizgilərlə şərh edirdi. Məhz buna görə də "Ölülər", "Hacı Qara", "Pəri Cadu" pyeslərinin səhnə tərtibatını çox ustalıqla vermişdi. B.Kəngərli "Ölülər" pyesinin səhnə tərtibatını verərkən demişdir: "Hadisə Naxçıvan şəraitində aparılır. Tamaşa real olsun deyə aktyorların geyimlərini (çuxa, arxalıq, ayaqqabı və s.) Naxçıvanda olduğu kimi yaratmaq istəyirəm. Təsvir edilən hadisələrin yerlərini, evləri, qəbiristanlığı Naxçıvanda olduğu kimi vermək niyyətindəyəm". B.Kəngərli təsvir etdiyi kimi də "Ölülər" pyesinin səhnə tərtibatını vermişdi. Əsər tamaşaya qoyularkən səhnədə həqiqətən köhnə Naxçıvan həyatı canlanmışdır. Görkəmli sənətkarın "Pəri cadu" əsərinə verdiyi tərtibat da çox maraqlı idi. Bəhruz bəy Kəngərli Naxçıvan səhnəsi üçün gözəl bir dağ mənzərəsi də çəkmişdir ki, bu şəkil son zamanlara kimi Naxçıvan teatrının səhnəsində istifadə edilirdi.

Əliqulu Qəmküsar, Rza Təhmasib və Bəhruz Kəngərli 1917-ci ildə Mir Mahmud Kazımovskinin "Molla Cəbi" pyesini də tamaşaya qoyurlar. Onlar M.Ə.Sabirin "Partapart" adlı şeirini, həmçinin bir neçə satirasını da əsərə əlavə edirlər.

Naxçıvanın tarixində 1917-20-ci illər ən ağır və dəhşətli məhrumiyyətlər dövrü olmasına, yəni ingilis müdaxiləçilərinin, daşnakların kəskin müqavimət və hücumlarına baxmayaraq artistlər böyük iradə və mətanət göstərərək teatrın şərəfini qorumuş, teatr tamaşalarının göstərilməsini davam etdirmişlər. 1918-ci ilin iyun ayının əvvəllərində erməni daşnaq quldur dəstəsi Andronikin rəhbərliyi ilə Naxçıvana hücum edir. Bu zaman türk ordusunun baş komandanı Kazım Qarabəkir Paşa Naxçıvana köməyə gəlir. O, burada mədəni-maarif işləri ilə də maraqlanır. Teatrın böyük təbliğat gücünə malik olduğunu nəzərə alaraq türk ordusunun tarixi qəhrəmanlığını əks etdirən Namiq Kamalın "Vətən, yaxud Silistrə" və "Zavallı cocuq" əsərlərinin tamaşaya qoyulmasını təklif edir. 1918-ci ilin sentyabrında hər iki əsər "İmdad" dram cəmiyyəti tərəfindən tamaşaya qoyulur. Tamaşanın hazırlanmasında teatrın rejissoru Rza Təhmasib və rəssamı Bəhruz Kəngərli iştirak edirlər.

Bu tamaşalar çar çinovniklərini bərk narahat etdiyindən, onlar "İmdad" dram cəmiyyətini bağlatmağa nail olur. Şəhər məktəbinin müəllimləri 1918-ci ildə "Ümid" adlı yeni bir dram cəmiyyətini təşkil edirlər. "Ümid" dram cəmiyyətinin fəaliyyəti çox qarma-qarışıq bir dövrə təsadüf etdiyindən cəmisi iki tamaşa göstərə bilir. Bu tamaşalar Üzeyir Hacıbəyovun "Arşın mal alan" operettası və Mirzə Fətəli Axundzadənin "Hacı Qara" komediyası idi. Hər iki tamaşanın rəssamı Bəhruz Kəngərli idi.

Görkəmli rəssamın Naxçıvan teatrında tamaşalara çəkilmiş pannolar, səhnə tərtibatı və geyim eskizləri əlimizə gəlib çatmadığından bu sahədəki fəaliyyəti uzun müddət tədqiqatdən kənarda qalmışdır. Lakin bir məsələni də nəzərə almaq lazımdır ki, görkəmli sənətkarın bir çox əsərləri ilə yanaşı, tamaşalara verdiyi tərtibatlar da əlimizə gəlib çatmamış, inqilabdan əvvəlki qəzet və jurnalların səhifələrində isə teatr tamaşaları haqqında geniş yazılar yox, ancaq xəbərlər verilirdi. Aktyorların oyunlarına gəlincə, sadəcə olaraq hansı rolu hansı aktyorun oynadığı göstərilirdi. Bu da o dövrün tamaşaları haqqında geniş rəy söyləməyə imkan vermir.

Respublikamız müstəqilliyə qovuşduqdan sonra Bəhruz Kəngərli bədii irsinə diqqət və qayğı daha da artmış, 2002-ci ilin yayında ümummilli lider Heydər Əliyevin iştirakı ilə Naxçıvanda Bəhruz Kəngərli muzeyinin təntənəli açılışı oldu. Ulu öndər həmin mərasimdə unudulmaz sənətkarın yaradıcılığını yüksək dəyərləndirmiş və demişdir: "Hesab edirəm ki, Azərbaycanda bizim sənətşünaslar, tədqiqatçılar Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılığını daha professional səviyyədə tədqiq etməli, əsərlər yazmalıdırlar. Həm Bəhruz Kəngərlini Azərbaycan xalqının görkəmli və yüksək mədəniyyətə malik olan nümayəndəsi, həm də böyük rəssam kimi təbliğ etsinlər". Bu müdrik fikrin işığında milli mədəniyyətimizdə xidmətləri olan belə bir cəfakeş insanın fəaliyyətini tədqiq etmək, gənc nəsillərə sevdirmək baxımından Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin "Görkəmli rəssam Bəhruz bəy Kəngərlinin 120 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında" 2012-ci il 12 yanvar tarixli sərəncamı Bəhruz Kəngərli yaradıcılığına göstərilən diqqət və qayğının davamı kimi olduqca böyük önəm daşıyır.

Ömrünü vətəninin, xalqının tərəqqisi yoluna sərf edənlər, maarif və mədəniyyətin inkişafında xidmətləri olanlar heç vaxt unudulmur, həmişə xoş hisslərlə xatırlanır və anılır. Bu mənada görkəmli rəssam Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılığı müasir gənclərimizə örnək ola bilər. Bizə bu fikri söyləməyə görkəmli rəssamdan qalan zəngin bədii irs haqq verir.

Əli QƏHRƏMANOV,

AMEA Naxçıvan Bölməsi

İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat

İnstitutunun Musiqi və

teatr şöbəsinin müdiri,

sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə

doktoru, dosent

Elm.- 2012.- 30 aprel.- S.11.