Muxtar respublikada ilk dəfə olaraq kəhrizlərin coğrafi yayılması xəritəsi tərtib edilib

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun maliyyə dəstəyi ilə "Naxçıvan Muxtar Respublikası kəhrizlərinin tarixi inkişaf yolu, müasir vəziyyəti və onlardan səmərəli istifadəyə dair təkliflərin hazırlanması" mövzusunda layihənin icrası başa çatıb.

Naxçıvan Dövlət Universitetinin "Meliorasiya və su təsərrüfatı tikintisi mühəndisliyi" kafedrasının müdiri, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor Əlövsət Quliyevin rəhbərliyi altında icra edilən layihənin əsas məqsədi muxtar respublika ərazisindəki kəhrizlərin mövcud vəziyyətinin qiymətləndirilməsi, saniyəlik sərflərinin təyini, təmirə ehtiyacı olmasının müəyyənləşdirilməsi və coğrafi yayılması xəritəsinin tərtibi işlərini yerinə yetirmək olub. Layihə çərçivəsində ilk dəfə olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikası kəhrizlərinin coğrafi yayılması xəritəsi işlənib. Bu xəritə mövcud peyk geodeziyası əsasında GPS (mövqenin uzaqdan təyin edilməsi) sistemindən istifadə etməklə tərtib edilib. Xəritə 1:150 000 icmal, rayonlar isə 1:50 000 miqyasında qismən daha dəqiq şəkildə tərtib edilib, xəritənin elektron variantı hazırlanıb. Burada böyütmə 1:2000 miqyasına qədər olduğundan hər bir kəhrizin baxış və gümana (suyun olub-olmamasını təyin etmək üçün qazılan ilk quyu) quyularını, çıxışını və onun ətrafının daha dəqiq müşahidə olunmasına imkan yaranır. Görülmüş işlərin nəticəsində kəhriz sistemlərinin üç ölçülü koordinatlarının alınması və onların xəritələşdirilməsi Azərbaycan miqyasında ilk dəfə olaraq Naxçıvanda həyata keçirilib. Xəritələrdən gələcəkdə elmi-tədqiqat müəssisələri, ekologiya və təbii sərvətlər, fövqəladə hallar nazirlikləri istifadə edə biləcəklər. Eyni zamanda bu xəritə ali məktəblərin magistratura şöbələrində (meliorasiya, ekologiya, ətraf mühitin mühafizəsi, torpaqşünaslıq, coğrafiya, aqronomiya, iqtisadiyyat və memarlıq ixtisaslarında) geniş miqyasda istifadə oluna bilər. Bu xəritənin hazırlanmasının xüsusi əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, muxtar respublika əhalisi xəritə vasitəsilə mövcud yeraltı su ehtiyatlarından daha səmərəli istifadə etmək imkanı əldə edəcək.

Xatırladaq ki, elektron variantda hazırlanmış xəritədə kəhrizlərin coğrafi koordinatları verilməklə bərabər, kəhriz üzərində olan tarixi-memarlıq abidələrinin adları da öz əksini tapıb. Bu da muxtar respublika ərazisindəki abidələrin beynəlxalq miqyasda tanıdılması baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.

ELM.- 2012.- 21 sentyabr.- S.10.