AZƏRBAYCAN
MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASININ İLLİK ÜMUMİ
YIĞINCAĞI KEÇİRİLMİŞDİR
Aprelin 25-də Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının (AMEA) Əsas binasının dairəvi
zalında AMEA-nın illik Ümumi Yığıncağı
keçirilmişdir.
Tədbirdə Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti Administrasiyasının rəhbəri,
akademik Ramiz Mehdiyev, AMEA-nın həqiqi və müxbir
üzvləri, ali məktəblərin rəhbərləri,
dövlət və ictimai təşkilatların, həmçinin
kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələri
iştirak edirdilər.
Prezident Administrasiyasının
rəhbəri, akademik Ramiz Mehdiyev və elmi ictimaiyyətin
nümayəndələri əvvəlcə AMEA-nın
ayrı-ayrı bölmə və institutlarının ötənilki
fəaliyyətini, yerinə yetirilən elmi tədqiqat işlərini
əks etdirən sərgi ilə tanış oldular.
AMEA-nın
müvafiq institutlarının, digər elmi tədqiqat müəssisələrinin
son bir ildə əldə etdiyi uğurları əks etdirən
sərgi iştirakçılar tərəfindən yüksək
qiymətləndirildi.
Sonra
Ümumi Yığıncaq öz işinə başladı. Əvvəlcə
AMEA-nın prezidenti akademik Mahmud Kərimov giriş sözü
ilə çıxış etdi.
Azərbaycan Milli
Elmlər Akademiyasının
prezidenti
akademik
M.Kərimovun AMEA-nın illik Ümumi
Yığıncağında giriş sözü
Hörmətli
Akademiya üzvləri!
Hörmətli
qonaqlar,
xanımlar
və cənablar!
Bu gün biz Azərbaycan Milli
Elmlər Akademiyasının 2011-ci ildəki fəaliyyəti və
respublikanın digər elm və təhsil müəssisələrində
yerinə yetirilmiş elmi-tədqiqat işlərinin əsas nəticələri
haqqında hesabatı müzakirə etmək üçün
bu salona toplaşmışıq.
Akademiyanın Rəyasət Heyəti
tərəfindən təsdiq edilmiş siyahı tərkibi 50
həqiqi (akademik) və 99 müxbir üzvdən ibarətdir.
İclasda 47 akademik və 94 müxbir üzv iştirak edir ki,
bu da ümumi sayın üçdə ikisini təşkil
edir.
Beləliklə, iclas öz işinə başlamağa səlahiyyətlidir.
AMEA-nın
ötən il aprelin 26-da keçirilmiş illik Ümumi
Yığıncağından sonra Akademiyanın yeddi
üzvü dünyasını dəyişmişdir. Bunlar
akademiklər Bəkir Nəbiyev, Midhət Abasov, Akademiyanın
müxbir üzvləri İnqilab Kərimov, Həmid Mustafayev,
Kərim Ramazanov, Azad Nəbiyev və Anar Əlizadədir.
(Akademiyanın vəfat etmiş üzvlərinin xatirəsi bir
dəqiqəlik sükutla yad edildi - red.).
İllik
yığıncağın gündəliyində iki məsələ
vardır: Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının 2011-ci ildəki fəaliyyəti və
respublikanın digər elm və təhsil müəssisələrində
yerinə yetirilmiş elmi tədqiqat işlərinin əsas nəticələri
haqqında hesabat və struktur dəyişikliklərinin edilməsi.
(Gündəlik
səsə qoyuldu və qəbul olundu, reqlament müəyyənləşdirildi
- red.).
Azərbaycan Respublikasında ali
elmi-təşkilati qurum olan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının
illik Ümumi Yığıncağı yalnız elmi-mədəni sferada deyil, bütövlükdə ölkəmizin
sosial-ictimai həyatında əlamətdar bir hadisədir.
Çünki respublika alimlərinin hesabat ilində əldə
etdikləri elmi uğurlar, mühüm elmi nəticələr, tətbiqini tapmış miqyaslı
elmi proqram və layihələr Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən
müəyyən edilən və sürətlə həyata
keçirilməkdə olan ölkənin dinamik sosial-iqtisadi və
mədəni-mənəvi inkişafının məntiqi nəticəsi
və təzahürüdür.
2011-ci
ilin ən əlamətdar hadisəsi, heç şübhəsiz
ki, Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin
bərpasının iyirminci ildönümünün dövlət
səviyyəsində qeyd edilməsi olmuşdur. Azərbaycan
alimləri də bu yubiley tədbirlərinin təşkilində,
bir sıra fundamental nəşrlərin hazırlanmasında,
müstəqilliklə bağlı dəyərlərin elmi-fəlsəfi
baxımdan tədqiqində və təbliğində
yaxından iştirak etmişdilər.
Əvvəlki illərdə
olduğu kimi ötən ildə də Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev elm sahəsinə,
alimlərə göstərdiyi diqqət və
qayğını daha da artırmış, Azərbaycanda elmin
inkişafı, elmi-texniki potensialın qorunub
saxlanılması, elm və təhsil sahəsində yüksəkixtisaslı
kadrların hazırlanması, cəmiyyətdə
elmi işçilərin nüfuzunun artırılması sahəsində
bir sıra mühüm qərarlar
qəbul etmişdir.
Bütün bu qərar və sərəncamlar
Azərbaycan elminin inkişafında xüsusi xidməti olan
alimlərin zəhmətinə dövlət
başçısı tərəfindən verilmiş yüksək
qiymətin, respublikamız üçün prioritet hesab olunan
elm sahələrinin inkişafının stimullaşdırılmasının,
gənc alimlərə və tələbələrə
böyük qayğının təzahürüdür.
Ötən il Azərbaycanın
elmi ictimaiyyəti üçün ən mühüm əlamətdar
hadisə Prezident İlham Əliyevin 26 aprel 2011-ci il tarixində
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının illik Ümumi
Yığıncağında iştirak etməsi olmuşdur.
Ölkə Prezidenti Akademiyanın illik Ümumi
Yığıncağında geniş və dərin məzmunlu
nitq
söyləyərək Akademiyada Azərbaycan elitasının
cəmləşdiyini qeyd etmiş, elmin inkişafının
respublikanın tərəqqisində mühüm rol
oynadığını vurğulamışdır. Yığıncaqda cənab Prezident Akademiyanın
problemləri ilə də yaxından tanış olmuş,
görüşün nəticəsi olaraq dövlət
başçısının müvafiq sərəncamlarına
əsasən Akademiyanın tabeliyində olan, dövlət
büdcəsindən maliyyələşdirilən elm və
elmi-tədqiqat müəssisələrində
çalışan işçilərin əməkhaqları,
Akademiyanın həqiqi və müxbir üzvlərinin
aylıq rütbə maaşları artırılmış,
AMEA-nın maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə
dair əməli addımlar atılmışdır.
Ölkə
başçısının Azərbaycan elminə belə
diqqətcil və qayğıkeş münasibəti "Azərbaycan
Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı
üzrə Milli Strategiya" və bu Strategiyanın həyata
keçirilməsi ilə bağlı Dövlət
Proqramının uğurla həyata keçirilməsində
mühüm rol oynamışdır.
Dövlət
başçısının 17 yanvar 2011-ci il tarixli fərmanı
ilə AMEA-nın strukturunda Aqrar Elmlər Bölməsi
yaradılması haqqında Akademiya Ümumi
Yığıncağının qərarı təsdiq
edilmiş, bundan sonra bölmənin yaradılması ilə
bağlı digər təşkilati işlər sürətlə
həyata
keçirilmişdir. Artıq Aqrar Elmlər Bölməsi
Akademiyanın tərkibində müstəqil struktur vahidi
olaraq fəaliyyət göstərməkdə,
respublikamızda aqrar sahədə elmi tədqiqatların daha
da gücləndirilməsinə xidmət etməkdədir.
Sürətlə dəyişən
və inkişaf edən zamanın tələbindən irəli
gələrək AMEA-nın elmi fəaliyyətinin, idarəetmə
sisteminin, maliyyələşdirilməsinin təkmilləşdirilməsi,
prioritet elmi istiqamətlərin müəyyənləşdirilməsi
və stimullaşdırılması istiqamətindəki
islahatlar AMEA-nın daim diqqət mərkəzindədir.
"Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə
elmin inkişafı üzrə Milli Strategiya" və bu
Strategiyanın həyata keçirilməsi ilə bağlı
Dövlət Proqramı əsasında həyata keçirilməkdə
olan bu istiqamətdəki işlər ötən il də
uğurla davam etdirilmişdir. Bu baxımdan
xüsusi qeyd etmək istərdim ki, elmi-texniki inkişafın
son dərəcə mürəkkəb inkişaf səviyyəsinə
qədəm qoyduğu müasir dövrümüzdə tədqiqatların
avtomatlaşdırılmasını,
optimallaşdırılmasını, elmi nəticələrin
etibarlılığını, dəqiqliyini təmin edən
yeni sinif texniki avadanlıqların alınması istiqamətində
nəzərəçarpacaq irəliləyiş əldə
edilmişdir.
Ötən
ilin əlamətdar hadisələrindən biri də oktyabr
ayında Bakıda "XXI əsr: ümidlər və
çağırışlar" devizi ilə Beynəlxalq
Humanitar Forumun keçirilməsi olmuşdur. Forumun
işində 20-dən çox ölkənin siyasi, elmi və
mədəni elitasının görkəmli təmsilçiləri,
tanınmış dövlət xadimləri, elmin müxtəlif
sahələri üzrə Nobel mükafatı laureatları,
nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri,
ictimai xadimlər iştirak etmişlər. Forum çərçivəsində
yeddi istiqamət üzrə dəyirmi masalar
keçirilmiş, qloballaşma dövrünün humanitar
problemlərinə dair Forum iştirakçılarının
Bakı Bəyannaməsi qəbul edilmişdir. Forumun təşkilində
və həyata keçirilməsində Akademiyanın alimləri
yaxından iştirak etmişlər.
2011-ci ilin mühüm hadisələrindən
biri də bir neçə illik fasilədən sonra yeni
normativ-hüquqi baza əsasında respublikamızın elmi-tədqiqat
və ali təhsil müəssisələrinin
doktorantura pilləsinə qəbulun uğurla həyata
keçirilməsi olmuşdur.
AMEA-nın çoxsaylı alimləri
hər il olduğu kimi ötən il də respublikanın
sosial-iqtisadi inkişafı baxımından strateji əhəmiyyət
daşıyan dövlət
proqramlarının, qanun layihələrinin, strategiya və
konsepsiyaların
hazırlanmasında yaxından iştirak etmişdir. Bunların içərisində Genetik Ehtiyatlar
İnstitutunun hazırladığı "Mədəni bitkilərin
genetik ehtiyatlarının mühafizəsi və səmərəli
istifadəsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının
Qanunu, həmçinin Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin "Azərbaycan Respublikasının
Milli Təhlükəsizlik Konsepsiyasının təsdiq edilməsi
haqqında" sərəncamının tələblərinə
uyğun olaraq hazırlanmış "Azərbaycan
Respublikası Milli Təhlükəsizlik siyasətinin təminatında
elmin iştirakına dair Konsepsiya"nı xüsusi olaraq qeyd
etmək istərdik.
Hesabat ilində Akademiyanın və
respublikanın digər elmi-tədqiqat müəssisələrinin
beynəlxalq elmi əlaqələri xeyli genişlənmiş,
beynəlxalq əlaqələrin gücləndirilməsi sahəsində
əvvəlki illərdə qarşıya qoyulan məqsədlərə
nail olunmuş, bir sıra xarici ölkələrin elmi müəssisələri
ilə elmi əməkdaşlıq haqqında yeni ikitərəfli
müqavilələr imzalanmışdır.
Respublikanın alimləri xaricdə
keçirilmiş çoxsaylı beynəlxalq elmi konfrans və
simpoziumların iştirakçıları olmuş, həmçinin
Bakıda xarici alimlərin iştirakı ilə bir sıra
mühüm elmi konfrans və simpoziumlar keçirilmiş,
xarici ölkələrin alimləri, mədəniyyət və
siyasi xadimləri, beynəlxalq təşkilatların
nümayəndələri Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının qonaqları olmuş və Akademiyanın Rəyasət
Heyətində çoxsaylı görüşlər
keçirilmişdir.
Hər il olduğu kimi, 2011-ci
ildə də AMEA-nın elmi bölmələrində və
respublikanın digər elmi müəssisələrində
Fizika-riyaziyyat və texnika, Kimya, Yer, Biologiya, Aqrar, İctimai və
Humanitar elmlər sahəsində
mövcud elmi istiqamət və problemlər üzrə
geniş elmi tədqiqat işləri aparılmış,
mühüm
elmi nəticələr əldə edilmişdir. AMEA-nın
akademik-katibinin hesabat məruzəsində bu nəticələr
haqqında geniş məlumat veriləcəkdir.
Diqqətinizə
görə təşəkkür edirəm!
***
Sonra Azərbaycan MEA-nın
akademik-katibi akademik Vaqif Fərzəliyev AMEA-nın 2011-ci ildəki
fəaliyyəti və respublikanın digər elm və təhsil
müəssisələrində yerinə yetirilmiş elmi-tədqiqat
işlərinin əsas nəticələri haqqında hesabat məruzəsi
ilə çıxış etdi.
Akademik
Vaqif Fərzəliyevin AMEA-nın illik Ümumi
Yığıncağında məruzəsi
Hörmətli
Akademiya üzvləri!
Hörmətli
qonaqlar,
xanımlar
və cənablar!
2011-ci
il respublikamızın sosial-iqtisadi və mədəni-ictimai həyatında,
demokratik və hüquqi dövlət quruculuğunda, ümumən
milli cəmiyyətimizin sosial tərəqqisində əldə
edilmiş bir sıra nailiyyətlərlə əlamətdar
olmuşdur. Bu nailiyyətlər hər bir Azərbaycan vətəndaşı
kimi xalqımızın intellektual elitasını təmsil edən
alim və ziyalılarda da milli qürur, fəxarət və
sevinc hissləri doğurur. Milli cəmiyyətimizdə
sosial-iqtisadi və mədəni-mənəvi inkişafa
müvafiq olaraq strateji əhəmiyyətli prioritet fəaliyyət
sahələrindən olan elm də inkişaf etməkdə,
xalqımızın tərəqqisinə getdikcə daha səmərəli
şəkildə öz töhfələrini verməkdədir.
Bu uğurlar bütün digər amillərlə yanaşı
həm də onunla şərtlənir ki, elmin inkişafı
ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin
həmişə diqqət mərkəzindədir.
Respublika
Prezidentinin hesabatını verdiyimiz 2011-ci ilin aprel ayında
AMEA-nın fəaliyyətinə verdiyi qiymət bunu bir daha
sübut edir.
2011-ci ildə Azərbaycan Milli
Elmlər Akademiyası öz fəaliyyətini "Azərbaycan
Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı
üzrə Milli Strategiya" və "Azərbaycan
Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı
üzrə Milli Strategiyasının həyata keçirilməsi
ilə bağlı Dövlət Proqramı"nın yerinə
yetirilməsi istiqamətinə yönəltmişdir.
Hesabat
ilində Akademiyanın elmi müəssisələrində 157
problemin 485 mövzusu üzrə 1427 elmi-tədqiqat işi
aparılmış və 160-a yaxın əsas elmi nəticə
alınmışdır. Həmçinin müxtəlif
nazirliklər və dövlət
şirkətləri nəzdində fəaliyyət
göstərən elmi mərkəzlər tərəfindən
aparılan tədqiqatlar da koordinasiya olunmuşdur.
Qeyd
etmək istərdim ki, respublikanın bütün nazirlik və
dövlət şirkətləri 2011-ci ildə yerinə
yetirdikləri elmi-tədqiqat işlərinin hesabatını
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına təqdim etmişlər.
Təbii ki, 40 dəqiqəlik məruzə çərçivəsində
əldə edilən bütün elmi nailiyyətləri
işıqlandırmaq mümkün deyil. Digər tərəfdən
isə sizə təqdim olunan hesabatda onlar təfərrüatı
ilə öz əksini tapmışdır. Ona görə də
icazə verin məruzədə elmi istiqamətlər üzrə
qısa olaraq məlumat verim.
Hesabat
ilində Fizika-Riyaziyyat və
Texnika Elmləri Bölməsi (FRTEB) elmi-tədqiqat
institutlarında riyaziyyat və mexanika, kibernetika və
informasiya texnologiyaları, fizika və astrofizika, energetika və
radiasiya problemləri elm sahələrinin prioritet istiqamətləri
üzrə 26 problem üzrə 45 əsas nəticə
alınmışdır. Fizika-riyaziyyat və
texnika elmləri sahəsində digər elm və təhsil
müəssisələrində alınmış əsas nəticələrə
gəldikdə Milli Aviasiya Akademiyasında 7, Bakı Dövlət
Universitetində 6, Azərbaycan Dövlət Neft
Akademiyasında 2 və Sumqayıt Dövlət Universitetində
1 əsas nəticə alınmışdır.
Hesabat ilində FRTEB-in müəssisələrində
beynəlxalq əlaqələri ənənəvi olaraq
kollektiv layihələrdə iştirak, ikitərəfli birgə
əməkdaşlıq və mübadilə layihələri,
birgə nəzəri və təcrübi tədqiqatların
aparılması, yeni cihaz, avadanlıq və texnologiyaların
mənimsənilməsi və tətbiqi,
konfransların təşkili, kadr hazırlığı və
s. əhatə etmişdir. Bu sahədə çoxsaylı
qarşılıqlı qısa və uzunmüddətli ezamiyyə
və qrant səfərləri olmuşdur. Bir sıra xarici
ölkə elmi-tədqiqat müəssisələrinin məsul
rəhbərləri bölmənin institutlarına səfər
etmiş, mövcud potensialla tanış olmuş, birgə əməkdaşlıq
layihələrini müzakirə etmişlər.
Respublika
Elmi Tədqiqatların Təşkili və Əlaqələndirilməsi
Şurasının nəzdində bölmənin elmi istiqamətləri
üzrə 6 problem şurası fəaliyyət göstərir.
2011-ci
ildə 39 elmi-tədqiqat işinin nəticəsinin xalq təsərrüfatına
tətbiqi bölmə elmi müəssisələri tərəfindən
icra edilmişdir ki, bunlardan 29-u artıq tətbiq olunmuşdur.
Bölmə
7 Dövlət Proqramının yerinə yetirilməsində
iştirak edir.
Hesabat ilində Kimya Elmləri Bölməsinin (KEB) elmi müəssisələri
və respublikanın digər müəssisələri neft
kimyası və neft emalı, üzvi kimya, fiziki kimya, yüksək
molekullu birləşmələr kimyası, analitik kimya,
qeyri-üzvi kimya və kimya texnologiyasının prioritet
istiqamətləri üzrə 27 əsas nəticə əldə
etmişlər.
Respublika
Elmi Tədqiqatların Təşkili və Əlaqələndirilməsi
Şurasının nəzdində bölmənin elmi istiqamətləri
üzrə 5 problem şurası fəaliyyət göstərir.
Bölmənin
elmi müəssisələri tərəfindən 4 iş tətbiq
olunmuş, 8 iş isə hesabat ili ücün nəzərdə
tutulmuş plan həcmində yerinə yetirilmişdir.
Bölmənin
institutlarında 4 Dövlət Proqramı üzrə elmi-tədqiqat
işləri yerinə yetirilmişdir.
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin
tapşırığı ilə yaradılacaq yeni Neft-Qaz
Emalı və Neft-Kimya Kompleksinin təklif olunan layihəsini
bölmənin alimləri Neft-Kimyası və Neft Emalı
üzrə Problem Şurasında və daha sonra Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyətinin
iclasında müzakirə etmişlər. Problem
Şurası və AMEA-nın Rəyasət Heyəti kompleksin
təklif olunan strukturunun əsas kimi qəbul olunmasını
məqsədəuyğun hesab etmişlər. Qeyd etmək lazımdır
ki, kompleksin strukturu hazırlanarkən bölmə alimlərinin təklifləri nəzərə
alınmışdır.
Hesabat
ilində Yer Elmləri Bölməsinin
(YEB) institutları tərəfindən 6 problem üzrə 15 əsas
elmi nəticə alınmışdır. Respublikanın digər
müəssisələri isə 7 əsas elmi nəticə əldə
etmişlər.
Bölmə
4 Dövlət Proqramı üzrə elmi-tədqiqat işləri
aparmışdır.
Geologiya
İnstitutu 10 ildən artıqdır ki, yüksək elmi
texnologiyalar sahəsində dünyada lider olan ABŞ-ın
Massaçusets Texnoloji İnstitutu ilə birgə kosmik geodeziya vasitələri
ilə Qafqaz, Yaxın və Orta Şərq, Orta Asiya sahələrində
işlər aparır. Bundan başqa, digər ölkələrin
elmi mərkəzləri ilə də beynəlxalq layihələrin
yerinə yetirilməsində iştirak edir.
Geologiya
İnstitutunda "Azərbaycan Respublikası və ətraf ərazilərin
geodinamik əsaslı tektonik xəritəsi"nin rəqəmsal
variantı, "AR Milli Atlası" üçün "Azərbaycan
ərazisinin geoloji xəritəsi", geoloji və tektonik xəritələr
işlənib hazırlanmışdır.
Geologiya İnstitutunun prioritet
neft istiqaməti üzrə elmi-tədqiqat fəaliyyətinin
böyük bir hissəsi "2007-2014-cü illər ərzində
Cənubi Xəzər Çökəkliyinin Azərbaycan hissəsinin
karbohidrogen potensialının və geodinamikasının
öyrənilməsi Proqramı"nın icrası ilə
bağlı olmuşdur.
2011-ci ildə Azərbaycan-Almaniya
beynəlxalq elmi-texniki əməkdaşlıq çərçivəsində, Geologiya İnstitutunun və
Almaniyanın Geoloji Elmlər və Təbii Sərvətlər
Nazirliyi ilə birgə Daşgil və Pirəküşkül
palçıq vulkanlarında qazların atmosferə
ifrazının monitorinqi keçirilmişdir.
2011-ci
ildə Coğrafiya İnstitutunun alimləri öz elmi fəaliyyətlərini
2 problem üzrə aparmışlar:
-
Azərbaycanda təbiət qanunauyğunluqları; təbii
ehtiyatların və onların ekocoğrafi xüsusiyyətlərinin
tədqiqi; istehsalın sosial infrastrukturun və əhalinin ərazi
təşkilinin iqtisadi-coğrafi problemləri;
-
Xəzər dənizinin səviyyə dəyişkənliyini
törədən amillərin və ekoloji şəraitinin tədqiqi.
Hesabat ilində Coğrafiya
İnstitutunun ailmləri "Dağ çaylarının
axımı, su ehtiyatları və insanın təsərrüfat
fəaliyyəti" mövzusu üzrə Böyük
Qafqazın şimal-şərq yamacı çaylarının
su ehtiyatlarına, onların axım rejiminə antropogen amillərin
təsiri öyrənilmiş və nəticədə ilk dəfə olaraq bu ərazinin çay hövzələrinin
antropogen yüklənməyə görə ekoloji vəziyyətinin
qiymətləndirilməsi xəritəsi Xəzər dənizi
Azərbaycan sahil zonasının GİS mühitində
landşaft, inzibati bölgü, əhalinin
sıxlığı, urbanlaşma, əhalinin doğum və
ölüm, həmçinin birləşmiş səhralaşma
xəritələrini tərtib etmişlər.
Hesabat
ilində Yer Elmləri Bölməsi bir sıra beynəlxalq və
respublika miqyaslı konfrans və seminar kecirmişdir. Bölmənin
alimləri 7 qrant üzrə elmi-tədqiqat işləri yerinə
yetirmiş, 10 kitab, monoqrafiya, toplu və atlas çap
etdirmiş, 237 məqalə (122-si xarıcdə) dərc
etmişlər.
2011-ci
ildə Biologiya Elmləri
Bölməsinin (BEB) elmi fəaliyyəti biologiya, tibb və
kənd təsərrüfatı sahəsində fundamental və
tətbiqi problemlərin həllinə yönəldilmişdir.
Bölmənin
elmi müəssisələrində elmi-tədqiqat işləri
iki istiqamət üzrə davam etdirilmişdir:
-
Azərbaycanda flora, fauna, torpaq örtüyü və
mikroorqanizmlərin biomüxtəlifliyinin öyrənilməsi,
genofondun qorunması və səmərəli istifadəsi;
-canlıların
həyat fəaliyyətinin molekulyar-genetik və fiziki-kimyəvi
əsasları.
Qeyd
olunan istiqamətlər 13 problemi əhatə edir və bu
problemlər üzrə 24 əsas elmi nəticə
alınmışdır.
Bundan
əlavə, Səhiyyə Nazirliyinin elmi-tədqiqat
institutlarında -12, Kənd Təsərrüfatı
Nazirliyinin institutlarında isə 12 mühüm nəticə əldə
edilmişdir.
Biologiya
Elmləri Bölməsinin elmi təşkilatları hesabat
ilində 7 Dövlət Proqramının yerinə yetirilməsində
iştirak etmişlər.
2011-ci
ildə Bölmə institutlarının 200-dən artıq
alimi 55 qrant layihəsində iştirak etmişdir. Belə ki,
cari ildə bölmənin tarixində ilk dəfə olaraq 37
qrant layihəsi maliyyələşdirilmişdir (2.607.165).
Bundan başqa, Biologiya Elmləri
Bölməsinin institutları və Azərbaycan Tibb
Universiteti tərəfindən hazırlanmış birgə
qrant layihəsi üzrə Elmin İnkişafı Fondu tərəfindən
725.000 manatlıq müasir Transmission Elektron Mikroskopu və ona
köməkçi cihaz, avadanlıq və materiallar
alınmışdır.
Hesabat
ilində bölmə təşkilatları bir sıra beynəlxalq
və respublika elmi, tədris mərkəzləri ilə elmi əməkdaşlıq
əlaqələrini davam etdirmişlər.
Bölmədə
bir sıra sahələr üzrə yüksəkixtisaslı
kadr hazırlığı işləri uğurla davam edir.
Hazırda 3 nəfər botanik Almaniya, İspaniya və Fransada
doktoranturanın II pilləsi üzrə təhsil alır. Bundan əlavə, 7 nəfər gənc botanik
müxtəlif xarici ölkələrin tanınmış
alimlərinin elmi rəhbərliyi və ya məsləhətçiliyi
ilə dissertasiya işlərini yerinə yetirmək və
ixtisaslarını artırmaq məqsədilə mütəmadi
olaraq həmin ölkələrə elmi ezamiyyətə göndərilmişdir.
Hesabat
ilində YUNESKO-nun Bioetika, Elm və Texnologiyaların
Etikası üzrə Azərbaycan Milli Komitəsinin Ümumi
Yığıncağı keçirilmişdir. Tədbirdə
Milli Komitənin tərkibində bəzi dəyişikliklər
edilərək akademik Cəlal Əliyev sədr olmaqla yeni tərkib
təsdiq edilmişdir.
Hesabat
ilində Humanitar və
İctimai Elmlər Bölməsində (HİEB) 63 problem
üzrə elmi tədqiqat işləri yerinə
yetirilmişdir.
Tarixçi alimlər Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli,
bölgənin tarixi ilə bağlı daha geniş tədqiqatların
aparılması çağırışını rəhbər
tutaraq son illərdə Ermənistanın Azərbaycana
iddialarının əsassız olduğunu təkzibedilməz
tarixi sənədlər əsasında sübut edən "Azərbaycan
xalçaları" Qarabağ qrupu və "Azərbaycan
xalçaları" İrəvan qrupu kimi fundamental əsərləri
7 dildə nəşr etmişlər.
"Heydər Əliyev
ideyalarının zəfər yürüşü"
adlı monoqrafiya, ikicildlik "Heydər Əliyev"
fundamental tədqiqat əsəri, "Azərbaycan tarixi: erkən
intibah dövrü (XI əsrin II yarısı-XIII əsrin əvvəlləri)"
əsəri və "Şimal-Qərbi Azərbaycan
tarixi" (434 s.) adlı fundamental əsər də
tarixçi alimlərimizin uğuru kimi qiymətləndirilə
bilər.
Azərbaycan arxeologiya elminə,
abidələrimizin tədqiqinə göstərilən ən
böyük diqqət və qayğının təzahürü
olaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin
göstərişi əsasında arxeoloji ekspedisiyaların
yüksək səviyyədə maliyyələşdirilməsi
işi bu il də davam etmişdir. 40-a yaxın arxeoloji
ekspedisiya Azərbaycanın bütün bölgələrində
qazıntı tədqiqat işləri aparmış, dəyərli
etnoqrafik məlumatlar toplanılmış, etnoqrafik səfərlərin
sayı artmış və həcmi
böyümüşdür.
Milli
Azərbaycan Tarixi Muzeyinin gördüyü işlər tarix və
arxeologiya sahəsinə aid elmi silsilənin məntiqi
davamıdır. Muzey əməkdaşları Azərbaycanın
qədim, orta əsrlər, yeni və Xalq Cümhuriyyəti
dövrlərini, Hacı Zeynalabdin Tağıyevin həyat və
fəaliyyətini əks etdirən ekspozisiyanın, həmçinin
müxtəlif mövzularda sərgilərin qurulması, təkmilləşdirilməsi
və yeniləşdirilməsi sahəsində bir sıra
faydalı işlər görmüşlər.
"H.Z.Tağıyevin
qız məktəbinin tarixindən"
adlı son dərəcə faydalı kitab nəşr
edilmişdir.
"Azərbaycan
milli iqtisadiyyatının sosial-iqtisadi problemlərinin tədqiqi.
Makroiqtisadi və regional inkişaf problemləri" istiqaməti
üzrə iqtisadçı alimlər tərəfindən Azərbaycan
Respublikasında rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyatın
formalaşması və inkişafının elmi-nəzəri,
elmi-metodoloji və konseptual əsasları işlənilmişdir.
Həmçinin qeyri-neft sənaye sahələrinin
rəqabət qabiliyyətli inkişafına nail olmanın
elmi-nəzəri əsasları öyrənilmiş, əhalinin
səmərəli məşğulluğunun və
rifahının yaxşılaşdırılmasının
sosial-iqtisadi və demoqrafik xüsusiyyətləri və s.
araşdırılmışdır.
Fəlsəfə elmi sahəsində
dünya və Azərbaycan fəlsəfə, ictimai fikir və
mədəniyyət tarixinin orta əsrlərdən
başlamış müasir dövrədək həllini
tapmamış problemləri ilə bağlı tədqiqat
işləri aparılmış, dünya fəlsəfə
tarixinin tədqiqi və nəzəri
problemləri, bir sıra Qərb mütəfəkkirlərinin
fəlsəfi konsepsiyaları öyrənilmiş, elmi
idrakın inkişaf xüsusiyyətləri, fənlərarası
metodologiyanın müxtəlif aspektlərdə nəzəri
və tətbiqi imkanları təhlil edilmiş, Azərbaycanda
vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında əxlaqi,
milli-mədəni, dini dəyərlərin yeri və rolu,
müasir dövrün sosioloji və sosial-psixoloji problemləri
tədqiq edilmişdir.
Sosiologiya və hüquq sahəsində
Azərbaycanda hüquqi dövlət və vətəndaş
cəmiyyəti quruculuğunda dövlət idarəetməsi və
dövlət qulluğu problemləri təhlil edilmiş, vətəndaşların
sosial təminata olan konstitusion hüquqlarının
reallaşdırılmasında dövlətin rolu öyrənilmiş, icra hakimiyyəti
orqanlarının fəaliyyətində mübahisələrin
yaranma səbəbləri tədqiq edilmiş və onların
həlli yolları göstərilmiş, mülki prosessual
hüququn prinsipləri araşdırılmış və
onun müxtəlif əsaslara görə təsnifləndirməyin
mümkünlüyü irəli
sürülmüşdür.
İnsan hüquqları sahəsində
alimlərimiz Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası, BMT-nin
İnsan Hüquqlarına dair Ümumi Bəyannaməsi,
İnsan Hüquqları üzrə Avropa Konvensiyası, insan
hüquqlarına dair digər beynəlxalq sənədlərdə
təsbit olunmuş siyasi, mülki, iqtisadi, sosial və mədəni
hüquqları öyrənmiş, Azərbaycan cəmiyyətində
demokratik proseslərin inkişaf kontekstində insan
hüquqları və əsas azadlıqlar problemlərinin
öyrənilməsi üzrə öz təkliflərini
hazırlamışlar.
Şərqşünas alimlər
"Şərq ölkələrinin tarixi, Şərqin
yazılı abidələrinin tədqiqi, Yaxın və Orta
Şərq ölkələrində fəlsəfə, Şərq-Qərb
sivilizasiyalararası münasibətləri və Azərbaycan-Şərq-Qərb
dialoqunun geopolitik və kulturoloji aspektləri istiqamətləri
üzrə tədqiqatlar aparılmışdır.
Qeyd
olunan istiqamətlərdə aparılan elmi-tədqiqat işlərinin
nəticələri bir sıra monoqrafiyalarda, kitablarda və məqalələrdə
öz əksini tapmışdır.
Hesabat
ilində humanitar elmlər sahəsində elmi-tədqiqat
işləri aşağıdakı istiqamətlər üzrə
aparılmışdır:
-"Azərbaycan
ədəbiyyatının qaynaqları, təşəkkül
tarixi və inkişaf qanunauyğunluqları";
-"Dünya
ədəbiyyatının inkişaf
qanunauyğunluqları";
-"Azərbaycan
ədəbi və elmi-ictimai fikrinin bizə gəlib
çatmış maddi nümunələrinin toplanması,
sistemə salınması, kataloqlaşdırılması,
qorunması, tədqiqi, nəşrə hazırlanması və
təbliği";
-
"Azərbaycan xalq yaradıcılığının
qaynaqları, təşəkkülü, tarixi və
inkişaf qanunauyğunluqları";
-
"Azərbaycan ədəbiyyatına və mədəniyyətinə
aid materialların toplanması, tədqiqi, elmi fondlarda
qorunması, ekspozisiyada və sərgilərdə
nümayiş etdirilməsi".
Ədəbiyyatşünas alimlər
Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatının tarixi və
nəzəri məsələlərini, şifahi və
yazılı ədəbiyyatın qarşılıqlı
münasibətlərini araşdırmış, Azərbaycanda
ədəbi-tarixi prosesə nəzər salmış, milli
müstəqillik dövrünün başlanğıcında
Azərbaycan ədəbiyyatını dərindən tədqiq
etməyə müvəffəq olmuşlar.
Mənbəşünas alimlər
tərəfindən mətnşünaslıq, elmi-tənqidi mətnlərin
tərtibi, ilkin mənbələrin tədqiqi və nəşri,
tarixi mənbələrin tədqiqi və nəşri problemləri
araşdırılmış, Şərq əlyazmalarının
elmi təsviri və kataloqlaşdırılması, Azərbaycan və digər İslam Şərqi xalqlarının
tarixi, elm və mədəniyyət tarixinə aid əlyazmaların,
arxeoqrafik sənədlərin, arxiv materiallarının və
daşbasma kitabların, eləcə də Azərbaycanda
İslam problemlərinə aid əlyazmaların öyrənilməsi
sahəsində Əlyazmalar İnstitutunda geniş tədqiqatlar
aparılmış, bunların nəşri sahəsində
əməli işlər görülmüşdür.
Folklorşünaslıq sahəsində
Azərbaycan mifologiyasının tədqiqi, Azərbaycan
folklorunun tarixi və nəzəri məsələləri,
aşıq yaradıcılığı, "Kitabi-Dədə
Qorqud" dastanlarının tədqiqi, folklor mətnlərinin
toplanması, tərtibi və nəşri sahəsində bir
sıra tədqiqatlar yerinə yetirilmişdir.
Azərbaycan ədəbiyyatı
tarixinin ilk baxışda gözəgörünməz tərəflərdən,
hərtərəfli öyrənilib təbliğ olunması,
milli ədəbiyyat nümunələrinin toplanıb
mühafizə edilməsi sahəsində fəaliyyət
göstərən Milli Azərbaycan
Ədəbiyyatı Muzeyinin əməkdaşları hesabat ilində qədim
və orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının,
o cümlədən Şirvan ədəbiyyatı və mədəniyyətinin
tədqiqi və təqdimi ilə məşğul olmuş, Azərbaycan
ədəbiyyatına aid elmi-bədii materiallar toplamış,
onları öyrənərək
ekspozisiyada və sərgilərdə göstərmiş
və çeşidli ədəbi mərasimlər təşkil
etmişlər.
30 illik yubileyini qeyd etməyə
hazırlaşan Hüseyn Cavidin Ev Muzeyinin əməkdaşları Hüseyn Cavid
yaradıcılığının tədqiqi, əsərlərinin
xarici dillərə tərcüməsi ilə məşğul
olmuş, Hüseyn Cavid və ümumiyyətlə, Cavidlər
haqqında olan araşdırmaların toplanması, sistemləşdirilməsi və
nəşri sahəsində bir sıra işlər
görmüş, Hüseyn Cavid və Turan Cavidin arxivlərini
araşdıraraq əlyazmalarının elmi təsvirini
hazırlamışlar.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin sərəncamı
ilə "Azərbaycanın qeyri-maddi mədəniyyət
abidələri və Ərtoğrol Cavid" adlı oncildlik
fundamental əsər nəşr olunmuşdur.
Dilçilik
sahəsində elmi-tədqiqat işlərinin icrasından bir
sıra mühüm nəticələr
alınmışdır. Onlardan "Azərbaycan dili
üçün tətbiqi-linqvistik texnologıyaların
yaradılması problemləri", "XIII-XVIII əsrlər
Azərbaycan yazılı abıdələrində antroponimlərin
üslub özəllikləri"
əsərlərini qeyd etmək olar.
Azərbaycan dilinin dialekt və
şivələrinin verdiyi materiallar əsasında
toplanmış tayfa, nəsil adı, qohumluq adlarını
bildirən sözlər, məişət leksikası, adət-ənənə,
mərasim leksikası, peşə, sənət sözləri,
çəki, ölçü, dəyər bildirən
sözlər və ifadələrin etnolinqvistik baxımdan təhlil
edildiyi "Azərbaycan dili dialekt və şivələrində
tarixi dövrlərin izləri" adlı elmi iş
dilçi alimlərin uğuru kimi qiymətləndirilə bilər.
Memarlıq və incəsənət
sahəsində aparılan tədqiqatlarda Azərbaycan və
islam memarlıq irsi, Azərbaycanın musiqi tarixi, səhnə
(teatr, estrada, sirk) və ekran (kino, televiziya) sənətinin
tarixi və nəzəri problemləri,
Azərbaycan dekorativ-tətbiqi sənətinin tarixi dünya
incəsənəti kontekstində araşdırılmış, Azərbaycan təsviri sənəti
və heraldikası, dizaynda standart və eyniyyət problemləri,
müqayisəli sənətşünaslıq, Azərbaycan
incəsənətində etnomədəni eyniyyətin
informasiya aspektləri və s. məsələlər öyrənilmişdir.
2011-ci
ildə Naxçıvan Bölməsinin 6 elmi-tədqiqat institutunda 6 problem
üzrə elmi-tədqiqat işləri yerinə yetirilmiş
və10 mühüm elmi nəticə əldə edilmişdir.
Hesabat ilində bölmə əməkdaşlarından
4 nəfər fəlsəfə doktoru dissertasiya işini
müvəffəqiyyətlə müdafiə etmiş, 4 nəfərin
elmlər doktoru, 3 nəfərin isə fəlsəfə
doktoru dissertasiyaları müzakirədən keçərək
müdafiəyə təqdim edilmişdir.
2011-ci
ildə bölmə əməkdaşlarının 619 elmi əsəri nəşr
edilmiş, 2 patent alınmışdır.
Bölmə
əməkdaşları
"Naxçıvan folkloru antologiyası"nın III cildi, "Şərur
folkloru" toplusu, "Onomologiya problemləri"nin II cildi,
"Ktematonimlərin linqvistik xüsusiyyətləri"
kitabları, "Hüseyn Cavid Ensiklopediyası" üzərində
işləri davam etdirmişlər.
Hesabat ilində
bölmədə mövcud cihaz
və avadanlıqların
təkmilləşdirilməsi davam etdirilmişdir.
REGİONAL
ELMİ MƏRKƏZLƏRİN FƏALİYYƏTİ
Gəncə
Regional Elmi Mərkəzində neft kimyası,
farmakologiya, ekologiya, iqtisadiyyat, tarix, ədəbiyyat,
arxeologiya, incəsənət elmləri sahəsində tədqiqatlar
aparılmışdır.
Xalqımızı
bütün dünyaya tanıtmış görkəmli
mütəfəkkirlər Nizami Gəncəvi, Məhsəti Gəncəvi
və Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığının
tədqiqi sahəsində elmi işlər
aparılmışdır.
"Nizami
Gəncəvi: sələflər və xələflər",
"Nizami məqbərəsinin tarixi" monoqrafiyaları Heydər
Əliyev Fondu tərəfindən çap olunmuşdur.
Mərkəz
2 Dövlət Proqramının yerinə yetirilməsində
iştirak edir.
Şəki
Regional Elmi Mərkəzində hesabat ilində ipəkçilik,
biokimya, biofizika, bitki müxtəlifliyinin genofondu, geokimya, sellərin
öyrənilməsi, folklorşünaslıq və el sənətləri
sahəsində elmi-tədqiqat işləri yerinə
yetirilmişdir.
2011-ci
ildə mərkəzin 5 kitabı və 31 elmi məqaləsi dərc
olunmuşdur.
Lənkəran
Regional Elmi Mərkəzinin 2011-ci ildəki elmi və
elmi-təşkilati fəaliyyəti, əsasən, cənub
regionunun tarixi, mədəniyyəti, adət-ənənələri,
təbii sərvətləri, əmək ehtiyatları, flora və
faunası, ekologiya və iqtisadiyyatı ilə bağlı
olmuşdur.
Elmi
Mərkəzin əməkdaşlarının hesabat ilində
18 işi nəşr olunmuşdur.
RƏYASƏT
HEYƏTİNİN NƏZDİNDƏ OLAN TƏŞKİLATLARIN
FƏALİYYƏTİ
"Azərbaycan Milli
Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi tərəfindən
çoxcildli universal Milli Ensiklopediyanın üçüncü
cildinin kitabxanalar üçün nəzərdə
tutulmuş variantı Azərbaycanda 25000 nüsxə, abunə
variantı isə Almaniyada 10000 nüsxə çap
olunması üçün təqdim edilmişdir.
Hesabat
ilində Milli Ensiklopediyanın, əsasən, "B" hərfinə
aid olan üçüncü və dördüncü cildləri
üzərində, həmçinin ardıcıl olaraq
"C", "Ç" və "D" hərflərinə
aid məqalələr üzərində iş
aparılmışdır.
Respublika
Seysmoloji Xidmət Mərkəzində
2011-ci ildə elmi tədqiqatlar iki istiqamət üzrə
aparılmışdır:
-
respublika ərazisinin seysmikliyinin, zəlzələlərin
kinemetrik və dinamik parametrlərinin öyrənilməsi;
-
geofiziki (maqnitometriya və qravimetriya) və geokimyəvi sahələrdəki
seysmoanomal effektlərin təzahürü strukturları və
xüsusiyyətlərinin kompleks tədqiqi.
2011-ci
ildə mərkəzin əməkdaşları NATO xətti
ilə 2 qrant almış və Elmin İnkişafı Fondunun xətti ilə 2 qrantda
iştirak etmişlər.
Elmi
əməkdaşlıq üzrə mərkəz 14 ölkənin
seysmoloji və geofiziki institutları ilə birgə işlər
aparır.
Hesabat
dövründə ABŞ-ın "Kinemetrics"
şirkəti tərəfindən istehsal olunan cihazlarla təchiz
olunmuş 7 yeni telemetrik seysmik stansiya tikilərək istifadəyə
verilmişdir və beləliklə, respublika üzrə
onların sayı 31-ə
çatdırılmışdır.
2011-ci
il ərzində 17 hiss olunan zəlzələ qeydə
alınmışdır, onların
sayı və ayrılmış seysmik enerjinin miqdarı
2010-cu ilə nisbətən yüksək olmuşdur.
Elmi
İnnovasiyalar Mərkəzi 2011-ci il ərzində
iqtisadiyyat və idarəetmə, iqtisadi fəaliyyət sahəsi
üzrə məlumat bazalarının yaradılması və
onların əsasında innovasiya fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi
istiqamətlərində elmi-tədqiqat işləri yerinə
yetirmişdir.
EİM-də qeydiyyatda olan 137 təşkilat
1124 elmi-tədqiqat işini qeydiyyatdan keşirmiş və 1531
hesabat təqdim etmişdir. 3
monoqrafiya, 2 konfrans materialı və Azərbaycan
Respublikasının müstəqilliyinin 20 illiyinə həsr
edilmiş "Müstəqillik illərində Azərbaycanda
innovasiya inkişafı" toplusu nəşr edilmiş, beynəlxalq
və respublika konfransları, seminarlar
keçirilmişdir.
Mərkəzi
Elmi Kitabxana öz fəaliyyətini
kitabxanaşünaslıq, biblioqrafiyaşünaslıq və
kitabşünaslıq sahələrində aparılan
fundamental, nəzəri və tətbiqi xarakterli tədqiqat
işlərinin səmərəliliyinin artırılmasına
yönəltmiş və
mühüm elmi nəticələr əldə
etmişdir.
28 noyabr 2011-ci il tarixində Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Mərkəzi
Elmi Kitabxana üçün inşa olunacaq yeni binanın təməlqoyma
mərasimində iştirak edərək tövsiyə və
tapşırıqlarını verməsi kitabxananın tarixində
yeni səhifə açmışdır.
Hesabat
ilində Kitabxanaya 17 209 nüsxə ədəbiyyat daxil
olmuşdur ki, onlardan 3 501
nüsxəsi xarici dillərdədir.
Beynəlxalq
kitab mübadiləsi vasitəsilə kitabxanaya 2 381 nüsxə
ədəbiyyat alınmış, xarici ölkələrə 2 435 nüsxə ədəbiyyat
göndərilmişdir. Fondun ümumi həcmi 3 468 650 nüsxə
təşkil edir.
Hesabat
ilində Kitabxana bir sira elmi konfrans və sərgilər
keçirmişdir.
Dilimizin qorunması,
saflığının təmin olunması və inkişaf
etdirilməsi istiqamətində qarşıda duran problemlərin
həllində Terminologiya
Komissiyası mühüm missiya daşıyır. 2011-ci
ildə Terminologiya Komissiyasında müxtəlif sahələr
üzrə terminlərin izahlı lüğətləri
müzakirə olunmuş, təkmilləşdirildikdən
sonra bu
lüğətlər
Komissiyanın qərarı ilə nəşr
edilmişdir.
Hesabat
ili Respublika "Xatirə
Kitabı" Redaksiyasının kollektivi üçün
11-ci cildin çapdan çıxması ilə əlamətdar
olmuşdur.
"Xatirə
Kitabı" öz həcmi, səviyyəsi ilə seçilən
unikal nəşrdır. Hər cilddə vətən yolunda
canından keçmiş soydaşlarımız haqqında
yığcam bioqrafik məlumat verilir.
Soyadları
"M" və "N" hərflərilə başlayan məlumatları
əhatə edən 11-ci cilddə təxminən 14 min
soydaşımız haqqında söz
açılmışdır.
Elmi
İrsin Toplanması və Sistemləşdirilməsi Mərkəzi
hesabat ilində AMEA-nın 54 elmi müəssisə və təşkilatlarında
elmin inkişaf mərhələlərini əks etdirən sənədli
materialların toplanması və sistemləşdirilməsinə,
düzgün tərtib edilərək icra edilməsinə
yardım etmişdir.
RƏYASƏT
HEYƏTİNİN FƏALİYYƏTİ
Hesabat
ilində AMEA Rəyasət Heyətinin 24 iclası
keçirilmişdir. Bu iclaslarda 10 elmi məruzə
dinlənilmiş, bir sıra elmi-təşkilati və kadr məsələləri,
elmi tədqiqatların həyata keçirilməsi və
inkişaf etdirilməsi, AMEA-nın fəaliyyətinin, onun idarəetmə
və təşkilat sisteminin təkmilləşdirilməsi,
elmi-tədqiqat istiqamətlərinin dəqiqləşdirilməsi,
elmi və elmi-xidmət müəssisələrinin
işinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi məqsədilə
bir sıra qərarlar qəbul edilmiş və konkret tədbirlər
həyata keçirilmişdir.
Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin Xəzər Elmi-Tədqiqat Mərkəzinin
yaradılması ilə bağlı müvafiq sərəncamı
ilə AMEA Rəyasət Heyətinin nəzdində Komissiya
yaradılmış, təkliflər hazırlanmış və
AMEA Rəyasət Heyətində müzakirə olunaraq Azərbaycan
Respublikasının Prezidentinə təqdim olunmuşdur.
Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 26 aprel 2011-ci il
tarixində AMEA-nın illik Ümumi
Yığıncağındakı dərin məzmunlu nitqində
böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi irsinin
daha dərindən, bu günün tələbləri səviyyəsində
öyrənilməsi, şairin şəxsiyyət və
yaradıcılığının özgələşdirilməsinin
qarşısının alınması məqsədilə
müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi zərurətini
qeyd etmişdir. Bunu nəzərə alaraq AMEA Rəyasət Heyətinin qərarı
ilə AMEA Gəncə Regional Elmi Mərkəzinin nəzdində,
Nizamişünaslıq şöbəsinin bazasında Nizami Gəncəvi
Mərkəzi yaradılmışdır.
Hesabat
ilində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müəssisələri
61 elmi-tədqiqat işinin nəticələrini tətbiq etmək
üçün tədbirlər həyata keçirmişlər.
Bu işlərin 37-sinin tətbiqi başa çatmış,
24 iş isə hesabat ili üçün nəzərdə
tutulmuş plan həcmində yerinə yetirilmişdir. Plandan əlavə
9 iş tətbiq olunmuşdur.
İşlərdən
bir qismi müqavilələr, digərləri isə birgə
proqram əsasında görülmüşdür.
Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyası 2011-ci ildə 10 Dövlət
Proqramının yerinə yetirilməsində iştirak edib:
–"Azərbaycan
Respublikasında alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən
istifadə olunması üzrə";
–"2008-2012-ci
illərdə Azərbaycan Respublikasında rəsmi
statistikanın təkmilləşdirilməsinə dair";
–"2008-2015-ci
illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq
məhsulları ilə etibarlı təminatına dair";
–"2008-2015-ci
illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun
azaldılması və davamlı inkişaf";
–"Azərbaycan
Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə
inkişafı üzrə";
–"Azərbaycan
Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı
üzrə Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi ilə
bağlı";
–"Azərbaycan
teatrı 2009- 2019-cu illərdə";
–"Azərbaycan
Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə
sosial-iqtisadi inkişafı";
–"2009-2013-cü
illərdə Azərbaycan Respublikasının ali təhsil
sistemində islahatlar üzrə";
–"2010-2012-ci
illərdə Azərbaycan Respublikasında rabitə və
informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə
".
AMEA-nın
elmi müəssisələri tərəfindən 2011-ci ildə
71 Azərbaycan patenti və 3 xarici ölkənin patenti
alınmışdır. Azərbaycan patentini almaq
üçün 65 iddia sənədi verilmişdir.
Akademiyanın
alimləri tərəfindən hesabat ilində 493 kitab və
monoqrafiya nəşr olunmuşdur, onlardan 36-sı xaricdə, 6148 məqalə, onlardan da 1910-u
xarici jurnallarda (165-i impakt faktorlu jurnallarda) çap
olunmuşdur.
"Elm"
Redaksiya-Nəşriyyat və Poliqrafiya Mərkəzi tərəfindən
ümumi tirajı 31 890 nüsxə, ümumi həcmi 2 015 cap
vərəqi olan 68 adda kitab çap edilmişdir.
Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyası 2011-ci ildə 67 respublika səviyyəli,
31 beynəlxalq səviyyəli elmi konfrans kecirmişdir.
(Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının tərkibi 160 üzvdən ibarətdir: 55 həqiqi
üzv, 105 müxbir üzv. AMEA-nın elmi müəssisələrində,
idarə və təşkilatlarında çalışan əməkdaşların
ümumi sayı 9742 nəfərdir. Elmi işçilərin
sayı 4709 nəfər, o cümlədən 539 nəfəri
elmlər doktoru, 2079 nəfəri isə fəlsəfə
doktorudur.
2011-ci
ildə doktoranturaya 275 nəfər (165 əyani və 110
qiyabi) doktorant qəbul olunmuşdur.
Hazırda
doktorantların ümumi sayı 315 nəfərdir (175 əyani,
140 qiyabi).
Əyani
doktoranturaya 9 nəfər xarici vətəndaş qəbul
olunmuşdur. 2011-ci ildə AMEA-ya elmlər doktoru
hazırlığı üzrə 43 nəfər (14 əyani
və 29 qiyabi) doktorant qəbul olunmuşdur.
Hesabat
ilində 150 doktorantın iştirakı ilə
doktorantların növbəti elmi konfransı
keçirilmişdir.
2011-ci
ildə AMEA institutlarından 6 nəfər gənc tədqiqatçı
Dünya Alimlər Birliyinin təsis etdiyi Təqaüd
proqramının qalibi olmuşdur.
İslam İnkişaf Bankı
üzv ölkələrdən
olan istedadlı təqaüdçülərin bir sıra
qabaqcıl universitetlərdə doktorantura təhsili
almaları və doktoranturadan sonrakı tədqiqat işi
aparmaları məqsədilə təsis etdiyi Təqaüd
proqramında iştirak edən AMEA-nın 2 nəfər gənc mütəxəssisi
bu proqramın qalibi olmuşdur.
2011-ci
ildə AMEA Gənclərin İntellektual İnkişaf Mərkəzi
digər təşkilatlarla birlikdə 2 fevral Azərbaycan Gəncləri
Günü münasibətilə elm sahəsində nailiyyətlər
qazanmış 6 nəfər gənc alimi
mükafatlandırmışdır.
AMEA-da
elmlər doktoru üzrə 16, fəlsəfə doktoru üzrə
19 Dissertasiya Şurası fəaliyyət göstərir.
BEYNƏLXALQ
ELMİ ƏLAQƏLƏR
Hesabat
ilində AMEA-nın beynəlxalq elmi əlaqələri xeyli
genişlənmiş, bir sıra xarici ölkələrin elmi
müəssisələri ilə elmi əməkdaşlıq
haqqında ikitərəfli müqavilələr
imzalanmışdır.
Hesabat ilində AMEA
dünyanın bir sıra beynəlxalq təşkilatları və
elmi mərkəzləri ilə Avropa Birliyinin 7-ci Çərçivə
Proqramı, Dünya Alimlər Birliyi, İslam İnkişaf
Bankı, ICSU, STCU, Fransanın CNRS və CNR təşkilatları,
YUNESKO, NATO, ISESKO və bir çox başqa beynəlxalq
qurumlarla əməkdaşlığını davam
etdirmişdir.
Hesabat ilində xarici ölkələrin
alimləri və elmi təşkilatlarının nümayəndələri,
mədəniyyət və siyasət xadimləri Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyasının və təşkilatlarının
qonaqları olmuş, AMEA-nın Rəyasət Heyətində
çoxsaylı görüşlər keçirmişlər.
Hesabat ilində AMEA-nın 800-ə
yaxın əməkdaşı xarici ölkələrdə
ezamiyyətlərdə olmuş, ölkəmizi müxtəlif
elm sahələri üzrə təmsil edərək Azərbaycan
elminin dünya elm sferasına inteqrasiyası istiqamətində
öz töhfələrini vermişlər.
AMEA-nın
alimləri xarici ölkələrdə keçirilən
çoxsaylı elmi konfrans, simpozium və digər elmi tədbirlərin
iştirakçısı olmuşlar.
AMEA
tərəfindən xarici ölkələrin iştirakı ilə
bir neçə beynəlxalq konfrans və simpozium
keçirilmişdir.
MALİYYƏ-TƏSƏRRÜFAT
FƏALİYYƏTİ
2011-ci
ildə büdcə xərcləri üzrə AMEA-ya 68 073 379
manat vəsait ayrılmışdır.
2011-ci
il ərzində elmin maddi-texniki bazasının yeniləşdirilməsi,
AMEA işçilərinin əməkhaqqının
artırılması və s. ilə əlaqədar dövlət
büdcəsindən 8 488 281 manat əlavə vəsait
ayrılmışdır.
Beləliklə,
ümumilikdə, AMEA-nın elmi müəssisə və təşkilatlarına
ilin sonuna dəqiqləşdirilmiş göstəriciləri əsasında
fundamental elmi-tədqiqat işlərinin aparılması
üçün dövlət büdcəsindən 76 561
662,0 manat vəsait nəzərdə
tutulmuşdur.
Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin və Nazirlər
Kabinetinin müvafiq sərəncamlarına uyğun olaraq 2011-ci ildə
AMEA-nın elmi müəssisə və təşkilatlarının
əsaslı təmir və yenidənqurma işləri
ücün mərkəzləşdirilmiş qaydada birbaşa
maliyyələşdirmə ilə
27 778 000 manat vəsait ayrılmışdır.
AMEA-nın
elmi müəssisə və təşkilatlarında 2011-ci il
üçün büdcədənkənar vəsaitlər 2
700 000 manat nəzərdə tutulmuşdur. Lakin faktiki olaraq 1 204 670 manat daxil
olmuşdur. Bəzi təşkilatlar sifariş olunan və
yerinə yetirilən işlərin pulunu köcürməmişlər.
AMEA-nın
elmi müəssisə və təşkilatlarına 2011-ci ildə
qrant vasitəsi ilə 3 987 219 manat məbləğində vəsait
daxil olmuşdur.
Beləliklə,
2011-ci ildə AMEA-ya müxtəlif maliyyələşdirmə
mənbələrindən daxil olmuş vəsaitin ümumi məbləği 110 326 880 manat təşkil
etmişdir.
Hörmətli
həmkarlar!
Mən
məruzəmdə 2011-ci ildə AMEA-da və respublikanın
digər elmi mərkəzlərində görülmüş
işlərdən, il ərzində əldə etdiyimiz nailiyyətlərdən
danışdım. Lakin bütün bu uğurlarla
yanaşı həyata keçirə bilmədiyimiz işlərimiz,
bizi narahat edən problemlər, nöqsanlar da çoxdur.
Hamımızı
narahat edən əsas məsələlərdən biri alimlərimizin
sosial vəziyyətinin
yaxşılaşdırılmasıdır. Son illər
respublika rəhbərliyinin elmə müntəzəm
qayğısının nəticəsi olaraq Akademiyada əmək
haqqı bir neçə dəfə
artırılmışdır. Lakin müasir bazar iqtisadiyyatı
şəraitində mövcud qiymətlərlə müqayisədə
bu səviyyəni qənaətbəxş hesab etmək
mümkün deyil. Biz ümid edirik ki, artıq icrasına
başlanılan elmin inkişaf strategiyasının həyata
keçirilməsi üzrə Dövlət Proqramı çərçivəsində
bu məsələ də prinsipal olaraq öz həllini
tapacaqdır.
AMEA-nı
son dərəcə narahat edən bir məsələyə də
toxunmaq istərdim. O da gənc
istedadlı mütəxəssislərin Akademiyaya
axınının çox zəif olmasıdır.
Bildiyiniz
kimi gənc alimlər elmin gələcəyini təmin edən
və yeni ideyaların daşıyıcısıdırlar.
Heç
kimə sirr deyildir ki, AMEA alimlərinin orta yaş həddi
yuxarıdır.
İstedadlı
gənclərin elmə gəlməməsinin əsas səbəbi
sosial məsələlərin - ilk növbədə mənzil
təminatı məsələsinin lazımi səviyyədə
olmamasıdır.
Bu
məsələnin həllində bir amil də öz mənfi
təsirini göstərir ki, o da gənc mütəxəssislərin
doktoranturadan hərbi xidmətə
çağırılmasıdır.
Gənclərlə əlaqədar
digər bir məsələ AMEA-nın gənc istedadlı
alimlərinin təltifi ilə bağlıdır. Çox
sevindirici haldır ki, ölkə başçısı cənab
İlham Əliyevin qayğısı nəticəsində bir
çox gənc mədəniyyət və incəsənət
xadimləri, idmançılar
prezident təqaüdü ilə təltif
olunur. Lakin gənc istedadlı alimlər bu siyahıda yoxdurlar.
Biz arzu edərdik ki, bu məsələ də öz həllini
tapsın.
Bütün çətinliklərə
baxmayaraq, güman edirəm ki, respublikamızın sürətli
sosial-iqtisadi tərəqqisi, xüsusən elmin
inkişafının dövlətimizin birbaşa maraq dairəsinə
daxil olması, Respublika Prezidenti cənab İlham Əliyevin
elmə qayğısı mövcud problemlərin həllinə,
öhdəmizə düşən məsul vəzifələrin
yerinə yetirilməsinə, Akademiyanın dövlətimizin
sosial-iqtisadi inkişafına yönəlmiş fəaliyyətini
günün tələbləri səviyyəsində daha səmərəli
qurmasına imkan verəcəkdir. Akademiyanın Rəyasət
Heyəti adından Sizin hamınızı bu işlərdə
səfərbər olmağa çağırıram.
İcazə verin məruzəmin
sonunda respublikanın bütün elmi mərkəzlərinin
elmi işçilərinə, alimlərinə, sizə, bu
zalda oturan respublikanın görkəmli alimlərinə
AMEA-nın Rəyasət Heyəti adından minnətdarlığımı
bildirim. Çünki sizlərin 2011-ci ildəki elmi fəaliyyətinin
nəticələri mənə bu hesabatı tərtib
etməyə imkan vermişdir. Və nəhayət,
mənim məruzəmin hazırlanmasında yaxından
iştirak edən Mahmud müəllim başda olmaqla Rəyasət
Heyətinin üzvlərinə,
Rəyasət Heyəti aparatının əməkdaşlarına,
məruzəmi nümayiş materialları ilə təmin edən
mütəxəssislərə minnətdarlığımı
bildirirəm.
Diqqətinizə
görə sağ olun!
***
Məruzə ətrafında
müzakirələrdə AMEA-nın vitse-prezidenti, akademik Nailə
Vəlixanlı, Dövlət Neft Şirkətinin birinci
vitse-prezidenti, akademik Xoşbəxt Yusifzadə, Tibb
Universitetinin rektoru, akademik Əhliman Əmiraslanov, rabitə və
informasiya texnologiyaları naziri, akademik Əli Abbasov, Dövlət
Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsinin sədri,
akademik Qərib Məmmədov, akademik
İsmayıl İbrahimov və AMEA-nın Tarix İnstitutunun
direktoru, Akademiyanın müxbir üzvü Yaqub Mahmudov
çıxış edərək geniş miqyasda aparılan
elmi-tədqiqat işləri, əldə olunan nəticələr
və onların təcrübəyə tətbiqi, elmi
qurumların strukturlarının müəyyənləşdirilməsi,
tədqiqatların müasir standartlar səviyyəsində
aparılması və bütövlükdə elmin
inkişafı üzrə milli strategiyanın həyata
keçirilməsi ilə bağlı fikirlərini
bölüşdülər, təkliflərlə
çıxış etdilər.
Azərbaycan Prezidenti
Administrasiyasının rəhbəri, akademik Ramiz Mehdiyev illik
hesabatla bağlı çıxışlarda irəli
sürülən alimləri narahat edən problemlərin nəzərə
alınacağını və onların həlli istiqamətində
lazımi addımların atılacağını diqqətə
çatdırdı.
Geniş
müzakirələrdən sonra AMEA-nın hesabat
dövründəki fəaliyyəti qənaətbəxş
hesab edildi.
***
Hesabat
yığıncağında AMEA-nın birinci vitse-prezidenti,
Nizamnamə Komissiyasının sədri, akademik Arif Həşimov
gündəliyin ikinci məsələsi - "AMEA-nın
strukturuna dəyişikliklər edilməsi haqqında" qərar
layihəsi barədə məlumat verdi.
Akademik
Arif Həşimovun çıxışı:
Hörmətli
Ramiz müəllim!
Hörmətli
Mahmud müəllim!
Hörmətli
Ümumi Yığıncaq iştirakçıları!
Respublikamızda baş verən
sürətli sosial-iqtisadi inkişafla əlaqədar olaraq
qanunvericilik aktlarının getdikcə təkmilləşməsi,
2009-2015-ci illərdə Elmi İnkişafı üzrə
Milli Strategiyanın həyata keçirilməsindən irəli
gələn elmi infrastrukturun modernləşdirilməsi istiqamətində
görülən işlər AMEA Nizamnaməsinə
müəyyən dəyişikliklər edilməsi zərurətini
meydana çıxarmışdır.
Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyasının Nizamnaməsi Akademiyanın
elmi və elmi-təşkilati fəaliyyətini tənzimləyən
əsas normativ-hüquqi sənəddir. Mövcud Nizamnamə
AMEA Ümumi Yığıncağının 22 may 2002-ci il
tarixli iclasında qəbul olunmuş və
xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən
4 yanvar 2003-cü il tarixli fərmanla təsdiq olunmuşdur. Bununla da zəngin elmi ənənələrə malik xalqımızın intellektual
potensialının səfərbər edilməsində, elmin
prioritet istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsində
və onların inkişafında müstəsna rol
oynamış Azərbaycan Elmlər Akademiyası müstəqillik
illərində tamamilə yeni
inkişaf mərhələsinə qədəm
qoymuşdur.
İndiyə
qədər AMEA-nın Nizamnamə Komissiyası Nizamnaməyə
bir neçə mühüm dəyişiklik edilməsi barədə
Ümumi Yığıncaq qarşısında məsələ
qaldırmış və
Ümumi Yığıncaq müvafiq qərarlar qəbul
etmişdir. Akademiyanın bu təklifləri ölkə
başçısının müvafiq fərmanları ilə
təsdiq edilmişdir.
Bu gün də
Nizamnamə Komissiyasına Akademiyanın strukturuna dəyişiklik
edilməsi ilə bağlı təklif daxil olmuşdur.
İcazənizlə həmin təklif əsasında
hazırlanan AMEA-nın strukturuna dəyişiklik edilməsi ilə
bağlı Ümumi Yığıncağın qərar layihəsini
diqqətinizə çatdırım:
AMEA-nın
strukturunda dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyası Ümumi
Yığıncağının q
ə r a r ı:
Aqrar və
tibb elmləri sahəsində fundamental və tətbiqi tədqiqatların
əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmək,
bu elmlər sahəsində mövcud olan elmi-tədqiqat müəssisələrinin
əlaqələndirilməsini və sahə elmi müəssisələrinə,
ali məktəblərin müvafiq kafedra və laboratoriyalarına
müvafiq elmi-metodik rəhbərliyi təmin etmək, aqrar və
tibb elmləri sahələri üzrə seçilmiş
Akademiya üzvləri ilə bu sahəyə aid olan elmi və
elmi xidmət müəssisələrinin digər elmi
işçiləri və mütəxəssislərinin səylərini
birləşdirmək məqsədi ilə AMEA-nın Ümumi
Yığıncağı 29 aprel 2009-cu il tarixində Aqrar və
Tibb Elmləri bölmələrinin yaradılması
haqqında qərar qəbul etmişdir. Bu qərar Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin 17 yanvar 2011-ci il tarixli 369 ¹-li fərmanı
ilə təsdiq edilmiş və AMEA-nın strukturunda Aqrar və
Tibb Elmləri bölmələri yaradılmışdır.
Keçən müddət ərzində AMEA-nın tərkibində
Aqrar Elmlər Bölməsinin yaradılmasından irəli gələn
bir sıra elmi-təşkilati və inzibati məsələlər
həll edilmiş, nəticədə bölmə müstəqil
struktur vahidi olaraq fəaliyyət göstərməkdədir.
Tibb Elmlər Bölməsinin strukturunun
formalaşdırılması istiqamətində aparılan
müzakirələr prosesində məlum olmuşdur ki,
respublikada mövcud olan tibb elmləri və biologiya elmləri
sahəsinə aid elmi-tədqiqat müəssisələrinin əksəriyyəti
elm sahələrinin ortaq tədqiqat predmetindən irəli gələrək
sıx əməkdaşlıq şəraitində işləyirlər.
Buna görə də hər iki bölmənin vahid elmi struktur
daxilində fəaliyyəti elmi tədqiqatların səmərəli
koordiasiyası baxımından daha məqsədəuyğun
hesab edilmişdir. Yuxarıda qeyd olunanları, həmçinin
AMEA Nizamnaməsinin 28-ci bəndini əsas götürərək
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Ümumi
Yığıncağı qərara alır:
1.AMEA-nın
strukturunda mövcud olan Biologiya və Tibb Elmləri bölmələri
birləşdirilərək "Biologiya və Tibb Elmləri
Bölməsi" adlandırılsın.
2.Qərarın
birinci bəndinin icrasından irəli gələrək AMEA
Nizamnaməsinə aşağıdakı əlavə və dəyişikliklər
edilsin:
2.1.AMEA Nizamnaməsinin 45-ci bəndinin
birinci abzasında "səkkiz" sözü
"yeddi"sözü ilə əvəz edilsin.
2.2.AMEA
Nizamnaməsinin 45-ci bəndinin beşinci abzasında
"Biologiya Elmləri Bölməsi" sözləri
"Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsi"sözləri
ilə əvəz edilsin.
2.3.AMEA
Nizamnaməsinin 45-ci bəndinin səkkizinci abzasından
"Tibb Elmləri Bölməsi" sözləri
çıxarılsın.
3.AMEA-nın
Nizamnaməsinə əlavə və dəyişikliklər
üzrə Komissiyaya (akademik A.Həşimov)
tapşırılsın ki, qeyd olunan dəyişiklikdən irəli
gələn məsələlər həll olunsun.
4.AMEA-nın
Rəyasət Heyətinə tapşırılsın ki, qərarın
icrasından irəli gələn məsələlər
müvafiq qaydada həll edilsin.
(Qərar
layihəsi səsə qoyuldu və AMEA üzvlərinin yekdil rəyi
ilə qəbul edildi - red.).
***
Sonda illik Ümumi
Yığıncağa yekun vuran akademik Mahmud Kərimov qeyd
etdi ki, Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan elminin
inkişafı naminə atdığı bütün
addımlar respublikamızın elmi ictimaiyyəti tərəfindən
böyük minnətdarlıq və razılıq hissi ilə
qarşılanır. Ümidvaram ki, dövlətimizin başçısının elm sahəsinə, o
cümlədən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına
göstərdiyi diqqət və qayğıya cavab olaraq, biz də
öhdəmizə düşən vəzifələri daha məsuliyyətlə
və əzmlə yerinə yetirəcək, dövlət
maraqlarını hər şeydən üstün tutaraq
elmi fəaliyyətimizi ölkəmizin sosial-iqtisadi
inkişafına, milli dövlətçiliyimizin möhkəmləndirilməsinə
həsr edəcəyik.
ELM.-
2012.- 30 aprel.- S.2-7.